장음표시 사용
121쪽
iaiit, et ad virtutἰs studium vehementer areendunt. Magna exinde gloria exsurgit Deo , qui et' melius cognoscitur , ei diligentius eolitur; et quidem obsequio, quo non est aliud Deo dignius, cum ratio, omni vana ambitione d poΑlia . revelantis Dei auctoritati se committit, omnem sidueiam in humili obsequio collocans. Sed tunc omnia novam Iueem acquirent ex sequenti g. ubi de multimoda revelationis utilitate agitur: ita enim et Deo dignissima prohabitur . cum nihil magis Dei bonitatem et sapientiam commendet. quam bene sacere creaturis, mentes hominum excolere sanctissimis institutis , et ad felicitatem , ad quam ereali sunt ρομdueere novia et efiicacissimis mediis. COROLLARIUM. Ergo, quando aliqua 'doctrina nobis ut revelata proponitur, non ideo praecish rejeci potest, quia revelata dieitur; neqtie quia veritates continet supra captum P ialas . aut Praecepta legi naturali superaddita.
De melationis uti M. Consideratur iterum revelatio primo tanquam externa religionis naturalis. et legum naturalium promulgatio; secundo tanquam dispensatio supe naturalis Deistarum dux et antesignanus Roussea
vius in libro, quem Emile inscripsit, docet irim.
III. p. 177-- ι8o. naturam librum quemdam e1- se omnibus apertum, et omnium . intellectu fac,
iem, in quo quilibet per solas facultates naturales
122쪽
Io omnia , quae ad Dei cultum et amorem proximi spectant, legere potest. Ex quo concludit, pr anulgationem externam religionis et degis naturalis nullam habere utilitatem. Item omnem revelati Nem , quaecumque illa sit, quae dogmata Proponeret , religioni naturali superaddita, aut legibus naturae aeternis et immutabilibus praecepta adjiceret ex positiva institutione, inutilem prorsus esse et perniciosam. Utriusque revelationis utilitatem probabimus contra impios et ingratos homines, qui tantum Dei donum aspernantur, in Suam, aliorumque perusciem.
Reuelatis, in quantum est externa reli oris et legis naturalis promulgatis , homini eri utilissima. i. PEoaATua. Per revelationem externam homines plarius, brevius, perfectius doceri possunt ea, quae pertinent ad religionem et bonam vitam. Em
Ρaoa. ANT. II Per 'revelationem homines sine
omni ambiguitate instruuntur in iis, quae ab illis, qui hoc auxilio destituti sunt, vel penitus ignorantur, vel eonfuse tantum et quasi per nebulam cognoscuntur. Nemo nescit, quam pauci inter homines inveniantur, qui valeant ratione veritatem assequi ;sed et ii qui ad investigationem veri ingenium
123쪽
naeti sunt perspicacissimum hae lexterna promuu .gatione mira, indjuvant.uri Veritate eum proposita, multo: sacilius .est ejus. dena Qn Strati Dem. in venire.
tam .est acris acies: in , naturis hominum atque in-
geniis, ut nes tantas. quisquam nisii monstratas pos sit videre. 1 Neque tauta: tamen in rebus, obscuritas , ut eas non Peuitus .ctori. Vir ingenio cernat, si modo aspexeriti BQui, ireVelatione instruitur,. CV m. magnoi compendio discit, . quae . rnlio, nonnisi . Permultos anfractus et vias dissiciles consequi potest, . si tamen potest ... auctoritati credere impraescr*tione caP. 24.) magnum co endium est et nullus labor .... 3.' Non est hic permixta errori-hus veritas, neque incetini fluetuat inter opiniones ratio, revelatio enim omnia principia et ossicia re- ligionis ac vitae moralis, docea cum .summu . . aucto ritate; neque mentium quidquam: et salsum adesse
potest , ubi veritas loquitur.
PROPOSITIO ILRevelatio' considerata ut sUernaturalis dispemissio i. homini , quoque utilissima est, et exoptanda.
