장음표시 사용
271쪽
rem, ne audiant carmina incantatoriam, quibus ipsis detraliatur venenum i eum, ut reddantur innoxii sic & homines habent venenum peccati apud se, quod concionatoresSpirituali sua Sc divina incantatione cupiunt expellere. Hoc ne fiat, obturant aures. Sunt sicut illi heri, de quibus Act. 16.16,a7, i s. qui aegrE serebant Spiritum vatidicum, Di , de quaei luosum, ejici ex ancilla. Habent mulo peccata quaestuosa, quae non amant expelli. In jura uina, pondus, men rura, mendacia, pejerationes, faeneratio, acceptio munerum , venditio officiorum, reteritio mercedis donec muneribus redimatur, levis corporis ornat s ad placendum mundo ac alliciendum procos, prosi tutio corporis adficiendum quaestum , conniventia ad impunem gratationem homicidarum, meretricum x sacrificulorum, δα hae omnes fiant ancillulae habentes Diabolum utilem hetis sitis, quem quia heri nollent expelli, ideo obturant aures, & vitant incantationes Euangelii. Progenies vipetarum: an nescitis judicem mundi aliquando autem vobis perseraturum, ut etiam nolentes audiatis se tentiam illam duram, quae est Matth. is. v. I. & illud triste experiamini,
quod Deus minatur Prov. I. 24.
L Itiuunt igitur in Stephanum, & ex urbe eje- bim lapidant, ita tamen ut testes, secundum log m, peculiariter ipsum lapident, quod ut melius poscat, pallia sua, leu vellem supeliorem deponunt a pedes Saulis, cuius ideo hie mentionem facit L M, quia propediem ad historiam ipsius transitu. Q. Videmus in his testibus, quam facilc malitia, si si et indulgeas, incrementum capiat. Postquamsbi indulses t in salso testinonio, De E sibi indulgent in homicidio. Caveamus igitur peccatorum initia. 3. Irruunt concorditer. Non est tamen bona
concordia, quia non eli in bono. Non omnis pax& concordia bona. Saepe praestat bellum d discordia pace. - Lapidant. Quatuot erant genera supplici
ritan apud Iudaeos : i. Strangulatio. 2. Obit in-catio. 3. Combustio. . Lapidatio. Lapidatio or- di irata erat contra blasphemos, L. . 2 . is. Item contra idololatras M apostatas, inutent T. 7. CEU-sius nullum ex his sustinuit, sed crucifixionem EJ-hicam, quae maledicta erat a Deo, ut morie sua ni bonem tolleret. Protomatut autem aliud licii genus sibi it, ut inter truum de martyrium tamen appareret. Uno modo nascimur Omnes,
sed non uno modo minimur, verum tot sunt mortis genera, ut numerari satis non possit varietas. Miranda est varietas in speciebus rerum, quas Deus creavit, mirabilior in opere ledemptionis . sed non minus miranda in plagis & amictionibus , quas propter peccata hominibus Deus immittit. Non descendam in peculiatem hujus vatietatis didit et totieni, sed contemplationi vestrae rem commet do , ut per illam ascendatis ad comprehendendatri aliquo modo τα-σις αν θεοῦ, ut est Epsi. s. io. Varia dcbuit esse hominum miseria, ut varia quoque esset gratia, I I'eu. . Io.
CONCIO LXXX.REstat quomodo Stephanus in lapidatione hac
se gesserit. I. Invocans dixit: Domine Jesu, recipe spiritum
α. Invocavit, seu precando fuit occupatus, cum lapidaretur. Est enim hoc secundum generale mandatum , ut scilicet in necessitate invocemus, Psal. Fo. v. I s. Praesertim in necessitate mortis. Imperat rem oportet stantem mori, sed Christianum oportet precantem mori. Sicut enim qui aquam transeit, natare debet, ne mergatur , ita qui voraginem mortis transire vult, precando se debet elevare, alioquin mergitur in desperationem. Sicut avis altum petens volat, ita Christianus in coelum vadens pIecatur. Preces nostrae alae quibus in coelum vo
a. Substantia precationis est: Domine Iesu r cipe Spiritum meum. Facit idem quod David Psal
l. 6. & Christus Luc. 23. 6. & quod Petrus nos docet et Perr. 4. Is . commendat scilicet spiritum suum in manus Domini. Debemus etiam dum vivimus animam nostram commendare Deo, quoties scilicet foedus nostrum cum Deo facimus vel renovamus. In eo enim coiasistit receptio Euangelii de
fides in Christum, quod scilicet aniniam nostram apud ipsum, tanquam in manum sponseris sequestramus & deponimus, 2 Tim. r. ir. Sed cum in
riendum est. , tum praecipuὰ de anima sumus ibi liciti. Sicut enim cum incendio corripitur domus, curam domus deponimus, de tantum id curamus, ut familia nostra in fidas manus alicubi reponatur custodienda: ita cum fiangitur terrenum tabem culum pri mortem, de corpore parum sumus solli
272쪽
citi, sed tantum id curamus', ut animam Deo trudamus. Non est in his vcibis ille sensiis qui t Reg.
. Tonanimam me an . Sed dicit: μι-
m meam. Nam illa verba Eliae habent impatiens desiderium mortis propter calamitates vitae. Si phani autem verba exprimunt filialem ac laetam obedientiam, qua animam suam Domino pollulanti libenter tradit. Tria ex his vobis discimus: I. Immortalitatem animarum. Nani si eum corpore interiisset anima Stephani, cur petiisset, ut Jesus eam susciperet 3 Est haec inter primas veritates, quod scilicet anima hunaana sit immortalis. Nam qui hanc non credit, nullum gravius judicium sibi metuit, quam mala quae in nac vita contingunt, quae cum forti contemptu possit seperate, pietati Rreconciliationi cum Deo operam non dat, sed genio indulget. D scamus igitur, quantopere immortalitatem animae Scriptura nobis inculcet. Vide Ec
cles. ix. s. Matth. io. 28. Luc. I 2. 4. 2 Cor. I. s. Phil. I. 2t, 22. 2Petr. I. r .
