장음표시 사용
101쪽
- Cum Dei existentia iia ooii juncta est' ejus providentia, ut nemo unquam fuerit, qui admi Sso Deo serio providentiam Degaverit. Ideo Epicuro , qui Deos inertes finxit, passim abiiciunt veteres philosophi, quod re tolle-Cet, oratione relinqueret Deos. Quis enim, quaeso, Deus iste esset , qui nihil res omnes , quae in hoc tiniverso continentur, curaret Qui administrare haec omnia, aut Propter ignorantiam nosei ret, aut propter imbecillitatem Nou POSSel, aut propter indolentiam non 'vellet 3 Ad hanc Dei prti videntiam prae caeteris pertinent creaturae , quae sunt intelligentiae participes, et quas ad rectam vitae rationem impellit insito quodam in animis boni hones lique Sen Su, ac praemiorum ac Poenarum Sanctiotae; ita tamen , ut nullam voluntatibus inserat necessitatem.
Anima homini, miratualii ' immortalsi. '
' Praecipuus intelligentiae qua a Deo optimo 'praediti sumus, effectus in eo consistit, quod possimus nosmetipsos explorare,' animum ad ea , quae mente concipimus , aut voluntate appetimus, resectere, unumque ex alio colligerε. Unde recte, dicit Potest, quod homines, ' nisi Plerumque a se magis, quam a quacumquo alia re ahessetit, nullibi melius, 'quam in se ipsis ' Deum: invenirent. Cum enim unusquisque lacullatum ac virium suarum conscientiam habeat, nihil potest esse homini tertius, quam se esse, et cogitarer jam vero ex hoc Principio omnium εῶ dentissimo necessaria consecutione ad Deum a seet, limus Terum omui utri auctorem, quo reiecto nulla jam ratione Ivissemus ad nostram existentiam pervenire. Ν ὶ Porro ex facultate cogitandi Licile erit perspicere, Prae Disiti co by Coosl
102쪽
ter corpus, quod ex materia coneretum est, aliam in nobis.substantiam esse, quae sui ipsius sensum habeat, quae rerum dissere ullas percipere, ideas comparare, V rilatem rationibus exquirere possit. Si jam ulterius progredimur, reperiemus in eadem hac anima vim agendi, et se ex motivis delerminandi, innatum selicitatis desiderium . certamque et ineluctabilem quamdam e honesti inhonestique notionem. Sed haec omnia prima sunt religionis et honestatis semina a sumina ratione et 'sancti simo numine mentibus humanis indita. Primum quidem nos edocet sensus intimus, illud, quod in nobis cogitat, quod ratiocinatur et disserit, quod appetit, et adversatur, et agit, unum, aliquid tesse et indivisum, non ex Partibus coagmen latum. Deinde et illud sponte sequitur; eos summam humanae naturae injuriam sacere , qui illam ad machinae conditionem deprimunt, ae si ad id conditus esset homo, ut sensibus servirethrutorum more. Neque in angustis vitae mortalis terminis coarctari potest humanum genus, ne ludi a Deo optimo videamur, qui rationem, et honesti sensum ac
beatitudinis desiderium ideo tantum nobia indidisset, ut caeteris animantibus, infeliciores nos redderet. Nulla siquidem est in hac vila persecta felicitas, multa econtra
sunt, quae hominem vexant et cruciant, et quae' effugere in ejus potestate non est. Non raro ad ea, 'quae honesta sunt et decora , eniti non potest, nisi sciat vitae Praesentis jucunditate carere, et multa etiam gravia Pali.
Dei eutius internus et externus. Ex his nunc quasi ex suis elementis componitur religio naturalis. Cum enim certum nobis est, a Deo, qε.
