장음표시 사용
431쪽
ctavit, Ipsos suos 3 Cum enim filios regni t i. In hominibus perlectis invenitur gradus prior
aluisset umbris & exiguo praegustu bonorum futu-lied non posterior. Adam in Paradiso ante peccarorum, nos peregrinos & canes dignatus est alere i tum non timebat Deum ut judicem, nec ulla pale- λ corpore, ipse nucleo gratiae, mittens Filium in i scςbat culpa,nisi postquam peccasset,Gen 3. io. Ni came,effundens Spiritum abundanter, Hebr. Io. i. 'irum Adam quidem venerabatur Deum ob ma-Q1 tum ivtur offendet Ze quantopere punietur tostatem& bonitatem, sed non timebat a facie Dei nostra ii patitudo Z Vide Rom. II. xo, ai. Tem- Dbsuam culpam. Sic in vita aeterna non desinet pora ignorantiae in gentibus quidem dissimulavit,' timor Domini, & tamen non ita trememus a facie led graviter puniet , si diem visitationis paternae Dςi ut nunc, quippe qui tremor in perseb gaudio non agnoscemus. Aperuit Deus nobis gratiaeja-l locum habere non potest inAdamo igitur ante pec-nuam. t catum, & in beatis in coelo erat & erit prior gradus Ne negligamus intrare. Sed quid faciendum ut timoris Domini, sed non posterior. intremus ad lautem y Debetis timere Deum & l 2. In peccatoribus inconveriis aliquando inve-perari justitiam. His duabus vocibus totus cultus nitur pollerior gradus timoris Domini, sed non describitur, quo quis peccator potest acceptus fieri prior, Tremunt a facie Dei conscientia citis' aeae
Deo, ut his verbis tale comprehendatur compen- atus, sed non venerantur Deum vera humiliati
dium I heologiae Practicie , quale est EccleL i a
ne ob majestatem & bonitatem ipsius. Hic timor est servilis, non fluens ex ingenuo erga Deum corde, sed potius ex philautia, ut timeant Deum non In sensit lato, pro toto Dei cultu seu modo propter Deum sed propter se. verus Dei timor, Deum colendi, Ps d. 3 . ia. i qui in peccatoribus conversis reperitur,compositus a. In sensu stricto, pro initio & prima parte cul-l pii ex utro lue gradu, nimiruin ex veneratione: Dis,scilicet pro humiliatione hominis stib potentem sonisath: divinae majestatis ac bonitatis, nec non Dei manum,Prov. i. 7. Et sic hic quoque semitur, ς pudore ac tremore ob peccatum de promeritam notatque illam dispositionem cordis, qua homolpcenam. Talis timor Domini est initium sapien- Deum ob maiestatem ejus veretur, & propter pec- lix, & prima pars cultus ac conversionis, ec in quo cata sita a sicie ipsius pavet ae tremit. In nis enim cordς talis timor non est, ex illo non potest profi- duobus venis Dei timor consistit: cisci ulla operatio justitiae aut observatio mafid I. In veneratione divinae magnitudinis & boni- torum Dei. Nam fatis, qua homo se ipsem cum Deo comparans i Ubi timor Domini non est, ibi non est humi-
Dei supra se eminentiam & erga se bonitatem tan- l litas sed arrogantia, dc spiritualis ambit io ac super in cum admiratione agnostis, ut se respectu Dei pro ' hia, nec abnegatio sui, sed confidentia in se ipse,
cinere & pulvere habeat, Gen. 18.et . de exclamet ubi autem haec sunt, ibi nulla operatio justitiae, cum Psalmista, Psal. ii 6 di x Sam. 7. quid repen- nulla communio cum Deo. Ubi autem timor D dam Domino, quis sum ego, & quid est homot . mini, ibi cessat arrogantia, Rom. i I. 2O. Prov. 3. 7.
8. t Sicut metus iaciebat Iacobum se incurvare coram et . in tronore& humiliatione ob peccata, qua s inu, Gen. 33. v. 3. ita timor Domini nos dejicit peccator sua peccata cum iustitia ac leveritate Dei l coram eo. comparans, turpitudinem & reatum situm ita com-l . a. V bi timor non est, ibi non est Lunes & siit, prehendit, utaracla Dei tremat rc se ipsum deteste- i justitiae, & ubi haec non est, ibi nullum serium stu tur, v. 28. a Iob. r. 6. Prior gradus timoris dium operandi iustitiam, sed contentio in statu prae Deum respicit ac veneratur ut Deum. Nam Deum i senti. .i nihil metuit, nihil curat. Si Deum non ipsum ideo quia Deus est, debemus sanctificare in i metuis, justitiam non curas. Sed si corde com ruri
cordibus nonris, eumque facere nostrum terro-l garis ad timorem Domini concipiendum, illico rem, .s. 13. Poster. qr gradus Deum res icit uti quaeris justititiam. Vide exemplum i onis in cruce Iudicem impiorum , eumque ideo metuit non Luc. 23. v. o, a.dc illorum de quibus Actori
quia Deus est, sed quia punit & laedit. Hi duo v. 37. gradus timoris Domini non tantum sunt disti , i , sed etiam possunt esse&saepe sunt separatiNam
3. Ubi timor Domini non est , dii non e: sexitabilitas cordisia obedientiam. Sicut metallum non potest cudi ad certas formas nisi sat molle per c, Lee lorum,
432쪽