Obsere At solus Deus habet immortalitatem, I Tim. 6. is. Rest. Solus Deus abselutE & omnimodo immortalis est, quia nec morietur unquam, nec ullo modo votest mori aut distatui. Animae autem nostrae sunt immortales, non quia nullo modo a Deo possunt dii lxi, & in nihilum redigi nam cui secit ex nihilo, potest redigere in n. Ei-lum in sed quia nee ab ulla creatura possunt occidi, nec ab ipso Deo unquam occidentur, sed conservabuntur in aeternum, vel ad yatiendam taenam quam promeritae sunt, vel ad Nuendum beatitudine, quam Dei gratia ipsis praeparavit. r. Modum piὰ moriendi. Fidelium mors non est mera palso, sed viva ac vehemens actio, qua animam Liam ius tradunt Deo. Non licet sibi ipsi
mollem consciscere, nec licet obtaedia vitae impatientibus votis mortem vocate, sed debemus horam mortis divinitus praepar: tam patienter exspectate. Interim cum a So ad moriendum vocamur , & Deus animam nostram ad se vocat, non debemus esse merEpassivi, nec reluctari Deo impatienter, sed debemus libenter anilium Deo tradere. Bestiae clim moriuntur nil Nunt, nisi quod mortis dolotes patiuntur, sc & in ii nil agunt, nisi q4od mortem patiuntur, eique Depe impatienter reluctantur. Sed pii, etsi non possunt deponete
aversationem a morte, quae omni viventi naturalis est, etsi etiam aliquando mallent adhuc ad tempusia carne manere, tamen cum vident voluntatem
Dei, si perant se ipsiss&desideria naturae sitae, Re-
ctum voluntatem sitam sib voluntatem Dei, arri- pium animam quasi manu, eamque Deo libenter tradunt, scientes ὀc credentes eam apud Deum iote tutam ac beatam. 3. Statum animarum fidelium post inortem. Ubi sint animae fidelium post aliam a corpore s paratae sunt, & donec cum corpore suo redunien tur 3 Sunt apud Dominum Jesum, vident ejus faci- em. δ fruuntur ejus gloria Is enim recipit & suscipit eas ad se. Idem docetur x Cor. 6. . Phil. r. 23. Luc. 23. 43. Hinc dicuntur esse sub altari, Apoc. 6. s. i. e. cum Christo. Sunt in manu Dei, Ps. 3 i. 6. In sinu Abrahae, Luc. i6. ix. In coelesti Jei salem, Heb. 12. 13. Stant coram Deo & laudant eum, Apoc. s. 8, 9. & 7. 9. Sunt in beatitudine & - tur mercede operum suorum, Apoc. t . i 3. Vide quomodo status mortuorum describatur. Es 17. I. Luc. 2. o. 2 Reg. 22. 2o. Si fideles credidissent, animas suas post moriem passuras in Purgatorio, cur tantopere mortem appetiissent. Est hoc certε ingens solatium pro omnibus piis, ad arcendos tenores mortis Zc ad accendendum gaudium in medio ata te lethi. Sis modo fidelis ii ue ad mortem, & tum Iecipies coronam vitae, Apoc. 2. v. Io. Qui potuis sent tam laete mori martyres, si Purgatorium credidissent λ Verum quidem, quod beatitudo animanam
nondum est aded persectit, atque erit post ultimum ljudicium, cum non solum in seipsis erunt beatae, sed etiam corporum suorum & totius Ecclesiae repara- tionem videbunt, quam nunc exoptant, Apoc io. sed tamen sunt cum Christo , dcfiuuntur qui te ac beatitudine. γ. Fundamenta hujus petitionis seu rationem moventem includit in titulo quem dat Iesii, appellans Dominum usu, q. L O Jesu, tu me tuo sanguine ab hostibus & dominio peccati tibi redemisti in servum, & ego tibi durante vita fideliter servivi Jam itaque tecipe me ad te, ut faciem tuam videam. Hoc considerandum est iis, qui cupiunt tempore mortis spiritum suum a Jesu recipi. Non recipit nisi seriorum suorum animas, ut legimus Iolian. ix D6. Servias igitur ipsi dum vivis, & ut seixite possis, renuncia Diabolo, peccato & mundo. Nam qui duobus Dominis setvit, verus sciviis a Christo
II. Cedentibus jam viribus procidit in genua, & magna voce clamavit: Domine, ne statuas
ipsis hoc peccatum. Non satis ipsi erat curare pro
273쪽
se & sin ani)m, sed etiam pro hostibus orat. Hujus
precationis consideranda, t. Subitantia: Est intercesso pro hostibus. Si e- ut Christum imitatur commendando animam suam in manus Patris, ita intercedendo pro hostibus. Christus enim utriumque fecit, Luc. 23. v. 3 . &Q. Precatui ne Deus ipsis hoc peccatum statuat. Phrasis videtur desumpta ex Psal. Io. v. 2I. & notat judicium ultimi diei, quo Deus apertis libris unumquemque de suis peccatis convincet, eumque puniet. Precatur igitur ipsis peccatorum rem illionem, Ec per consequens etiam conversionem a peccatis. Nam ubi conversio non est, ibi remissse locum non habet. Non tantum exemplum fidei habemus in Stephano , qua animam suam committit Christo, sed etiam exemplum charitatis, qua de posita vindictae cupiditate etiam pro hostibus orat. Hae in re jubemur imitari Christum & Stephanum, Matth. s. I. I Pet. 2.23. Sic I Cor. 4. II, Is. Discamus hoc imitati. Nam per hoc distat charitas Christiana a charitate Ethnica & publicanorum, Marib. s. s. Talis fuit amor Christi erga nos. Cum enim nos inimici essemus . ille non tantum pro nobis intercessit, sed etiam pro nobis mortuus est. Rom. s. Et hunc amorem nobis in exemplum propositi, ut sinitemur. Ideo dicit se nobis novum d re praeceptum, Job. II. 3 . cum praeceptum cari- . tatis dat. Quare nona 3 quia priecipit, ut non si
tum proximiam, sed etiam inimicitin diligamus. Lex jubet ut prox imum diligamus sicut nos ipsos, utque proximo siciamus, quod cupimus nobis ab ipso fieri: sed Clinitiis jubet, ut proximum diligamus, sc- ut ipse Christus nos dilexit, scilicet etiam caen inimicus est.
