Dissertatio de opinione probabili cum appendice Super Ranimiri 2. Aragonum Regis 10. Monachi, Sacerdotis,& Episcopi Matrimonio. Adversus theologicam de conscientia probabili praelectionem Cl. Gazzanigae. Auctore Gaspare De Segovia ..

191쪽

, mortali fucritum, niu expresse veritas habeatur , periculose determinatur ; quia error , quo non creditur esse peccatum mortale, quod est peccatum mortale , conscientiam non excusat asoto, licet forte is tanto . Praecipue autem periculosum est, ubi peritas ambigua est, quod in hac quaestione. de plurium simul praebendarum manu tentione accidit . . . . quum in veniuntur in ea raeologi Theologis, ct Jurista Iuristis contrarie sentire e atqui in ejusmodi quaestionibus juxta Probabilistas error excusat asoto , nullumque intervenit periculum peccan di et ergo eorum sententia S. Tho. doctrinae

apertissime adversatur . .

3a I. Resp., S. Antoninum jam olim hanc objectionem sibi solvendam proposuisse, ac solvisse ca) : Notandum est , inquit , quod di- .cit S. Thomar in quadam qu. de quodlibetic., quod quaeitio , in qua agitur de aliquo actu , utrum sis peccatum mortale , vel non sit ; nisi ad hoe auctoritar expressa Script. Sac. , aut Canonis Ecclesiae , vel evidens ratio habeatur, non nisi periculosissime determinatur . Nam si determinat, quod sit ibi mortale , ct non sit, mortaliter peetabit contra facieno , quia omne, quod eιι contra conseientiam , aedificat ad gehennam et ri autem determinatur, quod non ru

mor H S. Anton. par. a. tit. I. cap. II. f. 28. Disitigod by Cooste

192쪽

mortale , ct cit, error tuus nou eaecurabit eam

3aa. Sed hoc secundum scilicet error suus non excusat eum a mortali J videtur sane inistelligendum . quando erraret ex crassa lavorauis Ita . secus observa id accurate secus , si ex

probabili , puta, quia consuluit peritor in tali materia , is quibus dieitur illud tale non es somortale ; videtur enim tunc in eo esse ignorantia quasi, invincibilis quae excusas is soro . Et hoe quantum ad ea . quae non sunt expresse contra Jur Div. , vel naturale , vel contra articulos fidei, ct decem praecepta , in quibus 'ignorans ignorabitur, ut ait Apost. 323. Praeterea S. Τho. ibi periculosam esse dixit determinationem directae quaestionis qua utrum duarum praebendarum retentio liceret. quaerebatur , & in qua solvenda Dis D. in .varias oppositasque sententias distrahebantur; quod pariter in quacumque alia quaestione qua D. D. disputant , an haec , velitilla: actio, licita sit, necne, evenire compertum .est . Illud autem peculiare habet quaestio noὀtra pro babilistica , quod reflexa sit , R quaestiones illas omnes directas necessario praesupponat: quum ipsa disquirat , num in illiusmodi contrariarum opinionum solide probabilium conflictu in quo consistit quaestio directa, liceat cuivis juxta minus tutam aeque . vel etiam minus probabilem operari.

193쪽

314. In ista reflexa, 8c universali quaestione

quaerere ab adversariis libet utrum ejus decisio, seu determinatio sit periculosa Si juxta ea, quae a S. Thoma, de quaestione directa disse. rente , audivimus, periculosa dicitur, pericu lose iidem adversarii decerniant, rem non licere; quum S. Thomas, interprete S. Antoniano , non ex una tantum parte , sed utrimque periculum agnoverit. Si vero ipsi nullum esse censent periculum in sua ipsorum quaestionis reflexae determinatione . qua minus tutam, aeque. aut minus probabilem sequi non licere adfirmant : pari jure Probabilistae nullum esse censent periculum in sua ipsorum ejusdem quaestionis determinatione , qua licere adseve

rant.

32s. Et sane ipsa veri inveniendi dissicul.

tas, quae in directa quaestione periculosam decisionem facit, essicit in quaestione reflexa fa cilem . & peticuli expertem Probabilistarum decisionem, prout exemplo liquet ipsius S.Thomae , qui thidem duarum praehendarum retentionem , attento jure Divino , licitam esse indubitanter decidit eo tantum : quod in Sue. Scriptura expressa mentio ea de re non flet. quamvis ad eam argumenta ex aliquibus auctori Arious Scripturae orte adduci porsint; quae t

men non diueide veritia rem oItendtine : unde Probabilistae actionem licitam esse dicunt vel eo tantum , quod nulla ratione comtet, eam