larem, ita cor non potest flecti ad cavenda peccata& sectandam obedienti uri, nisi fiat molle per timorem Dei. Patet hoc in liberis nostris. Qui si ius nullo ducitur Patris timore , nullaque veneratione, nullam ei praestabit obedientiam, nee cavebit fendere. loseph non adulterabatur , quia timebat Deum, Gen. 39. 9. Obstetrices AEgyptiacae abstinebant ab infanticidio quia timebantDeum,Exod. I. v. i7. Nui aias abstinebat ab oppressione populi, quia timebat Deum, Nehem. s. is. Hinc dicitur, Iere p. 32. quod quibus Deus timorem siti in cordedit, illi nunquam recedant a Deo. Qui Deum non timent, timore hominum lacile abducuntur a Deo. Vide exempla , .Reg. Ia 26, 27. Iob. I I 7, 8,&c. Iob. 19. 12, 13, i . qui vero Deum timent, hoe ipso timore retinenrur, ne a Deo discedant. Quicunque igitur cupiunt communionem habere cum Deo, timeant Dominum. Nam timor Dei initium hujus communionis. Vide Ea. 8. 13. & vovim illud, Deuter. s. 29. Et qui hunc timorem in se sentiunt, ne ferant aegre ejus molestiam , nec sibi potius optent cor audax &-, timoris ille experi. sciant enim hune timorem esse initium beatituditiis, modo addant quod sequitur, stilicet, ut operentur justitiam. Iustitiae vocabulum dupliciter accipitur in Scripturari. In sensu lato, pro omnibus illis actionibus, quas homo facere tenetur vi divinae legis & prece- onis. vide Matth. q. v. is. Decet nos implere omnem iustitiam: Iacobi t. io. Ira viri non operatur iustitiam Dei. a. In sensu itricto, pro virtute particulari nnius aut alterius praecepti; e. g. aequitate & mansucetudine, Matth. I. I9. ymurtim pro virtute o vi & noni praecepti in negotiationibus do iii cus. Hoc loco sumitur in sensu lato pro omnibus illis actionibus, per quas homo peccator redditur justus coram Deo,
seu pro omnibus illis justis & sanctis actionibus quas justus Deus in verbo suo ab homine requirit, pro omnibus justis operibus quae homo operari de adsilutem Timor Domini est potuis passio &dispositio cordis quam actio Sed iustitia notat nines actiones,quas justum verbum Dei iuste injui est hominibus. Et haec justitia duplex esti. Iustitia Euangelii, scit. merita, satisfactio &obedientia Cli illi. Haec est justitia quam omnes operari & habere debent , qui cupiunt ac ti esse Deo. Haec illa justitia quae proprie austificat, iae. Deo reconciliat S gratiam ac favorem Dei consert, . Rom. IO, 3, . Hanc justitiam operamur dupliciter. a. Per abnegationem nostri ipsus. Nam qui in
seipsis confidunt quod sint justi, discedunt a Deo
non justificati, Luc. 18. 9. I . b. Per fidem seu fiduciam cordis in Christum crucifixum. Vide Iohan. 6. 27, 28, 29. & Phil. 3.
2. Iustitia legis. Sicut nos decet vera fide apprehendere omnemjustitiam, quam Christus pro ii bis Patri sito praestitit; ita nos decet operari omnem justitiam quam lex praecipit. Non enim Christus nos ita ale e redemit, ut non teneamur lm Dei
imposterum obedire, sed potius ideo redemit a nam ledictione legis, ut imposterum membra nostra eis sisteremus arma iustitia , Rom. 6. Haec quidem ibistitia legis troprie nos non iustificat, reconciliat, adoptat, sed tamen justificatos & reconciliatos per iustitiam Euangelii, Deo magis marique accepi facit,& paternam ejus super nos benedictionem promovet. Quomodo operamur hanc justitiam 3 Non dicitjustitiam facientes,sed justitiam ri erantes acceptos esse Deo. Operator iustitiae potest aliquam do facere quandam injustitiam , scd. imprudenter, Sc ex infirmitate, nec tamen ideo definirest eoi irator justitiae. Operator injustitiae potest aliquando facere aliquem a inlustitiae, scit. mundani sic jus boni respectu εc ex livpocrisi, nec tamen ideo desinit esse operator injustitiae , ut patet ex Luc. 13.
26, 17. Operarius igitur justitiae est qui se ipsiui, &Omnem tam operam elocavit ad ficiendum quod justum est, qui se ipsum elocavit in vineam Doni ni ad faciendum opus ejus dili senter, Matth. 2 qui mimbrassia sistit arina justitis, Rom 6. Si toperarius injustitiae est, qui se ipsum vendidit adciendum malum, r. Reg. ra. xo. et s. ita operarius
justitiae est hii se ipsum Domino elocavit, Se aurem sibi perforari passus est, ut Domino se servumjustitiae traderet. Quomodo autem operamur iustitiam
a. Per moletificationem veteris hominis & libi dinum pravarum. qui enim vuli esse operatorjusti-l tiae,non debet esse orerator ed destructor injustitiae, i nec possumus justitiam operari, nisi eum perpetua lucta contra injustitiam quae habitat in nostris membris, Rom. 7. suae lucta peragitur perpetua vi'gilantia contra insidias teruatoris,pnidenti vitatio occasionum peccandi, serio usii verbi de precum. b.YPer vivificationem novi hominis, ut scili' nitamur nos non Mium purgare ab omni impuritate & injustitia, sed etiam nos ipses magis ma- gulae consorines reddere legi Dei intagil
433쪽
es C i, nos ipsos ornantest Ut tiruacatio adiuncti de subjecto, seu signi de si es R. LSi quis Ορο- ratur, si nil est quod sit inter illo in qui is Deus bolet 'Mirum tabuit,& quos sibi in populum peculii elegit. Oponet enim fuerit Deo acc ytus, antes potuit timere Deum & operari iustitiam. Donum & operatio justis sunt dona Dei, fluentia ex aeterno nepticuomod habuit in nobis in Cinito. . a. Ut praedicatio essem de Clusa, ' d. Ii opem tur justitiam , per illam fit acceptus ino. NM pol quam Deus vi emi sui, quo Im nobis habuit laciti, nos fecit timentes sui & operatoresJusti-
bat se interrogatum iri, quod illud verbum, quis ille Christus, per quem pax annunciata, &per cujus nomen possit haberi pax. & quae illii x, quae per Christum annunciit 3 Ideo Petrus Corneliusnresert ad ipsim historiam Chi iiii , prout reccm ge- .sta, a Iohanne & Apostoli, inspecta ac testata erat.