O M. Atqui Zacharias, eum lapidaretur intra templum & altare, contrarium fecit, 2 chron. 2 . v. Q. Et passim David in Pismis precatui, ut Deus non remittat Eoitibus suis. Quod Prophetaesee t. id nobis hae in parte non licet imitari. phetae enim potuerunt scire qui hostium peccas stat peccatum ἱd mortem. & proinde essent inconvertibiles , pro quibus etiam Johaimes praecipit ut
non oremus. Sed quia hoc nos nescimus, non possumus tales imprecationes imitari, nisi Arte conditi naliter, cum qua cond tionali imprecatione talis
Christiana intercessio pro hostibus, probE potest
2. Citcumstantiae quae sunt duae: α. Precaturus has preces procidit in genua. sancti quidem inter precandum non euia sem sempet gestum corporis observant, sed tamen in precibus maxime servidis solent hunc eligere, quippe maxime convenientem cum humilitate, quae in talibus trecibus debet esse. Adsuetant ei liberi nostri inde
a puero. β. Protulit has preces clamore magnae vocis. Non tantum ut se toto corde hoc a Deo petere indigitaret, sed etiam ut hunc suum amorem ipsis hostibus testatum redderet. Nostri homines ad hoc admodum dissiculter adiguntur. Dicunt quidem se remisisse ex animo, & precari pro inimicis, sed ut ipsis hoc reddant testatum adigi vix possunt. Est certE lignum, quod remissio, quam profitentur, phrum si sncera. Quis credat enim ex animo deposuisse iram & odium contra eum , quem non dignantur alloqui. Aliud vult mandatum Christi,
III. His dictis obdormivit, Le. mortuus est. animam reddidit. Elegans descriptio moriis , &frequens in Scripturis. quae tamen non nis de morte piorum intelligenda. Impiorum enim mors non est seiunus. Si ulchrum impiorum non est cubile quietis, sed carcer custodiae, ubi corporae rum reservantur de restringuntur, ne amplius noceant Ecclesiae, de reservantur ad diem iugi es. V nam piorum corpora dicuntur obdormiscere . quia mors eorum non consistit in exstinctione vitae, sed tantum in absconsione vitae, Colos 3. 3. sicut te pore somni vita animalium retracta est in cor . s ut tempore hyemis vita arborum retracta est in radicem ; ira tempore mortis vita Christianorum abscondita est in Christo. Novum hoc est argumentum solatii contra mortem. Vide Joban. i I.
274쪽
Postolorum sors 3c osseium erat Christo testimonium perhibere, seu Christum
praedicare nim Hierosolimis, tum in Judaea Sc Samaria , tum inter Ethnicos uisique ad fines terrae, Actor. r. v. 8. Hactenus vidimus
quomodo intra uiliam Hiero lymam Euangelii annunciationem coeperint, & quo successu Eccle-sam Christianam ibi plantaverint. Sequitur ut etiam videamus, qnomodo Euaugelium & Ecclesia Christiam propagata sit extra urbem , primum in Samariam & Judaeam, deinde usque ad fines terrae. Antequam autem Euangelista hujus propagationis singularia quaedam exempla recenset, occasionem nobis ob oculos ponit, qua factum, ut Euangelium
extra Hietosolimam fuerit propagatum. Ea fuit dispersio Ecclesiae Hiero lymitanae, facta propter persecutionem, quae post Stephani martyrium si per totam Ecclesiam grassata, & praecipuE a Saula
vehementer Promota est. Stephano enim mortuo
quidam viri pii eum sepelivetunt, & Ecclesia magno luctu ejus mortem prosecuta est publicE ; unde
hostes irritati totam hesesam coeperunt persequi. Praecipuὸ autem Saulus, qui antea vestes I pidantium custodiverat, & in morte Stephani beneplacitum habuerat, acriter vastabat Ecclesiam Dei, trabens ex aedibus viros, semitrasque, M in carceres tradetis, qua persecutione factum est, ut omnes saltem plerique & membra & doctores, praeter Apostolos, transirent terram N passim Euangelium
praedicarent. Si ordinem textus requiras, is i
iis est: i. Dicit , post mortem Stephani magnam sa- nam esse petiecutionem super totam Ecclesiam , per quam tota Ecclesia, inceptis Apostolis, dispersi sit per Judaeam &Samariam,v. r. 2. In leat causam hujus univerealis persequuti vis, quia scilicet Stephanus lapidatus, Eonorifice ab triclesia sDesiebatut & lugebatur, v. 2. Praecipuum autorem hujus persequutionis d
scribit v. s. &v. i. parti prima, quam alii cum Opite septimo connectunt.
. Tventum hujus pers sitionis generaliter com
Nos vestigia textas in explicatione sequemur. L Saulus simul beneplacitum habebat in morte
Stephani. Est ille Saulus de quo cap. 7. s8. dicitur, ouod custodiverit vestes tellium Stephanum lapi, dantium. Rus peccatum ita crevit, ut maximum beneplacitum habeat in lapidatione Stephani, Apaulo post ita ciescit . ut ipse fiat gravissimus pers quutor. D. scimus hinc tres doctrinas: I. Impii peccant cum beneplacito, seu cum delectatione. Pii peccant, impii peccant , sed illi cura
reluctatione contra voluntatem, hi uod volentes xcum beneplacito ac delectatione. Praecipuὶ peccatum invidiae & propriae vindicta committitur cum delectatione. OZ vindicta malum vita Isua iam ipsa, unde invidi &vindictae cupidi, cum in i diam vel vindictam exsequuntur aliquo in proximum damno, dicuntur explere animum. Vide Job to. I 2, 1s. Job. ι .is. Prov. 2. r . Hinc dicuntur cupiditates peccati in talibus ei se elficaces, Rom. 7. v. F. cupiditatibus servire. Titi 3. pati dominari
peccatum stiper se, &obedire cupiditatibus ipsius,
x Apostolus alibi dicit, quod injustitiam siciant
Nec potest fieri ter. Sunt enim sine Spiritu, qRicamem mortificet & resonet, & proinde non pos sunt non plena voluntate peccare. E contrario pii dicuntur cupiditates sitas habere crucifixas, Gai s
