장음표시 사용
151쪽
et splendidis .itit saeillimhi cognosti ab iis quis sumi communem thalami, et animum i ad Uraequendum divinae volan ii parptum,i ni nitri. 3 i, It ANT. I. Facili , viai ad periratist nomis P m Perii Melo Vt te m.. Nam ui se' elationei', ali-guani faciam esse. cognoscam , eique assentire Possim ;non tantum examinanda sunt facta; miracula , prophetiae etc., quibus revelai o probatur et sed et testium auctbrlias: librorum in 'quisiis' ea 'eolii etitur huthenti-
russas et heraei tali Determ7nandus est genti inus' I beorum seu sus. 'Imo eunt plures religione, si revelatas dicant. Omnest excutiendae sunt,: argumeatio ponderam Jaι, obiecise Taminanda, cum alistrum responsis conserenda. Sed in
UESP. 1. . Hoc argumentum nimis probaret; Sequeretur enim neminem Deuth uni eum ' eolere iustum ' ab iniusto 8ecerneret, fient iberii meti ὁri humanam immorat Riem credere posse ; nisi omnes philosophos thrar Sedissidentes legerit, et argumenta in utramque Partem Pugnantia Perpenderit, aut novos humani generis prae ceptores ipse audieri l. Smuere ur opifices et agricolas lo- iam vitam legendo, meditando , discurrendo transigere debere. Quod sanh ridiculum est. Iam vero si ah surdae cons ution hs prines piit salsitalem te viden lee' probent; quilibet intelligere potest quid censendum sit de rid ' cii in illa Bousseau vii argumentatione. ' t Rrap.i II ' Religionis eliris lia me veritas iis innititur argumentis quae n illi ianee, rnentis mum ni incerta esse possunt , ' cum sin 'noloria habeantque evidentiam Deli I 'talia' sunt in splendi dat, quaedam miracula Christi, imprimis eius resuri Milo: insignes utritisque testamentii propliet G christianis roIigionis per ον miropam tio R. Qui autem plane rudes sunt,ciis' sempor manes mo-Diuili do by Gorale
152쪽
, uuio , quo etiam doctissima carere non , possunt: nem Pei societatis ebristianae seu ecclesiae auctoritas, qua P
IssT1NT.' II. Ut ndisserentia circa religionem posset in vitium verit: dehisisget Deus bere religionii lar pertos et conspicitos charaeteres imprimere , i ui' quilibet etiam rudis homo eam facillimh a falsis disdernere posset; at
N m. Μ M.' Manifestum est religionem teliri silanam iam splendidis sui gera charaeteribu , ut eam ab initis: se eernere dissidite noni sit: quamvis lateamu G tantam non esse vim Iuminis, 'ut euam 'nolentes cogat ad assensum tinuumque libero voluntatis insequior locum relinquat Quod disponense benignissimo providentia , ita saetum est . ut ad veritalem pervenire possint, qui eam reeto eorde inquirunt; et lamen fides nori x sit sine 'merito. Adest lux clarissima, qua si ui Possunt omnes venientes in hunc mundum I sed manet etiam 'tenebris' Ioeos a tutpossint in umbra mortis permanees, qui lenebras magis uil;gunt, quam lueem. Vid. reges de Pascat. cha'. I 8.