q. d. eii illud ipsum vel bum, cuius impletionem vos hoc ipio vestro tempore experti estis, dc Deus nos annunciarejussit Habemus gitur a .argumentum quo thesis probatur,ec a ductarationem hujus argumenti. quo termini qua explicantur. Argumentum, quo thesis probatur, iamitur a definitione Euangelii. Hoc verbum quod inu a liliis Israel. τ λ. . ., Hebraiimus, pro ουτ . λιν . Hoc illud verbum, id eia, hoc paret remant ei tom est ex illo verbo . quia Deus milit
quae inter Deum ae homines es, revesavit d. an-
e ebit. Est enim amor o , duol cx verbum gratiam habet, non est qima curet cuiusquα Vide dicta movente, Pi . 6 Ps. II. 7. Amr. Id. V. 36.
Actenus propositio hujus orationis. Sequitur
Propositio seu G . quae distributione sal8tis non
si , litit annuntiavit per pro
nunciavit. s. Verbum Euangelii. Eo annunciavit pacem per Iesum Chri tum mnium. Ex utro horum verborum patet, quod ex omni populo acceptus sit De quicunque Deum timeti Ex steriori stil. ex Euangelio, quo pax annunciatu per christum Dominum Haec descriptio Euangesti, prout missum est tirae
Iiti, in v. Test. per Px phm i. Certum enim est, quod Israelitu in V. Test. ita est missum ut te iis Ch fix
curetur,non tantum in ptacator, po v m
m meri . sed ut ficitur, rea or α
Potito habuit Euangestium Is litis mire .
um, tum mentium. st missus ad sectendam pacem et Christi nomen quietudine, cui per peccatum iuberant, liberau
434쪽
DE PRIMO. QUM Israclitis fuerit annunciata pax & recommitatio spiritualis, patet non solum ex sicrificiis hilallicis, sed etiam ex variis clarissinais Scripturae vaticiniis. Vide mechas pacis,Esa. y7 16.&c.& m. io. Hinc Ecclesia Israelitica habuit concionatores pacis, Eia. r. 7. Malach. a. s. sed qualem
pacem Deus annunciavit & dedit Israelitis 3 Utique plus de ipsi,mni brilis, quam de ipsorum pace legimus. Re p. Non loquitur Petrus de pace corporali ista spirituali Pax corporalis potest adimi piis & λ- tringene impiis, nec in illa pax, quae per Christum anni inciata est, sed potius quae or Christi adventum tollitur, etsi non vitis chrisi sed visio homi-m m. Matth. Io. 3 . Pax quam Deus raraelitis an-
nunciavit . suit pax spirit lis & aeterna, opposita spirituali illi inimicitiae, quae per seductionem se tis in humanum genus pervenit , Gen. 3. vers. I , Is. Qua autem in re consistit illa pax spiritualis 8 Qualis inimicitia, talis pax. Inimicitia autem Pritualis ex peccato nata quadruplex est: I. Iviter Deum & hominem Deus hominibus
iratus noledixit tanquam transgressoribus eciam ab
i titero, Ese. 8. s. Israelitae vicissim odium, immo
belluin spirituale gerebant adversus Deum inclor. 7. vers 1 r. Hanc inimicitiam annunciavit Deus te
sublaturiam, Ier. 33. S. & 31. 3 i. Sc. & 32. 33, 39.
II. Inter homines & homines. Sicut enim peccata separatum hominem a Deo; ita etiam homines mutuis odiis & inimicitiis inflammarunt, ut erga lse invicem essem sicut lupi dc ursi cipue magna lerat inimicitia inter Iudaeos ec Ethnicos. Hanc quoque inimicitiam promisit se subilaturum. Pr misi enim se illud odium, quod erat inter Iudaeos de Ethnicos, sublaturum, et ex utrisque collectu.
