장음표시 사용
251쪽
cum denuo recurrit sine smilis objecti operatione in sensorium externum , dicitur memoria , si per mentem investigatur , & magno conatu studioque inventa , iterum cernatur , reminiscentia dicitur ) : si diu ibi attente consideretur , Conrem ario eli : cum ideae nuctant in animo nostro . haudquaquam illud animadvertente intellectu, hoc illud est , quod Galli
vix nomen obtinet : cum isae , qu e semet offerunt
quippe, ut alio loco notavi , dum vigilamus , ingens idearum comitatus sibimet invicem semper in
. sequens inquit- in cogitatione, anima cum voluntate, ac Ritemtione rem quampiam considerat , in perceptione circa ideas Versatur Carp. q. iv. hujus lib. , at considerare aliquid cum attentione & voluntate, si recte video, non est idem , ac Proprias actiones contemplari: illud supponit actus mentis ad se relatum, hoc idem actus ad υbjectum respondens . Ulterius rQuando dicitur proprias contemplari actiones, nihil aliud signissat quam agete in sua actione, quomodo in propria actionea agi possit. non video. Si veritatem lateri licet, hanc cogitationis notionem satis obscuram adinvenia , ut & obscura , ac equivoca reperitur apud reliquos auctores . Nos eam definivimus , nee desinitionem hic esse repetendam existimamus . sol Hie idearum introitus in mentem non satὶs intelligitur. Mens esset tum subie tum & obieetum suae pereeptionis , quod male inter se coth plicatur . Hinc non arguo nisi contra Auctorem, qui animam tanquam materialem monit, vel saltem dubitat, esse eiusmodi, da quo infra; alioquin dicerem, quod hic transitus supponit actionem, & rrastionem: non habetur enim idea mutationis, quaecunque si, absque his potentiis vel Risee ionibus ; per
Consequens prineretur, animam partibus constare , ex eo quia reis
cipit , ct mutatui , quidquid sit illud quod menti obverset i , a. iom. i. in . si in Thῖele ait reminiscentia est, Cine ita , , cet acte de r
252쪽
cap. XIX. De Μodis Coritang. 24 animis nostris succedunt animadvertuntur & quasi
in mentoria reconduntur ζ Arrmio est ; cum mens in ideae cuJusdam contemplatione penitus defixa haeret , cum lubens eam undiquaque intuetur , nee aliarum idearum illecebris iacile ab illius intuitu revocatur , Intentio sive Studium animi vocari se let . M) Somatis sne somniis horum omnium qMea est sive remisso : atque somniare , est ideas perciP re dum sensus externi obstruuntur ita , ut non ea dem , qua solent, celeritate obiecta externa recipiant in animo , quae non ab externis objectis , aut nota quavis occasione suggeruntur : iteque sua ulla omnino eleetione , aut gubernatione intellectus : utrum vero illud, quod Extasiam vocamus , non sit oculis a se
ais somniare, aliis discutiendum relinquo 94 .
