장음표시 사용
81쪽
De facultare ae servas . . Lib. II.
ce angustos limites concluduntur , nec habent ut
opinor ) potesarem ο) eos per quoddam abstracti
Gantum deiemis aut debilitas aliquarum aut
omnium praedictarum lacultatum Midiotas pertineat, manifeste filae dubio compareret, si modos diversos , quibus vires ingenii deficiunt, accurate an imadverteremta. Illis enim, qui vel tardius percipiunt, vel ideas in animis receptas male retinent, quibus haud in promptu est, illas excitare aut com- Ponere , paululum saltem materiae suppetit ad cogitationes suas exercendas. Qui res a se invicem disi inguere , illas comparare & abstrahere nequeunt , Vix
possunt intelligere, & uti sermone, vel judicium ser- Te, aut disputare, quod aliquo modo tolerari posset, nisi paululum ianium modo & valde imperfecte , de rebus praesentibus , quaeque sensibus sunt fami Iiarissime . Et quidem quaedam ex facultatibus superius memoratis , si forte desint, aut male sint affectae , in hominum intellectu pari modo desectus ab his duabus rebus dependentes effciunt 34 .
to Tam magis, quod ignorabitur ad quales gradus bruta rationem tueant , & quo . ad hoc alia aliis sunt perstetiora , non Posset , iuxta mea cogitata eorum ratiocinandi modum definiri, nec eis limites determinate . Locxius in aliquo modo conVeni nam satis det sibi dicere , se cledere , esse abstra tionis incap cia . Videtur hic quod si evidenter demonstrare hoc potuisset scsicerer sane, vel extra dubium exposuisset. COSTE . . sῖεὶ in pluribus locis rationem huitus Mipiditntis adduximus . Vi ciri Eutasta Verum ad idearum paucitavc u concuII itinia Diuiti eo by Cooste
82쪽
capax atque aliis operaitionUus mentis. q. XIII. Ut verbo omnia dicam, hominum imbeia ei ilium defeetus ab inopia videtur . oriri vi acitatis , vigoris D motus in facultatibus intellectualibus, quare rationis usus ipsis non satis suppetit: cum contra stulti & mente capti homines in malo, huic contrario , versentur. Hi enim Posteriores mihi non videntur ratiocinandi facultatem amisisse: verum ideas qua da in , quae false ab illis inter se connexae sunt , ex errore pro veritatibus assumunt , & in s milein cum iis errorem incidunt, qui ex veris principiis falsa colligunt . Postquam enim imaginationis impetu ludificati , sua animorum figmenta pro realibus entibus
sumserint, conclusiones rectae rationi consentaneas ab/illis inferunt . Ita nimirum morio , cui mens a sedae sua dimota est, opinatur nonnunquam , se regem erumultoties orga nun dc sectus , quam ob rem, etsi educatione , commercio dic. homines sint perpoliti, fle magna cura ideae fuere illis communicatae, attamen stupidi Observantur non alia ratione nisi propter malam ccrebri consormationem , humorum
is ruin nerveologi AE parum etallica est , motusque sanguinis lem, , tus, & fluidi omnes glutinosi, ut & quorum generale ccrebiari organum laesum est, paucas debilesque sensationes habent. Hine,, c it , quod non gaudent ideis communibus , ac generalibus is sed paucas , arctioresque ac coofusissimas habent . Barbari. ,, eamdem currunt sollem hae super re , quam nostri populates. Pueruli, qui tempore pubertatis extant, percuri unt. Ex hoc fit,. quod omnes eorum ideae sensationes sunt ac phant hastae , ca- ,, dem metas hysica eorum non est praeter ludi icas . horridasque imaginationes. Amores Divinitates novarum Hispaniarum , a , , Ch in regionis horridos incredibilesque visus habuere , & formasis expλ vescentcs, ut Lapyoni, Sibari , Κώnuesti Oe. is Et cgo non alia ratione , opinor , tot tabellat elle exortas , quam de se iuidearum abstiat larum. impoliti rudesque homines iii pii ad contemplandos Peculiares characteres ab ente abstractos , sesemam, S existentiam eis dedere, ita ut ex passionibus, virtuti-hus , vitiisque Sc. tot Peculiaria entia animata est armare cca Perunt, & tot di inates habuere. Disitiroti by Cooste
83쪽
rio contineri potest , in qua etiamsi compositio haud
aeque conspicua est, ac in magis complexis nihilom, Nus variarum GParum complexio est , sed ejusdem generis. Ita plures unitates simul conjungendo , numeri duodenarii ideam conficimus , & ex plurium pertiearum id is iteratis, stadii idea oritur. f. VII.
