장음표시 사용
141쪽
131 Si lios modi spatii. I ib. II.
ratione contemplemur , 9 examinemus diversas istasi eae eiusdem modi ariones , quas mens aut in rebullexistentibus reperit , aut intus in se facere potest , sine externi alicujus objecti aut extraneae suggestio
Modificationes istae simplicis alicujus ideae quas , ut superius dictum est , modos implices voco ideae sunt perseete , adeo diversae & in mente distinet e ,
ae illae , quae maxime a se invicem distant . & conistrariae sunt . Numeri enim binarii idea ab idea tin rotis haud minus distincta est , quam livor a calore, aut utrumvis eorum a quovis numero: e smplici tamen ista idea unitatis , denuo repetita , tantummodo
conficitur 1 & repetitiones hujusmodi , simul junctae , essiciunt distinctos istos modos implices numeri uti denarii , duodecies duodenarii , millionis , dic. f. II.
Idea Darii . ΙNitium sumam a s liri ita Spatia . Superies monstravi '), nos ideum spatii per visum di per
tactum acquirere ; quod adeo manitestum esse arbitror , ut aeque supervacaneum foret, Probatum ire , homines per visum percipere distantiam inter duo eorpora diversorum colorum , aut inter Partes ejusdem corporis ; ae quod ipsimet colores videant : nec minus Perspicuum eth, ipsos spatium in tenebris per palpationem & tactum PercipeIe Posis . . f. m. in m. M. II. cap. IV. ,
142쪽
Cap. XIII. Simplices modo spari. . f. m.
tudinem inter duo quaedam entia, non consider in aliquo intermedio corpore , vocari potest e p. ria; si secundum longitudinem, latitudinem, & cras. sitiem spectetur, capacitas , puto, voeari potest: n men extensionis ei vulgo imponitur , quoquo modo specta O .
r TNaquaeque distantia diversa modifieatio spasidiversa est, be unaquaeque idea .Eruersae cujus f ἀ AEanriae avr spatii , m aes si lex es hujus Hiae .
Homines pro usu ti consuetudine meris urandi , defi-Runt in mentibus suis definitarum quarundam longitudinum isas, cujusmodi sunt, Hirrus, Pes, virga , alnia , milliare, ferme famerer, Sec. quae totidem diis sine ae sunt ideae ex spatio solo constatae . Quando definitae ejusmodi longitudines , aut mensurae spatii . familiares fiunt cogitationibus hominum , possunt in mentibus eas, quotiescunque voluerint, repetere, non conjunctis iis corporis aut alterius euiusvis rei ideis , Ee effingere sibimet isas longi, quadrati, aut cubici. Eum , virearum aut ulnarum , hic inter univeris
corpora, aut ultra extremos corporum omnium te
minos ; & haec ad se, invicem addendo ideam suam spatii , quantum volueriat , ampliare . Potentia haee terandi, aut duplicandi eam, quam habemus ι cujusdam distantiae i iram , eamque priori addendi , qu riescumque libuerit, adeo ut , post omnem , quae a nobis fieri potest, ampliationem, ad extremum haud
143쪽
perveniri possit , ea est , quae nobis immen ristiam exhibet.
ALtera est modificatio hujus idea, quae nihil aliud
est, praeter relationem, quam Partes termin rionis , extensionis sive spatii circumscripti inter se habent. Hoc veritas depfehendit in corporibus sen ' hilibus, quorum extrema intra cognitionis nostrae amis hilum continentur , quodque oculus a corporibus Meoloribus capit , quorum termini intra conspectum eius jacent : ubi animadvertens , quomodo extremio tales terminentur , d ut in lineia rectis , quae coeant in angulis perceptibilibus; aut in curvIs, ubi nulli a percipi possunt , haec considerando, prout resa xuntur ad se invicem, in Partibus omnibus extrem,tatum corporis cujusdam aut spatii, nanciscitur ideam istam , quam figuram vocamus , quae menti exhibet varietatem infinitam . Praeter enim figurarum diuerissarum numeram ingentem , quae in corporibus intesse cohaerentibus realiter existunt , supellex ista, quae penes est animum, ideam spatii variando , atque ita novas semper compositiones inciendo , per ide'tumstarum repetitionem , & earum pro luDitu inter se conjunctionem , plane inexhausia est : & proinde figuras multiplicare potest in in istim. 6. vI. Cum enim possit mens ideam cujusdam lanis titudinis. in directum extensae, iterare, eamque at teri adjungere in eadem directione , quod est lineae istius rectae longitudinem duplicare ; aut alteri eam cum quacunque inclinatione Pro arbitrio adjungere ,
atque ita, qualemcumque velit angulum essicere: Cumque possit, quamvis lineam quam imaginatur, Con trahere, adimendo et I aud Δ, aut quamcumque Padi
m voluerit , adeo ut ad finem ejusmodi divisi
144쪽
cap. XVI. Simplices mos Darii. Iasnum haud perveniri possit, cujuscunque magnitudinis
angulum eiacere potest : ita lineas etiam , quae late ra sunt , cujulcumque voluerit longitudinis , quibus iterum ad alias lineas adjunctis diversarum longitu dinum , de ad angulos diversos , donee spatium .alis quod intra ambitum s uum plane contineat , manis sium est , posse eam Advraa tam secundum species . quam capacitates , in in itum multiplicare , quae omnia nihil aliud sunt, praeter tot diversos Implices
retrodos Darii. Quod mens in lineis rectis facit, idem in curvis, aut curvis se rectis simul emceis potest; & quod in lineis , idem in superficiebus quoque potest facere ,
unde ansa datur ulterius cogitandi de inlinita varie late figurarum , atque penes else mentem eiungere . atque ita multiplicare simplices modos spatii.
