Christiani Guil. Thaslemanni... Tractatus De nube super arca foederis commento iudaico iterum editus cum vindiciis accessit commentatio de auctoritate Philonis et Iosephi in historiam rituum sacrorum

91쪽

les reserat. Is Vero LvTHERus ab opinione Iudaeorum de nube super arca alieni stimus repetatur, in Commentar. ad Ps XVIII, TI. a ἰώJUhr Oier lim et Dolauit cet. Tiu,r. II OAP. Lot. I m. fol. Amplectitur hie sei recrati in B IERONYMI, qui Cierubiin άλληγορικώς explieat, veram sapientiam,

quam doeent ministri legis et promissionis, seu gratiae, si recte tractetur. Equitat igitur pergit ille, seu rubitur Dominus super Cherubim in spiritu et Deri. rare , quando per sdem is nobis regnat, quae misykrio utriusque verbi in nobis paratur. Nam quod no-sersuper GEnubim, Ebra ut aptius dicit, Deiuitur si u equilat, ut vocate rignum ei in nobis exprima'. Non

ergo noster Cherub ulu loco o ut es, sed ubitu, que verbum Dei fu rit, ibi super Cherubim sedet Dominus

per Christum, et regnat in nobis. UNDE ET

PIGvRA ILLUD SERVATUM LST, RVOD Su PER PROPITIATORI UM ET CHERUBIM NIHIL ERAT POSITUM, QUOD VIDEBATUR, SED SOLA FID Bc REDEBATUR ILLIC SEDERE DEVS, et inde,

inquit, loquar ad te. Ita nobis, gum nis Ide ered, tur Deus in Chrso habitare, quod credimus tesimonis Cherubim utriusque tesamenti, nee licet notis undelibet expectare verbum Dei, us ex prophistorio Chrso. Sumit igitur ille pro re certa satis atque explorata,' super

92쪽

la. . . . .

seper propitiatorio, praeter Cherubiin, nihil sui L . se posituin, qu0d in oculos incurreret, sed sola fide intello, ibi Deum habitare. Ergo nugas Iudaeorum de hac ipsa re spernit, quas quidem line

dubio norat, ut ceKra eorum commenta et peccata

in grammati eis et historicis: unde grauiter illo; eο-mmque sequaces subinde reprehendit, probe edo- 'ctus, quam parum fidei his hominibus tribuendusa fit, vel per institiam, vel consulto in Christianae religionis ignominiam saepissime delirantibus. Cf. quae insea in Dissere. adiecta de Lu Tu ERO in eandem sententiam diximus.

Iam statiiri in principio D. R viri mouet I. col1 troueritas vanas ad rei summum discrimen et caput non pertinentes. II. Ratiunculis utitur a possibili et probabili petitis, quae in re historica nihil valent. - P, gloriam Dei, quae visi sit Isrdelius, dixi vel nubem vel splendorem esse eximium, quo Deus maiestatis suae praesentiam declararet; utroque enim stin to semper usus est Deus in colloquio eum hominibus: quod . et nunc defendimus. Sed

me irem nostram minus assecutus est Cl. RRVIVS. V . scilicet immen est commune denotandata

93쪽

maiestati diuinae quouis modo patefactae, siue per nubem id fieret, siue per ignem; illud interdiu,

hoe noctu fiebat. Moles cum aliquando peteret a Deo aspec abilem maies alis eius declarationem, eodem verbo utitur: videre cupiebat Notissima haec sunt, nec dubitationem admittunt.

D R. tamen in alia omnia discedit, et Ira inpri-inis splendorem putat significare, sed permutaricum nube ita, ut ubi iungantur et gloria, si nubes xloriosa intelligenda, coruscam, radiosoargens,

Unamque adeo inuoluere alteram, nubemque esse vehiculum ignis seu gloriae p. assi Haec vero

quid sunt, nisi commenta hausta e Rabbinis, qui ita Schechinam suam describunt. Eadem vestigia

legens L v N DI v s sub hac sorma aeri incidendam chir.luit, ut radios undique per nubem spargeret. Fictoribus atlve poetis, cet. Facilem me prueberem in his omnibus Doct. R Avio concedendis, cum ad rei summam non pertineant; nisi me eo nomine

grauiter per paginas multas reprehendisset, quod non eandem tibiam inflarim. Abundet suo ingenii quisque gratisque sumtis exulteti Aliam. litem non meliori suceessu mihi h. l. mouit. Nutim fuisse dixi vel nebulam, quae tabernaculum repleret, introeuntesque impediret. Hic nodum in scirpo

94쪽

quaerit: indi mim lacinus, clamat, nubem eum nebula confundi, aderiaque tam nefanda molientem perstringit; quod subinde illi iacere mos est.