103쪽
nihil potest esse excelleutius, nihil sanctius, qui omnis veri
origo omnisque felicitatis lons est, omnia cum summa majestale et sapientia gubernari a non video , quomodo Possimus de eo non cogitare, non in eum serri pii simis asseclibus , atque ut propitius nobis esse velit, et
heneficus, maximopere curare. Praeterea cum Sciamus ,
nos in mortali hoe corpore immortalem spiritum gerere 3 satis intelligimus, non ad id conditos nos esse , ut Vi-Vamus et sentiamur, et inanibus fluxisque rebus adhaereamus ; Sed ut nosmetipsos noscamus et Deu in , atque huic, in quo summus est amor recti ludinis, summa aversatio impietatis, virtutum exercitatione Placeamus, quo solo beate vivere possumus , et immortales nos eSSe , gaudere.
Et baec quidem praeeipuam religionis partem essiciunt.
seu cultum Dei internum, qui ita eo consistit, ut ita de Deo Sentiamus, sicut persectissimas naturae convenit', illosque in eum animi sensus foveamus, quos tanto numini debemus. Ubi vero hare semel hominum animis impressa sunt, iam sponte se ad cullum externum convertent. Quis enim, si modo recte de Deo existimet, et heue erga eum assectus sit, ita comprimere poterit animi Sensus, ut non verbis se, et actionibus prodant. Significationes enim externae naturaliter comitantur internos animi motus; et homo, qui scit omnes non meniis tantum , Sed et corporis iacultates munus esse divinae be- nescentiae, eas quoque . ad Dei cultum conserre religioni sibi ducet. Praeterea sicut actus externi suapte natura ex assectibus prodeunt, sic eosdem iterum sensus in nobis
inlendunt, atque etiam in aliis excitant firmantque si .
104쪽
omnia, quae ad Revelationem in genere perti nent, commode in duo iterum capita distribui Possunt, quorum primum de possibilitate, utilitateae necessitate Revelationis tractabit, alterum de
Revelationis eriteriis: seu de notis et characteribus' quibus vera Revelatio inveniri, et a salsis discerni
De possibilitate, usilitate et necessitate
eligio christiana duplicis generis verilates comis plectitue in protegomenis cap. III. f. IV. Observa tum fuit.. Nam I.'. est 'Promulgatio externa legis, natura.
105쪽
iis, et docet nos certo et cum Summa auelori late omnia principia et officia raligionis ac vitae moralis. Est cupernaturalis dispensatio, quae novum aperit recum ordinem , rationi non investigabilem , et tum in mysteriis consistit, quae credenda Proponuntur . tum in Praeceptis positivis, qliae legi naturali adiiciuntur. Hoc discrimen diligenter retinendum est in praesenti disputatione. Quod primi generis veritates attinet , duo iterum probe disii tigui debent. Aliud est ad veritalis alleuius eognitionem sola ratione pervenire; aliud, veritatem ex revelatione cognitam ex rationis naturalis principiis demonstrare. Multa si quidem in mente nostra jacent occulta et tenebris involuta, quae nonnisi accensa revelationis tace de- . teguntur. Itaque revelatio alia mentibus nostris ingerit . cum veritates docet supra captum positas; alia in animis
nostris abscondi a eruit, et ad Iucem producit saὶ.