v. 24. non indulgere cupiditatibus, et Pett. I. i abnegare cupid: rates, Tit. 2. v, 22. etiam cum pec cam, dicuntur non peccare, quia saciunt contra vinluntatem , Rom. 7. Is, is, II, Is, in. &c. pugd o contra concupiscentiam, GaL s. v. 17. Hic ita limia probet unusquis ille in sitis peccatis. Nem8 ςaquin peccet, sed tamen in peccato magnum est discrimen. Piorum peccata non fluunt ex propos ψl peccandi, sed fiunt contra propositum s epe seram tum dia renovatum. Pii non habent si mem xtim peccati , sed nausea ejus dicuntur , & post quam commistum est, est onus, parit dolorem. sic ut stomachus bonus, postquam comedit quod po-xium est, non quiescit donee evomuit; ita Pius, post quam pcccavit, non quies eii donee peccati illi reatu & dominio se libet avelit. ObyM. Atqui in '
275쪽
pii etiam sibinde peccant sine beneplacito in suo
peccato, imo cum tristitia, sicut Herodes, Matth. I v. s. Rest. Illa tristitia & illubentia peccandi non est ex odio Se displicentia peccati, sed ex metu p*nae. Si poenam secum non traheret, Peccatum non displiceret. Saltem est ex amissione cuJusdam commodi camalis, quod perpetrationem istius peccati sequitur. Saepe fit ut homines illubenter iaciant,
quod alioquin iaciunt libentissime, cum scilicet aliquid incommodi secum trahit. Quod pet se faciunt libenter, per accidens faciunt illibenter. Sic
ipse Herodes, qui libentiis me hinnanum sanguinem est indebat, ut testatur tota ipsius historia, tamen illibenter Iohannem occidebat, quia amabatdc libentet eum audiebat, i. e. carnaliter in ejus d ctrina delectabatur. Nimirum cum duae voluptates contra se invicem pugnant , dc altera alteram superat, tum homines saciunt illibenter, quod tamen libenter ficiunt. Sic idem Herodes impense zanabat Matiamnem uxorem . sed tamen ambitio &ci id tu domitiandi major in ip erat, quam Minoet uxoris. Cum igitur ab amata uxore praejudicium paretetur amb.tio, occidit Mariamnem. sed illibenter. & eum multa reluctatione, ut testatui
Iosephus. Sic etiam sitit in occisone Baptiliae. Sic in aliis est servilis metus poenae, ερ tamen indomita cupiditas peccandi. Haec ficit ut peccent, ille ut illibenter peccent. Immo una cupiditas in duo o jecta divisa, potest sicere, ut quis peccet invitus, c. g. ambitionis Pilatus volens placere populo Iuda: , & Imperatori quoque Romano, Peccavit, ut
placeret Iudaeis, invitὰ peccavit, quia videbat se displiciturum Romanis. Sed in fidelibus non est dum rum peccatorum seu duarum voluptatum pugna, quae init, ut illi iuri peccent, sed pugna carnis & iri ius. z. Non tantum qui peccarum patrant, sed qui patiatoribus consentiunt, & aliquam communionem habent cum peccato, rei sunt coram Deo. Saulo enim exprobratur hic Hυλκία in malo, & communio cum peccato , dum vestes peccantium custo-
dit, & ipse hoepto peccato suo agnoscit, Achor. 22. v. in. Planum est hujus dogmatis testimonium , Rom. I. v. ulti ubi hoc est argumentum: Si illi sitiit digni morte qui talia patrant, quanto magis illi, quivon tantum patrant, sed & abblandiuntur patranti.
s. Prov. 1. 14. gloriari in malorum perversitati.
has, inter proprietates impiorum reicitur: Hinc pia in communio cum aliorum peccatis nob sprohibetur. Vide Eph. s. it. Ratio in aprico est. Debet aenim in piis este odium peccati, ubicunque fit.
Odium peccati est pars justitiae, quae in Deo est, Habac. i. i 3. Quod si pii gerunt imaginem Dei, est quoque in illis odium peccati, non solum quod in ipsis est; sed etiam quod in aliis est. Hinc viri pii
etiam alienis peccatis sele macerant Ec cruciant , 2 Pet. 2. g. Psal. Iis. I s. ec reprehenduntur Corinthii, quod se ob alterius peccatiam non humiliarint, i Cor. s. a. Quod si minus Christianum est re catis proximi non dolere nec contristari, nec zelo uti contra illa, prout ossicium cujusque requirit. uanto magis tui pe in aliorum peccatis applauere, abblandiri de delectatiὶ Et tamen quot sunt
in mundo, qui non tantum propria peccata de al:ena non, ut decet, detestantur de sese ob ca humiliant, sed etiam summae delectitioni habent, si quos
alios pollunt ad reccandum inescare. Examinent se Pontificii facti hculi, item nostri Advocati. Praetores Scabini quibus volupe est de utile, homines multum peccare dc multos sibi invicem facere in jurias, ut ita, cum ipsoruin lucro, multum opus habeant confiteri, dc multum litigaret annon in se
quadret illud quod in Sacerdotes Iudaeorum dicitur Hos 8. Videant nosti ebriosi, annon in sequiatet illud Habac. 2. II, 16. Qimi sunt, qui cum ipsi malum patrare coram hominibus erubescunt, tum alios qui patrent, subornant ' sunt, qui mala permittunt, ut sua inde commoda hauriant. Delectatur enim malis, qui Zelo contra malum non ducitur. Cum in plateis nostris audis puetoriam de juvenum impuras loquutiones, blaspsemas ac diras imprecationes, cum vides publicas diei Dominicae profanationes etiam sub ipsis concionibus, cum percipis, publicum concursiim ad exercitia id
lolatrica, nec tamen moveris, coid declaraberis beneplacitum habere in malo. Nam ubi non est vela
mali displicentia, ibi est complacentia in malo. 3. Denique hinc discimus, quod qui iii alienis malis ac peccatis beneplacitum ha , -IE sit eorundem peccatorum patrator. Pasilus initio non
nisi beneplacitum habuit in caede Sam torrum, sed paulo poli gravissimus ipse persecutor tactus cst. . sic Salomon initio non nisi Orsh κω , quandam habuit in idololatria uxorum, paulo post idololatia ipse factus est. Est haec methodia saIanae, ut, cum ad peccandum vult seducere . zelum contra peccata prius exstinguat dc quandam ac milius de peccatis judicium introducat. Hac
276쪽
arte usus hoc nostro seculo, ubi aliquot tetid annis strenue laboravit , non ut nos reduceret ad Papi sinum, sed ut modo Zelum contra illum mitigaret, A mitius judicium de eo induceret, quasi non tanta sit religionum di fierentia, ut tama abominatione opus sit, nec licita ulla communio, multa etiam esse
in Papam egregia, quae cum delectatione & utilitate possint conspici, &c. quo ponte strato, facile erit