rum suas oves, easque mutuo amore ita colligatu-ium ut instar fratriim se amarent. Pacem inter
Diabolum impiosque & inter pios homines non promisit , sed bellum predix it, & victoriam promisit piis tandem consequendam. Promisit quidem fore, ut & pii erga hostes se gerant pacifice,
quantum possibile est, Rom. 12. ver tamen vitio impiorum nunciuam erit pax inter pios ac impios,
sed perpetuum bellum ac odium. Interim tamen promi ut, se tam ex Iudans, quam ex gentibus collecturum suas oves , easque quan:umvia natura
mutuis odiis instar servum accensas . tauniturum vera pace veroque amore, ut se invicem ut se tres ament, A mutuas infirmitates tolerent. Videt
promissiones, Esa. ii. 7, 8, 9. quod impletum,
III. Inter homines & erraturas irrationales. Inter hos etiam erat inimicitia.Maledicta terra prinpter hominem, cum prodesse deberet, tribulas ipstuli Gen. g. ove boves ec omniaquae pedibus hominis erant sit ita, Psalm. 8. contra hominem rebellant & tanquam exercitus maledictione armatus hominem opeugnant.&quae, ut prodessent creata erant, homini nocent & vitam ejus perdunt, Hanc
quoque inimicitiam Deus se sublaturum promistit, restiturus homini situm jus in has creatu a, iisque ad hominis usum benedicturus, in tantum, ut etiam quod in iis noxium est, in hominis usum sit converiurus, ct ipsem mortem, quae est ultimus hom hostis, i Corinth. is. facturiisjanuat iistae.vide quod extat Hosa. 37,2o, a I. I .s. 23 Erech. 3 . ar. Porum dictorum sensus explicatur, Marc. I 6. I8 Ptam 9 I. Ir. 13.Non est sentius, qua si Deus a terra sit ablaturus omnem noxam, ut nil
sit, quod piis aegre faciat, eosque castiget, quod
omnia mala sit miti turiis , dc quae non ausor sit sanetiscaturus, & homini in medicinam conversi-rus,donec tandem univina creatura purgetur a v&nitate cui propter teccatum sit ei est, & vi dicetur in libertatem filiorum Dei, Rom. s. IV. Inter hominem dc proprium ejus cor. Hic etiam inimicitia, Rom. i. as. I IOI. 3. zo. Pro prium cor factum est vermis rodens, ua. 66. 2 factus tortor de carnisex. Verum quidem quod in hac vita libidinum dominio sius arum ni binde non mordet, non rodit, sed tamen nisi placetur& sanetur, evigil abit&xternum mordebit. Hanc quoque inimicitiam promisit se sublaturum, &loco condemnationis pacem ac gaudiiun constienti e largiturun EA.r7. V, I8,19, 26, a r. Non quia in hac vita pax conicientiae ita citur, ut desinat omnis titub alio & terror ac metus & accusatio,sed tamen sensim proficitur , ut tandem fiat mera tax, de merum gaudium, RUm. I . 17. En
haec illi pax suam Deus Israelitis ad nunciavit.
Non est putandum, foedus cum Israelitis non habuisse alium fruetum quam pacem terrestre GaCanaan, ea enim non duravit, S paues ilitis contigit, & ne ipsi quidem Ab a amo aut Ieco .. Haecipua pax istaeli promissi iiiii haecipita lispax. Haec pax est legarum veteris A noxia estamenti.
435쪽
IN ACTOR. Apos Tot reo a Testimenti. Nam quos Clistus dixit in N Test.
Iohan. 4. 17. Pacem lego, Pacem do, ulem cui-cti Vo. Test. sibi halnierit m prominum, Psil. . v. 7, 3, . comp. cum muter. 33. 27, 28, 9, Punigitur v.&N. Test. eadem subitant:a, idem scopus Mil. pax jiritualis cuin Deo. cum piis, cum Omi i-bus cremaris, cum propria conscientia. Sicut igitur Israelitarum spes fuit Paxilla spiriti uil s; ira cadam sit nostici sunt haec nostra tempora quibus multus
si mo, multi tractatus de pace, Paeon te poscimur inu. sed qtram pacem qua must Corporalem illam, qua lane metu hostium possideamus nostra bona , iisque in sanitate & aucunditate seu mur, sicut nunc ficimus t Esl ilhi quidem pax optabilis. sed si hanc solam quaerimi , parum est quod quaerimus. Quid enim Z Ac in pace non possumus 'late, o paupertatem vel ignominiam incidere. tristi . tentationibus angi, peste te fame consumi 3 An ille sui in Ductus quem ex religione sperarmas, ut terram possideamus in pace t Exigua sanes elicitas, ecbrevis&incerta, qui anu iam promisen is nisi eum hae limitatione, ouantum stare potest cum Dei sapienti, & cum Ecclesiae salute. . ramus pacem spiritualem dc ccclesiem, ut stilicet habeamus propitium Deum in caelo. amicam clesiam in terris, quietam in sinu conscientiam. Si hanc pacem habemus , corporalis illa quantuni
opus est, adjicietur, Et si Pn justo Dei ji: CAp. X.
Genes Q. 3. Sciverunt lsraelitae, hanc pacem non fieri per laetificia hilastica V. T per Chinium. Et quare Chrii liis auctor hujus Pacis ri RSO. a Quia sui sanguinis merito placavit iram
Dei, & in iuucitiam ejus contra nos abistulit, Deumque nobi icconciliavit, a. r. s. 19.b Quia per sui Spiritus essicacem operationem nos reconciliat Deo, id est . ex corde nostro tot it odium εc inimicitiam ac rebellionem , quam gaimus erga Deum , facitque ut Deumax animo diligamus, ei confidamus, Ec filiali reverentia ae obedientia eum honoremus. Item quia per eundem Spiritum stat num erga proximum amorem in nobis operatur nec non pacatam conscientiam. Epli. a. i , s. 16, 7, 38
e uuia ille eii iste Deus racis, qui Satanim de omnes nostros hostes sub pedibus nostris conculcat, Rom. I 6 ao. Hinc itaque concludimus, quod cuicunque pacem cupit, Christum habere debeat. Qui Clitaillim habet, pacem habet, qui extra Christit mest, extra pacem eii. Iob i6. 33. Ratio est, 'uia qui Christum habet peccato mundatus est. Christus enim sona quo abluitur omne peccatum , Zach. 13. v. I. Ubi autem peccatum non es .inimicitia locum non habet. Iustineati igitur per fidem in Dominum nostrum Iesum Christum pacem habemus cum De Rom. s. i. Cum nos Cnristum habemus,poena nostra recumbit in ipso, dc nos pacem habemus,
croa terris auferetur, habebimus pacem ua bello, Eia s3. e. Qui autem sunt illi qui Christum ha- an persiquutione. . in litituri, in auiti conscientiae, i bent i Quis est quicum veritate gloriari possit is in inone mortis. Haec pax mi, quae superat o- . Chri ibim habere, et in Christo esse in ii in illi in de eo duae diuitiis stros Re'. i. Qui in seipso non abdit, seiplum ouam praesidium custodit in communione Christi, abnegat. Qui super seipso stat . in Christo non est.