. PROBATua. Revelatio supernaturalis consideratur, vel . relate ad veritates, quas, credendas. Proponit,
ela. relatet ad nova praecepta , quae legi naturali .superaddit: atqui sub. utroque' respectu Plurimas habet utilitates. ErSO etc. .
124쪽
i . . p., h. .lationem mysteriorum homini)
perbia retunditur, ratio perficitur , fides nutritur . voluntas ad pietatem aliasque virtutes inflammatur; nova ad bonum agendum, et malum vitandum motiva, et media subministratur.
nem promovent, sensus religionis nutriunt, virtutis exercitia praescribunt, ' impedimenta removent, avitiis avocant, novas occasiones suppeditant exhibendi Deo obedientiam, testandi amorem, cumulandi merita. Et si modum cultus divini determinant, homitiem certum reddunt se Deum 'colere eo
cultu , quem ipse praescripsit, quique ipsi gratissimus esse debet; quo nihil potest esse homini
optabilius. Ergo eto, .l Solo. aduersariorum argumenta.
ARGΠMr I. Omnis religio dehet esse' morum diseiplina, et hominis ad meliorem et sanctiorem vitam institutior lalqtii hoc non mysteriis, sed legibus perficitur. Ergo est. BEsP. NEG. MIN. Multiplex enim ex mysteriorum revelatione fructus in homines redundat, ut ex probatione patet. Ad vitam bene sancteque instituendam , non tantum honae leges requiruntur, sed etiam media et motiva, quibus animus juvatur, et obfirmatur inter tot vir lut Is labores et vitiorum incitamenta. Vana enim sunt etiam panetissima vitae praecepta , si ad ea implenda vires desunt, aut animus. Iam vero, si mysteria hanc potissimum virtutem liabent, prout illud in religionis christianae mysteriis contingil, quis audeat asserere, ea ad vitae anelitatem nihil valere m. lDICUNT. II. Leges positi, ae i. ' hominis selieitatem
125쪽
i toimniinuunt, quia cohibent . naturalem libertatem novis praeceptis , quae tamen necessaria non sunt, novis
oriuntur peccandi Pericula. Ergo nocent non prosunt
homini. A P. AD I. in ANT. Non omnia, quae lίbertatem hominis refrenant, ejus etiam Ωἐici talem imminuunt ;eam econtra mullum augere debent praecepta quaecum que a Deo imposita; haec enim, cum a summa ratione et sanctissima voluntate emanent, necessario hominem Persiciunt, atque ad finem, ad quem cotidi lus est, certius perducunt. . Non libertas igitur, sed licentia tollitur, qtiae malorum omi tum mater est. Optimum lihertatis exercitium est divinae voluntati se subjicere, et summa honestipitque animi iucunditas , conscientiam habere Suae erga Deum devotionis , et opinionem divinae erga se benevolentiae.
BMP. AD II. NEG. cossEQ. Si hominis felicitatem imminueret quidquid eum peccandi periculo exponit:
Satius esset ratione et libertate carere, et pejor esset hominum doctorum sors, quam rudium. Quantae utilita les ex praeceptis positivis in humanum genus Pro manent, iam ostensum est. Si multi praecepta transgrediendo peccant , id non praeceptis, sed malae hominum voluntati adscribendum. Id quoque observandum est, etiam apud christianos maxima et gravissima sanctioris vitae ossicia,
in legis naturo lis praeceptis posita esse ; qui haec religiosius impleverit, parum aut nihil difficultatis in positivis legibus reperiet. DIcUNT. III. Praecepta positiva virtutem Praefocant .