II. Ut ollam, cum de lege naturali agitur, Omnis evitetur amita guttas ; sciendum est , eam , , Ou eandem semper apud philosoplios , imo et theologos habere signifieationem. Scilicet lex naturalis in se aut objecti Considerari potest, quatenus in immutabilibus rerum naturis et convenientiis posita est. Hanc Cicero post PIalonem desinivit D rationem luthmi ' Iovis Dalum simul cum mente divitia M. Potest etiam considerari subiectioe, qualenus est cre turis intelligentibus communicata, Praeci-Pile humanae naturae; bocque . sensu a Cicerone vocaturis divitia ratio in hominis triente confirmata et conse-Clam . . . Primo sensu aecepta immutabilis est, et aeterna,
nec commensur ta majoti .ut iminori lciij usque hominis scientiae, sed infinita et soli Deo perfecte cognita, omnia in se continens ossicia, etiam christiana , quae superna , lurali revelatione nobis innotesetint'. . Certi Dis est ait
106쪽
Heris ni . . . Si autem in homine consideratur Iex Daluraliter, varia est et magis aut minus extenditur, pro scientia cujuaque: eontinetque collectionem Praeceptorum, quam cuique promulgat prppria conscientia. Facillimum fuisset graves doctorum de ilac re controversias hac sola distinctione componere; nam famosa illa propositio D. de Prades a sacra facultate Parisiensi proscripta: ν, religio re elata neqtie est; neque esse Potest alia, a lege naturali magis eooluta vitio carebit, si per legem naturalem' intelligamus legem aeternam.
III. Apud prohatissimos auctores non raro lex natu. Talis Pro ipsa religionei sumitur , sicut et religio Pro lege; quod ex intima et noccssaria unius cum altera coris nexione oritur. Si cui enim absque legis naturalis obse Vatione nulla alii vana est religio; ita , ubi religio deest, species sorsan haberi potest simulatae virtutis, at virius ipsa , et ingenua probitas non habetur . . . . Religio munda et vimmaculata apud Deum 'et Patrem haec' est ει Usitare ynpillos et oidians; in tribulatione eorunti, et imma ἀGesarum: Se praestam is hoc 'saeeulo λωM.' LIui . s L
- . Deislae, quin et ' Naturalistae voeantur,: omnes quidem . retenta Religione. naturali' contra jRevela. tionem pugnant, i verum inter se concordes' non sunt. Quidem omnemi prorsus. revelationem,' etiam illam quae esset solummodo promulgatio 7Religi nis et Iegis in anarulix, itanquam; impossibilem P aut
certe: in em leti Decio indignam ire puunt.' Alisi id saltem contis duut ' Deum nihis potis homini r e fllare; quod i hie , ratione ara, qui non possit.
107쪽
autem non pauci etiam Volunt; Deum rion posse Iegi naturali superaddere Praecepi' Positiva, ex quo sequeretur Religionem Christianam, et Iudai. cam , quae plurima ejusmodi praecepta habent di
Primus Deismo formam systematicam dedisse
traditur Herberius Bam de chectu: Anglus, quiuntio 1648 mortuus est. Multi volunt, Spinoram ei Hobbesium ex ejus libris hausisse sua plena impietatis commenta. Existit dissertatio doctiss. viri Horthou i Germani de tribus imposioribus saeculi sui, ΘrnOza, Obbeam , et Herberio. Systema meruetioe adoptavit m ' harus Tindat pariter Anglus in opere, quod biblia Dei starum vocant, et cui titulus est; de Christianismo mundo coinoo , pel de euangelis , Mi .ecunda legis naturalis promulgatio
mathematicus, vicecomes Bollinorockius, comes de Sehasis π, Colliu3 et Iotiton, omnes Angli, et Ioann. ROland Hibernus. In Galliis Ioann. Zacob.
Rousseau Princeps fuit et , dux , Deistarum. -Hic in opere, quod inscribitur Emile seu de educatisne, et linii alio : iLσαθε sirites de la moritiagne , Princi
pium istud n Deum nihiI posse hominibus revela' re nisi quod ratiose et lumen naturale verum de monstrant v mille modis uersat, et in religionem convertit. . Eudem ini libro, cui titulus Les morum et . in aliis Pene imultis repetuntur.5 Omitto Plu Religioni: : et bonisii omnibus invisa . nomina I qsti propius i no te, desideraι uiro . magis , adhuc impi tate, et flebili nimium. laborum, suorum Succe βψν
108쪽
quam ingenio et scribendi arte famosos, adeat auctores, qui hac de re plenius 'scripserunt. 33 Deistas per eam, quam ipsi ingressi sunt viam,
insequemur. Cum unte omnia propositum ipsis εα christianam religionem landitus evertere; ut illud facilius , certiusque assequantur , contra revelati nem ita genere undique argumenta eongerunt, certi, quod si omnem revelatam religionem impossibilem, aut Deo indignam aut certe nulla ratione neeessariam esse ostenderent, hoc ipso chri,stiana religio tanquam letliali vulnere consecta cor. rueret. Igitur necesse est, ut et nos, qui Christi, et coelestis, quam ab eo accepimus doctrinaei causam agimus, primum de religione in genere tractemus, et in asserenda, ejus tum possibilitate, tum utilitate, et necessitate omnem operam collo.