Brura haud res infer se multum com nunt.
IN hoc etiam bruta ab hominibus longe superari pu
to . Quamvis enim in se recipiant , & simul re. tineant varias id arum simplicium complexiones, scis ut fortasse figura . odor , vox domini sui saciunt complexam istam id am Domini, quae est in cane ;vel potius tot distinctae sunt notae, per quas eum diis gnoscit: haud credo tamen , eos ex sese i sis unquam componere , atque ideas complexas emcere . Atque feri potest, ut, ubi putamus, eas complexas,oas h here , unica tantummodo simplex itia sit: quae eos in plurium rerum cognitione dirigit, quas sortasse minus, quam nos opinamur. per visum distinguunt. Afide enitri dignis accepi, familiare esse canibus ubera sua catulis vulpinis praebere, cum iis ludere, atque eadem indulgentia , qua catulos suos, eos tractare ,s tamdiu canem suxerint, donec lac ejus eorum cor- Pasti iuriae superstiti ligare: idea animi praesentiae , atque virtutis . cum idea sibi vitam tollere , vel eam exponere pro desis D derio vitam auferre ait ri, a quo iniuria fuit passus; duo hien praejudicia erunt , primum quod constituit Romanorum honini, rem, secundum quos per totam Europam vagat. Hae associa B tiones aetate plus minusque' ligantur, augenturque e Vis, quamn temperamentum acquirit, passiones quae contrahuntur, di sta- ,, tus , qui eli/itur, confirmant nodos, secantve se . CRrtus magnam contraxit inclinationem erga eos, qui torvos oculos M. hebant, non alia ratione , quam propter mulierem . quam ocu los hoc modo habentem imprimis adamavit. Composuit idea spe
ciei . cum idea lusciosorum . En affectuum potentia in liga.diu ideis.
84쪽
αρ. XL argve aliis operationibus msatis. 7spus penitus permeaverit . Atque animalia imi , quae multiplices steriis simul pi ocream , numeri illorum Penitus ignara esse videntur ; etsi enim aegre illud Ierant, s quis in ill rum conspectu aut auditu scetum quendam iis abstulerit , s unus tamen , aut illorum
duo absentibus ipsis, aut stae strepitu mo, sublari suerint ν
m) Nescio an idem dici posset de tigride, quae magnum Da
torum numerum habet: quoniam si accidit, quod sint , se absen-ee , ablati , continuo huc illuc currit , donec detegit ubii sint . Venator equitat laxis habenis , postquam sumst eos , disbi proximam credens tigridem, unum relinquit , nam se mitum Rudit; morsu eum illa sumens in suum ducit lustrum, dein ma rori rapiditate regrediens alterum sumit, quem ambulando iέcrum Telinquit venator , & iterum atque iterum id officit , donec ra-Ptor in navem, quae prompta est in ripa, conscendit, S plenis Velis se amovet; tum tigris furore plena videtur ex eo quia non Potuit ei tollere sitos, quo, fert secum ipse raptor . Plinius hoc nobis obtestatus est ; en propria verba : Totus tigridis Iorius, qui semer numerojus es , ab in tante rapitur equo quam msi imprirnici , atque in recentes Iubinde tranVertur . At ubi Na.szm .ile reperit soa maribus enim cura non est Iobotri fer re V cγιν odore vestigans ; raρtor. appropinquame ire ιu , obicitvn m e calutis . Temrt illa morsu , ω pondere etiam o Istr o remessi, iterumque consequitur , ac Iubinde ; donee in navem re
pellis irrita Ieritas I iι in Γιιοro V. His . Naiur. bb. VIII. c. i8-). Ad recte iudicandum de tigride circa id quod in hac ο
ς sone ossicit, mihi videtur, eam percepisse , numerum natorum
dimi milia . Quoad calculandi facultatem inficiati nequit non nullR bruta ad quemdam gradum eam poss&re. Susa boves c ii
restantur, hi enim ad centum usque numerant . Hoc de facto re seram duas Monume reflexiones ab a 'ore cordato relatas. No Iommes, ille ait . en Padolocente avant que mus fachi s compserjusque a cent . O venons is aecost rir des nations qui a ονιι cin ne conuolsanee taes grumhes . Boves isti centum circi los praeciis
ossiciebant , causa mandi s nos , per quos' aqua sucos iri r bat Reg s pomaria , nec potuerunt unum passum ultra stat tos tacery . inci modo utuntur , ut ad centum ii ne hi m me Jent λ Fgo nἰhil de hoc s animi non Diloe . nostii petis
85쪽
6 De saeuituste ἀνcemenia , Lib. II. xint, haud jacturae istius, & diminuti numeri sensum aliquem habere videntur si . f. VIII.