g. II. Haec pauca quaedam exempla sunt variorum mociorum csgitandi, quos Potest animus in semet o
93 Actus mentis, quo deliberate percἰpitur obiectum, ego at
lentionem appello ; in memoria reponere , est eueetus ipsi actus , Per coniequens asseminuis ; quae supponit actum deliaberatum perceptionis . ut meditantibus patet ; & ditari a contemplatione , quatenus consideratur idem a tus ad objectum , non ad obiecti notas appi catus : ab aetu res exicanis quatenus idem actus habetur tanquam confectus , ad notas , nimirum objectumque applicitos , quo anima videt, distinguit , adnotat obiectum ipsum Vos L imm. hum. P. 2Φι. ton . I. sy Studium animi ego appella ri gradum eminentiorcm adiri tentionis is Vides ergo in quo differat studium ab attentione, Studium supponit actum deliberatum animae in gradu eminei
tiori , quo objectum aliquod percipitur ; attentio idem simplexactus; differt a contemplatione, quatenus non est ad obicieti notas applicatus , per consequens Vides , qua ratione nos omnes studemus , nec pRriter Omnes enodamus veritates . Cum studium non supponat contemplationem , neque reflexionem , non suppO- nit pari ter distinctas enodatasque ideas alicujus objecti , ut rein
253쪽
servare atque ita distinctas adeo ideas illorum ser- mare , ac albi Sc. rubri ' qua rari aut circtili essingit. Haud omnes enumerare in me suscipio , nec fuse explicaturus sum de hoc genere idearum , quae per Refexionem Obtinentur : eae enim ingenti volumini materiam suppeditarent . Mihi inpraesentia sussicit , per paucula exempla demonstrasse , cujus generis. Me sint istae, & unde mens eas adipiscatur: praeseristi m eum fusius postea traetaturus sin de Natiocin rione , Iudicatione, Volitione , oe Coaealtione, quae imter praecipuas mentis operationes , & modos cogit di , recensenda sunt. 3. m. Varia lateario animi in cogitania . . sertasse venia dabitur digressioni, nec ab instituto nostro alienum videbitur, si suersos an mi sartis in cogitando hic contemPlemur quos memorata superius exempla Atrearionis , Delirationis Reverte , ) m Somniorum naturaliter nobis suggerunt . Esse ii as aliquas in animo vigilantis semper praesentes , sua cujusque experientia ipsum convincit:
etiam animus dum circa illas versatur , varios adhibet gradus attentionis. Nonnunquam mens haeret adeo defixa in rerum nonnullarum contemplatione , ut ideas illarum usquequaque verset ; relationes se circumstantias observet; partesque sinpulas curiose adeo attenteque speculetur, ut omnibus istis cogitationibus aditum praecludat, nec animadvertat ea, quae a sei sibus tradita sunt & impressa, lys quorum alio tem pore sensum haberet acerrimum : alia occasione omdinem Idearum ; quae in ipsius intellectu sibi inuicem
254쪽
rem succedunt , observat , licet earum nulli speei tim adhaerescat ἔ mox permittit , ut sine ulla Pr remotum animadversione ipsae deuaant , inanium M liar umbrarum , quae nullam in an uno speciem G
Hine pre babile ess coritationem esse actum , non essentiam, animae.
DIscrimen hoe intentionis, & remissionis , animi
in cogitando, nec non de varios gradus, qui inter summain uitentionei 3 ammi. Ze cogitationis pro-Pemodum vacuitatem intercedant, unusquisque. arbitror, in semet expertus est . Si longius paulo progrediamur , videbimus , mentem in sonano , quasi sensibus leniet subtrahere , de Positam esse extrat impetum motuum in sensus organa factorum , qui alio tempore vegetas & acres ideas producunt . Ad hujusce rei fidem firmandam , haud opus est , ut ill Tum exempla memorem , qui noctes totas in somno transigunt, sine ulla tonitrus, aut fulguris, vεl aediuinquassationis sensone . quae a vigilantibus clare satis sentiuntur. In hoc vero animi recessit a sens bus, s lutum magis ti incohaerentem cogitandi modum retinet quem Somniationem dicimus , de tandem distis somnus scenam penitus occludit , de omnibus phantasinatibus finem imponit . Haec arbitror sua quem- . que serme experientia docer . Hinc ulterius concludendum puto, quoniam mens , temporibus diversis , potest diversos cogitationis gradus induere; atque aliquando esse vel in vigilante adeo remissa ut cogi tationes habeat debiles adeo , de obscuras, ut a plarae nullis haud longe absint , , tandem in aretioris sonini tenebriculis recessibus omnium plane idearum Q a Pia
255쪽
praesentiam amittat: quandoquidem , inquam , hoc de facto & experientia constat , rogo , an non Pr habile sit , cogitationem esse actum , non essemiam unimi t quoniam agentium operationes facile inten- sonem Se remissionem capiunt ἔ rerum vero essentiae ejusmodi variationem admittere , haud concipi possunt. Hoc vero obiter ι ex minare pergemus alios
256쪽
De Somnias , somniloquiorumque phaenomeniae , ' nec non somnambulis , delirio ac mania .
