Dissertatio de opinione probabili cum appendice Super Ranimiri 2. Aragonum Regis 10. Monachi, Sacerdotis,& Episcopi Matrimonio. Adversus theologicam de conscientia probabili praelectionem Cl. Gazzanigae. Auctore Gaspare De Segovia ..

221쪽

Suare et ii effatum , neque aliud illi simile in

loco, quem ille citat, nempe num. I9. re peritur , imo nec locus ipse ; quippe quum caput I 3. libri 8. de Iegibus sex tantum numeris constet, nullus est ibi numerus I9., qui verba contineat .

3 7. Quod si vero alibi illud scripserit Sua.

re Zius, aut dicendus erit certitudinem in improprio , ac lato sensu usurpavisse , ac propterea non absolute certitudinem , sed quamdam certisudinem illam appellavisse , accipiendo scilicet certi ludinem pro qualicumque as sensus firmitate : aut aliquid in ejus sententia supplendum. & legendum hoc pacto: si exces-aus probabilitatis certus sit, pura . notabilis-rimus ; namque re vera , quum opinio proba hilior ad certum excessum , nempe notabilissimum maximumque pertingit, quamdam mo- Talem certitudinem indit in mentem. Compertissimum enim aliunde est, Suaregium acer iitudine absolute , & proprie dicta non so- Ium minorem , sed majorem etiam probabilitatem Secrevisse , quum s dixit : Denique potest comparari una probabilis . vel proθabiliordd certam ; interdum enim est eeraum . in aliquo actu , vel omissione nullum esse peccatum , O tamen quod contrarium etiam liceat, potest non esse certum, Ied probabile , vel probabilius . CA

222쪽

/CAPUT III. Proponitur , ct refellitur Probabilioristarum

opinio . 378. Uo adserunt Probabilioristae : Pri- mum in contrariarum opinionum aeque probabilium conflictu nemini fas esse juxta minus tutam operari et atque hac in parte potius quam Probabilioristae Tutioristae di. Cendi essent; quippe non ad probabiliorem ,

quum neutra tunc opinio sit altera probabilior , sed ad tutiorem opinionem opere complendam obstringant . Secundum , in conflictu contrariarum opinionum . solide quidem . sed non aeque probabilium , quarum altera minus . altera magis probabilis censetur , non exiguo quidem excessu, qui moraliter nullus reputatur . sed mediocri, Satisque notabili, minus probabilem amplecti vetant,& ad probabiliorem unice sectandam ita compellunt , ut minus probabilem. minusque tu Iam sectari nunquam esse licitum , adseverent:& ii , quum ad probabiliorem obligent, Probabilioristae proprie dicuntur . Horum factionis

modo historicam synopsim describam, adsez-tionem re sellam , momenta dissipabo ,

223쪽

Historica Probabilioris mi Unopsit . 379. I Icolius quidam circa medium Saec. IN XVII. sub adscititio nomine Guillelmi Vendroxii famosas litteras Provinciales, gallico sermone primum editas a Lud. Montatio, & ab Alex. VII. damnatas , latino sermone donavit, ac nolis instruxit: quas & litteras . & notas jussu Ludov. XIV. die I . Octo,hris i 66o. carnificis manus flammis tradidit . Is itaque Vendro kius Probabiliori starum sententiam veluti antiquitate venerabilem , ac summorum Ueterum Theologorum auctoritate su D fultam repraesentat , idque lectoribus ut per- 'Suadeat , in epist. s. nota I. Sec. q. f. I. ire decim Antiquos D. D. tamquam Probabilioris mi tutores , adsertoresque in medium producit, Henrich. Gandav. , Panormi Ian. , Angel. , Ca-jetan . , Silvest. , Gersonem , Majorem , Conradum , Solum ., Adrian. , Tabien. , S. Antoninum , & Navarrum . 38o. Quum autem eorum primum , ac reliquis antiquiorem , Henrichum anno I 293. evivis excessisse constet , Philippo Labbaeo teste ab quivis facile animadvertet. VendrO-kium, omnia tredecim retro Saecula perscru

n Labb. De Scriptor. Eccles. veri Henrichus.