non augent; nam I.' animum rebus inutilibus onerarii, Piusque altentionem a necessariis , seu a praeceptis no turalibus avocant. 2.φ Superstitioni occasionem et fomitem subministrant . Ergo etc. RESP. AD. I. Nm. ANT. Tunc quidem institutiones
Positivae malae essent, et verae virtutis studium immi-
126쪽
rrrimere, possent, si aptae nou essent ad Buendos sensus religionis . aut eorum, quibus dantur, conditioni non essent accommoda lae= Verum haec de legibus. positivis. da quihus hic agitur, dici non possunt, cum Supponantur a Deo ipso praeseriptas; qui utique eorum quos legibus instruit, felicitatem et ardentius desiderat, quam De istae et certius promovere PDies . BEEp. AD II NEG. ETIAM ANT. Supersistio consistit vel in eo, quod ritibus externis interior aliqua virluset excelletilia attribuatur; vel quod recipi aentur tanqua in divina , quae mere humana sunt ; vel tandem in nimio rerum indisserentium studio: verum haec omnia ex igno rantia hominum, aut vitiosd inclinatione nascuntur, non ex praeceptorum natura. Observare positiva praecepta ex pietate, quia jussa sunt a Deo, non hominis superstitiosi est, sed 3vientis , legique naturae obsequentis.
I. Non agimus hie de revelatione, qualenus mysteria complectitur, et leges positivas. Suffcit ostendisse, eam esse possibilem, Deo dignam, homini perutilem; in
quantum autem ea necessaria suerit ad hominum salutem, nos diiudicare non possumus. Postia hypotest, quod Deus hominem nil slatum supernaturalem ereaverit, eumque, cum ab eo statu prolapsus suit, erigetre, et ad pristinum dignitatem. denuo elevare voluerit; necessarium utique fuit novum et superuaturalem rerum ordinem iustii uere.
127쪽
Verum huc non lendit praesens eum De istis dispulatio. Tola hie quaestio in 'eo est: an sola ratio haluralis suta fietat ad cognoscendas dilucidh omnes veritates religionis naturalis , omnia legis naturalis praecepta: Si probatur lumen 'rationis, quale est iis homine, ad haec cognoseenda: non sussicere; consequitur revelati erra etiamsi ' nihil contineret quam praecepta naturalia , et' tantum uir reia ligionis ei legis naturalis clario promul statio spectaretur, hominibus fuisse neeessariam , eo saltem se usu , quod absque revelatione ad religionem et honam vitam nunquam fuissent persecte instituti. . II. Lex naturalis, quo nemine etiam religisnem naturalem comprehendere Possumus , idem dieit, quam lex rationis. Potest autem ratio, quae homini indita est, dupliei modo considerari a vel 'ut est cuique homini propria, et tunc praecepta illa continet, quae apud quem. que promulgat Sua conscientia, aut quorum cognitionem
quisque potest propria iratioue habere: Vel ut ratio
emulta philosophorum, seu quasi communis aliqua ratio generis humani; id est, ea collectio . Praeceptorum, quae variis aetatibus a viris sapientibus inventa sunt.
H Ratio naturalis , qualis i tmest. hominum iunipers tali, non est par et susciens ad eos . institvendos ad religionem, et bonam vitam. a
Pina. I. Ad ossicia religionis et vitae ex irationis principiis colligenda requiritur i. ' summa, nitentio et diligentia in quaerendat veritate. u.' Sanum recin
iumque judicium , 'liberum a proejudicalis' Dissio ε
128쪽
Ii 3nibus. Animus pacalus, et magna constantia, Atqui haec omnia ab hominum vulgo nullatenus expectanda sunt. Ergo etc. tΡRos. Μis. I.' Paucissimi sunt, qui aut ingenium habent, salis perspicax, aut veritatis sulis cupidi sunt ut scienti e se dedere possint. Plerique omnis
contentionis incapaces, res extra sensus positas vix etiam eum praeceptore assequuntur. a.' Pata ciores sunt, qui recte utuntur ratione in inqnisitione veritatis, quia praeconceptae opiniones ijudicia Corrumpunt. . Simul asque in lucem editi et susceρα sumtis , ait Cicero sciat. quaest. lib. III.