Qi posset mechanicas idearnm mellationis origines en a. dare, haud ei dissicile esset adhuc somniorum causas evola Vere . atque explicare . in hypothesi , quam efforum. Veram Amena cap . X. , haec enodati. erat Plam , at que intelligibilis : quando fibra sensibilis , seu propter in commodam siluationem in Emno susceptam . seu propter im
Pulsum a corpore receptum, se hic atque illuc vertendo , seu Propter strepitum extrinsecus venientem , seu denique propte quemdam internum motum, sorti et premeretur, tum fiuidus In illR contentus praeterfluendo , fibris, cum quihus hiatum te nee , suum impertiet motum, omnesque idcte his fibris connexae excitabuntur. & nos somnἰa habebimus . Defectus opportunimedii, in quo versamur, ut interna sensbillam fibrillatum n tu , atque dispositio, cerebri potissimum, innotescat, erit sor rasse, quod modum. Ope cuius tam in lamno quam in vigilia ideae renovantur, nos per longum adhuc tempus leno mus , Qualiscunqtie vero sit , eeo credere. . audeo , quod ab indigi 'to non valde absmilis si . Ea omnia . quae nos magis deprehendunt , de nos ad origis nem detegendam stimulant, somniorum novitates profecto sunt. Quamquam vero hac in parte nullam expositionem hactenus vi. dissem, quae mihi in integrum sadisdet , veruntamen haud est dissicillimam credo. Eiusmodi novitates a nullo di scrimine penudunt , quod, in mechanica idearum excitatione adsit , nobis
dormimtibus, vel vigilantibus, semper eodem cui at modo.
257쪽
Discrimen soluminodo extat iii eo , quod in secundo casu anima suam attentionem d liberate diligendo tαὶ illis inhaeretideis, qu e tanoem relationem tenent cum primaria objecto , circa quod . ea occupatur, S relictis reliquis , quae celerrime evanescunt , in suarum ideatum successione quemdam ordinem constituit . in primo cum attentio non si es liberate di redia . confuse rapἰtur ex una ad aliam ideam , R latis informes idem rum successiones hinc efformantur in . Hoc eo verum est, quod quoties attentio non est ab anima deliberate dire ta. nos easdem novitates experimur etiamsi vigilamus, & apertis oculis. ut ita dicam, somnia conficimus γὶ . Quoties illis momentis. quae distram n is vocantur inter ideas valde impares nos nosipsos videmus, S mul- . toties absque modo quo catena percipiatur, vel regrediendo , de-i
regentur vestigia quorum ope in cavein ideas pervenimus ity
Nobis dormientibus, organa languescunt pariter, nec Rnimae r praesentam, praeter ea, quae a motu sangmnis, ac spirituum moventur , & cum sint haec signacula, emgies obiectorum . obiecta ipsa videmus. Ratio, propter quam contuse, ac impari modo id fiat. est inertia. qua languet corpus. Ut ordinate in eo omnia moveantur, oportet omnia, quae in eo sunt, agilsiora atque promptiora serbari, secus relecato Drganorum nexu, atque motu, re secatur pariter nexus, eaquo oriantur ideae, de quo infra. '
γὶ Maximum discrimen adinvenitur inter somnia, & phantasticas repraesentationes . Hae fiunt per catenam idearum , quae sunt tanquam in Oillula repostae . & a voluntate animae sibi eas repraesentandi . Quando anima ipsum sequitur nexum non attendendo neque ad realitatem neque ad notas , quibus de tuna ab altera ieiungi , celerrime ideas percurrendo ad nexas extremitatem pervenit . Sed ordinat m pedetentimque pervenit, non ita dormientibus t V. με nostri de mem. M. l . His An ma quasi ab obiectis semota, eorum imaginis, ut ita otiam, ne quit videre, nisi e quodam mechanico motu excitentunIε & animae repraesententur Hinc est , quoη eum si ratio excitationis non in voluntate animae , ex eo quia , omnes languent librillae neque possunt signa quedam anἰmae repraesen rare, quibus M, rἀat & potentiam ad acnim reducat, i i , . tom. r. 3 3 sed in quodam poculiari impultu. qui cum inordinate fiat, animae inopindinate imagines repraesentantur & somnia conficiuntur tβ . δὶ Hoe accidἰt docibus ratio libus ; l. ex eo quia ideas a simplici repraesentatione confectas anima non retineti neque eam
258쪽
Quae dicuntur Castra aerea communiter non sunt quam tot s mnia. Ueruntamen haec somnia tempore vigiliae consecta brevia sunt , impressiones enim , quae ab extrinseco veniunt animiam frequenter advocant a suis distractionibus . impelluntque . obj elis , quae in sensibus actualiter amni , attentionem praestare . Quando librum lcgo, Per ile potest evenire , quod lentatio quaedam ab extrinseco veniens, seu aliqua idea ab eodem libro mihi animo repraetentata meam tibi attentionem serant , & si mnia mihimetipsi suppeditent : at ejusdem libri praesentia , seu valida imp essio, quae mihi aliunde veniat, me e stimnio excistabunt , ὀe attentionem ipsi inceptae lectioni revocabunt pioiecto Si eveniet quod diu haec continuent somnia, erat ut plinximum eadem anima, quae se libenter in eis destituet ; idcirco veluti hoc interrupte Kntiens aliquam in partem attentionem diliget . ita haec omnia somniis somni tempore consecta magis erunt ordinata ia).