'OnarciusT CORTRAI II. 3P3ΟPOS. Omnis revelationis prohalio necessario reducitur ad testimonium hominum Atqu; ex hominum testimonio nunquam 'inm certum erascitur argumentum quam ex philosophica demonstralione , quae verilales ex primis principii si deducit. Ergu vel for et lutior est rationis via quam auetori talis. RES P. I. NEG. 'NIK. Quamvis diversa sini corti iuginis yenera, propter rerum, quae probandosi fiant , diversiis alem: noui sequitur diversos etiam' esse certitudinἰs grais idus, ac si daretur, certitudo certitudine, majoρι Εa eerth; quae ex generali et conflanii homi uum testimonio comi probantur, non minus certa' sunt, quam demonstratio quaevis geometrica: Magis enim valent . , ad coilvineendos animos , ad excludendam, omnem errandi. formidinem.:
Principia, quibus demouβuRiiones metaphysicae inuitus
153쪽
Mir, ab ingeniosis tantum hominibus cognoscuntur, neque ab omnibus etiam philosophis pro veris habentur. At Principia moralia , quae sucidamentum sunt moralis certitudinis , tum aeutiorum, tum tardiorum consensum habent. Atque ubi semel haec certitudo adest, tanta est tamque Persecta mentis adhaesio, ut novis accedentibus argumentis, augeri non possit. Sio homo quadragitata
annorum et rca solis ortum et . occasum , lunae tum erescentis, tum smescentis mutationes, miram rerum terrestrium , animalium , arborum . numinum varietatem tam certus est, ut etiamsi vitam ad IOO. annos protr
heret , toties repetita experientia, maiorem certitudinem Doci acquireret. Quis non de pugna Waterflavi ensi ita
nunc certus est, ut quae ultra accedere possunt testimo- alia , firmiorent reddere non valeant assensum
sp. II. Etiamsi maior esset certitudo mela physica quam- moralis , non sequeretur illud, quod in minore Propositione asseritur; probandum enim esset, philosophicas veritatum prohationes reclam viam esse, qua ad certitudinem metaphysicam perducimur. Verum quis hareaudeat asserere 7 An non potius revelatae veritates hae
methodo in philosophicas opiniones transirent, quibus nihil est in mundo incertius, nihil mutabilius p Nam
quae a . Philosophis ut certa hodie praedicantur et evidentia vetitatum principia , novo i succedente systemate ut vana exploduntur et absona. Praeter mathematicas m
clusiones, et Principia quaedam metaphystea nihil est, de quo non disputent. Quin etiam geometriae principia, ut diximus, a mathematicis nonnullis in controversiam v ala sunt; cum in iis quae sensus percipiunt, cum in saetis hi,toricis quam plurimis tam concors tam firmasti totius humani generis persuasio 9). RESP. III. NEG. CONfEQ. Hiamsi admitteretur I.' cem titudinem mela physicam esse morali certitudiue maiorem;
u.' ex philosophicis rationibus oriri posse metaphrsicam
154쪽
reriitin his Iaaemee secta res non esset: sed probandum esset eos, qui convincendi sunt , huius discussionis esse Ca PRces, et res ipsas tales esse, quae eiusmodi discussiones Bomiliant. Contractu hi Whr.bationae patet. Pauci sunt qui veritatem ratiocinando assequi possunt, neque id ignorant philo ophi, qui ideo tantum Dei auctoritatem eripere volunt hominibus, ut suam imponant. Quid
Rutem volunt. cum de rerum seu veritatum indagatione loquuntur 7 an non iam histicam suam philosophandi rationem consulto cum mathematica demonstratione confundunt 8 aut ata serio contendunt veritates religionis mathematice demonstrandas se 2 sed quis neseit eius-
et abstractas 'por linere; ita quidem, 'ut cum ad res physicas geometriae vel arithmeticis regulae liphlulantiis P ad eas transferri Doci possit mathematica evidentia pi Qui agros V. g. juxta geometriae r gulas metandosi susciperet; metaphysice, quidem de regulis suis certus esset; de . rhma autem agrqrum partitione eam certitudin*nil non ba- heret. Iam, cum religio omnis et revelytiis. res sit ad hominis vitam quum maxime pertinens cum non dei deis agatur, rebusque possibilibus, sed de eo quod asini o ipso pro seclum dicitur , et homini ad aeternam salutem datum ; stultum esset genus aliquod 'certitudinis requirere, quod ad rem, de qua agitur , pertinere non Potest. Fqite ridiculus esset ιqui facta vellet metaphysicis demonstratiouibus probare; et domi sedens, abjectis libris, meditando e . ratiocinando ibistotim componere ,