Hi l oui uix imior vult hibere Christum . debet sui l ictum eradicare ex seipsse, id est. desint pr'pilam
t. per Chiis Hiaeneiacit rem Israelisia turam esse, seu Israesita, habitiatos pacem. Carylius enim Isi litium P pheta fuit , qui pacein ipsis praedrivit, Esi ci. , r. Ephrea 37, x. Anmmetavit Isriel 'racem, quae per C - sumnt ira otiae ilicienda est. Christus enim luctor huiuς 1MM, Hinc boo lae quo in
Domin hujus pacis,' 'Misii Sia ' si pacis, Ese. ς 3. s. Mich. s. r. Hic erit , id
indignitatem&omnipotentiam cum humilitate de pudore ita sentire, ut nihil confidat suis meritis Nain qui ho ficit , Christo excidit. Galat. s. 2, . Non est putandum nos disputare de re nihili, cum fidiiciam in proprii merita dissuademus. . Ag tur enim de summa rei. Nec tantum requiritur, ut partim in Christum partim in nostra opera conim mus 3 Hoc enim docebant illi contra quos Paulus hoc pronunciat. In nihil quod nostrum ellii ' Maeli a. C astum confidunt. Non in
436쪽
Haec lucta & inquietudo fidelium non est signum aeque infidelis est , ac sui in seipsum confidit. D
ctrina igitur de dubitationibus est contraria paci. Dubitationes quidem invitae, quae contra voluntatem in nobis sunt, non impediunt pacem , sed voluntariae dc destinatae sint, pura puta infidelitas &rejectio Christi oblati.Qui autem Christum per infidelitatem rejicit, Christium non habet . nec est in Christo. Quam necessarium igitur est se ipsum abnegare , tam neces Eunum est vera fiducia Christum tenere, & dubitationes carnis op pugnare. Nam per hanc fiduciam obtinetur remisso peccatorum, pr pitiatio Dei evocatio condemnationis,& quicquid ad pacem nostram conducit. l periculo abiblutum. languidum tamen est & d. 3. Qui per Spiritum opera carnis mortificantile, sub onere fatiscens; ita animus, cui ira ori -
inimicitiae paci contrariae , sed est fgnum pacis nondum perductae ad summam per ione Licut duo hostes post multas invicem exhibitas injurias recens conciliati pacem quidem habent rc inimicitiam deponunt, tal tamen tardi sunt ad fiducii
lem amicitiam: ita nos Deo recens reconciliati, memoria tot injuriarum , Deo a nobis exhibit, rum , aegre adducimur ad filialem ec fiducialem περ ἀαν ema Deum, etsi inimicitiam sincere omnem deposuimus. Sicut corpus aegrotum fiam vi morbi cρnvalescens, & meta sententia a vitae et Christo fideliter serviunt. Qui hoc non taciunt, eati dominio De sententia judicata est vita labsunt Chri isti, Gal. s. a . Rom8. 9. Nemo pomi reliquiis tamen peccati sitistit,& ad suinio spi test servire duobus Dominis contrariis S hosti- i ritualis vitae minus alacris est. sicut ei &vili litatem erga se invicem exercentibus, sed dum unis Cananitis Israelitarum pax erat certa ac tura se vit. alterum oppugnati Christus &caro sunt i quamvis adhuc essent reliquiae oppugnantes: si- duo hostes Dum igitur peceat' litamus,Christo .cut rupta hostili acie victoria certa est; triumphis
contrariamur& sumus ejus inimiet. Ideo Chri- l canitur, etsi hostis fugiens adhue pugnstu vocatur Princeps.& Dominus pacis, ut sciamusiles sententiam justificationis nam & dominio neminem per Christum habiturum pacem . nisi i peccati liberi triumphum canunt, Psil. 6. o. io, licui Christo se vit. Quisquis igitur cupit pacem cum etiamsi pugna adhuc durat. Pax enim tuta in pro Cluisto, inimicitiam suscipiat contra peccatum, & missio Christi, do lucta& pugna nostri sit vera ζ S mortificando, Per & reciproca pugna, qua non tantum oppugnemur, is sed Stortiter oppugnemus t
Pauli, a Cor. s. 18, 9, m. Actor. Io. v.
noc bellum obtinetur pax. Qui vere potest dicere, sed detortiter oppugnemus. Conclude hortatione quod peccato indixit bellum. idem vere potest dia o ocere, quod eum Christo habet pacem. Non qui uni aut alteri peccato, sed qui omni peccato bellum indixit. Nam uni alicui peccato inimicum esse non sicit pacem cum Christo,
ex amore alterius peccati. litatem amat, avaritiam odit.
rus peccati hostis est . qui unum peccatum aeque
Tritia pari Euangelii.Itaelitis in V.T. t es . est, quod ille Iesus Christus, qui illam promi
ocu ac oppugnat atque alterum, parvum aeque ac ' sim pace' esset acquisiiturus, est et Dominus magnum,contrarium suae naturae ac non contra rium, utile lac non utile
dissicile. object. At ego haec omnia sedulo facio, dct mnium, enim est pro is, demonstrati m, casticile smis Iu ac non ret, Mativo, qilo desnitio coni estitur cui to, I litis non' Dotum πρ linieli noni tantum erat anpunctatum, quod meri ρου oriri L 3 - Christu i etiam qui es ei Non conscientiam accuse lenim tam coeca erat Israelitarii in fide, ut nescire tra ac terrentem propter infirmitates & imperfe-iquis esset in quem credebant, a. Tim. i i S -
mal simo erata ron ita, esse D rum es hu
set ritum, Gal. s. 37. Quoties fideles tentantur di a ciuia est Deus es em cori Patri inli*m ultimum, quo cum agontribunt, scilicet i' Iurarum.