ALtera Mea, sub hoc capite contenta, & ad hana
classem pertinens, est ea , quam Locum v mus . Ut in spatio simplici distantiae relationem in ter duo quaedam corpora, aut puncta, conside Ian. us ita in Inoura idea loci consideramus relationem emnantiae inter rem aliquam , 8t duo quaedam aut plura Puncta, quae, tanquam eandem a se invicem do. Bantiam semper retinentia, ac proinde quiescentia, spectantur IM) ; cuin enim videmus rem aliquam eandem distantiam nunc , quam heri, a duobus quihusdam aut pluribus punctis retinere , quae ex illo
M . . I A tem- . se Differt locus a spatio. ut rotum a parie ; spatium e mcipio propter plura smultanea , locum propter relationem adtinum coex stens. Exemplum afferam . . Si una smul existant AB C D, : quodam modo eadem coexistunt; si hunc universum modum eoncipio , quo coexistunt omnia , Darium mihi animo repraesento ; si postea unlaum tantum modum , hoc est relationem , quam A tenet ad E actu sui status, Acum .
145쪽
tempore haud distantiam suam inter se invicem mutaverunt, &, cum quibus eam tunc comparavimus, dicimus eadem in eodem manere loco; sin vero ab uti ovis puneto distantiam suam plane mutaverit, dic inrita, eam totum mutasse: etiamsi cum vulgo loquentes inicommuni loci notione non semper distantiam observamus
Praecise e planetis , verum e portionibus grandioribus objectorum sensibilium , ad quae res locatas relati diem habere consideramus, se cujus ab illis distantiam ob peculiarem aliquam rationem notamus. VIII. Ita calculis sive latrunculis in iisdem tabulae latrunculariae q dris remanentibus , ubi relicti
erant a nobis , dicimus . eos in eodem loco esse, sive immotos manere, etiamsi fortasse alveus lusorius ex una in alteram cameram translatus fuerit, quo niam nos eos tantum comparavimus cum tabulae: istisus partibus,qaae eandem inter se invicem distantiam retinent. Dicimus etiam tabulam lusoriam eundem, quem prius, locum tenere . si in eadem parte cubi culi maneat, etiamsi fortasse navis , cui inest , plenis feratur velis': navis etiam dicitur in eodem manere ioco , si modo eandem servaverit distantiam a partibus vicinae telluris; etiamsi fortasse ea fuerit in
orbem circumlata : hoc modo latrunculi, alveus I sorius, Se navis respeetu corporum remotiorum, quae eandem inter se distantiam servavere , locum suum mutaverunt . Quoniam uero Isiantia a certis partibus tabulae lusoriae ea est, quae locum latrunculorum
terminat: & distantia a fixis partibus cubiculi cum quibus facta erat comparatio ) tabulae lusoriae locum
terminavit , & fixae telluris partes navis etiam locum definiverunt; haec omnia, in iis respeetibus , in eodem esse loco proprie dici possunt: etiamsi illorum distantia ab aliis Quibusdam rebus, quas hic non re-
sneximus. immutata , certo certius est, ea 'in eo T
siectu locum murasse : atque nosmet in ea opinione erimus . cum an a nobis dabitur , ilia cum aliis iis rebus comparaudi. 3. I X.