sent unquam hoc medium invenire , vel saltem certo scire , se illud invenisse. Adest quoque Carduelis, de quo praecedenti nota sum loeutus, qui eostquam construxerit nidum, parit, ineumbit, di natos nutrit admitabili aequalitate lintendi volo , quiιate , at homo , superbum animal, nam raro aequus, mihi hoc verbum non condonabit nutrit eos , ego dico , omnes sngulatim a unicuique in circulo , nullo neglecto , suum suppeditat cibum. Numerans fortasse in hoc munere tuititiam exercet λ Si numerat. duo modo numerat λ Ego nihil amplius scio . Quid cogitamus emum de maris turture , quae politis in ripa ovis , arenulis tegit, ubi solis calor, quadraginta diebus elapsis, eosdem reclud re facit. Hoc veniente die, redit turtur quo reposuit ova causa ducendi in mare natos. Numerat illa quadraginta dies ' ELIENid confirmat , at unus ex suis illustrantibus iustinet , quod tu tur hoc non essicit , quam per instinctum t Instinctia natura . SCHEFLETUS e. 6. maenum verbum quod nihil exprimit . vel exprimere debet directionem certam . constantem, firmam . Quod ad me , qui nolo eum his illustrantibus pugnare, sum dicere contentus, quod turtur percipit exacte temporis spatium a nobis quadraginta dies appellatum . elapsum esse quando it ad
inveniendos natos . Ad hoe spatium apte calculandum oportet , nos ad Almanacchum recurrere. Turtur nec Almanacchum nec
aliud illi smile, quod sit mihi notum habet. Quo modo interis noscit , tempus hoc esse confessiim Non est nobis divinare . Bruta specierum omnium a Deo recepere facultates , quibus gent illa pro sua conservatione , & ea ad hoc ponunt usum cNon interest nostrum limites, ac earum facultatum causas per ςipere . Nostra refert , intemoscere, perficere facultates, quas Deus maiori promtione , 'quam ceteris Terrae habitantibus est nobis Iargitus , & illis optime uti. Si magna ingenia . nostrique philosophi, qui possent lumen nobis hoc de opere largiri, occupent se ad ratiocinia , ad exarandos libros super brutorum anima, e Propria sphaera egressi , reflexionibus se donarent , quae inanis verbis insensibiliter dueerent eos ad chimericas , vel seltem nimis incertas conclusiones. Hae mota laborum, si datur coojeca re ex factis, quod d)beat evenire. Con 'E.
86쪽
cap. XI. atque aliis operationibua meritis.
q. vIII. Nominis impositio. CVm per iteratas sensationes ideae in puerulorum
memoriis defiguntur , fgnorum usum paulatim discunt. Et quando ea sunt peritia, ut sermonis organa ad formandos sonos articulatos adhibere possint. vocibus uri incipiunt, ad ideas suas aliis significandas: signa haec nonnunquam ab aliis mutuantur, nonnunquam ipsi met eiungunt ; prout videre est in novis istis ac inusitatis nominibus, quae in priino sermonis usu rebus a puerulis imponuntur iaQ.