437쪽
. I. Quia est Deus infinitae in e statis & Eloriae. t suo re num & Ecclesiam inter omnes stente, ut M esta,&gloria facit Dominiam. At Christus in- inivr alia loca qhram plurima proliat iuuiliit ille finitae majestatis&gloriae. Merito ititur Dominus. Si , ' 6. Et in hoc ultimo sensu,vox Domini hiesumitur. Clitisius est Dominus omnium, id est , ei h vator omnium, quia non solum Iudaeos salvat. sibique in subditum & populum peculii vicit, sed
finitae majestatis de gloriae. Merito igitali vocatur Domi V .e , t . r 2 . 8 Stabomnibus fidelibus debet invocari ut Dominus, a. r. tr. 3. Hoc in V. Test. non fuit incognitum. Vide Πά ia. , ς, 6. Mai. 3. s. Pita. IIO. r. dc
nihil ustatius, quam quod Christo in V. T. tribui xur nomen Ieboab, quod per in N. Tvertitur. Vide ier. a 3. 6. Vide etiam quoni o P u singulorum hominum Z I eo. Non potest propite Ius hoc umbet, Hebe. i ex diveriis v. T. locis i ita vocari, qua eoium demum Salvator ei quos Hoc est fundamentum adorationis &fidiiciae, Nam i salvat, eorum Dominus. quos ut suos possidet. At
qui non novit Christum esse natura Deum &lςh l non omnes fiuvat, immo ne omnibus quidem inuam .is aut Christum non adorat, nec in trium t Euangelio salutem ossuri, quia inon ad omnes mit- credit, aut, si adorat rc credit, proprio judicio pii l tis sermonem Euangelii. Vocatur igitur Dominus idololatra, quia fiduciam collocat oc cultum c d lec salvator omnium, fliu non ex solis Iudae is, sedim in id quod habet pro mera creatura & carne. Si igitur urielitae non credidit sent Messiam esse verum Deum, sperare in illum non potui sient. Habet christus etiam ut homo suam gloriam ac majestatem. sed hane habet ab unione cum Deitate. dc ab exaltatione Dei. Non habet natura, sed dono. I i. Quia est caput omnium creaturarum, per quem Pater omnia gubernat Si ut Pater per Filium omnia creavit; ita ipsum constituit haeredem et Dominum mundi, per quem omnia gubernat. Visede Hebr. I. , t. dilati. 11. 38. Vide etiam Col. I. v. is, 16, i 7. Neque hoc in v. T. plane fuit inc mirum, ut patet ex applicatione Phil. io a. 'iram lictet Apostolus, Hebr. i. io, ii, I a. nec non Psal
mi obivi ibidem. III. Quo est judex omnium hominum. Non tantum habet potestatem inpios, sed est constitu-
Apoc, rq 16. Neque hoe in V. T. fuit incognitum, Prov. s. ar. 16. P l. r. 7,S,', Io. Pi l 7 . v. r. a. &c. ubi inne exprimitur judietatis illa roresia, quam Christus ita aeque in impios ac turi.
A . r. 3 i. quo sensi eum in symbolo Apostolico
Dominum nostrum confitemur. .Hoc nomen in Ver quoque Test. nactus fuit, Psal. rro. r,a,M Mal. 3. I. Mich. e. I. Psa. 6.e, 6. Neque tantum
cognitum sui: in V. a. quod Christus esset princeps re Dominus, qui remissionem peccatorum de conversionem daret V li, sed etiam Mod esset inus pacis super omnes erecturus sidita Patri
ex omnibus popillis & tutionibus DcO colligit Ecclesiam, Apoc. 9, io At enim quae sunt causae propter quas Christus vocatur Dominus eorum quos salvat , Dominus Ecclesiae. Cur Christus magis Dominus Ecclesiae, quam Pater aut Spiritus S. Resp. quia Patre Ecclesiam Christo dedit in peculium&haereditatem , Pul. a. s. Iob. i 7. 6 Tui erant se mihi dedisti. Tibi elegeras in filios & mihi dedisti. Sicut Pater suam Filiam quam tibi genuit. alteri dat in Sponsam & uxorem; ita Cludo suos electos Deus dedit. a. Quia Christus Ecclesiam magno pretio sibἰ acquisivit, Actor. ro. Σ3. Sicut Saul filiam suam dabat Davida, sed prius acquirendam centum Philistoriam praeputiis di occidione Goliath, i Sam. c. 17. v. ae. & 18. as. Sic Deus electam Ecclesiam Chi isto dedit in Sponsam, sed redimendam ac a quirendam sanguinis licio & occidione infernalis Goliar h.