146쪽
cap. XIII. Simplices mos spatii. I 37
6. IX. Cum vero haec distantiae modificatio, quam Iocum appellamus , ab hominibus in usum comm nem facta fuerit , ut ejus adminiculo particularem rerum positionem designare possent , cum opus effetiali designatione; homines contemplantur & determi- Nant locum hunc, per respectum ad res istas contiguas, quae ad illorum usus maxime accommodatae sunt; haud consideratis iis, quae in alio respectu locum ejusdem rei melius determinarent . Ita in tabula lusoria cuin usus deflanationis loci uniuscujusque latrunculi solun inodo intra lignum illud tessellatum terminetur, alienum esset a proposito isto , eum per aliam rem Diensurare; eum vero hi latrunculi in pera recondumtur, si quis rogaret, ubinam sit Rex.atcri oporteret locum designare per camerae partes ubi erat, non peetabulam lusoriain ; eum nunc alius sit usus loci designandi, in quo est , quam cum inter ludendum erat in tabula lusoria , atque ideo necessario per alia Corpora determinandus est. Hoc modo s quis inter-xogaret , ubinam sint versus , qui Nisi & Euryali .
historiam continentὶ absurdum seret locum deier mi Nare , dicendo , eos in hoc vel illo terrarum loco , aut in Bibliotheca Bo Meiana esse : locus vero recte designaretur per operum Vigilii partes; & vera foret responso, versus hos reperiri circa medium n ni AEneidum libri; eosque eodem semper loco fuisse, ex illo tempore , quo Virgilius primo editus erat δquod verum esset . etiamsi liber iste millies locum mutasset , eum time loci usus hie si , scire tantummodo , in qua parte libri historia si ista ; ut, cum opus fuerit , eam invenire, & pro usu ad istam recurrere possimJus .f. X. Ideam nostram loci , nihil aliud esse , nisi
Telativam alicujtq rei posituram , qualem superius memoravi. manifestum esse arbitror , & facile concedetur , cum consideraverimus , nos nullam habere
posse ideam loci, in quo consistat universum, etiam
147쪽
s ideam de loco omnium istius partium habeamus quoniam extra illud , non ideas habemus fixorum quorundam , distinctorum , & particularium entium, ad quae illud universum distantiae relationem aliquam habere , coiKipi posset ; quicquid vero extra illud
esse concipitur unum est uniforme spatium sive ex- ansum, in quo mens nullam varietatem , notas nulas reperit. Munddin enim alicubi esse dicentes, tantummodo dicimus, eum existere ; nam phrasis haec, etiamsi a loco eam mutuamur, existentiam ejus tantummodo, non locationem denotat; & quamprimum
quis invenire poterit, & locum universi clare & di- inete animo suo concipere , is poterit nobis indicare, utrum hoc univei sum in spatii illo infiniti V euo , ubi nullam distinctionem concipere possum , moveatur , an quiescat . Fatendum sane est , vocem cum latiorem aliquando δι confusiorem sentum hahere eamque denotare spatium illud , quod a qu cunque corpore Occupatur ; atque ita universum in. Ioco esse dicitur . Eodem igitur modo ictum loci , quo spatii ideam nancisci iamr idea enim loci est tantum particularis ti ad certas partes astricta eo sideratio videlicet per visum ti tactu ira quorum alterutro extensionis aut distantiae ideas in anim
sὶ Magna perspicacitate Locatus : Locus non est quam isa, modus determinatus eoexistendi caeteris M .Hinc sequitur quod ublatis caeteris coextilem ibus , destruitur idea loci . Fac quod ulla nobis se idea entium positorum extra universum . nuli est tom idea illius loci. Tamen adnotandum est , quod nos se re saepius modos animo nobis repraesentamus ut res , & partes an eis effragi mussi , quapropter , etsi locum ab initio exeogitavimus ut relationem ad aliquod eoexistens , tamen tractu temporis obliteratiari fuἰt ens,& concipimus relationem absque ipso ente, ad quod habetur. Saepe saepius consideramus voces tanquam res. Haec est via mitrae phantasiae , de qua vi do meditationem no stiam.