32 Starim ae infantes animadvertunt, quod res extra se P stae in organis sensoriis agunt, inutationem productam sentiun incipiunt ope attentionis unam ab'alia mutatione discernere,impulsusque animi ad differentiam i stam concypiendam, enuncian dam ve habere; quam ob rem oritur. lentione colligatio ide rum cum quibusdam motionibus organorum nostrorum , & e eo quia reliq iis oreanis agilior est lingua, experiuntur suis mintionibus ligare ideas vel sensationes e rebus externis excitatas &eas nominibus peculiaribus signant . Hine est , quod si ab aliis edocti sumus , vocabula modo faciliori sumuntur . econtra disficiliori . Haec est ratio, qua barbati, vel insulani , qui ut plinximum arctiori vocabulorum numero gaudent, minorem idearum numerum servant, hoe est propter desectum signorum, cum quibus differentiam possint ligare, memoriaeque stare. Quod hac super Te est adnotandum, ut alibi ait Lockius V. Guida deII inreu
verha non sunt ad arcendas res efformata , verum ad detcgen das . Vid. tis ergo quam permagne errant qui articulam Voces sensu eassas concessum mihi veniat inter has voces reser
87쪽
f. IX. Ab ractis. CVm vocabulorum usus in eo consistat, quod ide
rum internarum notae sunt externae , cumque ideae illae a rebus particulat ibus desunt antur, si Omnis idea particularia , quam recipimus, peculiari nomine signaretur, necessario nominum infinitus esset numerus; huic malo ut occurrat, essicit animus, ut ideae particulares ab objectis particularibus receptae, generales fiant ; quod facit . eas considerando quate-n entia sunt in intellectu , separata ab aliis omnibus existentiis & circumstantiis realis exilientiae, uti tempoi is, loci, aut aliarum quarundam conciam tantium idearum . Haec vocatur Ab militio , per quam ideae ab entibus particularibus sumptae , omnes , quae sunt ejusdem generis, universaliter reprinsentant, &noinina earum generalia possunt ad omne ens applicari , quod abistractis ejusmodi ideis consorine eit . Praecisas & nudas ilias species in animo intellectus ,
haud considerans , quo modo, unde , aut quo eo mi tatu eo pervenerint, adhibet nominibus communiter iis annexis tanquam exemplaria, ad reales exi-ctentias in claiies ponendas, prout cum archetyPis hisce conveniunt, & ad gas deinde juxta denomina Eas . ita eodem co Ore hodie in creta aut nive animadverso , quem animus heri a lacte recepit , eam speciem nude considerat . peique eam omnia repraesemat . quae sunt ejusdem generis . impolitoque ei ais Itas nomine, per sonam is am qualitatem eam, ubicumque esse concipitur, aut reperitur, seinper designat; atque hoc m ido universalia, si ve ideae sint , si ue termini, fiunt saM.
r; i) Ideae ab tractae sunt nottanes universales, nec exi tunt nisi in i lividuis ; nos RuIa ara habemus , llade non sunt Praeter
88쪽
Cap. XLarque aliis operarioritvr mentis. q. X. Bruta lavd ab raham. SI in dubium vocetur, utrum bruta hoc modo ideas suas eerto aliquo gradu componant & amplient rhoc diligentissime tenendum puto , haud illis inesse ab rahenaei potentiam , & homines in hoc phuae ahrutis differre : & illis lacultatum excellentia longe
prae mutationes organis sensoriis nostris ab obiectis externis excit tas , & ab anima sibi repraesentatas . Hae sensationes ideas es formant particularcs . di quoniam mens percipit relationem &dissetentiam, si iit sibi, ut modo diximus t 32 notas, in quibus conveniunt objec a , vel disconveniunt , quapropter attendendo ad chara heres, negligit eos, qui non conveniunt inter se , sinmitque quos conveniunt, & unam efformat ideam, quae dicitur abstracta. vel universalis. Talis est idea generis, speciei , quae non absiaute.& in te existit, sed tantum in individuis particularibus . Primae nostiae ideae fuere omnes peculiares . Peculiarea Ditistiones crant , quas pro modificationibus nostrum vel pro qualitatibus obiectorum, quibus eas reserebamus, perspe tas habuimus . is omnes hae ideae , ait Abbas Conialiae, quo melius Minis mo hae super re scripsit V. Iage. D i' origine des Um. cosm,, A- si pensarei realitatem repraesentant ἔ non sunt enim , M ut vera dicam, quam hoc, illud ue ens hoc illove modo modific
is tum. Nos nullain rem in nobismetipsis comprehendimus , quam is non respiceremus tanquam propriam, ad ens nostrum pertine , , tem, Vel tanquam efformantem iptummet nostrum ens, hoc illo. ve existendi modo determinatum . At cum mens nostra se si arctioribus limitibus circumscripta, ut complures modificati δε nes rL neci at, unico actu, quas in uno obiecto detegit, succebis sive contemplatur; hinc a proprio ente separat, & realitatem ., eis omnino aufert. De nihilo reflecti nequit, stetis esset idem is quam non reflectere . ' Quo ititur modo hujusmodi modifica-n tiones lumptae , tamquam sejunctae abItraetaesue ab ente ad ,, quod pertinent, & cum quo non parricipant, nisi quatenus suntis ibidem circumscriptae determinataeque, obiectum nostrasum cogi M insionum possunt efformale Hoc fit ex eo quia eas continuo