quam qui lbeorema taliquod S metricum, ex bistoria
155쪽
f e beron reuelathonis eriteriis. '
Id puto 'a nemine in dubium vocari posse revelationem , si Deum auctore' habeat, absque ulla dubitatione esse amplectendam; i siquidem divina
auctoritas i supra ipsam rationem. valet, et ab omni fallaciaec suspicione immunis. est: i verum i cum I tere neminem 'possiti, varias et postilis: Murpatas esse religiones', omnis 'adhibetusa est diligentia, 'ut, quaenam' sit vera,' quaeliam salsa agili scamus; nam sicut ille 'suminat 'impietatis 'heos ' esse , 'qui Deo revelanti sidem detrectaret : ita stulte a Perct, qui religionem aliquam ut re velo tam ii admitteret, nisi . perspicuq verae reves alionisi pli' cheres prae sp serat. aeola hic quaestio, in Isiacto, posita est: t1 nni bae e Vel illa rdligio, quae se revelatam dicit, sit . vere a Deo revelatar B qtiliae, tuquisitione primum toxaminandum est, quinam sinit et alenelehes 'illi vel 'notae , quibus vere revel alio a falsa discerni possit. Cum hae notae nos in cognitionem ducant verae religionis , et mentem in veritatis inquisitione dirigant , vocantur etiam criteria revelationis. Ratio humana
illa partim ex proprio desumit, partim in revela
156쪽
tione idivina reperta oo oscit, et npprobato Exin divi ios in yriati liti et, su3 emotumlia. Naturalia vel interna sunt, et ex ipsa veritatum , .iqimilaeavelatae dicuntur, natura oriuntur; vel extrinseca, et testes concernunt, ne praeeone, re oelali inita Supernaturalia vocantur lacta illa et signa supernaturalis, ordinis, quae, cum a Deo solo .HElin pSssint, ad inantia. standum et comproba fidam 'divinam voluntatem aptissima sunt. Itaque obse an dum e t ι non lomnhs . quae a Theologis recensentur, Revelationis notas ejusdem esse generis et auctoritatis. Quae naturales tantum Ount, tum internae, tum externae; id est, quae vel ex doctrinae natura vel ex tostium aut i praeconum de teritate , veracitate, morumque, sanctitate desumuntur, 3 quamvis ad probandum im aliquam babent, Cum adsunt, magis, tamen valent, adi infirmandum, cum desunt. Ubi illae notae non reperiuntur, falsa' probatur Revelatio, aut saltem salsitatis vehemento suspecta. Ubi autem adsunt, 'id primumessiciunt, Revelationem divinam esse 'posse , cum nulla iri ea reperiatur sadsitatis nota; Uinia etiam Deo dignam esse ostendunt, amorom illi conelliant et reverentiam; atquu eo saltem animos adducunt, ut divinam lasse 'ex rent; et 'ehementer suspicientur; et i cumri novali amumenta accedunt, convincise libentissime patiant Oil ι- .i Argum ta autem ,. quaq omnem prorsus dubitationem: tollunt, sunt sigua . externa, seu directae
et positivae volunthiis divinae signi sinationes per miracula et prophetias. Unde quod characteres natu
157쪽
rales, tum intrinsecos ruin extrinseo's allinet, para Capraemittamus latius postea ι de miraculis et Pro
. Notae internae negativae et positivae.
Revelatio nihil poteri continere evidenter absurdum avi contradictorium; nihil in se, veι in modo, quo. facta est, quoa cum Dei Perfectionibus, aut certis religionis et legis naturalis veritatibus pugnet. -
DEMOssTEATua.:I.' Si religio revelata esset contraria rationi , vel . contradictoria doceret a Deus sibi ipsi
i Deus nihil , agere, potest, neque ab hominibusti exigere quod ipsiusi perfectionibus, esset contrarium ; quia ita, cum .eiPso, Pugnaret. . Veritas non potest esse. veritati , opposita ; ergo si aliqua Religio cum veritate iam . certo cognita Pugnet , necessario salsa esti s . :
OBsERv. Caven dum 'est tameri, ne doctrina supra rationis captum posita edntraria rationi putetur; et sic omnisi veritatis normam faciamus illam; qua Deus nos dignatus est; lucis ingentiam iaintillan .,
158쪽
DEvo m. Veritas , non pote t eum veritate pungnare; ergo , cum utique hic de revelatione vera agatur, posterior non potest Priori esse opposita.
