장음표시 사용
151쪽
tis Da REMATA PHYsICA II. at ens est idem ae nἰbia , Se esarius explicari non potest. Cum autem dicimus , non intelligimus merum nihil, quia hoc non potest esse obiectum alicujus ideae positivae , sed aliquid exsistens S pofitivum intelligimus . Itaque audito eo vocabulo , duae ideae menti obversantur t altera est idea vocabuli nihil , quod vocabulum est aliquod ens et altera separationis omnis omnino entis ab id ea vocabuli nihil, quae separatio est etiam ens. E. g. Cum dico Hireoeervus est nihil , habeo Ideam vocabuli HireOeervus, ct aliam id eam , qua separo ab Hircocervo ideas omnium omnino entium , quae sunt, quae esse possunt. Haec autem separatio non est merum nihil, sed est judicium , quo separo ideam entis ab idea illius vocis: S idem valet ac si dicerem e hoe vocabulum Hircocervus nuι-
Iam ens signifesti , sed est vocabulum inane , quod non nisi se ipsum sim eat. Quare non idem apud Philomphos sinificat , intelligere nihil , ac nihil
intelligere . Illa significat, nos non ens eo modo intelligere , quo a mente humana intelligi potest : haee significat , nos nullam omnino rem intelligere , seu nullam ideam , nullam notionem in praesentia habere : quae duo longissime distant. Haec est germana interpretatio vocum negati varum , quae nihil aliud significant, quam sejunctionem unius ideae positivae ab alia. Quod non intelligentes Philosophi nimis multi , sibi persuadent , habere se ideam meri nihil: ideoque alios obtundunt
disputationibus inanibus , quae nihil aliud sunt.
152쪽
LIBAR QSAR Tus. I I quam Momaehia,seu decertationes de verbis. Quare cum nullum vocabulum in disputationibus frequentius se offerat , quam nihia; nullum ex quo aeriores decertationes nascantur; aliquibus exemplis muniendi videntur tirones , ne in tales logo machias incidant, sed recte vocabula interpretari discant: hoc magis quod vocabulum nihil,& omnia vocabula negati
qua alio & alio modo non solum in scholis , sed etiam in vita civili accipi solent, ex quo mira confusio . E. g. Cum dico , ego nibii video , hoc volo diacerer idea vocabuli nihil est omnino dimersa ob idea
omnium rerum, quae a me videntur: seu alio modo:
dea omnea rerum , qua videri flent , separata in praesenti a mesunt. Similiter cum dico, video tene-Mar quod vocabulum est negativum , & significat non video laeem: explicandum est hoc modo et idea veis disteri ab idea voeabuli tenebra . Item cum di-CO , ante mundum eonditum erat nihil; separo abadaea Moeabuli nihil-ρνι-ae e sentia mundi r& volo dicere: mundus tot ante nos saeuia exsistere expur seu alio modo et mundus exsistere ea it certo tempore ante quod rempu3 non nisi aeternitatem Dei eoneipere possum. Item cum dico, Petrus κοn es
Paullus , hoc dico : Petrus est aliquid diversum a
Paullo. Haec nos talia proferentes significare volumus e ct nisi hoc modo propositiones negativas interpretati fuerimus, sonos inanes proferemus.
Haec satis sint ut de reliquis iudieare possimus: & , si
ad hanc explicationem plerasque disputationes revocaverimus, quam inanes sint, non fine aliquo rubore clare intelligemus. Ad non ens referri debet eas ratἰonis , quod
153쪽
m g DE RI META FRYs I ex Est autem ens rationis , id quod non uis Ia ἰdeis nostris exsistit, nee extra ear exsistere potest. Huiusmodi sunt ideae omnes mente abstractae, veluti humanitas , rotunditar, & huius generis alia r propterea quia nusquam exsistit humanitas sejuncta ab hoc, vel illo homine i rotunditas ab hoc,vel illo eorpore rotundo . Item relationes omnes , privationes ,
S negationes; s id quae non nisi in mente nostra exinsistunt, ab eaque concipiuntur quasi aliquid adhaerens subjecto . Tolle cogitationes omnes, perierunt omnes relationes , privationes , negationes . . Quamquam vero haec entia rationis nihil sint extra mentem, tamen cum non sine aliqua ratione in rebus inhaerere concipiantur, propterea non me rum nihil esse dicuntur, sed entia ratronas . quasi dicas, sunt entia prout opponuntur mero nihilo ς sunt non ens seu nihil prout opponuntur . eo flenti : ideoque medium quid inter ens & non ens . Quare male reserunt aliqui Scyllam , Chimaeram , Hirco cervum , Centhaurum ad ens rationis: nam tametsi ejusmodi res non nisi in mente exsistunt, tamen sine ulla ratione a mente conduntur rideoque
sunt inpossibilia , O merum nihil.