89쪽
Praestire, quod generales ideas habeant. Perspicuum enim est, bruta nullis indiciis ottendere, se notas Renerales ad i.leas universales exprimendas , usurpare ;unde concludere licet, haud illis melle facultatem nνabGri rapicimus tamquam entia . Mens nostia , quoties in proprio, oblucto considu i at, cum assueta sit ad eas concipierus aes cum reain litate . a qua seiuntiae & distinetae minime tum cxtant , hanc realitatem K per quam potis est, adhuc quando a proprio obj cto eas distingvir , cum iliacm coni. rvat . Si bimc t sane adinvertatur . Ex uno latere has modificationes respicit nulla, habita ratione proprio enti , & tum nihil simi ; ex altero . ., cum nihil comprehendi nequeat. tamquam aliquam rem conci is pit . & sic realitatem, qua ab initio eas comprehendit , etsi amplius non conveniat , in attribuendis iis continuo perduis rat . Uno verbo eiusmodi abiit actiones quando praeter idensis particulares non erant, cum idea enti, sunt colligatae, & hoc. ν Vinculum continuat.,, .Etsi impar haec sit contradictio ; necessatia tamen est . S ,, mens enim est circumscripta nimis . in amplectendo una s, ,, mul ens , suasque modificationes , pei belle conveniet , ideas M ab tractas formando , eas distinguere , etsi omnem realitatem is quam habent modihcationes amittant , attamen congruet in re eis cad m concipere , secus oblectorum luae reflexionis nun-M quam enormare posset is . Quapropter videtis compositionem
ab abstractione non differre , ii ii per ac um . Iuxta Lockium, compositis non pertinet quam ad ideas simplaciores . abstractio ad compositas . Mens componendo sumit quod simplicissimum considerat, & cum alἰo eiusdem naturae conjungit ; abstrahendo quod est compositum , S sub uno aspeetu concipit , omittendo reliqua. Ego autumo, melius dici posti , quod actus mentis de terminat differentiam . Si respicit ideas tanuuain simplices in objecto sibi repraesentato , etsi composito , abstrahit; si respicieranquam simul coli junctas, etsi sint eaedem , compodit, ut medi-xantibus patet.
ni Non esse porest, quod canis, postquam est cervum ins
cutus, & incidit in alius cervi vestigia, eumque sequi recuset , internoscat per q amdam abitractivis speciem , quod hic ultimus cervus i t animal esuidum speciei . quam primum , etsi non idem cervus y Mihi videtur , quod unusquisque deberet nimia esse circumspectus in judicando hoc de articulo satis involuto. . ImDiuiti eo by Cooste
90쪽
cap. XI. atque aliis sperationibus mentis grabstrahendi aut generales ideas effciendi , quoniam haud vocum, aut aliorum signorum generalium usum
A. XI. Nec organis , quae minime sint idonea ad
sormandos sonos articulatos, vitium illud tribuendum est, quod nullum habeant ulum, aut notitiam vocum generalium; cum videamus animalia multa posse t
les sonos edere , & voces distine e satis pronuntiare, etiana si haudquamquam cum aliqua ejus modi applicatione . Contra homines, qui propter desectum at quem in organis vocibus carent , universales ideo suas per signa exprimunt , quibus nominum generalium loco utuntur, qua facultate alias animantes haud praedita osse novimus. Quapropter opinemur oportet, in hoc brutorum species ab bominibus distingui , atque eam propriam esse differentiam . in qua penitus separantur, quaeque efficit, ut toto, quod ajunt, caelo a se invicem distent. Si animantes enim istae u Ias omnino ideas habeant, & non mera sint automata, seu purae machinae, ut nonnulli afferunt tune dici non potest , eas rationis penitus expertes esse . Mihi aeque inanisellum videtur quastana ex iis nonnunquam ratiocinari, ac quod sensum habeant; illud vero fit in particularibus tantum Meis , prout a sensibus illas receperunt. Illarum solertissimae intra hos-
Inremoscitur perbelle quod non solum bruta aliis ali id speciei caula ratiocinii praecellunt, sed extant quoque quae ratioci. Duntur majori penetratione, quam reliqua eiusdem spectet . Ego canem observavi , qui tempore hyemali expellebat reliquos e nes. qui circa ignem se vespere collocabant; & quando non podierat ille commodo majori quam alii se sternere , extra cubile Inc dens , cos provocabat , ejusmodi tono Ita ut omnes ad sentirNhchat , hoc coniecto promptius cubile ingrediebatur , de apud ignem nutu suo se collocabat absque poena aliorum c
ritim, qui elatrabant. & post aliquem dium, vel hebdomodam , idem emciebant. COS I x.