II. Persecutionem Stephani sequuta est perstaeutio totius Ecclesiae. Illo enim die , inquit textus, i. e. eo tempore, quo Stephanus sublatus est, illicdetiam contra totam Ecclesiam facta est persecutio. Aci. 12. I, 2, . legimus quod Heiodes quibusdam injiciebat manus, eosque occidebat, & cum videret placere, pergebat. Sic hi, cum viderent populo non displicere occisionem Stephani, perrexerunt ad totam Eccletiam. Non tantum contra Pastores &Doctores grassatur perlecutio, sed etiam contra omnes Christianos. Omnes enim, qui in Chi isto pi Evivere volu ut, sive Pastores sint sive alii, oportet persecutionem pati, sint obnoxii persecutionibus, a Tim. 3. 12. Solent quidem irranni initio impunitatem promittet e gregi, ut tanto facilius serat
ablationem Pastorum, sed illis sublatis illico ad desectionem sollicitant gregem, de qui nolunt descere, eos persequuntur, ut ni storia nostii temporis in Germania abundὰ docuit. Quicunque igitur vult inter vos esse vetus Christi discipulus, dc verum Ecclesiae membrum, paret se ad serendam persecutionem, & induat propositum patiendi propter veritatem potius , quam veritatem desciendi. Non semper licebit veritatem tam impune profiteri ut
nunc. Ventcnt tempora quibus pro veritate pugna dum de patiendum erit, ut eam retineamus. Docent hoc omnes historiae, docent moderna exempla aliarum circa nos Ecclesiaruati Armate igitur vos codem proposito. Sed hie praevideo cogitationes multorum internos, qiuae sunt: Si ad Tuicismum, vel Ethnicismum vel Judaismum essem cogendus, mallem exilium pati aut mortem, quam deficere. Sed si contingat me cogi ad aliam sectam inter Christianos. ea digerentia tanti mihi non est, ut malim exilium aut mo
tem pati, quam in aliam sectam transire. Ego credo in Chiis luna, nee intelligo quaestiones quibus inter se Christianorum sectae disserunti An propter tale
discrimen me pateret occidi r Ne pilum quidem vel-
rei et amitte: Es. r. Non possum ego credere, tales homunes minus propter Turcismum,Iudaisnium aut Ettanicismum recusaturos esse exilium aut martyrium, quam propter sectam aliquam Christianorum. Qui enim ante omnes tentationes adeo promptus est ad recipiendum parvum errorem, de eo mihi parum constantiae contra magnos errores possum polliceri Constantia enim martyrum fluit ex sincero proposto cordis obediendi Deo & Euangelio ipsius in omnibus. Ubi hoc fundamentum non est, ibi nil magis sperari potest constantia contra tentatioties ad magnos quam ad parvos errores ac parva peccata.
Vos miserit an vos pro religione vitam i vix pultem ex lendibus. O parasitit ex aulicis enim Ibi et procedere hic sermo. 2. Non possum ego credere, ullius sectae, quae extra Euangelicam Lesesiam est, consessionem intinus discrepare a vero Christianismo, quam Turcismus, Eilinici sinus, Iudaismus ab eo ditari. Non Gnim Doctores Ecclesiae Euangeli caede lana caprina disputatu cum doctoribus lectarum & haeretium, qui nomen Chiistianorum gerunt, nec de stipulis de timo, quod fundamento salvo superaedificatum sit, sed de dogmatibus quae non minus noxia sunt verae pietati, ae dogmata Turcarum. &c. mascunque mihi sectas nomines extra Ecclesiam Euangelicam, sive Papistas, sive Socinianos,sive Anabapti itas, sive
Pelagianos, mihi nondum persuasio est, ipserum consessiones & dogmata minus discrepare a vero Christianismo, quam Turci serus,&c. ProbE equidem novi & persuasus sum, in omnibus sinis esse quam plurimos, qui sunt boni Christiani, de quorum salute metus sperandum sit, quam de salute
Turcarum, &c. cum dogmata suorum doctorum non intelligant, sed alias ob causas coetibus ipserum adhaereant, & interim atticulos fidei ser tent int
gros. Sed nobis hie quaestio est de dogmatibus occonsessoitibus publicis sectarum, quae nomen Chimstianorum sibi tribuunt, an iis aliquis pollit sub seriabere, easque recipere minori cum periculo salutis, quis si Turcismum. &c. recipiat ξ Negamus hoc, ct rationem damus : quia in istis Consessionibus non minor est abnegatio iniculoium fidei ad salu tem necessariorum, quam est in Turcis tuo . Judais no , & Ethnicismo. Sume modo duos articulos,
VideL illum de justificatione & illum de sanctista
tione seu regeneratione. Qui doctrinam de justificatione Euangelica & re metatione non habet, illum Scriptura declarat exciasse gratia, & non introituriun
277쪽
rum in regnum Dei, Gal. s. & Joh. 3. sive talis Ethnicus, fixe Judaeus, sive Christianus sit, patrum di Lisentiae est, nam unus aequE caret regno coelorum ac alius, amisit enim medullam de an:mam Clitiastianae doctrinae. At nulla est consessionum inter modernas Christianorum sectas, quae sulit extra Eccellas Euangelicas, quae non rotunde neget dc mi-m modis corrumpat docuinam de gratuita justiscatione de essicaci regeneratione peccato iis per singuinem de Spiritum Christi. Non igitur sine periculo salutis possunt illae consessiones iecipi de Lbscribi. Videant igitur an satis sincerE in Christum Sc Euan tium ejus affecti sint, qui animum adeo indisserentem in quaecunque sectarum dogmata profitentur. Praeseitim si sint tales sectae, apud quas mi sterium fractae Trinitatis, in quod baptizamur, clarξ impugnatur, de apud quas idololatria non minus horrenda exercetur,quam apud Ethnicos, pejor cert) quam apud Turcas, de de quibus speciale nobis mandatum datum cit in Scripturia, ut ab iis exeamus . nec impurum eorum tangamus , ne plagarum eorum tiamus participes. Quid
cud Papatus, quam nimicismus sub Christiano nomineὶ Quid Socinianismus, quam Schola Plat pica 3 Non consessio nominis Christi, sed consesso doctiinae Christi facit Christianos. Etsi Chri-
m nominas. Se personam eJus non nosti, nec ovscium intelligis, nee media per quae possis ejus fiet irari ceps, non es Christianus. Ubi atticulus de ustificatione tuerit extinctus, annon tum Christianilinus fit Judaismus, id Euangelium lor Quid si linitus Socinus sentit de Christo, quam Turcaede Mahumeter Immo quid est quod de Christo sertit, si non de eodem semiant Turcae, qui Chrosum etiam habent pro sancto Propheta Dei, qui