224쪽

tatum , nullum in eis Scriptorem invenisse , qui Probabiliorismo suo suffragaretur . Et ta. men Probabilioris mi antiquitatem nobis obten. dit nobis, dico, qui ab ipso tertio Ecclesiae Saeculo seriem ducentes, S. S. Patrum , Roman. Pontificum,T. T. auctoritate Probabilismum confirmamus 3 Ecquis istud non dixerit Catoniano risu dignissimum Sed vero parum id ipsum refert ; illud non indignanter serre non possum , tredecim illos omnes D. D. veluti Probabiliorismi tutores , suasoresque tam confidenter Iraduci. 38 r. Henrichum quidem pronum in rigidiora suis in decisionibus ferme fuisse, non abnuo . imo rigidissima quaeque complecti illum consuevisse dignosco , quum docuisse Ie-

go u) , eam , qui potest aequali facilitare fa

cere majus , O minus bonum , teneri exequi melius bonum . Qui vero illum eo nomine Pro. habilioristis adnumeret, Probabilioris mum , &Rigorismum pro synanimis habeat necesse eoi , atque per summum errorem existimet, nullam opinionem benignam esse , aut concipi posse , rigida contraria probabiliorem . 382. Caeterum nostra super re haec duo tra. tum ab Henricho tradita inveni, & in culcata, primum , eum peteare, qui agit contra dicta. men conIcientiae I secundum , illam , qac adaabur opinionibus periesiosa esse videtur , re-

225쪽

daei ad praxim non pone . Haec autem duo quoque Probabilistae in exploratissimis ponunt, neque minus probabilem ac tutam opere complere permittunt , nisi quum ex vi reflexi judicii esse periculosa desinit. 383. Reliquos vero omnes quo jure Pro. habilioris mi fautores Vendrokius nominaverit, Antoninus ipse, cujus doctrinam h num, gas. Usque ad 34O. exposuimus, praeclarum dedit specimen : R item Suar. a qui eumdem S. Antonin. Angei., Silvest. , Navarr. , a Vendro kio pro Probabiliorismo laudatos , contra Pro habilioris naum allegat, quorum prosecto testimonia haud mediocrem dissicultatem ingerunt Pro- habilioristis ; illudque saltem evincunt manifeste , ex Auctoribus nimirum , qui ante Sarc. XVI. floruerunt, nihil pro Pro habiliorismo , nisi admodum implexum , & obscurum , produci posse 384. lia prosecto se res habet, Probabilioris tarum sententia clare , & expressis verbis proponi, rationibus constabiliri, pro rei dignitate tractari incepit an. Iiscis. Tunc sane Paul. Comit olus vir bonus , humanioribus litteris cum primis excultus, in Theologicis autem , P. Martino EsparZa judice , parum ver Satus , utpote quem , sic ille b , nulla unquam excisa publicum Neologiae Prosessorem

226쪽

excepit, illo inquam anno Comitolus suis iaRespons. morat. a) in lucem primum edidisse dicitur Probabilioris mum . 38s. Eum sequuti sunt Andr. Blanchius alii Blancum appellant qui an . I 6 s. Sententiam illam in tract. de praxi opinionum typis dedit sub nomine Candidi Philaleti ;deinde Michael Eligal de sub nomine Antonii Zella Dei de recta doctrina morum ; Thyrs. Gongat. de recto usu opinionum probabilium Muniessa in Mimajus conscientis ; Camargus in Regula honestatis : quos Iesu itas honoris

causa nomines per me licet , Uendrokio tamen hac in parte perquam necessarios. 386. E Praeclariss. Dominici Familia accesserunt Uincent. Baro ab abiis Baron nomina. tur , ab aliis Baronius Iul. item MerCor. , Joan. Marti ne Z de Prado , Iacob. a S. Dominico , Gonet, Contenso n. , Ubigant. , & alii, ultimis hisce temporibus non pauci . Ex Ca- non istis vero , quos sciam ego , Prosper Fa-gnan. , Anton. Merenda , & Cardis Aguirre , qui in Antiloquiis ad Concilia quaest. istam cursim tractat, & retractat commanem Probabilistarum sententiam , cui tunc usque suifra

gatus fuerat . .

387. Verum & studiis ii , & sententiis prodigiose dissident. Comito lus , & Philaletus, & Martinea de Prado licitum esse fateri-N 4 t rca Comitol. in respons. morat. lib. I. qu.