3. Quia eam sibi adsiluit & cis savit in uxorem. Maritus est uxoris Dominus, Genes is v. i a. Iud. 19. z6. a Petr. 3. 6. lam autem Christus non G-lum pretio sanguinis Eccles ana sibi uxorem emit, sedetiim vi Spiritbs eam sibi desponuvit. Hoc r. siam quam unae dispendio emerat, infernali Pestieli eripere di sibi adscirile . a numque ejus perverum amorem ae fidem tibi debuit desponsare. Vides igit in causam, propter quam Christus Ecclesiae Dominus, sol. spirituale illud conjugium, quo Christus Ecclesiam a Patre datam ea manu is divinae
438쪽
divinae justitiae sanguinis lytro redemit, Diabolo nuptam virtute Spiritus eripuit, sibique conciliavit& desponsavit, Eph. s. 2s, 26, 27. Ulus: I. Si Christus Dominus omnium, nemo habet jus in ullam creaturam, nisi qui Christi est. Christus enim id, cujus est Dominus, non dat nisi suis servis. Objest. At impii etiam fruuntur.
Non Jure suo, sed per conniventiam. I l. si Christus est Dominus omnium, ne Pueramus alium Dominum, scit. Papam. III. Ex his omnibus ratet nostrum erga Christum ossicium . quod exprimitur, Ples. s. II, II. Qiule ossicium uxoris erga maritum, tale Ecclesiae ei ga Christum, Eph. s. a1, 23, et . Christus D minus, nos servi. Haec relatio parit obligationem subjectionis, Mai. i. s. Colost . I. IO. Luc. 6. 6. Luc. 7. Sed longe majorem subjectionem v quirit connubiale illud dominium. Quid autem luxor debet marito 3
i. A morem eumque praeter omnia.
a. Fidem, qua ipii fidelis sit, &ipsum fidelem
aestimet. a. Studium placendi ac delectandi. Sicut uxor studet ut placeat nurito, i. Cor. 7. ita Ecclesia ut
IV. Si Christus noster Dominus, quanta nostra est libertas & secitritast Servus qui habet divitem Dominum non metuit famem . subditus qui habet
olentem regem non metuit tyrannos, uxor quae abet bonum & potentem maritum, non metuit
injuritis. At haec omnia habemus in Christo. Quis Dominus qui patiatur injuriis assici servum Z quis im. aritus qui patiatur male tractari uxorem 3 Eph. s.
liari Ecclesiam, quam non centum praeputiis, sed jamira vitae sibi desponsavit Z Vide Roman. i .
v. Si Christus Dominus patiamur neri ejus voluntatem , & simus contenti ejus gubernatione. . Sam. 3. 8. Psal. 39. v. a. sam. is. 26. Abn taus nostrant voluntatem, & faciamus nus vo- item . quae est i ut credamus, Iohan. 6. o. r. Ut sancti simus. 3.Theis . 3. ita viramus ut possimiis rationem reddere ipsi Domino.
sumus conservi. Non igitin quaeramus dominium lin alio . sed simus ut fratres, nec scindamus domum Domini distordiis, Mai. a. i. Actor. Io. v. 37.
HActenus argumentum quo Apostolus probitthesin suae orationis: Deus olim Istaelitis an- nunciavit adventum Iesii Christi, qui ut Dominus ec Salvator omnium, pacem suaeret inter gentes dc Iudaeos. Ergo Deus non est acceptor persen rum, qui solisnudaeis salutem concedat, gent bus aeternum exclusis. Sequitur hujus argumenti e
claratio. Quoniam enim Petro reserat cum inci
cumcisis, quibus Prophetarum scripta non iam dum erant nota, ideo expectandum ipsi erat, ut ii terroretur, quae illa Euangelietatio, quia ille Iesus Chriuus, quae illa pax quam per hunc dixerat euan-rlia tam Istae litu 3 Hanc quaestionem ut occupets,lvat, remittit auditores suos ad ipsam hist rium Christi, scut illa secundum vaticinia Prophetarum eo ipso tempore contigerat tam publi , ut rc ipsis Gentibus circa Iudaeam habitantibus inc gnita non esset. Vos Ditis inquit, verbum quod factum est per totam Iudaeam inceptum in Gesaea post barrisinum quem Iohannes praedicavit. I. Vos scitis verbum. Verbum hic idem est quod res. Non enim dicit λ hal ον, sita Scitis historiam quae contigit. In V. T. Euangelium erat sep dictum. In
factum, impletum. Olini Prophetia, nunc histo
II. historia ccinit in Galilaea, et secta est
per totam Iudaeam. In Galilaea enim Christus educatus , prima sua fecit miracula , quibus suam gloriam mani finavit, Iohan. r. primasque conciones habuit, Matth. v. I r. adfin. p. Postea vero
totam Iudaeam peragravit, ibique docu t & miracula patravit, praesert: minurbe usalem. Duo lue quaeri possitnt I. Quare Christus noluerit extra fines Iuda ae&Galil Euangelium praedicare ξ: miracula facere ' Venerat utique ad salvandum aeque gentes actu M'naeque gentibus praedicavit ac Iudans Z 'sp. Christus diuit in carne esset non so'lum i se extra terram sanctam non exiit, sia etiam Apostolos ire non sivit, Matth. io. ς, 6. & vix Eth nicos in Iudaeam ad se venientes alloquio ullo v luit dignari, Matth. is. 2 ,r6. idque propter has causas : l. quia opus redemptiqnis debuit pera A
439쪽
rses , ante pum Ethnicis aperiretur aditus ad l 3 Quia ita requirebat vaticinium seripturae, templum Domini Christo passo scissum est velum, i Ei 8 a 3 &9. i. uti specialit reo accommodatur ec emis adit ad Sanctum Sanctorum. Spiritus Matth i S. de unius sanguine Christi acquiri, ara m l . ut ostenderet se gratiam sitam non dare pro
si per omnem carnem effunderetur. a. quia Chri-l pter merita& secundum dispositiones homitium. stus, etsi Iudaeorum & Gentium Salvator est, voluitlPatet ex variis locis scripturae, quod populus Gali- tamen prop:er antiqua Israesitarum privilegia, & i ta prae cateris iberit populus rudis,adcoque con
temnus. Vide Iohan. 7.s a. Iolian. 7. Actor. 2.
