장음표시 사용
191쪽
rs s DE RE METAPHYs Ie ACorollarium III. Mne eum dieimus , Deus est infinitum ab Iu- tum, hoe dieimus : Deus est id , quod nos mente
concipere non possumus , ut in se est. Philosophi non nulli temere , arroganterque
sibi persuadent, se , cum Deum mente concipiunt . eoncipere absolutum , cui nihil addi, nihil detrahi possit. Sed aperte falluntur ob non satis explicatas voces. Uellent profecto ipsi ita Deum
concipere, sed nullo modo concipiunt , nec Concipere possunt. Itaque cum ita finiti absoluti nullam ideam habeamus Lex corollario 2. J consequitur, nos , cum dicimus Deus es infinitum absolutum , nihil aliud dicere , quam Deus comprehendi a nobis non potest. Quod si comprehendi non potest, plane consequitur,nullam nos habere ideam Divinar ω- finitatis : quam non alia ratione concipere possumus , quam instar infiniti potentialis . Itaque cum dico infinitum absolutum , significo aliquid , quod non est infinitum potentiale , & in hoc clare secerno unum infinitum ab alio r sed ita fgnis eo hoc aliquid , ut clare cognoscam , a me concipi non pOD se , quale in se est. Possum quidem alia de caussa mihi certo persuadere , exsistere infinitum absolutum , ut reapse credo exsistere Deum infinitum; itemque exsistere plures res physicas, cujus natura incognita mihi
est. At inde non sequitur, me hahere ideam infiniari absoluti: sed tantum me habere ideam infiniti potentialis , quod, auctoritate divina edoctus, credo esse infinitum alio modo mihi non cognito, quod
192쪽
LIBER QUI ARTU s. rs voeant ἰnfinitum auolutum : cujus proinde non nias obscurissimam ideam ex doctrina fidei concipere possum . Sed haec ulterius declarare non inutile
E. g. Nauclerus, qui fune quanta fieri potest
langissima fundum maris explorat, nec in Venit duo clare cognoscite alterum, mare esse tam pro fundum , quam funis et alterum , mare esse prosundius lane . 'Prima idea est positiva et secunda com parativa . Non tamen cognoscit veram prosunditatem maris I quod valet, habere eum , ideam negativam verae profunditatis , seu nullam ideam . Similiter, qui ait Deum esse infinitum , habet ideam claram potentialis , ad quod tantum humana cognitio pertingit. Praeterea certo etiam cognoscit e X fide, Deum esse aliquid maius, mirabilius, Se profundius , ut ita dicam , quam ab homine cognoscitur , esseque infinitum alio modo ; ct huius
ram . Quo autem modo sit infinitus Deus , id est, quanta sit profunditas . ut ita me explicem, divina infinitatis, id sane est, cuius nullam homo habet ideam. Cumque Deus eo tantum modo sit infinitus , quo est; consequitur eius in itatem cognosci a nobis non posse. Propterea cum dicimus, Deum
esse infinitum absolutum; non explieamus, quid Deus sit: sed magis explicamus, quid nos non possimus: id est, significamus Deum a nobis concipi non posse
Corollarium IIILHine disputatioses de infinita absoluto nihil aliud
193쪽
aliud sunt quam verba inania et propterea fugiendae .ero Philosepho sunt .
Nam vocabula is itum absolutam nihil aliud significant , quam rem , qua a nobis estneipi non po- res: ideoque de qua nihil commode dici potest .
Magnae utilitatis est hoc corollarium eum in Philosophia , tum in Theologia , ut temperemus ab inanibus disputationibus, quibus utraque disciplina illa repletur, Sc inquinatur . Cujus en exemplum . serunt , an unum infinitum fit maius alio: δ adfirmant , idque probant tali exemplo . Ponamus esse infinitum numerum hominum . Cum plures in eo sint manus , quam homines; infinitum manuum maius erit infinito hominam . Quis tamen hienon videt , nihil in disputationem venire nisi mera verba λ Nam primum ponunt , se concipere infinitum numerum hominum , quod tamen est falsum . Deinde ex rebus finitis , & quas clare intelligunt , ad rem , quam nullo modo plane intelligunt , argu mentantur, nempe ad infinitum; quod etiam ineptum est . Proinde quidquid de infinito dicunt , cuius nullam habent ideam , verba sunt omni signifieandi potestate vacua. Seholion Doctrina de infinito recte exposita quanto H αἰ ut de rebus bene multis , quae in Philosophia disputari solent , recte judicemus , ex iis , quae δε-quentibus capitulis dieemus , evidens erit. 2 ro eos quasi corollaria tradita doctrina subjiciemus.
194쪽
Possibile definitur vulgo, ἰd quod nee es, nee fortasse erit, sed esse nos ponat . vocamus
autem non pugnare, quando perspicue cognoscimus , duas vel plures ideas una esse posse. v. g. Dicimus non pugnare adamantem earuleum tanta molis , quantum caput hominis est; quia ex iis , quae usu cognovimus , perspicue intelligimus , ideam adamantis, ct earulei, & talis molis una esse posse: proinde est possibilis. Quod si pergunt, ct quaerunt, quid est id quorum idea una esse possunt; nihil amplius respondere possumus, nisi omne Id quod Deus Deere potest .