Iam porro ideam entis tum concipio, cum vel me ipsum , vel quamlibet rem aliam , quae mihi ante oculos obversatur, & in qua plures ideae secerni possunt, considerans , animadverto me s. , S mente ideas distinguens, separo ideam exsistentiae abi deis aliarum rerum, quae una in me sunt, mentique meae coniunctim se offerunt: ac de exsistentia tantum
νε mI. . de Substantia, explicatum habetis.
154쪽
L pax R QN a Tus- situm loquor, nihil interim de ceteris commemorans. Haec consideratio exsistentiae vel entis vocatur structio, & ens eo modo consideratum idea ab- fracta , Abstractio autem variis modis fieri solet . Primo , eum divido materiam in partes , quae reapse partes non sunt: ut se habet hoc libro, in quo distinctis eapitibus disputo de ente , de sentia , de pupibrii de per ficto, quae re vera unum S idem
sunt et haec separatio vocatur abbactio , S unaquae que illarum idearum, abstracta . Secundo , cum con ei pio modum sine substantia r v. g. motum rectum , quin adtendam ad eorpus mobile et vel modum sine eius: modificatione t v. g. motum rectum se quin rem spiciam ad vesieitatem : hae enim nusquam esse posisunt sine illis a quibus separantur. Tertio , cum c .gnosco Petrum v. g. in hoc esse similem aliis hominibus . quod sentiat, ratiocinetur, & loquatur, re admiretur, S reliqua, quae omnia vocabulomo deIIgno: hae lilaa , quam propter similitudinem
cum aliis voco universalem, sid est idea abstracta hominis , seu natura humana. Corollaris .
I. Hyue omnis ἐdes abstratas reapse est singularis. II. Hine omnis idea abstracts vocari potest universa Iis . III. Hine universale dieitur tantum relative ad IJ Ideas omnes singulares esse , nee nisi ob se ιἰtudinem eum aliIs ideis voeari universales , docui mus Logicae LiI. p. r. c. I a.
155쪽
omnia eadem ratione constant. I. Cum mensideas omnes , uti diximus, s C sensibus adquirat, quae , si sunt complexae , dividi possunt; iccirco etsi, dum cogito Petrum, mente separem vel exsi flentiam ab essentia , vel animal rationale a risbili , tamen utraque idea illa est singularist nec enim Geuistis natura humana generatim , nec omnes homines , qui sunt, qui suerunt, qui esse possiant, simul o currunt ; sed unus & alter eorum , qui exsistunt gitem memoriae non occurrunt, nisi quae prius sen'sibus objecta fuere et id est, a sensibus primum orta sunt. 2. Cum tamen omnino similem ideam mente separare possim in quocumque homine, qui men ii meae se offert: ideo haec idea homo vocatur ea dem in omnibus , S universalis . sad 3. V
LiJ Logicae Libro II. p. l. c. g. q. LaJ in abstrahamus ideam hominis , vel viventis, sufficit unus homo, qui mihi veniat in mentem , -- luti Petrus. re vera non nisi unum individuum pos aliud menti obtersari sentimus J Nam Petrus plures mihi offert ideas : est enim exsistens, corpore
S spiritu constans, vivens , sentiens . intelligens sapius ad ridendum , edi flendum, mirandum ἔrali statura, facie, colore ornatus , reliqua. tua re eum Bane ideam complexam examino, er partes seu ideas singulos enumero , si tantam mente teis meo ideam viventis hae etiam complexa es J abstraho seu divido eam ab aliis . Ut vero intelligam
esse similem aliti, suscit si Paullus, Franciscar,
156쪽
L fa s R Qu A R T v sa I 2 3. Verum cum cadem idea singularis homo reserri possit tum ad singulos homines , tum ad singula ex. sistentia ἔ primo casu vocatur universalis , secundo casu porticulari r quia non resertur similitudine ad
Omnia pauet alii in memoriam incurrant, quos menseeleri suo motu veluti ictu oeuli perlustrat: itemque memoria teneam , quemlibet hominem esse similem aliis. En abstractici ,-similitudo : sed nihil universale . In quo igitur universale positum est nempe