194쪽

prohiberi , quamvis aliqua adduci possint , Se

addueantur prohibitionis argumenta ; quae tamen prohibitionem certo . ac dilucide non ostendunt, sed solum probabilius . . 326. Jam vero S. Λntoninum audiamus , quem Recentior num. II 8. nobis opponit: S. Anton. I. par. tit. 3. cap. IO. 3. IO. baezscribit: usum in aliqua maIeria morali sunt variae , ct contrariae opiniones . ιlle qui ad Θα-νet opinioni latioris viae sive opinioni benignae videtur re exponere periculo mortalis:

ergo videtur mortaliter peccare . Fateor equidem nil clarius, nil dilucidius, nil rotundius contra Probabilis mum dici, vel fingi posse ;valde tamen miror, ita haec objici nobis potuisse a doctissimo Praelectionum Auctore .. 327. Age vero, ab illa regula , inquit Re Centior , quM S. Anton. relatis verbis stabilit, nempe : qui auaret opinioni latioris vix , videtur re expouere perieulo mortalis . scrupulosos eximit, subiungens: Si dubitet leoiter quis per modum serupuli. situr dubiiar, seu for--idat , Babens opinionem de aliquo , qaia i siniscret Vii sententiae , quod tamen formi cde opposito : sis agendo contra tale dubium . non peccatur , dum adhaeret opinioni atica urD., habet rationes probabiles pro ipso magis , quom pta opposita opinione et ergo iuxta S. Anton. δ sequentibus opinionem benignam. illi soli non peccant, qui aut scrupulosi sunt. L aut

195쪽

aut opinionem sequuntur magis probabiIem; reliqui vero peccant , quia Sese exponunt periculo peccandi. 328. Res p. , illud , quod primo nobis Ioco , veluti principium S. Antonino certum , exploratumque Dissertiss. Recentior objecit, sententiam S. Antonini non esse ; sed imo esse ejus adversariorum , non bene Ecclesiastici,& S. Thomae sententias interpretantium , Ob jectionem , quam sibi solvendam proponit , ac solvit Antoninus . Juvat integrum sermonis contextum describere, ut clare , dilucide , rotunde S. Antonini Probabilis mus innotescat. 329. Haec ait Anton. Item quia dicitur Ee-eIesiastici 3. qui amat periculum , peribit iuillo , hinc est, quod B. nom. alii dicunt. quod ille . qui agit id , de quo est dubium ,

utrum sit mortale , vel non , peccat mortaliter , quia perietilo se exponit mortalis . Vuum ergo in aliqua re moralι sunt pariae . contraria

opiniones, ille . qui adhaeret opinioni latioris

viae , videtur re exponere periculo mortalis.

quia in dubio ; ρuuin possit illa opinio esse falsa . contraria vera . Sic porro Anton. scribit ; attamen addit continenter : Sed ad Baee respondetur , istud que continenter addens . Ostendit , Se non sententiam suam , sed contra suam sententiam objeetionem, a se solvendam , proposuisse.

196쪽

33o. Solvit enim vero in hunc modum: Sed ad haec respondetur , quod utique ille , qui agit scienter rem , de qua dubitat esse mortale , permanente nota bene dubitatione , moris taliter peceat , etiamsi illud in se non esset mortale , rumendo proprie , ct stricte dubitationem , pidelicet prout rationes iunt aeque ponderantes ad utramque partem ι nec mVi1 declinat quis ad unam . quam ad otium quo casu nihil opinaretur ille , sed inter utrumque fluctuaret. Vide num. 17. & i 8. ted si leviter

dubitet quis per modum scrupuli , sicut dubitat , seu formidat, habens opinionem de aliquo. uia ita inhaeret ipsi sententiae , quod tam euformidet de opposito ; sic agendo contra tale dubium non peceatur . dum auaeret opinioni alicujus Dost. , ct habet rationes probabiles pro Vis magis, quam pro oppoIita ιententia ,

etiamsi ipsa opinio , quam Ienet , non eIIe vera . Et hoc nisi ipsa opinio rumpia eIIet con- Ira manifestum testimoniam Scriptis , vel deserminationem Eccl. , . 33 I. Neque hoc in Ioco Anton. agit de

scrupulosis , ut noster Theolog. arbitratur, Sed communem omnibus, atque omnibus magnopere salubrem doctrinam prostri . Quamquam enim levem illam , & improprie dictam dubitationem per modum scrupuli se habere dixerit, at dixit tamen, illum, qui inter pa-

197쪽

haerens , de opposita dubitat, in probabilium

oppositarum rationum consimi versari , atque ob ipsam rationum contrarietatem formidare , ne opinio, quam anteferre cogitat, a vero aberret. Quum igitur ejusmodi dubitatio, si . ve formido prudens sit . utpote quae e pro babilium contrariarum rationum consideratiose suboritur; scrupulosi autem dubitatio , sive formido omnino sit imprudens , utpote quae non rationi probabili innititur, sed inani apprehensioni, non de scrupuloso loquitur An toninus , sed de quolibet opinante prudenti opinatione. 33 a. Si dubitet leviter is per modum ur paIi, ait Anton. , ιiem dubitat, seu formidat, Misena opinionem de aliquo .... sic operando contra tale duriam , non petrat : Etenim sicut potest quis scrupulum parvi pendere . & conscientiam prudentem , atque certam enormare, juxta quam licite contra scrupulum operetur pariter opinans unum , & de opposito irmidans, formidinem hanc potest despicere , &conscientiam prudentem , ac certam efformare , juxta quam licite operetur contra praeconceptam sormidinem , seu dubitationem , quam, judicin m reflexum estormans, plane abjicit , re deponit .