148쪽
Nonnulli i46 sunt, qui nobis persuadere volunt,
cor al Cr extensonem idem esse ; hi vocabuI Tum senificationem utimulasse videntur, quam tamen suspicionem haud libenter vellem in eos con re, q-niam aliornm phiIosophandi rationem vehementius eo nomine insectati sunt , quod ea Dimis confistat in ignificatione incerta , aut DIIaci obscuritate termino rum dubiae, aut nullius ominno sgnificationis ' . Si igitur per corpus Se extensionem idem, quod alii, inteli gunt, nimirum per corpus aliquid soliduin, & extensum cujus partes a se invicem separari possunt 3e moveri diversimode; Se per extensionem, spatium tantummod'
quod inter lidarum istarum ti sibi invicem eonne xaeum partium extrema interiectom est , quodque ab iis oceupatur , Heas toto eaelo distantes inter se coniundunt o Ad proprium enim uniuscujusque animi sum provoco, an spatii id a non si adeo a solidi statis distincta , uti est coloris coccinei ita Scio equidem , soliditatem non posse fine extensione ex sere, nee sne ea coccinei coloris idea existere pol est; hoc tamen non obstat, quo minus distinctae sint
ideae . Isae multae aIias requirunt tanquam ad eo sentiam & conceptus suos necessarias , a quibus tae men penitus distinguuirtur. intus nec esse, nec eo
ripi potest, fine spatio; attamen motus haud spatium est , nec spatium est motus ; spatium potest absque eo existere, atque i sae sunt maxime inter se dive is ; atque idem de spatio & soliditate dicendum p eo. Soliditatis idea a corpore adeo inseparabilis est, ut
Carte sani diem . Naturam eo oris eonni merunt vi la tensone; imaginabantua enim eae has fluere reliqumst corpos is qualitates. At de hoe 4nsra.
Haee erat philosophia scholastica: quae Mu ante Cattecum docebatur; & erat per totani Europam diffula. COSTE.
149쪽
rs Simplices mori spatia. Lib. II.
ut 'b ea pendeat spatii repletio. contactus eius, impulsus , di motus communicatio post impulsum . Et si ea ratio si ad probandum , spiritum a corpore diversum esse, quod cogitatio haud extensionis ita aman te contineat ἐ Idem argumentum, ut putri. aea uegrave erit ad probandum , Datium non esse corytis 2 ouoniam haud soliditatis ideam in se complectitur :spatium enim & f duas ideae sunt haud minus distinctae , quam cogitatio & extenso , nec minus an mente a se invicem separabiles'. Perspicuum ita- qu V & e rensionem duas esse ideas distinctas.
6. XIII. SecunIo , partes puri spatii sunt a se invicem inseparabiles , adeo ut continuitas nec realiter nec mente quidem separari queat. Velim enim
talem habet, vel cogitatione seJungat . Rctualis rerum a se invicem separatio fit, ut opinor , illas ita segregandin ut ubi prius continuitas erat, duae oriantur superficies : D mente devidere , est in rebus , antea continuis , duas superlicies animo concipere , ea lauea se invicem semotas considerare, quod fieri tantummodo potest in rebus, quae menti videntur capaces esse separationis, , idoneae ad acquirendas per sena- rationem novas diuinctasque superficies , quas actunia habent , veru in illarum capaces sunt, at neutre actualein hanc , nec melitatem separationein spatio competere puto. Vtantum , quantum pede uno'
mensuratur , sine reliquo concipi posse : hae e vero partialis consideratio est . , non mentalis separatio .
ie dividere nisi duas supertiri es tanquam a se invicem separatas contemnetur, quam actu dividere 'o en Iane duarum superlicierum a se invicem dis uncti
150쪽
etione : consderatio autem partialis haud separatio est . Possumus in sole concipere lumen absque cal re ; aut mobilitatem in corpore sne extermone, s parationem illorum haudquaquam considerantes. Illa partialis confideratio est ad unicam tantummodo partem determinata; haec vero contemplatio est duarum tamquam separatim existentium partium .
q. XIV. Terris, partes puri spatii sunt immobiles; id quod ab illarum inseparabilitate oritur 3 motus enim nihil aliud est, nisi distantiae mutatio inter duas' res quasdam: hoc autem fieri nequit inter partes i separabiles; quas proinde perpetuo inter se quiescere necesse est. Hoe modo spatii fimplicis Mea determinata plane& suffcienser illud a corpore secernit ; ex ea rati ne , quia partes ejus sunt inseparabiles, immobiles , di expertes resistentiae contra motum corporis.
Haud extensionis dolatrio probat, non disia parium ine corPore.
CI quis me roget, quis sit , de quo loquor , o D tiam illudi ad illud respondebo, quamprimum ,
quid fit emessio, mihi ostenderit. Qui enim , prout vulgo snt, dixerit, emendi esse panes extra parres h here, tantummodo dicit, extra sonem esse extensione . numquid enim natura exten nu mihi elarius exprimitur , cum dicitur , extrari esse partes extensas fi here extra parres emensas , i. e. extensionem consst
re in partibus extensis i haud secus, quam si roga ti , quid fit fibra ρ responderem , eam rem esse ex variis fibris eonnatam : num post illud responsum clariorem, quam quidem prius , fibrae notitiam haberet imo potius annon ratio esset , ut crederet ,