227쪽

dur opinionis minus tutae usum, quando illaxque ac tutior probabilis judicatur ; non tamen , quando dignoscitur minus probabilis . Zella Dei nec probabilitate, nec probabilioritate plerumque contentus , veritatem requirit . inventu saepe dissicillimam . Thyrsus, Muniessa , atque Camargus opinionem minus tutam sequi solummodo licere contendunt, quum illa , utriusque partis momentis bene perpensis, tutiore probabilior deprehenditur. Mercorus modo insistit Probabilioris mo, modo in Tutioris mum dilabitur , quod Goneto

etiam , & Contens On. contingit , nostroqu Gaet Zanigae . 388. Ac denique Fagnanus sensit, solum fas esse probabilem minus tutam opinionem sectari , quum ad certitudinem moralem illa pertingit , ejusque momenta omnem errandi forismidinem expellunt e sicque facto ipso compro- havit, verum se dixisse, quum, fassus ingenue est, nil se versatum in rebus Theologicis suisse ; quum apud T. T. controversia tantum.

modo de opinionibus mere probabilibus instituatur . Vide Carden. , qui ca) illorum omnium dissidia, & jurgia describit, ac plerosque ipsorum ostendit Probabilis mi principia

non satis calluisse,

389. Ab anno igitur I 641. . quo primum expressis verbis, ac distincta . & clara sui de

228쪽

scriptione prodiit Probabilioris mus, usque ad annum I OO. parum, aut ni bit apud homines profecit et ab illo autem postremo Saeculi XUII. anno Probabilioristae erigere animos , declama re . & exultare coeperunt, perinde ac si in Comitiis, tunc ab exigua Cleri Gallicani parte Parisiis celebratis , causa finita fuisset : quum ne inchoata quidem ibi contra Probabilis mum vere suisset, neque finiri ibidem prae a uictori. tatis caritate potuisset , ut supra commonefeci in historia Probabilis mi ; quae suapte natura eum Probabilioris mi historia omni ex parte

cohaeret, ita ut quidpiam hic , & ibi dictis

adjungere supervacaneum videatur.

229쪽

g. II. Re ellisur Probabilioristarum SentenIIa . 39o. Thyrsus iterum iterumque ab mo- net , ad majorem illam probabilitatem , cui uni operatio consormari licite potest sententia sua , non Satis esse qualemcumque probabilitatis excessum dubium , incertum , exiguum ; sed excessam notabilem, manifestam , certum . & evidentem requiri. &quidem qui talis appareat veritatem diligenter.& absque studio partium investiganti. 39 I. Iis autem Tutiorismo viam sterni quis non videat ὶ Ex una parte quisquis opinionem eligit, quae visa sibi est probabilior, sermi dare nihilominus potest, ne in illo majoris probabilitatis judicio non satis se , prout humana conditio seri, studio partium exuerit; ne non satis diligenter rationum momenta, hinc inde pugnantia , perpenderit; ne is benignis, vel rigidis aequo pauciores Scriptores evolverit, aut peritos Consuluerit: nunquam sane ille omnino tutus , sive securus hisce de rebus esse potest, prout Thyrsus ipsemet b) fatetur ; sed major suae opinionis probabilitas semper formi

dini

vi Thyrsus in , & 6. st propos. Capital. , in Diss. I.

230쪽

dini obnoxia erit, nunquam certa , manifesta,& evidens . 39a. Quin imo nunquam , aut admodum raro in opinionibus contrariis , solide proha-hilibus , illiusmodi excessus notabilis manifestus, Certus, & evidens invenitur, siquidem

opiniones contemplans, ac examinans, quum

Sciat, ea , quae sibi apparent probabiliora. aliis minus probabilia apparere ; nequit non sormidare , Si prudens. est , ne non sit in opinione , quam eligit, excessus ille certus , mani-sestus , notabilis. Unde ut tot ille se, tantisque perplexitatibus eximat , irritam pro- habilioris electionem faciet , semperque tu tiorem prae probabiliore eligendam constituet. 393. Ex alia vero parte quo accuratius ille , aut diligentius veritatem pervestiget , eo magis dignoscet, illam majoris probabilitatis speciem , seu praeponderantem rationum vim , quantum ad rei veritatem adtinet, perinde se habere , ac si non esset . Agnoscet

enim , & agnoscere debet, illius suae opinionis probabilitatem , quae sibi major videtur, ejusdem esse conditionis cum probabilitate opinionis contrariae, quae aliis videtur major , &quamvis veritatem pro sua potius , quam pro

Contraria parte stare, quisque censeat, & adfirmet , vadem se tamen dare non audebit, ni amens sit. Quamobrem quum scire nequeat, quaenam illarum opinionum vera reapse sit ,