Dissertatio de opinione probabili cum appendice Super Ranimiri 2. Aragonum Regis 10. Monachi, Sacerdotis,& Episcopi Matrimonio. Adversus theologicam de conscientia probabili praelectionem Cl. Gazzanigae. Auctore Gaspare De Segovia ..

231쪽

. neque invenire valeat . quaenam earum dein illum certum , manifestum, notabilem proba-hilitatis excessum obtineat; facile coujiciet. ad tuto operandum non quod probabilius vi iadetur , sed quod Iulius est, semper esse praeponendum . 39 . Propterea Suar. , quem adversus Uendro hii fidem supra citavi, haec scribit a : Dicendum I. quotiescumque est opinio solide probabilis , hane actionem non esse malam, vel prohibitam . pel prcceptam , potest aliquis fr- mare conscientiam certam , ct practicam , conformem tali opinioni. Praeter Auctores citator citaverat autem S. Thom. , Cajet. , Medi-nam , Ludov. LopeΣ favent Bais conelusioni multa, quae addaeit Navarrus dicto Cap. SIC UIS AUTEM a nu. 48. , ct in Summa cost. 27. nu. 288., Silpest. , Angel. ver OPLNIO , Antoninus I. par. tit. 3. cap. IO. Ratio est, quia excedit ordinarium modum humans facultatis majorem probabili) cognitionem obtinere in singulis actionibus . Item quia esset

intolerabile onus obligare omnes homines adeonferendar singulas opiniones: ergo nemo deis hei probabiliorem perquirere: ergo nec debet

quispiam juxta probabiliorem operari . 39s. Constans enim . & indubitabile primcipium est, quod idem Suar. tradit, scilicet

a) Suar. I. 2. trac. I. disp. I 2. Sec. s. nu. 8.cosa Suar. de Censuris disp. q. Sec. 8. nu. II.

232쪽

licet: In debito faciendi intrinsece ineludi deserrum Ietendi: unde si quisque deberet juxta probabiliorem operari , quisque pariter deberet , antequam operari statuat , utramque opinionem perpendere , & probabiliorem , quum eam ignorat , inquirere : atqui nemo deberptobabiliorem inquirere : ergo nemo debet juxta probabiliorem operari . Probat. min. : paucissimi inveniuntur rectae momentorum, ex utraque parte pugnantium . discussioni , &majoris probabilitatis perquisitioni idonei; qui

vero idonei sunt , quum datur operandi Occa sio , in discussione immorari saepe non possunt ; & qui immorantur , atque opinionum merita perpendunt, semper perplexitatibus , quas paulo ante dicebam , & dubiis torquebuntur , semperque timebunt , se sussicientem di. ligentiam in perpendendis rationibus , & Auctoribus non contulisse ; sicque intolerabili oneri subjicerentur . 396. Ad haec GazZaniga num. 9 I. Sane qui

ira opponuηt principium scilicet illud In debito faciendi includi ur debitum sciendi statum

quae stionis minime se tenere ostendunt; jam enim in hac controversia supponisur, unam opinionem opparere prae alia probabiliorem . 397. Haec GaZZaniga. dixit immemor suae propositionis, seu thesis. numero 44. praefixae et sic illa habet: auum duc sunt opiniones contraria aeque probabiles in materia morum ,

233쪽

tenemur latiorem sequi: multoque magis, quum opinio tutior est etiam probabilior . In primathesis istius parte, quae, ut ipsemet Recentior ait, praecipua est, ct ex qua recundo pari perspicue fruit, nulla majoris probabilitatis mentita fit, nulla suppositio, quum in illa solummodo agatur de opinionibus aeque probabilibus: ergo si in praesenti controversia supponitur . unam opinionem apparere prae alia probabiliorem , tota quantacumque est illa prima , atque praecipua conclusionis pars divagabitur extra

quaestionem .

398. Pars autem altera, nempe multoque magis, quum opinio tutior est etiam probabilior intactam relinquit illam particularem quaesti O-nem , qua intra praesentem controversiam inqui, ritur , utrum liceat opinionem sequi minus tutam , sive libertati faventem, relicta lavente legi, sive tutiore, quum illa probabilior est, ista minus probabilis. 399. In hac porro quaestione Probabilioristae licitum esse affirmant opinionem, minus tutam amplecti, quando ipsa probabilior tutio. Te est; & in hoc discrepant a Tutioris iis , qui contendunt, semper esse tenendum quod tutius est, sive probabilius ipsum sit , sive aeque , minusve probabile . Negant autem Probabilioristae, licitum esse opinionem sequι minus tutam , quando probabilior non est, Sed tantum

est vel minus, vel etiam aeque probabilis; &

234쪽

in hoc discrepant a Probabilistis, qui Iicitum

esse ajunt opinionem sequi minus tutam dum. modo solide sit probabilis, & sive probabilior sit, sive aeque vel minus etiam probabilis.