Nee mihi modo, sed etiam Censoribus Gottingensi-btis indignatur. qui mei defensonem in hac quo que ea uisa susceperant. . Ita ille in Praef. p. I. Anu non minoris abollae 1 Pro nube taber-

b9Am cito transituram. Sciscisabar mecum, undenam eam arripuerit, qui noram nee Mosen illam trader8, nec abum vetusum auctorem. Mirabar, quid illud esset, quod mentem antagonistae tam consanter et pertinaciter obnubiliret. Mogis mirabar, eam nebulam ob illo, quasi traduce, ad se delatam admittere Cen- sorem Gottingensem, nee solum admittere, sed etiam scra omnia physica commouere, at desendete, nter .

nubem et nebulam nihil interesse. Si verum amasset censor, novandi pruritum illum sestem virgula censorιa notasset . ni fontem erroris denudasset. Neque enim D. That nebullam illam suopte ingenio exscutis, sed fortuito arripuit ex inepta et insubida versone Geonii spud Iose hum ad 3. ιδ. Tantaene animis caelast bus irae in re tam leui 3 Soris igitur acriterque de- sendit nubem pi nebulam toto coelo differre ; quod discrimen quae ratio physica aut gran alica illi Δ'

95쪽

ctauerit, ignoramus; non enim addidit ullam ratio. nem, noc addere potuiti sed stetit pro ratione voluntas. Non ex meo tamen ingenio hanc nebulam coiaeepiste, sed e versione Gelenii apud ios Ei, uvM effudisso liariolatur; quam versionem tamen illo loco nec adsci ipsi, nee cs.sului. Scilicet a Golonio demum discendum erat, quod omnes scirent. Nam et nebulae et nubes e vaporibus gignuntur, et passim miscentur, candemque vim habent et tegendi et obscuriindi, quae hic maxime spec latur.

Sed argumentis II.) pugnat Cl. R. a possibili

et probabili potiti . Credibile esse negat sine nube suisse propitiatorium, thronum Dei, ex quo oracula redderet Pontifici; alioquin enim fuisse Alium in fore vacuum p. V. moginarium, quod in sola. mense et cogitatione populi infideret p. yo. sne isantiba aspectabia flatio carituros fuit Israelitas praelemyoribus antegressis, cum per Mosen ederet oratula sub eiusmodi sit ibo οἰ totam oeconomiam illorum temporum fuit umbratilem , ergo Deum sesum, vel Dei suum, ton minus umbratile quid induisse, suaeque diuinitatis, tanquam gloriae, humana olim carne P nube velanicte, vi iis pignus et Aginam extare luse. Egregias vero ratiunculas, quas recitasse sat

fuerit; eum sese refellant ipsae. Sine aspectabili

96쪽

symbolo thronum Dei in propitiatorio ins Fore vacuinii et isogmia in dicere, vereor, ne prudenter,

ne pie satis dictum sit, cum diserte Deus promiserit, se ibi praesentem se exilibiturum. Vbinam dixit, se praesentem inaiestatem perpetuo adstriclinrum esse externis symbolis 3 Veteris vero testa. metati fideles tam stultos praedicare, ut non nisi per adspectabile quoddam diuinae praesentiae pignus possent verum capere solatium, quae ratio est 3 Aduersa haec sunt profecto laudi, ab ipso Spiritu S. illis tributae per totum c. XI. Ep. ad Hebraeos, Mosi inprimis i. 27. Nec tamen eiusmodi symbolo plane illi carebant; ἱλοιςηριον enim ipsum verus et idoneus erat Christi typus, teste Aposto. lo; nec alius typus statuendus, ex regula sanorum Theologorum, nisi qui per ipsum Spiritum S. sit indieatiis. Nec minus tota arca syininium erat praesentiae diuinae; quamquam non placet sentemtia eorum, qui naturam Christi humanam pet ean..dem fuisse adumbratam statuunt ex Colossi II, 3. 9.tolerabilior tamen illa est conlactura, quam Cl. R Auli et aliorum, qui in nube super arca figuram

humanae Christi naturae quaerunt; vere enim nubem captant et somnia. Tabernaculum in cons cratione totum permeasse nubem, atque adeo etiam