oluntatem ejus nos docuit Z Veteres GP Christiani non tantum ab Ethnicis Sc Judaeis, sed etiam Haemicis Attianis, Pelagianis ὀc aliis Persecu uones constanter passi sunt. Al. Hac posecutione omnes dispersi sunt petimam Iudaicam de Samaritanam. Omnes dicuntur dispeis. Non est probabile, totam Ecclesiamsi ille uita egressiam, sed' hoc de multis, de ple- hre ac praecipue de doctoribus intelligendum Hi, qui juxta Apostolos Hierosolymis erant. Hi ι etsi fuerunt, sive quod vi urbe ejecti Sc in exi- pulsi sint, s.e quod suga sibi constituerunt, &ora tormenta evaserunt. QPritur igitur hoc, an recte secerint, qui tempore Perlecutionis
a sibi consiluerunt, praesertim doctores λ Si re , cur non etiam Apollo li sugerunt 3 Non rediiis respondetur quam per regulam Augustini; In
is persequutione neque omnes fugere, neque omnes manera debent . Fugere in se ipsb illicitum non est. Habemus enim ea de re mandatum Christi, Matth. Io. 23. Habemus etiam exempla sanctorum, vid. Iacobi, qui fugit a facie Esavi,Genes 27. dc 3 i. Mosis ex AEgypto in terram Midiam fugiuntis , idque non temerarie, sed ex fide, Hobr. ii. 27. Prophetatum tempore Obadiae, qui se palli sunt abscondi tempore persccutionis, I Reg. is .i3. Eliae qui Jcetabelem metuens in montem Horeb confugit,t Reg. I9. 3. ipsius Christi, Joh. io. 39. dc Pauli, Actor. 9. 21, 29, 3 o. Et si autem tempore persecutionis fugere licitum in se est, tamen omnibus non
est licitum, illis se . qui ligati sunt, sive sint ligati petvinculum vocationis , me per voluntatem magistratus; sive per instinctum Spiritus S. sve per providentiam Dei, omnia legitima sagae media adimentis. illis, inquam, fugere non est licitum, quia non possunt fugere sine peifidia , inobedientia de scandalo. Talibus imitandum est exemplum Christi, Matth. 16. 22, 23. dc Pauli, Actor. II. I 2, 13.
ndo autem fugere liceat, quando non liceat, generalibus regulis definiri non potest, sed prudentiae cujusque permittendum est, ut secundum circumstantias ita agat, ne conscientiam laedat. CautE enim hic Vcndum, ne vel nimia confidentia temerarii simus de Deum tentemus, vel nimio metu Deo dc Ecclesiae sinus infidi. Opus lite prudentia, quam nemo nisi Pater luminum dare potest, quaeque precibus ab ipis impetianda est. Interim armemus nos proponto Christianae eonstantiae, Sc discamus ex Apostolorum exemplo,quod Deus etiam in medio servore pei sequutionum tutos praestare potest suos, si ita gloriae ipsius Sc saluti eorum conducit. Quantacunque enim suerit persecutio, tuti tamen suerunt Apostoli in media ui , quos tamen latuisse non est verisimile, cum notiores ei sent iis, quos Paulus ex latebris extraxit. Probabilius est. quod hostes, memores exempli in Ammia statuti, A carceris per Angelum reserati non ausi sint d nud manus eis injicere. Stemus itaque potiusquam si ramus. Dominus nos facile in aliquo ai gulo ablandet. Quotiescunque nos aliquis terior Obruit, indecunque veniat, naturale nobis est, ut statim cogitemus de fuga Sc citcumspiciamus latebras.' i ut crio o sone Dei saIainus, licet
278쪽
i id quidem. Sed cum hoc fieri non potest, quid juvabit suga 3 Vide Psal. 339. 7, 8. Ad Christum
couiugiamus, ille asilum nostrum, Psal. s I. I, 2.
IV. Equitur causa & occaso hujus persecuti onis, qvie filii, quod viri quidam
Stephalium comportanant , & magnum seper eo se cerunt olanctum. Exaceibavit enim hoc Iudaeos, quod Christant tam honorifica sepultura & tanto planctu prosequuti sunt, quem ipti tanquam male ficum do blasphemum lapidaverant, & hac exacerbatione commoti persequutionem hanc occeperint. Mirum est quantum de hae sepultitia Stephani nugentur nundinatores fibularum in Papa. tu: Iudaeos corpus Stephani abjecisse in agrum, ut a feris Sc volucribus voraretur, ibique mansit se per diem ac noctem, nee tamen ab ullis seris voluctibusve fuisse tactuin, sed Gamalielem nocte sequenti misisse viros , qui illud occulte ad villam
sim deserrent, ubi cum posuerit in monumento
novo, & L X X. dierum planctum ipsi secerit. Post quadringentos ferὸ annos Gamalielem apparitisse quibusdam Episcopis, eisque revelasse ubi
Stephanus sit sepultus, qui cum magna multitudine populi ad shulchrum accesserimi, cumque thecam ejus aperirent, tam suavem fragrantiam & odorem uide egressum esse, ut putarent omnes se in Paradiso esse, utque suavitate istius odoris ea ipsa hora septuaginta tres miserabiles personae sint curatae,
aliae as obsellione Daemonum, aliae a fluxu sangui nis . aliae a struinis, aliae a tertianis febribus &e.
eumque inde in montem Zion portavi silent, extemplo terram, diuturna siccitate ar: dam, larga pluvia fruisse madefactam, inde reliquias ejus varie divisis panim in Atticam, Lusitaniam, His 1aniam, Galliam devenisse, ubi tanta miracula patraverint & etiamnum patrent, ut vix dici queat, & hora haec omnibus recensendis non sussiciat, adeo ut Stephanus etiamnuin hodie tan tuam primarius Ecclesiae Diaconus Euangeliumesuggestia decantet, & sequentibus signis confimet. Vide famosum sabulosum les uitam Cornel. a Lapide, commentario staperi e locum Ecce tam dulcibus historiis de sepultu iis & reliquiis Sanctorum possunt salusti Patres in Romana Ecclesia Catholicas suas animulas pascere& rcficere. Vnd quasse in Resormatis Ecclesiis si
mile invenitur, ubi nihil invenitur praeter script tam 3 Quid quaesis aniculas commoveat ad se quentanda Resbim. Templa, cum nihil ibi audiant praeter Scripturam 3 sed sinum ad horreum, d tabulae ad eos pertinent, qui mendacium amant. Vos qui veritatem quaeritis, non vultis pasci sab iis. Sola Scriptura seinen est, ex quo crescit pietas de fides. Solam igitur seminamus in agro Dei. Ex fabulis non crescunt nisi Zietania si peistitionis ocprosanitatis. Ob eLI. At veneranda antiquitas talia narrat, e. g.