quam tutior. 4Oo. Noster vero Theologus, qui se statum quaestionis tenere existimat mel Ius, quam SuareEius tenuerit, de opinione minus tuta,

& simul probabiliori , quam Probabilioris taecontra Tutioristas sequi permittunt, ne verbum quidem facit , sed eam ibi tantum statuit thesim : Auum duae sunt opiniones contrarixaeque probabiles in materia morum, tenemur tuistiorem sequi ; multoque magis, quum opinio ratior eit etiam probabilior, quam prosecto thesim quilibet Tutiori sta obviis ulnis amplectetur, suique nominis subscriptione firmabit. o I. Porro in praesenti de Opinione probaselli controversia supponitur quidem , multiplices esse in materia morum opiniones, alias aliis probabiliores: hanc autem , vel illam particularem opinionem esse probabiliorem contraria . ex. gr. opinionem , quae negat obligationem confitendi circumstantias notabiliter aggravantes , probabiliorem esse , aut aeque , Vel minus probabilem, quam sit contraria, illam obligationem adfirmatis, in praesenti controver Sia neque supponitur, neque decernitur , ne que discepitatur, sed inquirendum relinquitur, quum oportuerit pro re nata ; solumque decem

nunt

235쪽

nunt Probabilistae, posse nos licite sectari opi nionem benignam , dummodo sit solide probabilis , sive probabilior sit, sive minus probrubilis , quod non curant. sicuti tota retro antiquitate D. D. mon curabant. 4o2. Quum igitur E contrario Probabilioristae in praesenti controversia statuant, ac pro aris, socisque defendant, nemini licere juxta opinionem mi uus tutam operari, nisi eam ipse operans judicaverit probabiliorem , - illi certe obligationem injungunt prius inquirendi , auopinio minus tuta, quam sequi meditatur, probabilior tutiore sit, an minus , vel aeque probabilis; ut scilicet eam, si repererit pro- habiliorem , tuto, ac licite possit amplecti ;si repererit vel minus . vel aeque probabilem , abjiciat, cautiusque vitet sanguine piperino: ergo quum illam obligationem Probabilioristae injungant, & saepissime dissicillimum sit dignoscere . quaenam e contrariis opinionibus sit proinhabilior . an favens legi, an potius favens libertati; perquam optime Suaregius, & Probabili-Stae statum quaestionis tenent . dum ex illo

principio: In debito faciendi ineluditur debitum

selendi Probabilioristas redarguunt. 4o 3. Praeterea quum Superior subdito prae- ipit, quod subditus probabiliter esse censet illicitum , hoc tantum nomine nequit subditus sententiae suae inhaerere , atque praeceptum detrectare; sed quum certo non con Iat operisit

236쪽

illicitudo, acquiescere debet sententiae superioris, aetionem licitam judicantis , etiamsi superioris sententia subdito minus probabilis, quam sua , videatur esse . Sic unanimi consensione

docent S. S. P. P., & T. T. cum S. August. sa dicente: Vir jussus . si suk Rege . etiam sacri Iego , militet, recte potest, illo jubente , bellare ; ii , quod tibi jubetur , pel non esse contra

Dei praeceptum certum est, vel utrum sit, cerrum non est ; & cum S. Bernardo sic Suos ad

hortante υ Ipsum Superiorem quem pro

Deo habemus, tamquam Deum in hir, quae apem Ie non sunt contra Deum audire debemus et ergo non semper actio accommodari debet opinioni , quae ab operante probabilior existimatur . 4o . Nec audiendi sunt Probabilioristae , quum ajunt, debere tunc subditum , antequam operetur , rationes perquirere , quibus sententia sua esse sibi desinat, & Superioris opinio probabilior fiat. Etenim praeterquam quod S. Hie

ron. c , S. August. d) , Cassian. e) , Caesar Arelat. σθ , S. Bonav. Q sub diros , ut absque ulla praecepti discussione Superiorum jussioni,hus obsecundent, hortantur, quid si nec lo Cus, nec tempus Suppeteret discussioni