Cumque divina potentia alias cte alias res sine ullo
fine facere possit, relinquitur possibiae ex Divina potentia nos metiri debere et siJ & , quod inde consequitur, possibile late acceptum esse infinitum . Itaque si psimile pro omni possibili aecipitur, cum ἐπ- finito confunditur : si pro aliquo possibili tantum , finitum est. Hinc siJ Inepta es di viso Possibilis in intrinsecum , euinius proprietates non pugnant; edi extrinsecum , quod ab aliqua ea D eondi potes. Nihil enim est possibile intrinsecum , quod non fit possibile cum, nec e eontrario . Ideoque una possibuἰtas infert aliam e eetera inania verba sunt. Idem de inpossibili dieendum est.
195쪽
Hinc mirari desinamus, nos quidquid de possibili late accepto in scholis tanta ingenii contentione disputatur, nec plane mente complecti , nec aliis explicare posse . Cum enim infiniti absoluti nullam ideam habeamus ; sine idea vero infiniti de pupbili iudicare non possimus; consequitur, cle possibili nihil nos explorati habere , nihil constituere posse . Quae si intelligerent non nulli, de sanius ipsi philosopharentur, ct alios non fatigarent ineptis disputationibus illis de possibiIi, quas ignorare multo sapientius est, quam iis eo modo , quo vulgares Philosophi solent, Irespondere, II.
Possibili respondet Inpusbile . Est autem inpos sibile id quod esse pugnat , seu quorum idea repugnant , , se destruunt: e. g. idem simul esse O non
esse: homo irrationalis . In possibile autem duplicis generis est , alterum absolutum , alterum ex bpothes. Absolutum est , quod manifestam repugnantiam ,seu contradictionem praefert: si Jut homo lapis , homo ratione carens .
Ex hypothesi est, quod tametsi possibile est , tamen , posita quadam re, inpossibile fit.
F.g. Possibile est me, dum haec disputo, ambulare . Sed si pono veluti certum , me sedentem disputare; fieri non potest quin sedeam , dum haec dispu
iJ Hae loquendi formula et pugnare , repugna
re, contradictio , praeferre contradictionem , vel
repugnantiam , se invicem destruere, ct bis similia
196쪽
L I B E R Ru AR T Us z I 6t to r aliter simul sederem , ct non sederem . Haec hypothesis est , ct libera. Item inpossibile est , me momento temporis Ulysipponς Romam venire , positis naturae legibus . Sed si potentiam Dei consideramus , fieri potest. Haec hypothesis vocatur necessaria Physice. Inpossibile Morale est, quod tametsi natura es possibile , tamen aue numquam , aut di eiIlime evenit : ut a matre sana mentis oecidi Alium . His constitutis non sine aliquo operae pretio vos, Adolescentes , docebimus , quid in hoc negotio tenere , quid cavere debeatis , quod aliquibus - Propositionibus veluti corollariis expediemus.
Nihil hoc canone utilius , nihil Philosopho dignius. Cur enim nos torquebimus disputantes de rebus , quae intelligi omnino non possunt ὶ cur alios decipiemus utentes vocabulis sonoris S ampullo sis , quae nullam interpretationem habent Expendamus disputationes, quae de ρο iii solent, tum vires humanae mentis sedulo perpenda mus, plane intelligemus , nihil nos in iis videre, nihil finire posse . E. g. Disputant in eo , An pinbilia omnia exspere pinni. 4 μ ρο illa suum babeant esse disin-Hum ab Omnipotentia . An hoe esse sit positivum , aunegativum . An creatura pumiles qua tales depen
197쪽
Dei actualis. sit magis necessaria , quam possibilitas
creaturarum: ct huius farinae alia. Quis autem non videt ejusmodi disputationes aut puta verba esse . aut tales , de quibus nemo homo iudicaro
Hine ἰllud axἰοma r Nullam In re video contradictionein , ergo est possibilis possibili finito loquimur J non nisi in paueis , ese omnino peris euis est verum et plerumque tamen est falsum .
Prima pars constat exemplo adamantis , quod supra dedimus; S aliis ejusdem generis , quorum ideas plane cognitas & exploratas hahemus . Altera pars satis evidens est . Nam cum harum natura rerum, quae oculis subjiciuntur, cognita nobis non sit: potiori iure cognita non erit natura illarum , quae niim quam creabuntur,. S quarum non nisi obscurissimas ideas habemus. Qui igitur dicere possumus, nullam in earum creatione contradictionem esse posse λ At non video contradictionem . Fateor e sed qui scis nullam ibi esse ὶ quot quamque utiles res exsistunt, quas tu nec vides, nec esse posse suspicatus suisses 2 Possum id tot exemplis emcere , quot sunt res, quae a Recentioribus naturae pervestigatoribus repertae sunt τ quasque non modo Scholastici, sed ne veteres illi quidem
Philosophiae , ct Mathematicae coryphaei fieri posse suspicabantur. Itaque temere dicam, Pusibile estvit res corporea eogitet: quia nullam proprietatem eorporis cognoscimus , quae congruat cogitationi.
