장음표시 사용
81쪽
46 D E/r M s v A, D Y s I e Amen nos Vidisse , quod pace tantorum virorum ductum sit, qui modum teneret , quique Ontologiam ex omni parte perfectam ederet. id C A- i J es necesse eos confutare , qui Ontologian; quasi omnino inutilem judicanter,in contrarium cucurrerunt: veluti recentissimam illum Metapbseum , de quo libro superiori commemoravimur : recte enim , an secus judicet, ejus Metapostea deelarat L Nam tametsi ponit veluti eertum, nomina sde quibus ontologia disputat, ita clara esse , ut veι rustiet ea intelligant; ipse tamen , quod
sicam non definiat , modo eam quadam acceptione usurpat ,.scientiam scientiarum vocat; modo alis aeceptione , ct continet Physicam . eonsultius faceret, μι nobis explicaret , quid sit scientia scientiarum, quid Metaphysica , cur Physicam completii debeat, cetera, quae adfert. Praterea , quos nomina , quae alii aliter accipiunt, ex quorum definitione controversiae plurima nascuntur , nusquam definiat: quod nova nomina , Ο insolita signipeatione indueat , ita confuse di putat , ut , quis ipse sibi velit , nemo facile intelligat: adeo ut , quo se a censura liberarit , alias , edi alias explicationes Iubnectere consentaneum judicarit . Immo , quod Φix eredi potest , eum inpios Philosophos , quorum
errores nou nisi in varia acceptione verborum consi-
sunt , confutare sibi sumat, tamen definitiones nominum nusquam adhibet , sed quasi explorator ponit tamen si accurate definiret , quot paralogismos adferat, quam multis , quae intelligi omnino nequeunt , veluti plane sibi cognitis oecupetur , facile
animadverteret. Sed hiaec tironum gratia monere
82쪽
euo modo onrologia fit pertractanda
demonstrat. EGO Vero mihi persuadeo , Ontologiam utilitate
non carere et minoris tamen esse utilitatis, saltim non tam esse necessariam, quam vulgo habetur.
si J Itaque ut de Ontologia recte iudicemus , viamisque de ea disputandi penitus cognoscamus , ipsum disciplinae finem perpendamus oportet. Cum autem Ontologia Γ ut saepe iam diximus , saepissime monere non erubescimus, i mnio vero ininnumerabilium praejudiciorum depellendorum caussa id inculcare Adolescentibus necessarium arbitramur 3 ad hoc fuerit excogitata , ut principia scientiarum omnium prius ponamus , ct explicemus, quo facilius in singulis disciplinis verum inveniamus , aliisque commode ct ordine explicemus ἰ relinquitur ea tantum in Ontologia tradi
fatis fueriti nemo enim studiis contritus , ct qui de his iudieare potest, novam hane pbiIosephandi rationem , opinor , probabit. si J Veritas huius propositionis ex iis, qua de Ontologia Libro IIII. dieemus , perspicue constabit. Nam si ea , quae in Logiea doeuimus de ideis claris , distinctis, de usu vocum in Philosophia, tum
etiam de modo investigandi veritatem memoria te isneamus , ct pro re nata ad fingula argumenta ae-eommodare sesamus; omni ontologia earere sine alti damno poterimus : quae nihil aliud est, quam omplicatio legum Lutea ad quadam argumenta gese ratia .
83쪽
48 DIRxMr TAPHYsICA oportere , quae ad id conducanti ea resecari , quae ad reliquas scientias facilius ad distendas importuna sunt. Scientias cum dico , non ex usu semidoctorum loquor, qui ea pro partibus scientiarum hahent , quae scientiae non sunt; veluti quaestiones illas Metaphysicas minime necessarias , quibus Theologia illa Peripatetica inquinatur : sed germanas scientias dico, quae ex principiis veris , aut verisimilibus veritatem vel certam , vel probabilem investigant, ut alio loco exposuimus . Porro cum principia ontologiae tamquam certum ponant , verum inveniri posse quod vel negant, vel dubitant aliqui; illud primum examinandum est , an verum aliquod a nobis cognosci possit , Si quale. Deinde, qui sint characteres propositionum illarum , quas pro primis veritatibus habendas esse
Itaque duplex onto log Iae pars illico oculis occurrit : Altera , qua de modo cognoscendi primas .eritater explicat generatim . Altera, qua genera Ierilias propositiones, seu primas veritates persequiatur , qua ad omnes disciplinas pertinent. His enim duobus absolvitur quidquid ad facilem disciplinarum intelligentiam aliquid commodi adserre potest. s G inae quoniam ex iis , quae paullo post dicemus , clariorem lucem accipient, de iis hoc loco amplius disputare necessarium non est. Quare commode loquuntur illi , qui sentiunt eum Bud deo, Ontologiam esse Lexieon quoddam generale Philosophicum , ex quo in singulis disciplinis facilius , ct sine ulla ambiguitate philosophamur .