N. I. J , in omni continuo Pravitate et in summa OPinionum Pemersitate Mersamur, ut Pene cum lacte nutricis errores suxisse Mideamur 3.' Pauci sunt, quos rei familiaris sollicitudo non detineat, et immoderata rerum terrenarum cura parum idoneos
reddat philosophiae studio. Ergo etc. s8ὶ 'Paon. I i. Etiamsi ratio naturalis posset genus Ilium anum instruere in iis, quae ad cultum Dei, et honestam vitae compositionem pertinent, nunquam tamen sufficeret ad ea, quae docet, essicienda, et mores juxta naturae praecepta informandos; cum nullas habeat sat firmas sanctiones , id est, ' cnm non proponat motiva, qt ast sati' polentia sunt, .d i hominum animos ad obsequium inclinandos. ' Nam sanctiones legi Dalrerali adjunctae aliae mongrint quam sensus moralis , quo percipitur virtutis
pulchritudo, et foeditas vitii; conscientia vel delicti
vel innocentiae, quae angit malos, et remunerM honos: demum ipsa Mox intima rotionis, quae docet '
129쪽
Ii 4 per virtutem tutissimum esse iter ad selieitatem. Atqui omnes istae sanctiones insussicientes sunt.
Ergo et .Paos. Mis. Sensus moralis et conscientia recte
facti, in plerisque hominibus nullam aut exiguam vim habet, neque valet ad coercendos cupiditatum impetus quibus homines ad vitia impelluntur. Vox
autem rationis aeque insufficiens esse debet; rationi enim, si revelatione non sit edocta, virtutis Proemia non remota tantum apparent, sed incerta, cum interea ante oculos versetur malorum prosperitas, opes et potentia facinore comparata. Ergo etc.
Genus humanum, quamdiu reoelationis humiae destitutum fuit, nunquam Meram sinceramque religionis ac legis naturalis cognitionem habuit.
Paos. I. νAas νηον. Ex omnium saeculorum experientia apparet, nullam unquam gentem fuisse, qtiae revelationis lumine destituta sinceram Dei, cultusque Deo debiti cognitionem habuerit; ergo certa est I.' Pars Prop. ΡRoa. ANT. Apud omnes populos, sola iudeorum gente excepta, regnabat polyteismus; non genios tantum et daemones adorarunt, sed et heroes, eosque saelestissimos, imo et sidera et muta animalia, et quae in hortis ipsis crescebant, numina. Non
130쪽
yi τvirtutes tantum, sed et fortuna, febris, melus, impudicitia', templa sua habebant. Cultum Deorum ridicolis caeremoniis, spurcitiis, imo humano sanguine contaminarunt. Ipse Cicero fatetur stib. II. de natura Deorum) B tantum suisse errorem , Ut perniciosis etiam rebus' non' modo Deorum nomen tribueretur, sed etiam sacra constituerentur s. . Neque' humarorum tantum incultorumque populorum hic error filii ' sed eorum praecipue, qui . litteris, artibus, scientiis prae caeteris quam maxim δfloruerunt ut optime assera possit, eo magis in iis quael ad Deum, et religibnem 'spectant, ad 'in. sana quaeque et absurda prolapsos esse homines, quo fuerint in omni disciplinarum genere excultiores. 'Ergo etc. iPaoa. II. Phas paop. Iam ipsa paganorum religio ad vitia viam pandebat Deorum exemplo, quos sceleratissimos fingehane. Hinc saetum est, ut summa
flagitia apud plerosque populos publica religio.
ne eonsecrata suErint; ebrietas sub Bucetis, impudicitia sub Veneris, furtum sub Mercurii nominibus. Iupiter ipse, quem ut maximum Deorum colebant, adulteriis, incestibus, aliisque sceleribuasamosus suit. Quomodo autem 'genuinam honi mali qtie cognitionem habere poterant, qui Diis etiam immortalibus infamih quaeque scelera affingebant, aut sagitiis coli, plaearique numina credebant' Qui publicas foeminarum prostitutiones, promiscuis utriusque sexus adulteria pro religion8 habebanti' et humoni sanguinis effusionem gratissimum Diu sit. 'crificium judiearunt s