장음표시 사용
181쪽
346 Da RE META PHYSICA divina locutione, id est valde obscuram: si I nee Seholastici clariorem ideam habent, quam nos.
II. Hine exsistentia es modus internus essentia P difica a Nam essentia sine exsistentia praesenti intelligi
quodammodo potest: exsistentia sine essentia non potest . e. g. Cum concipio aliquid esse tantum pota sibile, intelligo praesenti exsistentia carere . At si concipio ens aliquod re vera exsistere , fieri non potest quin concipiam habere naturam seu essentiam aliquam . Proinde exsistentia est modus . Dixi quodammodo : nam cum possibilia , ut infra dicemus , nullum esse in praesentia habeant, intelligi clare non possunt. beinde possibilia non secus ac futura veluti exsistentia cogitamus: proindeque non incommode dicimus, habere illa exsistentiam vel possibilem , vel futuram. Nam cum ita a natura comparati simus, ut ideas simplices per
sensus adquiramus; ex iis autem cetera S vel con
jungendo, vel separando deducamus; fieri non po. test quin omnia quasi exsistentia concipiamus . Ideoque possibilia, ct futura non aliter cogitare possumus, quam eis quamdam exsistentiam mente tri
Multa hie non nulli, maxime Scholastici, more suo disputant inania, ut exponant, an distinctio essentiae ab exsistentia vocanda sit realis, an realis
id nos de re, cujus non nis ideam obscuram habemus , eommode interdum, si modo necesse est,tiqui ; ideoque iudieium nostrum non esse falsum ς ex iis , quae paullo post, nempe Cap. v. eoroIIario emuι, perspicuum erit .
182쪽
LIBER Q UART us. 14 modaIIs, an modalis, an rationis, an formaias ex nais tura rei. Realis est, quam habent duae res, quae separatae esse, S intelligi possunt , ut Petrus & Paul- Ius . Modalis est , quam habent duo modi in eadem re e v. g. Petrus sedens , Sc Petrus ambulans : magnitudo, & rotunditas ejusdem globi . Realis modalis est , quam habent res, & modus ejus : V. g. corpus mobile , quod sine motu esse potest : & motus , qui sine mobili esse non potest. Rationis est ,
eum rem aliquam ad diversa mente referente s , con
cipimus veluti distincta, quae reapse idem sunt: v. g. cum in motu recto corporis distinguimus mente directionem rectam a velocitate , quae duo re vera idem motus sunt. si J Formalis ex natura rei est ,
T a quae s i J Addunt Nomisae, aliique aliud genus distinitionis , quam voeant virtualem intrinsecam :datur in νε , quae eis urua se, tamen occasonem mi
hi praebet cur in ea plures veluti partes distinctas intelligam , de quibus eontrarias propositiones adseverare possum. Veluti in Deo, de quo vere dieitur, Pater generat Filium , Natura divina non generat Filium ; eum tamen re ipsa sit idem Pater , Naturar erum si rem accurate expendimus , inveniemus snullam distinctionem dari re tua , sed fundamentum disinctionis : quod respectu nostri semper conjunctum est eum vera distinctio ue rationis . Neque enim rem unam simplicissimam in partes disinguere possum, nisi adsit fundamentum c= ratio ear distinguam . auare qui putant, posita distinctione virtuali, recte explieari e . intelligi, ear respectu Dei vera simς propositiones illae, qua in creatis essent co
183쪽
quae datur inter duas formalitates, cuiusmodi sun
diremo , & velocitas motus ς animal & rationale . Vocatur minor reali , ct maior distinctione rationis, si ve media inter utramque. Re autem vera est eadem distinctio rationis . Negant hoc ultimum magna animi contentio in ne Seotis ae praedictae distinctionis auctores , de eoisque ad nauseam usque in scholis decertant. Ego autem scire illos ista melius, quam me , non solum fateor, sed facile patior . Cum tamen nullum Scotistam
3radictoriae, aperte falluntur . Cum enim talis di sinctio, si eos audimus , nihil aliudsit, quam multiplex simplicitas , & simplex multiplicitas naturae divinae , ut ait Augus. de Trinit. L. VI. c. q. seu , ut elarius loquar , res una simplicissima, edi in ita , qua aequivalet pluribus: eumque nullus Catholicus de boe dubitet, sed ratio quaeratur eur id ita se habeat ; qui ait, diffficultatem omnem evanescere ps-ra distinctione virtuali, dat pro responsione, quosos in quaestione, ideoque nihil respondet, sed am-oiguitate verborum decipit lectorem. 2 re melius erat ignorantiam suam ingenue profiteri , quam
talem responsionem adducere. Itaque ne de verbis disputemus , dicere debemus , nullam inter naturam σε proprietater, vel inter proprietates absolutas , uti voeant , dari disinctionem re ipsa: sed mirabilem naturam Dei , quae natura lumine clare
cognosci non potest , fundamentum nobis detre ut mente plura in ea disinguamus . inod ex infinita perfectione Dei, O ex infirmitate humana mentis in bae vita, quae plura simul eoneipere nequit, profiscitur. Sed de his in Theologia eopiosus.