Augullinus&alii. R J. Meletrix Babylonica, quae satis impudentiae habuit ad fibulas fingendas , na
buit etiam satis impudentiae spurios suos exponen di ad soles honestorum virorum, & sabulas suas ii fuciendi libris samnorum Patrum, ut eorum n mine venditi fidem invenirent. Sapientior fuit Augustinus, quam ut talibus nugis animum expleret. Vadant igitur amatores mendacii ad nundinatores fibulatum , ut inveniant similes labris lactucas. Nos Scripturam audiamus, quae tria nobis hoc loco proponere satis habet: i. Stephanum siisse sepultum rIdem quod c. s. v. 6. , & significat pro parationem cadaveris ad sepulturam, quae consistit in lotione, unctione, involutione & impositione in loculum.
2. Magnum planctum si per ipse sitae fictum:
puto duo notari hac voce. r. pompam senebrem, qua cum ad sepulchium fuit elatus. Solebant enim Judaei magna cum pompa & frequenti comitata sepelire mortuos. L. Luctum & tristitiam Christia norum. Mirum enim non est, Ecclesiam Lisse vere tristem ob interitum tanti organi, a quo Ni tum aedificationis erat expectandum. 3. Hanc sepulturadii fictam a viris i , si metum & timorem significat, ὀ speciali ter pro timore Dei usurpatur, de sile totam pietatem
denotat. Proprie significat prudentem apprehensonem, & est metapliora ab iis, qui vas stagile Sepretiosum portaturi prudenter illud de cautE re
elant , ne vertangant, vel liquorem pretiosum es.sand ant. Haec est vera natura timoris filialis, quo fideles Deum colunt. Appropinquant ad Deum, assumunt nomen Domini in os situm , attrectant ipsius sacra, verum non temetὰ, sed reverenter, prudenter, ne prosinent. Sciunt enim pii sanctitatem
dc majestatem Domini, de quod sanctificali velit ab iis qui ad ipsum accedunt, Levit. io. ideoque ces'
279쪽
os exuunt in ipsus praesentia, i. e. reveremor se componunt, & cum timore ac tremine ad ipsum appropinquant.
Glice versi sequentia nobis observanda dogmata de sepultura Christianotum. L Verbo Dei conveniens esse , &consuetudinem Christi atram, sepelire in ortuos in terram. Barbari multi suos mortuos devorant,rati chariores nobis esse debere amicos ac cognatos quam ut vermibus devorandos demus. Plerique Ethnici cultiores cliti fuerunt cremate suos mortuos in togo, & tum cineres urnae impositos reponere , vel etiam sine combustione sepelite in teriam. Alii barbari vultu tibus Jc canibus dabant devoranda mortuorum cadavera. Abi aromatibus condita saxis includebant, ut in longum aevum servarentur. Alii separatis earnibus cianium & ossa auro circumdabant, & pocula ac patinas inde conficiebant, quibus inmensa quotidie utebantire. Alii truncis suffixa exponebant adri& soli consimenda. Sed politiores, uti dixi, gentes silebant sepelire, qui etiam perpetuus fuit mos populi Dei tum in V. tum N. T. Legimus quidem
de combustiorae mortuorum I Sam. i. Ita Amos 6io. Sed quid hoc sit, vide in notis ad Biblia Bel
pica. Compara etiam 2 Chron. μ. v. I Vcrum causi, propter quam terrae mandantur moItuorum
corpora, apud Ethnicos & populum Dei non est
ea . Ethnici terrae mandabant, non desun torum sed vivorum causa s*uburam inventam putantes, ne Visi M seriore vivos ostenderet ; ciuam is & hici naturae convehiens putabam, ni redderentur primae parenti , ex qua ortum habebant. Putabam etiam animas non posse quiescere, sed errare, quamdiu insepulta erant corpora. Sed populus Dei sacra Scriptura aliter hac de re edoctus, mortuos suos non comburit, nec bestiis objicit, nee instar be.. stialium cadaverum abjicit, nec soli & aeri consumenda ac siccanda exponit, sed terrae mandat, ut
comi onem videant, idque non tantum ideo, ut ex vivorum conspectu foeda corpora removerentur ;sed placitu ob duas alias causas: L Quia consorine est sententiae si aper peccatores
prominciatae: Pulvis es, & in ulverem reverteris. n. 3. Recondimus igitui nostros mortuos in terram, ut testemur nos minime oblitos esse . quales rura simus, scit. maledictos a Deo & in maledistam terram convertendos. Sepultura igitur Chriendorum est consessioriositae edictioni , quam
peccando sumus meriti. Et quoniam Scriptura sae pe per vocem Scheu, quae propri Esepulchrum si-ginjicat, locum & staltim damnatorum denotat. Num. Is. 3O, 3I, 32. non obscurE indicat, sepulturam inortuorum ideo in usu esse in populo Dei,
ut sepulchra eorum essent monumenta & temporalis & aeternae mortis peccatorum merito acquisitae,&abysti illius & putei sulphure ardentis , in quemetamus conjiciendi Apoe. it. Ideo etiam Christus voluit sepeliri, ut testaretur & se verEmoituum esse.& molle siti maledictionem, ad quam damnati er mus, a nobis abstulisse. 1. Voluit Deus Christianos suos mortuos sepelire , ut ea te testarentur suam fidem & qium de resurrectione earnis. Dum enim non abjiciunt cadavera hominum sicut belliarum, eo significant, se non habere mortuos pro amissis, sed separare resurrectionem. Hoc ipsum est argumentum Pauli I Cor. Is . 29. q. d. si mortui non resurgent . quid faciunt ii, qui super mortuis tantum lotionis, tantum pollinctionis, tantum honestae pompae instituunt, & tot ceremonias adnabent circa mo I tuos.