237쪽

os . Quid item . si, discussione facta, adhuc subditus opinionem suam praecipientis Opi nicine probabiliorem inveniretὶ Deberetne tunc subditus vel eo tantum quod contraria sententia esset Superioris, eam probabiliorem sua statim censerer & quidem etiamsi Superior indoetus. R Sapientissimi essent D. D. . quos Suhditus suffragari novit sententiae suae Z4o6. Si debet subditus veluti probabilius apud se statuere quidquid Superior autumat probabilius. opus erit, ut subditus, quum Suis periorem Probabilis tam habet. & ipse sit Pro. habilista ; dum habet Probabilioris tam . Probabiliorista quoque sit ; si post istum alter Pro. habilista sum ciatur, oportebit ut subditus iteorum se recipiat in Probabilis mum . atque tertio quoque anno conscientiae suae dictamen, seu internam actionum suarum Regulam mutet.

o T. Non debet subditus, mihi crede, rationes contrariarum illarum opinionum disculere , neque Superioris sententiam debet su1 probabiliorem existimare; sed tantummodo de-het dictamen practicum, sive judicium reflexum,& quidem non mere probabilius, sed plane certum efformare, quo apud se statuat, esse Superiori obediendum . quandocumque , quod Ille praecipit. Div. legi clare non adversatur .

4o8. Judicium autem istud eflormari a sub. dito potest, & debet hac, vel simili ratiocinatione: licitam cit obedire, ac proinde obedire

238쪽

teneor , quandocumque certum , ct manifestam non est, actionem a Superiore praeceptam esse illicitam, aut Div. ἰσι contrariam: argui tametsi probabilius mihi videatur elie illicitam . quae nunc mihi jubetur , certum tamen , ct mani stam non est, illicitam esse: ergo non ob-ιtante mea probabiliore sententia, licite possum, ae proinde debeo actionem injunctam ex equi, ac Superiori obedire. Quum vero Probabilistae simile huic judicium reflexum ad suae probabilitatis usum omnino exigant, cur tantopere in illos Probabilior istae commoventur.

239쪽

4o9. Ulta jam in antecessu pro occasione nata diruimus: quae pauca Su Pererant ciscutiamus: ac primum illud est , quod firmum solidissimumque reputant adversarii : Inest . ajunt cum Tullio a) mentibur . nostris insatiabilis quaedam cupiditas veri videπ-di: neque nostrae disputationes, ut alio in loco ipse Tullius scribit b), quidquam aliud agunt, nisi in utramque partem dicendo eliciant, et Iamquam exprimunt aliquid , quod aut verum ait, aut ad id quam proxime accedat. Verum

igitur omnes sumina cura, studioque conqui- Timus, ut vel verum , vel quod vero proximiusCst , assequamur , eique vitae nostrae rationes Conformemus juxta illud Aristo t. placitum cc dicentis peritatem debemus inquirere, e in sequi, quantum possumus. Quum verum itaque invenire non possumus, id, quod ad verum quam proxime accedit, debemus amplecti: atqui e duabus Contradictoriis opinionibus, quarum altera minu S, altera magis sit probabilis,probabilior quam pro ca) Cic. lib. s. Tusc. Quaest. b) Idem lib. . Academ. Quaest. IH Aristi. in I. Ethic.

240쪽

proxime ad verum accedit: ergγ huic actionem

consormare debemus. 4 Io. Res p. dist. I. μ conseq. ζ quum verum invenire non possumus , id, quod ad vexum quam proxime accedit, debemus ample-im , si illud invenerimus , conc. ; si neque illud invenerimus , quod sane nulli bi inveniri

reapse potest, nego cons. : & nego etiam min. subsumptam . Namque opinio probabilior, quum reapse esse necessario debeat vel vera. vel falsa; esse nequit proxima Vero: si enim falsa reapse est, vero proxima non est, sed summe a vero distat; si vera, non proxima Vero est, sed vera, aut verum ipsum. Unde qui sequitur probabiliorem, necessario Sequitur aut verum, aut falsum, non autem quod proxime accedit ad verum.

II. Latere non potuit Tullium Sapientiss. Virum, quod cuivis de Trivio Philosopho no. tum est, scilicet neque concipi mente , neque verbis proferri posse ullam propositionem, sive sententiam, quae nec vera, nec falsa sit,

sed proxima vero ; quippe nullum unquam medium Philosophi inter verum , & falsum

in enunciationibus adinvenerunt, nullumque inveniri posse pro certo statuunt. Tullius igitur vero proximum a vero distinguens, communi hominum loquendi modo sermonem suum accommodavit , verumque dixit, quod Verum eos e certo cognoscimus; vero proxio 3 imum,