184쪽
L I BE R QS A R T us . 149stam offenderim , qui tale nobis mysterium aperiret, S tam hene explanaret eur ejusmodi distin-mo non sit realis , ut ab aliis intelligi posset; inter aenigmata reserendum censeo , quae callido aliquo conjectore opus habent di vobis idonea esse non puto . Quod etiam de illis dico , qui dipi monem .irtualem actu dari a parte rei , praesertim in Deo , contendunt. Qui nisi de fundamento distinctionis Ioquuntur, sed veram distinctionem in obiecto ponunt , pugnantia loquuntur, & quae nullo modo intelligi possunt, nedum explicari . L JHinc facile intelligi potest, exsistentiam realiter modaliter ab essentia distingui . Verum cum vocabula realis, & modalis alii alio modo accipiant, &definitiones nominum pro arbitrio statuantur; pro Varia eorum interpretatione, varia etiam disinino admitti potest, ut consideranti patebit. Ex quo perspicuum est, eiusmodi disputationem , quam plurimi tanti faciunt, tantisque clamoribus disputant . in scholis, nihil aliud esse , quam puram putam logomaebiam. Quare si modo sensum habes in tuto , loquere , ut velis: & quo facilius inanes disputationes vites , cura ut nullum vocabulum dubiae significationis usurpes, quia accurate definias .
Sehosios Mos est quorumdam hoe Ioeo de Subsistentia eo-pἰosissime disputare . In te sane, nam ejusmodi di- putatio Theologis optimo jure reservari debet. Aliquas J Vide qua diximus supra in adnotatione ad aram pagina.
185쪽
qua tamen addemus, quae satis sint, ut, si ejusmodi
vocabula oecurrant, intelligantur Deillime . Quaelibet natura seu substantia se ipsa exsistit , ct operaturi id est non indiget alia substantia creata ut sit , ct operetur: in quo a modo ejus distinguitur , qui substantia indiget ut sit. Cum igitur substantia ita se habet , vocatur suppositum et ratio illa tali modo exsistendi, Nppellatur subsistentia, seu b-psosis : & si facultate intelligendi substantia praedita est, vocatur persona. E. g. Cadaver hominis v. g. Lazari siJ est unum suppositum , propterea quia nulla alia re indiget ut exsistat, ut introductioni alterius corporis in ejus locum repugnet , ut gravitet, ut lucem ad oculos inflectat. Quod si caput, si pedes , si brachia abscindimus , tot erunt iupposita , quot Pa tes : i dque ob eamdem ratronem, quia quaelibet pars altera non indigebit ut sit , & operetur . Rursum si partes conjungantur divina potentia, ita ut integrum cadaver faciant , denuo vocantur unum supinpositum, quia una actione, ut ante, & sunt, ct operantur. Similiter anima Lagari separata a corinpore erat unum suppositum, quia alia re non indigebat ut esset , 8c cognosceret, ac vellet. Pone nunc miraculum, quod Christus secit, cum animum ineorpus Lagari denuo in sudit. Hic iam non duo supposita sunt eo us, ct animus, sed ex utroque unum suppositum componitur, qui homo vocatur: nam ob complexionem partium utraque communi actione est, ct operatur. Verum cum motus liberi, in quo homo a bellua differt, non a corpore , sed ab animo
186쪽
LIalla QSAR Tus. 13 ranimo nobiliori parte hominis proficiscantur et propterea animo , veluti sonti Se principio, humana. tum actionum bonitas , & pravitas tribuuntur. Corollariam.