in errore , quo mihi persuadeo, me , cum enuntio
similem ideam de Paullo , Ioanne , Francisco , eam dem ideam viventis enuntiare . -d si ad me redeo , si rem pro merito examino , cIure cognosco , non eamdem, sed similem ideam enuntiari . Remanet similitudo idearam , universalitas evanescit. hare universale iis , qui rem diligenter eonfiderant , nullum est , nee esse potes . En quo redit gra- viis a illa disputatio de natura universali, quα tot saeuia Reales , O Nominalei exercuit , tot tur-
has non modo in Seholis , sed etiam in Republies eommoviti Nimirum ipsi se mutuo aeriterque pete-
fiant , veruntamen se muIuo non intelligebant, ut
R d vero Reeentiores aIiqui eenseant , ex ἐdeis , quae sensuum adjumento eomparantur , elicι posse ideam aliquam , quae habeat objectum universale et nisi ad hucusque expositam explicationem rein feratur , sunt verba inania . Nihil enim alius meus facit , quam veI conjuvere , vel separare idear ,
quas sensibus aecepit. Cumque per sensas non habeatur idea univiersalis , separari ab aliis ποο ρο-
157쪽
ira DE RE M E T At Η Yst IC Aomnia entia et sed ad ea tantum , quae homἰπer Vocamus . st J En paucis verbis, quae de ab Dasisnibus utilia dici possunt , quae mihi satis clara esse videntur . At Scholastici tot tamque inanes, ct nullo modo intelligi hiles disputationes instituunt de abstructionibus , ut ea, quae vel opifices, S rustici ipsi non meditati faciunt; & quae , si recte explicarentur , quisque sine labore intelligeret; ita verbis inplicant, Sobscurant, ut non nisi plurima meditatione , R in eorum libris mora intelligi possint. F. g. Frequenter villici, messores , pastores , ceterique , cum operam suam locant alicui, & sentiunt dominum aliquid vel de potu , vel cibo , vel
mercede pacta detrahere; clamitant, iniuriam sibi fieri
test . Id Od si mens talem Φἰrtatem habet, certe creat hit ideam universalem , eritis nihil antea in ideis , quassensibus adquisiverat, simile erat: quam virtutem nemo sanus animo eoneedet. Sed de his Logi eae
L. t l. c. I a. corollario v. & uti quadam monuimus ,
quae exsupra ditiis elarius demonstrantur . si 4 Universalia dividunt Sebolastiei in quinque species , quas sic voeant: genus, species , differentia , proprium , accidens . Horum nominum significatum noscere sat est , idque eorum librὸ declarant . Nullἰus tamen hae usus sunt et immo vero plurimσ falsa eontinere , ex iis, qua eapite Jequenti dicemus , notum erit. penam essentiae Nominales tantum e sed quidam Seholastiet eas Jumunt
pro essentiis Realibus, Ο in hoe manifeste errant , ut is Logica l. ll. part . . cap. I 2. Ane, monui: qua
ad base explicationem revocanda sunt.
158쪽
LIlla a Qua RT Uε. I 2Ifieri, quod merces non integra solvatur : & se de mercede loquuntur, quasi una res esset, quae ad omnes pertineret. En ab actio et & merces illa estidea abstracta , universalis sensu vulgari. Intem
roga vero rusticum, an una tantum merces omnibus
constituta sit, nempe oboli xx. an singulis operariis singuli xx. oboli ex pacto solvendi sint; audies, non unam tantum mercedem, sed plures similes, eiusdemque valoris singulis debitas esse. En solutio controversiae. Quid aliud faciunt Philoisphi, cum rem sine praejudicio examinant quid vero Scholastici, nisi rem vel rusticis claram , confuso illo dicendi modo obscuram faciunt Doce rusticum ver-ha Philosophorum ς ostende quo nomine unaquaeque res ab iis vocari solet; ct cognosces, clarius intemdum S loqui, & iudicare rusticos, quam Philosophos non nullos.c a P u T III.