βααmζον enim est verbum medium Sc active significat; l cur non abjiciunt sicut alia cadavera PQuid facient suis ceremoniis, i. e. quo pacto incusabunt eos, quem titulum ipsis dabunt 3 Sicut grana tritici conjicimus in terram, quia speramus
resurrectura cum scenore, ita corpora mortuorum non abiicimus, sed in terram recondimus ut corruptionem videant, quia per corruptionem ab inhabitante peccato liberata resurrectura credimus ad
novam vitam, quae sit sine peccato. Applica dicta Joh. ix qui quidem locus de Christopi optiEdicitur, sed tamen in fideles quoque quadrat. Cum enim fideles cum Christo mortui & sepulti sint, cum Christo quoque & ejus vi resurgunt Rom. c. ideo
etiam ad omnes accommodatur fideles 1 Cor. is.
36, 37. Vide etiν Eca. 26. I9. Haec virtus communionis quam habemus cum Christo, quod eo pora nostra. sanguine Christi aspersa , de Spiritu ejus obsignata. & in habitaculum ejus sanctificata , ne in molle quidem & media corruptione penitus sunt mortua. sed virtute sanguinis Sc Spii itiasChristi etiam
cineres ipsorum in medio te irae custodiuntur, purgantur & tandem vivificantur ad gloriosam resurrectionem, sicut virtute coeli vegetantur gratia in vel trem terri coit ei ta. Ne itaq, v et iuncia comitemur.
vel sepulchra aspiciamus sine comotione cordis, sed. . Ii i. Si
280쪽
r. Si impius es , cogita tuam mortalitatem, imnio maledictionein ta demersionem in prosun- dissit num stagnuin inserni. Corpus meum, inquias, in hoc obscuro carcete retineb:tur inclusum . donec
veniat judex, quem ubi videro, optabo quidem ut maneam tecti is in sepulchro N iissi rupibus ae saxis,
sed oportebit me comparere coram ejus throno, ubi post acceptam condemnationis sententiam . redimito corpore cum anima, totus in tartarum praecipitabor. Si hoc metuis, emenda vitam.
2. Si pius es, cogita futuram gloriam tui corporis . Getis hie coipus languidum, morbosum &c. adspice sepulchrum, ibi locus & ossicina regenera.
tionis, ubi renovabitur juventus tua ut aquilae. late te dictis I Cor. Is . I, I. Esa. 26. LO.
IL Secunda doctrina est haec: Cum pii suos mortuos sepeliunt, sepeljunt eos cum luctu & planctu.
Sic Gen. so. Io. Deuter. 3 . 8. 2 Chron. s. 24, 2I.
Hie luctus non tantum consistit in externa pompa
sinebri, quae luctuosam aliquam speciem habet, ted
in vera trinitia cordis. Nam r. fideles non sum instar caponum, qui sine commotione sociorum mactationem inspiciunt, sed peccati, ex quo mors inritur, pia ac tristi recordatione tanguntur. 2. Fideles non tantum cognatis sitis amore carnali, sed omnibus piis vetorc Christiano amore secundum prae pia Dei sent agglutinati: Non igitur possunt eos dimittere sine lacii mis di tristitia. 3. Praesertim si fuerunt exemplariter pii, dc magnorum donorum viri, qui exemplo, auctoritate & doctrina P tuerunt diutius proruisse Ecclesiae, & nobis particulariter, Reg. 2. I 2. 2Reg. II. I .
Ob. I. At Paulus vetat lugere mortuos et Thess .r I. Ress. Non verat omnem luctum, sed luchium ethnicum se vetare dicit, qui est immoderatus, fidem excludens, & conflationem non admittens, sed murmurationem contra Deum includens. Sed dum ethnicum luctum vetat, Christianum non improbat. Christianorum enim est in prosperitate non gaudere sine luctu, in adversiste non lugere sine audio, sed tristitiam temperare fide ac gaudio, gauium etiam trissilia. Hinc legimiis multos sibi si icse sepulchra dum viverem. α quidem in delitiosis hortis, ut gaudia sita lactu temperarent, 2 Chron.
Object. 1. Fuit voluntas Domini hune hominem mori, quae lugenda non est, sed cum uilio admi tenda. nisi volitatas Dei non est lugenda, lu
gendum tamen est, quod Deo peccatis nosti s dedimus caulain, propter quam vult nos occidere δή orbate amicis ac bonis initrumentis, quorum ope v:ra
nostra potitiiset habere sblatium. Non debemus ins e sine sensu judiciorum divinorum, quibus nos
vult cast:gare. Vide Numer. II. I
Videant ipitur nostri Christiani , quam just
siciant, quod supulturas suorum amicorum faciuntqccasionem supelbiae. ut nunquam magis superbiain suam ostenilant,quis in sepultura; item occisionein ebrietatis, quod celeberrimum inter nos. Licitae sunt
exequiae honestae, sed non superbae ι Videant quoque quid agant leviculi conjuges, qui vix mortuo
sepulto coniuge alium amant & ambiunt. III. Tertia doctrina est haec: Quod sepelire mortuos non tantum est res honestatis, sed etiam pici ris, quae Deo grata cli. Viri pii sepeliverunt Stephanum, ex pietate & religione fecerunt. Clarum hujus rei testimonium habes x Sam. x. s. s. Et ratio Mquia est testificatio veri amoris M verae mi ei. Sicut magna erat p:etas in Josepho Christum sepelienae, quod etiam mortuum Salvatorem amaret, & iamortuum crederet ; ita est magna testificatio fidei Mamoris , quod etiam mortuos fideles non sinisa instar quisquiliaruiu conculcari, templa Spiritus,s,turos haeredes aeternae gloriae, sed tanquam preti si membra Clitisti reponimus extra injurias nominum de bestiarum. Hinc tanquam magna impietas hostium exaggeratur, quod non sepraverunt Sa ctos quos occiderunt, Pial. 79.2, 3. Ob M. At mortuorum est sepelire momos, L impiorum, qui in peccatis mortui sunt, Mari. g. .
Ergo non piorum. Hi ne tantum hoe sequi vir quod pii non sinant se talibus occupationibus, qua lis est mortuorum set ultura, impediri ab obe sic tia majoris praecepti. Habebat hie discipulus speciale mandatum sequendi Christum. Ab hujus obici 'tia volebat se subducere praetextu sepeliendi PMris Christus jubet ut hanc rem committat aliis, ta ipse sesequatur. Non improbat pietatem discipuli ripa rentem, sed vult obedientiam erga Christi manda' tum praeferat officio erga rarentes, praesertim si fuerint impii & infideles, quales hie videtur sit λDiscamus igitui mortuis hoc officium non praesertim cum tempore pestis non videmur tae in riculo posse. Cogitemus nos esse occupatos iu boo'α Christiano opere.