Hinc Subsistentia in rebus ereatis est modus Dbstantia. Non enim , uti demonstravimus, est res aliqua, quae adsit , vel absit a sui, stantia : sed est ea.dem substantia , quae tali modo est id est, quae seipsa exsistit , ct operatur . Haec illa sunt, quae naturae ratione de sub entia disputari possunt. Sunt tamen alia , quae divino sermone cognoscimus , cuius ope subsistentia notionem habuimus . Itaque fide divina constat primum ,
tres esse in Deo bpostases , seu personas : de indesubsistentiam Diviini merbi in Coripo supplere vices
subsissentiae ἐιιλαν crearoe , quae aeatura humana debebatur. Quare etsi in Christo duplex natura sit, divina, & huniana: duplex itidem voluntas; tamen unica subsistentia , unica divina persona reperitur . Haec qua ratione ex sacris litteris probari defbeant, quidque ex tali doctrina in Christo consequatur , suo loco in Theologia est demonstrandum . Corollaria de Relatione . I. mne relatio reapse nee mutat, Oee perficit subjectum , quod adsit. Nam reapse in subjecto non est , sed in mente
nostra . Deinde , aucto , vel diminuto numero rerum , ad quas res una refertur, augentur, vel mi
187쪽
rsa Da RI M E T Ap ΗT s IC annuntur relationes , nec tamen vel Ieviter res ipsa mutatur . v. g. Si fili s moriatur vivo patre , perit relatio seu denominatio patris , nec tamen pater mutatur. Et de talibus mysteriis satis. CAPUT U.
De Finito ,-Infinito .FIuitum est quodcumque ens certum & determinatum numerum vel partium , vel proprietatum continet et siJ v. g. Omnia, quae sensibus obversantur. Quare ideam ratus omnes habent, eamque
et aram . Si aliquid dissicultatis occurrit, ad infini-
Infinitum definitur ab Seholasticis , quod fines non habet: quae explicatio nihil amplius nos docet, quam vocabulum infinitum. Commodius diceretur, id quod opponitur finito, seu non est finitum . Dividitur in infinitum potentiale , ct infinitum absolutum . Potentiale est, id quod in praesentia finitas res continet; potest tamen aliud ct aliud sne ullo me ha here : id est, evadere infinitum . Absolutum est , id in quo reapse infinitae res exsistunt: id est, iam nunes infinitum. De utroque seorsum dicendum est .
Hinc manifeste colligitur, ideam, quam habemus in iti , nullam aliam esse nisi id eam numerorum . Sive enim infinitum absolutum concipere, & explicare velimus, semper intellis id Definitio quorumdam Reeentiorum,nempe F nitum est, quod non omnia nunc habet, quae habere po test, ad hanc reducitur.
188쪽
Lias R O U ARTUS. telligimus res numero infinitas , quae Uel nunc temporis sunt , vel esse possunt sine ullo sine : quod idem est ac plures unitater: nam quaelibet res numerata est una unitas. Vocantur autem res numerata , si pro ipsis rebus accipiantur : numeri , si pro numeris abstracte sumtis . Proinde de numeris deinceps , utpote magis notis , dicemus .