OBSERV. Possunt tamen leges Positivae, quae temporum ei personarum: circumstantiis accommodatae fuerunt, mutari P in aliae aliis succedere , aut obscura De vel alio per aliam explicari. In his nulla cernitur 'contradietio.
Ratio graνissima revelationis , adsiliatem suspicandi est; , si doctrina insigni . quadam Praestansita P se non commendet; si ea quae ad Dei cultum, Menamque hominis felicitatem pertinent , non melius Perfe-- ctiusque evoloat ac determinet. DEMONAT. Revelatio , ut tanquam divina haberi possit, debet Deo digna esse, et homini utilissima: atqui revelatio dictis charaeteribus destituta nee Deo digna, esset, nec homini, utilis. Ergo et .:
Revelat is , quae nec mali Originem nos doceret, nec remedium contra illud sumeditaret, nec medium , arrignaret, quo in Dei gratiam 1 reiare Dyossint Precatore M merito falsilasis stirpicionem is meret.
159쪽
DilvossetaΑTua. Ut revelatio divina esse possit, verae hominum felicitati accommodata sit necesse est; ergo tiam humanae indigentiae succurrere in iis quae cum hominis salutem intime connexa sunt, et tamen absque revethtione sciri non possunt. Ergo etc.
Reoelatio , si Praeter religionis et , legis . natisralisb cla- . . riorem e Oilassem Meruiater icon lectitur, abi. humanis cogitationibus longissimδ disjunctas, .sed quae cum naturalibus Merualibus utissime cohaerent, susentissima Dei pro salute nostra consilia melius e licant, ad Omnem honestatem, et Aio 'in talem Oehementius accendunt, non tantum disinamse potest; sed Positiuum Hoc imo diuinitatis
Paoa. Nunquam mens humana 'cogitando in ejus. modi dogmata incideret. Nunquam salsae religionis Architecti misteria evedenda. proponerent. Nunquam homo posset varia' phantasiae figmental cum omnibus religionis. naturalis, veritatibus et 'sanctissimis morum praeceptis ita conjungere,' ut subito in unum religionis corpus coalescerent, et intima sese connexione sustinerent. . I' .' N O T AE EXTERNAE
praeeoἡibus 'reuelationis requiri r dexteritas et Mnestum; id est, tui, per quos revelasio au
160쪽
homines defertur , tales sint , ut ritu testari. Dant de ueritialibus sibi reuelatis , et rith testari
Paos. Cum religionis. revelatae cognitio tosti monio hominum ad nos deseraturi, sequitur nullam revelationis certitudinem cogitari posse, nisi testimonium, cui innititur omnes legitimi testimonii characteres habeat; atqui praecipui hi characteres
sunt testium dexteritas et sinceritas. Ergo etc. COROLL. Ergo in examine revelationis me-ruo ad eorum, qui eam annuntiant, probitatem morumque sanctitatem attenditur. Decere enim videtur divinam sapientiam, uti viris sanctis, ad re-
lilionem sanctam hominibus impertiendam. Quamvis fieri sine dubio possit, ut Deus etiam impios
cogat ad veritatis declarationem. COROLL. 2. Ergo sicut veritas religionis non parum infirmatur per c eorum, qui eam promulgant, impietatem, i aut vitae corruptionem ; i ita mirifice extollitur, si ex illis elucet insignis morum i integritas et vitae sanctimonia, si ab omni terreni commodi suspicione alieni, quae Dei sunt, unicδquaerunt, parati ad testimonium suum, sit neces-εe est, proprio sanguine obsignandum. iLrra. Tou. I. II