F s adytum,

97쪽

adytum,. refert Moses: nil praeterea: D. R. au. tem, cum reliquis opinionis Iudaicae patronis, illam

ipsam nubem statuit, deinde intra se colh ctam, in functo sanctorum super arca consitisse, sedemque ibi

stasse perpetuam. Postulo eius rei ars aenium historicum. Non potest se expedire Cl. R. nisi prouocet tandem ad Leu. XVI, 2. ad commune ultimumque totius opinionis perfugium, quo nunc per disputationis nostrae sericaa ipsi delabimur. Antequam ad hanc pugnam, quam ipse decretoriam vocat, ventum sit, iam de plensima sid&ria obiisenda gloriatur. p. Sat festinanter et cupide lAD II. Cum hic locus Leu. XVI, 2. pro classico habeatur a gissentientibus, arcemque rei in illo sitam ipse Cl. R Avius profiteatur, p. non pol erat sane non in ipso tuendo summopere laborare, quasi pro aris et focis dimicandum esset, omniaque 'congerere, quibus nouam nostram, quam immerito vocat, interpretationem redargueret. Quod . quasortuna factum sit, lectores iudicent. Nos veros in vindicanda nostra sententia hie paullo suerimus longiores, veniam facile laturos speramus; in cet

ris s

98쪽

ris, quae ad causiae discrimen parum faciunt, paucis defuncturi. Male omnino caussam suam agit D. R. cum re- .liquis, quos secum sentientes habet, quum hune lincum primarium et classicum dicunt, ex eoque mototam rem confici putant; in quo vehementer eos salii saeile demonstrari potest. Classicum locum illum tantum licet agnoscere, qui de re aliqua pronuntiet verbis tam claris, ut per legitimam interpretationem non nisi unum sensum admittat, qui e tota orationis serie, ex rei ipsius natura, ex argumentis tandem historicis ita confirmetur, ut cuique mediocriter attendenti satisfacere ad firmitatem aD sentiendi possit. Quorum nihil in locum hune cadere, manifestum satis est. Grammatica enim ratione verba aeque sicile utramque interpretationem admittunt, ct vulgarem, et quam ego defendendam sumsi; Iazz enim significare potest in nube, et eum nube; quemadmodum est in hoc ipse

contextu: v. 3. - rara eum his - eum

iuuenco; cuius rei idonei satis testes sunt Grammatici Hebraei, qui eundem sensum nobiseum huic loco reddunt, ut ad 3. seq. dis iam est. Vulgaris deinde interpretatio nihil habet adiumenti neque e contex

99쪽

tu, neque ex ratione aliqua probabili, neque ex argumentis historicis, quae mnia contrarium suadere demonstraui. Quomodo ergo tandem pro classico loco possit haberi, ad defendend: uti vulgarem sendentiam, in quo arx totius caussae posta sit, ut Cl. R AuIus itentidem nobis occinit Quae interpretation nostrae opponit Cl. Rauris, facillime dilui possunt. Nam quod Graeci Alexandrini' et Chaldaeus Paraphrastes, ad quos

prouocri, vulgarem interpretationem secuti sunt,

inde nil aliud colligi poteth, quam illos quoque tritam inter populares opinionem de Schechina ex hoe loco hausisse, aut, si mauis, confirmare studuisse. Εm ex nudo voc. . pΘἡσο 0 nihilo plus esses, quam e simplici Uebr. post. apparet, int gramque hoc ipsum interpretandi varietatem relinqui. Atqui nos contra illud Iudaeorum commentum pugnamus, quod sane non est recens, sed a longo inde tςmpore obtinuit, ut vel ab hac parte genti suae dignitatem conciliarent. Violentam dicit Q. R. nostram interpretationem. Quodcunque sci-heet opinioni semel admissae et semper defensae contrarium est, id facile contortum et violentum dici solet. Sed cuinam, quaeso, verbo vis illa ad

a lubita

100쪽

hibita est y An passiuae se ae 3 Quam sie aia. hiberi innumera loca docere possint, si opus sit.

Nonne enim. idem est, videbo , et homines mst inde-hun 8 Ut cum Deus dieit idem: est, ac si dicat: homines me sanctum esse agnoscent. Ergo non forma verbi spectanda est, sed vis ridui At voc. IN N hunc sensum pati: aditum ad me dabo, aditant me, ex Exod. XXIII, Is . planissimum, quii locus est vere Ridiculum autem, quod hie Cl. R. opponit, supplendum sic. esso et in . nostro loco zp n quod Exod. XXIII. additum est, et tum existere sensum absurdum. Recte ibi quidem. Sed ineptissimum esset, illud nostro loco

Obtrudere, quod ad rem nullo modo pertinet. neu in forma pasilua de Deo usurpatam semper inferre visibilem aliquam speciem comitantem, autumat.

Qiuod oppido falsum esse vel hie ipso locus Exod.

XXIII. demonstrat. Num enim sacra facientibus visibilis Dei speetes oblata est unquam Z In somnio serte. Quod affert e Genes. IX, I 4. et videbitur . arcus, neque hoc esse, dicit, posse: aditum ad se ducit, gryphes equis iungi, ut ipse loquitur aliquo l0eo, apparet. Ubi enim semper ita interpretandum, nunquam indemsi sensum habere, dic aui Z

m Veibuin