Iam porro infiniti potentialis ideam aliquam
non dissiculter habemus e nullum enim numerum quam tum vis magnum animo concipere possumus,
eat non alias ct alias unitates sine uno sine addere possimus. Quod si ideam numerorum applicamus ad res di Wersas , diversa infinita concipere dicimus. E. g. Si ideam milliarii , Ieuea, parasan α, vel alterius notae mensurae , ut semidIametri terrestris , applicamus ad spatium , ct animad Uertimus talem mensuram magis & magis mente duplicari ponse, quin umquam ad finem veniamus ς concipimus aliquam ideam in ita extensionἐs, Et hoc modo ali quam ideam inmensitatis Divinae. Sin ideam numerorum applicamus ad durationem rerum , ct concipimus animum nostrum v. g. plures annos, Vel saeula s quae sunt mensuro durationis 3 magis S magis sine ullo sine duraturum ; concipimus aliquam ideam infiniti temporis futuri , seu , ut alii vocant ,
aeternitatis a parte post. Sin ad tempus praeteritum nos convertimus , Sc cogitamus ens aliquod sempeualia & alia saecula sine ullo sine durasse, aliquam ideam formamus inmiti temporis praeteriti , seuaternitatis a parte antea . Si utramque conjungimus, formamus ideam aliquam Divina aeternitatis . Quod si id eam numerorum applicamus ad proprietates , seu persectiones Divinas , ct cogitamus V Deum
189쪽
rs 4 METAPRYsI EA Deum non Ium alias ct alias proprietates sine ullo sine habere, sed alio & alio gradu magis persectas item sine ullo sine ; concipimus ideam infinitae pedifectionis. Idem in ceteris , quae infinita Vocamus , evenire, si rem accuratius meditamur , reperiemus. Semper igitur infinitum potentiale concipimus instar numerorum , quos magis S magis augemus quin umquam augendi finem faciamus . Ex his itaque manifeste etiam colligitur , nullam nos habere ideam infiniti absoluti: opaia nihil tam magnum , tamque persectum cogitare possumus , cui non alias , ct alias res , vel gradus mente addere possimus. E. g. Fingamus ab aliquo poni reapse numerum infinitum , id est talem numerum , qui infinitas unitates contineat. Huic ego numero pro lubitu alias ct alias nnitates sine ullo fine adhibere possum : pro inde non erit re ipsa infinitum . Cumque infinitum , uti diximus , non nisi ad modum numerorum intelligere possimus; relinquitur nullam nos habere ponse ideam in iti absisti.
Corollarἰum I. Hine alia est idea infinitatis , alia ἰdea infiniti : ἰlla elara, hae obseurissima est, vel potius nulla . Nam idea infinitatis est idea iacultatis , quam
habet res aliqua , v. g. numeras quillhet , ut ei aliae ct aliae unitates addi mente possint,quin umquam ad ultimam unitatem perveniamus. Id autem clare a
nobis conet pitur , ct convenit eum idea infiniti potentialis . Contra vero idea numeri infiniti est idea
numeri, cui nihil addi possit, id est idea rei inpos.
190쪽
LIBER QUARTO. Isssibilis , id est idea nullius rei , id est nulla idea r qui iquid enim numerorum mente concipi potest , finitum est , ct novas unitates recipere potest. Praeterea idea in itatis est idea abstracta negativa , quae vere reperitur in aliquo positivo . Id ea vero in Gir repraesentat rem positivam , sed talem , quae esse non potest, ideoque est negativa , ct obscurissima , ct nulla.
Corollariam II. Hiae infinitatis vimina , at in se es, nullam
ideam habemus. Deus enim est infinitiam absolutum , quod revera in praesentia infinitas persectiones coni plectitur. Nos autem tale infinitum cogitare non possumus . Deum itaque hoc modo concipimus infinitum, dum concipimus esse ens adeo perfectum , ut semper plures, & plures persectiones in eo mente cogitare possimus. Quamlibet proprietatem divinam eodem modo concipimus infinitam . e. g. Concipimus omnipotentiam Dei alia , ct alia entia magis S magis persecta sine ullo fine condere posse . Eodem modo ceteras proprietates infinitas esse intelligimus, ct explicamus. At hoc est infinitum potentiale, non absolutum et nec nisi obscurissime, & Ionge diversa ratione , quam in se est , divinam infinitatem repraesentat , nempe incomplete , in adaequa