s i J Repete , quae diximus hujus libri eapite M
84쪽
L Ella Slle UNDUS. 49 Nam maior pars Ontologiae , nempe solida secunda ,
in explicatione vocabulorum generalium versatur a Lexieon cum dico , non merum Lexieon dicere volo ,
qui liber vocum significationem tantum adducat; sed qui exponat, qui rationem reddat, S qui regulas aliquot praescribat ad bene utendum dictis nomini-hus . Quo sane sensu non inepte dicunt aliqui , On-tologiam esse veluti Appendieulam Logica, propterea quod, ut diximus supra, modum praescribit, quo regulae Logices planius ad singulas disti plinas accommodari possint. Quamquam alio nomine protegomena scientiarum omnium appellari possit, ut supra exposuimus. si J G ALOY-si J Ex dictis toto hoc evne Hase infertur, On4tologiam , praesertim ejus partem secundam , puerorum tantum gratia scribi oportere s adde etIam eorum , qui non melius, quam pueri , iudicant 3 quo nomina definire, ex iis consectaria deduce re , tum demum ah inutilibus disputationibus abstinere queant i βῶ-qmo facἐιiua regulas Logicae , autequam in disciplinar graviores se inmereant, asomne genus argumentorum fletiere es 'aptare queant, aliquas notiones utiliores adquirere . etsi initio silvularum disputationum eommode adferri possent, tamen eum ejusmodi nomina idem iidem is disciplinis oeeurrant, non incommode prius expliaeantur . Ru od si qui ess ent, qui singula ad νetulas
hona Logica reste exigere possent, ut plerique vir λeeleberrimi nostra memoria , qui Metaph fieam veι non adtigerant, vel obliti erant, natara lumine tum ἐου Mathematieis, tam In eeteris disciplinis magno eum rei litterariae fructu Deerant, ii omni Oatolo
gia superscurre facile palsent.
86쪽
EQUITIS TORQUATI , ARCHIDIACONI EBORENSIS
DE PRIMA ONΤOLOGIAE PARTE, SEU DE MODO COGNOSCENDI PRΙΜAS VERITATES AGITUR. CAPUT I. sint primae veritates demonstratur .ED de prima ontologiae parte videndum nunc est . Quid sit veriatas Logies , diximus in Logica rnunc , quid sint prima veritates
omnium cognitionum , dicendum esse Videtur . Nomine primarum veritatum significant Recentiores philosophi , propositiones aliquas ita perspicuas , ur per alias clariores probari non pο ς, G a nec
87쪽
nec confutari: Quare si qua propositio ἰ tametsi
perspicua , occurrat, quae ex alia clariori inlustrari possit, aut refutari, vel hoc solo nomine ex cenci primarum veritatum delenda est. Haec definitio adeo est clara , ut ineptus sit , qui eam Iongo sermone exponere conetur : ineptior, qui id flagitet. Hinc tres sunt characteres Primarum verita tum . sint adeo clara , ut elariores nullae occarrant, aut certiores, qui bus exponi possint.
a. tanta consensione , , firmitate ab omnibus admittantur , ut nulli , aut fere nulli sint , habita ratione generis humani , qui eas reisuant. 3. Ruos ita alte in animo nostro defixae sint , ut nullis cavillationibus adversariorum, nullis laqueis deleri possint; immo vero ex eorum praescripto vitam suam omnes instituant. Nam , quae haec tria habent, merito pro primis veritatibus habentur . Porro singulae disciplinae suas habent primas. Veritates , ex quibus ceterae, de quibus disciplina disputat, proficiscuntur. Sed hae ita uniuscuiusque disciplinae propriae sunt , ut nullo modo ad alias trahi possint. Nempe primae Veritates Physicae ita ejus. propriae sunt, ut ex iis Theologia , aut Ethica stricte accepta disputare non possit. Ideoque huiusmodi veritates, seu principia intra limites unius tantum disciplinae consistunt. Ontologia vero de iis disputat primis veritatibus , quae ad omnes scientias
pertinent, &ex quibus , ceu fonte uberrimo, ceterae veritates. in singulis disciplinis derivari ponsunt, ct inlustrari .