adnotat, vel languidius id efficit; qui propter diximus ,. Rnimam Posse eogiture, & peracta cogitatione , nihil de.ea inveni se io7. rom. i. ὶ . I l. Quia spirituum energia deficit i V. messitat. de
memoria ore. ὶ . Upe uiusmodi energiae in integrum nobis mas ma ideas habitas repraesentat : quam ob rem ratione ipstus ocicctus , notas obiectorum imaginum deficiunt , & animaeas dillincte non percipit , ac unam cum altera. confundit. I. Ex dictis patet quod anima quum cogitationum , idearumque scriem non retineat, progrediendo in repraesentatione nexus νὶ . ad extremitatem pervcnit , & vigil ando somniat propemodum, nam ultra limites le constituisse sentiet , absque perceptione sui progressus , atque selierum principii . I l. Quod unam idearum notam cum altera coniundendo, unum pro altero objecto sumit . cum altero miscet , & Ens phantasticum , Ens , ut dicunt rationis, vel ut cum Soave loquamur, Castra Aerea conficit . Si vos ipsos perpenditis , invenietis profecto, hoc eveni re Potius in statu languoris, ut aegrotantibus, vel poli intensas meditationes , quibus spiritus depauperantiu ; de quo Iuculca tius insta. εὶ Potius ex ordinato motu sanguἱnis , spi ituum , organo illumque tempore vigiliae existente . Quando vigilamus, organa NostrR , quot quot sunt, in actione extant , non ita dormienti. hus . Ex hoc fit, quod maior requiritur vis ad ipsa organa m venda vel e suo munere deturbanda in vigilantibus, quam. in eis somnoro fundo correptis ; per cvnsequens facilius excitantur
Meae, Hrdine seiunctae tempore somni, quam temPore vigiliae, ut meditatuibus pateς a
259쪽
verum somnia haec multoties ordinem tenent , ita ut non defuerint qui somniando longas arithmeticae algebraeque DiW-tiones effeeere . αὶ Id evenit quando una idcarum , quae excistantur . fibi primum attentioncm rapit , & domina . Ut ita discam , evadit . Haec non liqvitur tunc , quum ideas , quae ad primam proxime pertinent , & ceteras non respiciendo , sinit , eas successive evanescere sΘὶ . Ideo mirum non eli si in somni loquis . vel somnambulis multoties operationes observantur , & audiuntur ratiocinia ita ordinata , non secus oc si e deli rata attentione diligerentur ιὶ . Dominicanus quidam aliquibus abhinc annis maxime hac in parte celebratur . Prae Lila relatio , quam P M. Domis: eantis Pino eluiacm orditiis an i77o edidit, ut singulatem ex eis qui hoc in genere observati suissent, nobis eum repraesentat . Duo potissimum me deprehenderunt quando dictam descriptionem Perlegi . Una cx eo quia sua , ut ita dicam , dormiens pers na videbatur ad tempus duntaxat determinata, quo scilicet in secin Io vixisset is Si cum eo loquendo, inquit Pino, nomine Abatis ad- ,, vocaretur. & verba serent de casibus ips occurss quando see n larem vitam in Taurino dogebat, vel dirigerentur ad i Ilud tem- is pus , sc Ordinate respondit , ut vigilare videretur : Si verum is de eo quo I illi in Religione evenisset interrogaretur, ut ex. σώh ubi tirocinium effecisset , an Graιiarum Conventus t quo tumn erat ) ei placeret . vel Mediolanum in deliciis haberet dae. is nobis , ita dicam , tenebrae fiunt , eis scenae evanescunt. si Vel respondit, nos vere amentes esse , nunquam enim , seis fratrem fieti, somniavit, nec Mediolanum unquam respexio, is etsi voluntatem habetet , illuc ire , ve, obmutestit , itinis pidus evadit , vel ut pisces , videtur , is opto esse sonino ratus pag 63. Altera res est , quod excitatus non haheret minimam remini scientiam de eo , Quod dormiens offecerat, di iterum somno correptus, recordaretur de eo, quod ipsi in somno ο) Fateor, mihi hoc accidisse . Somniando, argumenta comseei , & quod mirum, retinui. Modum, quo id fiat, inferius ex minabimus . ' ) Nulla phaenomeni enodatio hic adest . Anima tum rapi-rur cum a tentione in ideam excitatam , & sequitur ideas ad rimum proxime pertinentes. Quid ad rem qua ratione id fiat proe est potius enodandum, non actus mentis. At nos in serius
t. Mirum prosecto . Ex quo oriuntur ratiocinia dum in torpent λ Qua directione progrediuntur e Cur non interrumpam tur ideae λ his de omnibus disputabimus. Disitiam by Corale
260쪽
no aliter evenis Ice. M Si ei replicabitur , subdit idem Auctor ,
se sermocinatio cum eo aliter dormiente habita , ct dicetur, ,, Advenam alterius diei carata videndi eum regressum esse, st, is tim recordatur, S unum cum altero somnio coimectendo , si is gna dat, claram memoriam de eo tenere spag 63.ὶ , δε rer- ,, tona ivit edoeius , sic alibi ait , cantiunculam theatralem ,3 canere, in qua erat pars quaedam alterius sinitis quam , sese dormiente, non paucis transaetis diebus apprehenderat, P gno. vit statim eam, dixitque, .liaee eantiuncula pars est O Osem se oci alteri similis & repetendo ambas , ac sinul eas comparamn do, obstupuerunt adstantes, quod di se pulus dormiens adhuc , is advertisset quod Magister excitatus non observavit spoR. 87. ,, Haec duo phaenomena mihi curiositat cm excitarunt rationem inquirere , ct visus sum eam rerrisse . Quod Somni loquus posse quam exc iratus erat non amplius memoriam haberet de coquod dormiens effecerat , ita ego conceperam . Iam observavi mus , ideas non excitari quam ope associationis . Si modo de nostris somniis recordamur, hoc fit, ex eo quia expergilii mur . eorum progressu perdurante, vcl in ipsorum fine, adeo ut ne xus idearem in somnio extantium annectitur illis, quas nos habemus vigilantes ; & ex unis ad alias facili modo ascendere possumus i kὶ . Somni loquus . de quo verba secim Da non ex Pergiscebatur econtra nisi dissicilius, & postquam scri a acla erat Omnino . ,, Etsi . dictus Pino ait , studens dormiendo operatio ,, no efficiat , Bdeo ut videretur , esse vigilans , . eruntamcn ,, e m revera excitare in initio opus dissicillimum fuit . . . .
,, Circa eum posuere iscios Iuos in , & omnes possibiles modosis concutiendi illum pertentarunt . Demum plenis clamoribus, , , repetitis concussionibus, impulsbus continuatis per horam & seri missem se excitavit demum , S ut homo eonfusone plenus1, remansi P. 7. in is . Cum esset ergo in eo catena idearum in iomno habitarum prorsus interrupta , & per nullum anulum I deis vigiliae coniuncta, mihἰ videbatur, mirum non esse, si ab dis ad illa ascendere nequiret.
Verum circa explicationem hane aliquid dubii mihi veniecauta illius, quod Historicus deinde resere se Adinventus estn , inquit ille , quo leniter expergisci posset . o Susscit ei dicere , vultum . .oculosque fibi perpolire , ex e in quia aliquantulum illi lippi sunt quoniam enim ad in V h nteiriam Pel vim incedens, & eos frigida lympha pluries abse