De Essentia. ESsentia definitur, id per quod res est id quod est.
Quae definitio eodem vitio laborat ac illa en- ιιι . Nam cum quaelibet res per se ipsam sit id, quod est, tali definitione hoc tantum dicimus: essentia unius rei est , esse talem rem . Ideoque essentia , hae res idem significant, nec ex tali definitione evadimus doctiores . Reapse tamen essentia uniuscuiusque rei est cumulus proprietatum omnium , ex quo res est haec snon alia . Quarum proprietatum cum plerae-
159쪽
ra 4 METAPHYsICA que nobis incognitae sint , proinde nec essentia reis rum nobis cognita est. Haec est quo exemplo inlustremus oportet , quod ab humana natura , utpote magis explorata, magisque familiari, ut ita dicam , sumemus . E. g. Petrus plures habet proprietates , ex quibus homo est, non aliud ense est enim animans, ratioue utens, aptus admirationi , aptus risui , narra humana praeditur , ut alia mittam satis nota, quae faciunt ut sit homo. Haec illico coii sideranti se offerunt. At multo plura habet Petrus , quae nos omnino ignoramus. Nam primum rnsensilis constitutio & complexio partium exilissimarum humani corporis cognita nobis non est . Deinde notus non est usus quorumdam viscerum , quae satis conspicua
sunt e nec vires ae emcacia humorum et nec facultas
has & illas adsectiones , hos & illos morbos perpetiendi et nec quomodo humanum corpus cum mente coniungitur, in eam agit, ac ab ea vicissim movetur: postremo vires omnes humanae mentis exinploratae nobis non sunt. Quae singula tam pertinent ad essentiam Petri, ne homo est, quam reliqua ,
quae ante memoravimus: nam si vel unam harum
iamiaris , non erit haec species hominis , sed alia Itaque hie aeervus est essentia realis , seu Phystea
. Haec eum non animadvertissent Philosophi plerique , sibi persuasere , has duas ideas animal raiationale esse totam essentiam realem hominis et quidquid ultra additur, extra essentiam esse , ideoque proprietatem. In quo perspicue fallebantur. Nam Getera, quae supra memoravimus, essentiam Physi-
160쪽
Lraga QUAR T Us. Aura humana tam pertinet ad essentiam hominis, quam esse rationale , esse animai. i JItaque duplex in homine essentia distingui potest: Altera , quae ex quibusdam tantum id eis notio iaribus mente componitur , & vocatur essentia nominaIis S uetophasica . Altera, quae ea omnia complectitur , quae re ipsa hominem constituunt.
Haec vocatur realis , S Postea, & longe dissere ab ensiJ Figuram humanam esse partem essentialem hamananeelei , qua in hoe Orbe terra est , nullus, qui rem sine praejudicio examinarit, negare poterit. Non enim homo es solum animans rationale, sed
etiam humana figura praeditum et adeo ut nullamaπimans rationati nobis eunitum Agara humano
seir speeie praeditum et quis id horninem esse dieet PCur fetus, qui humana specie ea reπt, hoc solo nomine ex eensu hominum delentur, per Ieger oee duntur , nec umquam mulseratus, ast parenter sperant ut ad rationis usum perveniant, at examinent , an sint animalia rationalia Contra eur
futui , qui nullam rationis indicium feeere, haesia de eaussa homines iudieantur , quod figura humana ornati sint Haec profecto demonstrant , a natara inditum esse Omuibus ut judicent, humanam figuram ita esse partem essentialem hominis , ut, nisi ea praeditum, nullum animans rationale homo sit. suae eum a elari imis Philosephis'ρηο-ximo , O praesenti saeuio copiose sint inlustrata , praetereunda hoc loco videntur.