88쪽
intimo sensu. IAM vero aliquas veritates certo cognosci posse , in Logi ea nostra siJ monuimus contra Scepti- eos r ubi etiam explicavimus , eriteriam veritatis parti in in sensibus, partita in mente poni debe- Ter sa3 atque de modo veritatem S sensibus , Rratione invem: gandi disseruimus s3J Uerum eo lo- eo rem quasi nemini sanae mentis dubiam , ut reapse est, magis posuimus, quam argumentis consecimus: Propterea quod longior disputatio in opportuna enset et , qui tantum de modo investigandi verum quae xit. At hoc libro de iis iterum est disputandum duplici de caussa : quarum est altera , ut deliria Scepti eorum , qui eas negant , penitus intelligamus etae, quo modo iis . oceurri posse, notum habeamus, ct in promtu: altera , ut, quae sint primae veritates , ex quibus ceterae fluunt, penitus dignoscamus . Porro veritates primas duplici nos via consequimur et vel intimo sensu s seu eonseientia, ut vocant I vel humana ratione . Illae nullo sensuum -- ternorum adiumento percipiuntur, ct isterna V eantur. Hae sensitum ope comparantur , Meterna. que nominantur. De primis hoc capite, de aliis sequenti capite disputabimus. Pri s Q L. IIII. pari. I.
89쪽
r 4 Ma TAPHYs Ie APrima itaque, S praecipua veritas immanae omnis cognitionis est , eognitio propriae exsistensia ,
er earum rerum , qua in animo eveniunt. Hane non sensuum ministerio , non ullis argumentationi-hus , sed intimo sensu ac tacita quadam conscientia percipiunt homines singuli et adeo ut interrogati , an stat , an cognoscant, an velint, aut nolint, an dolorem sentiant , an voluptatem; sine ulla haesitatione omnes respondeant, alterutrum ita esse: quia adeo per-
spieue id menti objicitur , ut nihil supra : ct qui aliquo argumentorum genere id ipsum probare vellet , rem obscuraret potius , quam inlustraret. Itaque praedicta cognitio est maxime evidens: seu, ut alii vocant, hahet evidentiam Mathemati eam et L i J ut etiam ceterae , quae ex dicto principio proxime fluunt, veluti demonstrationes omnes recte factae, quae iccirco evidentiam
habere dicuntur. LaJ CAPUT III. Ostenditur primas veritates eunosei itidem posse recta ratione.
ATque de intimo sensu satis dictum . Uenio ad
alteram cognoscendi viam , nempe rectam ra tionem . Nomine recta rationis significamus , faenitatem , quam habent homines ratione utentes sor de rebus , quas non intimo sensu pereipiunt, eodems i J Evidentiam Mathematicam , ct Metaphysicam eamdem esse . diximus in Loplea I. IIII. p. I. c.3.sαὶ Repete qua diximus in Logica loe. cit.
90쪽
Liara Taris Ius . fg Idem me, do iudieent omnes , aut fere οππert quo3 iudicium ex nullo praeedenti ductum , se ipse menti se offert. si J Haec itidem desinitio per singulas par
tes adeo perspicua est, ut orationem nostram non desideret . Itaque resa ratio , quae alio nomine eommunis
sensus, ct naturae vox appellatur, in omnibus, modo ac ratione utuntur , inveniri solet. Dixi tamen supra, vel fere omnes: quia plurimi, qui ratione utuntur, quaedam Vel negant , vel dubitant, quae
reliqui uno consensu amplexantur. Haec tameta
probant tantum , hujusmodi homines praeiudicatis sententiis impeditos de rebus recte iudicare non posset nihil tamen officiunt communi sensui, aut rerum evidenti notioni. Itaque eommunis sensus , quem Deus posuit in omni animo, omnes quidem ducit ut de rebus perspicuis eodem modo diiudioent. Verum cum Deus hominem liberum condiderit, ipsique libertate sua in iudieia inepta frequenter incidat; ita iis mentem animi hebetat retuodit, ut nihil interdum videat
s G Recta ratio duo manifeste eomplectitur . ea
rerum, facultatem eodem modo de rebus, quae extra nos sunt, iudicandit quae facultas omnibus inest , qui recto rationis usu valent. Alterum, fa- eultatem inserendi ex veritatibus jam cognitis alias Veritates per necessariam concludendi rationem r
q 'o sine prima saeuitate fieri non potest. Interdum omen pro prima saeuitate sumitur , ut hoc loco τὸ sterdam pro secundo.