De reuelationis, Possibilitaω.
i Reuelatio, est Possibilis. PaosArva. Nihil revelationi repugnat, nec e1 Parte Dei , nec ex parte hominis, nec ex parte veritatum revelandarum ergo 'est postibilis.
mos. ' I Phas Amrxoenraris. t.' Nemo negat hanc hominibus saeuitatem eompetere, rit possint
109쪽
sensa animi aliis manifestare, sicque novas in aliis ideas producere, quas i illis fortassis nunquam habuissent: quis autem dicat Deum id non posse, cum ipse . dederit hominibus, uti possint di.' Deus summa pollet scientia et potentia gendi, atque absoluto in omnes creaturas imperio: ergo non possunt ipsi media deesse, ea, quae velit, hominibus communicandi. .i 3.' Neque dicas id cum aliis Dei perseelioni-hus pugnare 3 cum ex hac ratione instituendi hominibus per revelationem Dei bonitas, sapientia, sanctitas, aliaeque persectiones magis elucescant. Nam, quamvis ratio in homine vox sit Dei docentis nos, quae vera et justa sunt; tamen cum haec ab homine non distinguatur, et vis aliqua sit. naturae indita, homo facillime rationis dictamina quasi
sua habet, et ad naturae auctorem non respicit. Cum autem per externam revelationem erudimur,
magis apparet Dei in homines providentia, sancta et justa, et pia, quae omnia ,. imprimis ea, quae ad moralem hominis vitam, ejusque felicitatem pertinent, suo imperio regit, sua auctoritate fie-mat , rationis imbecillitati occurrit, et hominem inter insinitos errorum scopolos . paterna sollicitudine dirigit.
Paos. II. PΑas. Homo ita est a natura constitu tus, ut ad veritatum etiam naturalium. cognitionem multo magis per doctrinam, et institutionem perveniat, quam propria investigatione, Absque educationis . beneficio vis intelligendi sopita jaceret . in
110쪽
animo, ita ut homo a caeteris animalibus vix aliter quam forma differret. Sit ergo homo potest in homine erudiri, et hoc auxilio indigeat humana ratio; quatito melius certiusque crescet, Perficieturque ejus cognitio, cum i Deum ipsum doctorem habuerit et institutorem . - Paon. III. PAas. Ex parte veritatum nulla potest
esse repugnantia, sive illae naturales sint, sive supernaturalis ordinis. Naturales scilicet veritates homo semper plures Pluresque Requirere potest, . ne que eae, quae novae accedunt, cum illis, quae jam in mente existunt, pugnare possunt, eum veritas veritati non contradicat. Veritates autem humanae intelligentiae impervias in mente divina posse existere,. et si existunt, revelari posse, claritas patebit ex sequenti propositione. i , sit S
Revelatio, prout co Detuur dogmata supral rationiscvtum Posura , POsaibilis est. .. .Paoll. Revelatio hoc, sensu intellecta impossibilis esset, vel quia religio naturalis ea omnia complecteretur, quae sciri possunt, ita ut nulla esset revelationis materies; vel quia Deus non posset homines ejusmodi veritates docere; vel quia in homine ratio esset sola regula credendi; atqui haec dici non possunt: ergo etc.