198쪽
L IBER Ru ARTus. Ist Nihil apud Scholasticos frequentius, quam hoc axioisma e nihil tamen est in quo facilius erretur, nisi sapienter adhibeatur .
Hine eontrarium axioma: Video contradictionem , ergo est inpossibilis; valet tantum in iis , qua
humana mentis vires non excedunt, idque caute zin aliis non item. Constat primum. Nam ut iudicem, an contra dictio adsit, an non ς oportet essentiam Physicam rei penitus cognoscam . Itaque vires humanae mentis excedere non potest . Caute tamen adhibendum enam quaedam nobis videntur contradictionem praese ferre , quae nullam praeserunt. E. g. Scholastici putabant, aerem tam esse levem , ut, dum esset aer, gravis natura esse non POL-set: quia esse aerem , esse natura gravissimum , pugnare illis videbantur . Uerum nullam ibi esse contradimonem , perspicuis rationibus demonstrant
Recentiores philosophi. Quare nisi rem penitus
exploremus , diiudicare non licet. Secundum itidem evidens est . Nam si mentis aciem res, quae sub sermonem cadit, superat, quis . nisi demens de ea iudicare sibi sumet Quare merito de temeritate postulantur illi, qui mysteria quaedam nostrae religionis, veluti Trinitatis, Eucharistiae, aliaque negant hoc nomine, quod ea clare non intelligunt. Qui eodem nomine negare deberent vel familiarissima quaeque naturae Phaenomena, atque ipsam animi sui , ct corporis complexionem , quod eam intelligere nemo potest.
199쪽
EN duo vocabula abstracta, & adeo clara , ut definitione non egeant. Quare cum ea desiis niunt aliqui hoc modo, Simplex est, quod parternon habet ' Compositum . quod habet partes p tempus, ct verba inutiliter consumunt, nam id ipsum significant duae illae voces. Tota igitur dissicultas in hoc est, cum applicamus vocabula simplex, Sccompositum ad Varia genera entium et in quo, ne Pueriliter erremus, quaedam prae oculis habenda
Primum itaque recte Philosophi aiunt, nullumens reapse simplex esse, nisi ens intelligens, quod alio nomine vocamus spiritum . hoc enim solum est, in quo partes nullae re vera nec esse , nec intelligi possunt. Contra corpora omnia, quod in partes secari possunt, nec ulla tam exilis pars est , quae in alias dividi non possit, composita sunt.. Quaerunt aliqui et an aliqua sit particula materiae , quae atomus seu individua sit; an contra unaquaeque sit composita, ct dividi possit sine ullo fine . Hac est celeberrima controversia , de qua iam inde ab Aristotelis aetate, S supra tam acriter disputatum est, ut nihil magis. Nos eam Physicis, si qui otio diffluunt, examinandam relinquimus . Tanisa um dicimus hoc loco, quamlibet particulam ma aeriae esse corpus et omne corpus esse figura aliqua
200쪽
L 2B.E R RU A R T υ s. I 61 praedi tum: omnem figuram partem dexteram , Scsinistram habere . Hae iunt clarissimae proprietates materiae, quae a nemine sanae mentis negari pose sunt. Cumque corpus magnum non nisi mole dis ferat a corpore, seu parte exilissima , habeat tamen easdem proprietates; relinquitur quamcumque par ticulam materiae, quod figura vestita sit , in alias , has rursum in alias infinite di vidi posse. Dices: iam nunc erunt infinitae partes in qualibet particula materiae, quod omnino intelligi nequie . Fateor id intelligi a nobis non posse : sed alterutrum amplecti necesse est e vel negare debemus perspicuas proprietates materiae , ea de caussa , quod non intelligamus,quo modo corpus infinite secari possit: vel abstinere ab ejusmodi disputationibus , in quibus nihil clare intelligere , nihil finire possumus. Illud philosophis Recentioribus durum
omnino videbitur. Hoc autem dignius mihi videturve, Philosopho . t 32
si J Aliqui Reeentiores gravissimi eum pro est πο ponant , ex re non extensa extensam fieri non posse , putant extensionem' plicitatem una esse posse et ideoque eontendunt, prima elementa corporum
esse substantias simplicet, extensas . Si rationem
quaeris , audies hanc esse , quia non intelligunt, quomodo infinita partes in una exilissima materia parte eontineri possint: propterea rident Cartem nos, Newtonianor, eeterosque, qui divisionem in infinitum amplexantur. Sed , pace eorum dieam , mihi Φ dentur ipsi male philosophari. Non intelligo , ἐπ-quiunt,divisionem in insuauum. Igitur nesare debeo Pria'