333. At inquies verba illa , quae prope finem Anton. adhibuit qui habet, ratio ves pro pia magit, quam pro opporus opinione; &

198쪽

haec item alia . quae in eod. g. IO. Ieguntur dummo o bonam sibi conscientiam , vel credia

hilitatem melius creduli cum forωαι de eo , quod eredit . tamquam de probabiliore parte,

clare indicant , in ea fuisse sententia S.Αnton, num , ut ad licile operandum necessum esse judicaret, sequi probabilioIem. 334. Res p. neutrum rem evincere et Non primum , quia Antonin. illis verbis solum denotare voluit , in opinione minus tuta, minusque probabili praeter solidarum rationum momenta, quibus probabilis constituitur, in. veniri aliquid . quod in opposita non invenitur, & ratione cujus magis illa eligenti probatur, v. gr. inveniri lenitatem, facilitatem, Commodum, quae contrariae desunt. Non secundum . quia illa verba apprime congruunt Probabilismo : quum enim S. Antoninus Contrariarum . atque, vel inaequaliter probabilium, opinionum considerationem praemisisset i nomine bonae conscie rix , seu credatisatis, quae post illam considerationem efformatur , ulti

mum judicium practicum proculdubio intellexit . cui soli quadrare potest nomen conscientia ; hoc autem judicium in Probabilistarum sententia non modo probabilius est, sed plane

certissimum . .

3 3 s. Instabis et Idem S. Anton. in ipsa par. I. tit. Σci. g. rici: Nota inquit quod es

dabiam probabile, est dubiam IcrupuloIum. De

199쪽

De probabili hic loquimur , quum scilicet ra

tiones sunt ad utramque partem quasi aequaler, peecctum grave est se exponere tali dubio, tibi est mortale. Ac demum iterum iterumque in Summa admonet, & inculcat: Res dubia

est: ergo ab ea abstinendum. Resp. utrobique S. Anton. loqui de dubitatione permanente a meque aliter Sibi constaret, quum, ut nu. 3PI. retulimus, Supra dixisset, illure qui agri lcien ter rem . de qua dubitat esse mortale , perins nente dubitatione , mortaliter peccare . i336, Et sane quum Anton. dixit peccatum grave est se exponere tali dubio . verba ista tali dubio usurpari in dandi casu non possunt, quis enim unquam dixerit , grave esse peccatum dubitare utrum vera reapse sit, an falsa opinio tutior, seu adfirmans adtionem prohiberi quod si vero dubitare de veritate opinionum mere probabilium neque 'grave , neque leve peccatum est, sese exponere tali dubio nullum erit peccatum . Quum ergo Anton. dixit grave peccatum esse se exponere tali dubio, aer

ha ista etali dubio non in dandi easu adhibuit,

sed in au serendi casu , ita ut sensus sit: pec-3 catum grave est se exponere periculo graviter

peccandi, operando cum . vel in tali dubio peccati mortalis: nemini autem licere in tali dubio, cum tali dubio . permanente tali dubitatione , quod minus tutum est, operari, per-

200쪽

spicua, atque conspicua Probabilistarum sententia est. 337. Caeterum haec alia praeclarissima scita , quae modo prostram , non parum negotii Probabilioristis facessunt, & S. Antoni. num sin minus nomine, quod tunc temporis , quum solide probabiles opiniones non pensitabantur, inventum nondum erat, re tamen ipsa Probabilis tam demonstrant. In prima parte ca) Anton. scribit: Eligere viam Iutiorem consilii est, non prscepti: ergo quamvis semper esset tutius operari juxta probabiliorem . S. Antonin. auctore , non praecepti illud esset , Sed tantummodo consilii. 338. Parte a. Si diceretur, Bie esse uiuis ram, O usura est coutra Decalogum. Respon. detur , .sed Bunc contractum esse ururarium , non eit clarum, quum Sapienter eontraria sibi

insicem in Bujusmodi sentiant. Eaum autem dicitur ignorantia Iuris naturalis non excuIam re, intelligitur de his., qua expresse per Ie, vel reductive sunt circa Jur naturale, vinum ; at circa fidem , vel praecepta per evia dentes rationes, pel determinationem Ecclesiae. pel sententiam communem Doctorum; non de his , quae per multa media, ct non elare probantur esse contra praecepta, ct arriculor.

339. Ibid,

60 S. Anton. I. par. tit. 3. q. Io.iH S. Anton. par. a. tit. I. cap. II. f. 28.