v. . voLait igitur rudius eccontempti si ius a parere, ut doceret se non prorier sipientem & eruditionem re divitias, ξ c. re gratum. Saeut natus mimo omnium Palloribus voluit annunci iri; ita Ministerium suum volvit incipere Uud contor
ptos Galilaeos. Hoc animum aed. at humilibus cicontemptis. Apud tales omnium libentissime habitat Christus, modo quaeratu III. Dividit iurem Apostolus ris historiam Christi in tres partes: t. in eam quae sacri est ante Christum. i. In eam quae iactit i Christo ipso. 3. In eam quae facta post Christum per Apostolos. Ante Christum fuit baptismus Ioha ni v. 37. De Christo ipib piri ponit vid.
l Post Clitustum sequitur Ministeritim Aro h lo-
quo ortum sitim ex illis habebat standum earnem . Utastis hime peculiarem honorem, & hane si uinem exhibere gratiam, ut illis prius ala in- ut Euangelium, araequam e ad gentes conve teret, utque illos los proprio ore doceret, quod pro ni no privilegio nabetur, Hebr. I. I. ut ita patereto non a Deo deserios, antequam finali in p itentia ec obstinatione cordis Deum suum d seruissent. Hoc illud Act. 3.16. ec 13. 6. Hinc Rom. is. s. Paulus hortatur Gentes, despiciant Iudaeos hoc argumento, quia Christus circumcisioni, id est , si is exhibuerit hunc peculiarem honorem, uti Grum Minuler de Doctor subis sit proprio ore. Hoc privilegium Paulus ficit iundamentum hortationis,ut Iudaei tanto magis obediam angelio, Hebr. 1. 3, 2, 3. compar. cum Heb. t. i. in bus Deus peculiarem gratiam ic honorem ex-HOet, eorum contemptum &ingratat udi neni peculiari severitate vindica .
Cur Christi in Galilaea crepit suum ministe- l tum Christum proicantium , & praedicitionem rium 3 Hoe utique videtur esse contra Scripturam Luc. 2 - 7. Eo. a. r. ses, Haec loca non loquvn. turde Ministerio Cncisti, ted de Ministerio Apost lotum. His praest iis fuit hic ordo, ut prius Hierosolymis, pollea in Judaea, tunc in Samaria, denique inter Gentes praeduarent, Actor. r. v. 8. Sed hanc legem Christus sibi non posuit, verum suum Mirusterium in Galilaea voluit incipere, idque pro pleri a causas: LVt ostenderet se esse illum Solem c iis ortus promissus erat Patribus Sicut sol in extremis ec ii
s tem partibus oriens sensim elevatur ad vcrri in , Christus oriens ab lio cursum suum G siis ea in extremitate de sensim adicendit , dinnec instar meridiei lotam terram Iudaxe illustravit. suini testimonio Prophetarum confirmantium.
Orditur Apostolus historiam Christi baptism
te Iohaniata. Cur non potius a nativitate Christi Annon Cornetbo aeque scitia necessarium erat,quod
Christus esset Filius Dei. natus ex Maria virgine tmst. Apostolus provocat ad ea, quae Cornelisis
sciera , quaeque tempore ipsius contigerant. A t vero itativitas Christi non nisi paucis pates , α longitudine temporis fere oblinarata, adeoque pistra docenda erat.ubi ex iis , quae ipse viderat, convicius foret. Praeterea nativitatis historiam non omnino silet. dum eum ait a Deo unctum& imbutum Spiritu .S. quod in nativitate praecipue comtigit. A Iohannia autem Ministerio merito orditur, quia ille praecursor Christi, iam ipsi paransis e-α. vesui s. ostender: Dominum omnium, im l cundum vaticinium Malach. 3. i. Matth. I i. io . ccipiendo suum ministerium in Galila a Gouium, ' Malach. . r. cxim Matth. 11. 1 . videmiam. loli. - , i. 6 Resutat hie locus Anabaptistas docentes. qu Iohannes Baptilia non sueti: Minister Novi testamenti, sed Mutister legis, ut praecepta ejus non sint Euan lica, quae os gent ut rixam . e. g. cum ex tunimonio Iohannis, Luc. 3, 1 . e n- firmamus militiam esse licitam , re iciunt hoc.
io in ea parte Galilaeae, quae vicina erat Tyro, & sidoni ,α cujus vigilui uitas pertinebant adri mi Tyri, datae ipsi i Silomone. i. Reg. v. v. i. adeo . sue Gentibus Ic Iudans mota erat inhabitatio hu-nni gionis. Huiuitur coepit docere, ut se ostende
unxium de iuvi rii in Doctorem.
440쪽
. lo COMMENTAR Irestimonium tanquam legale, non obligans Christianos. Sic docent bapti iam Iohannis non valuisse ad Clutem. Sed rimis hic expresse N. Test.
tempus orditur a Iohanne. Vide Mattriri. ra. &Luc. I 6 16. Hinc Matth. II. 9, IRI . non reputatur inter Prophetas, sed dicitur aliquid plus misso, quam Propheta , etsi minor iis, qui in N. Test. e hoc 3 cuia non pracilitabat venturum, sed diagito o heia dat praementem, & ipsi operi salvationis accinctum, Iob. i. 29. Apostolis tamen minor erat, quia non praedic t opus salutis perachim ac petie m. sed hoc non derogat ej iis dominae, 'uin sit Eua lica Christianos obligans. Praeterea in se ipsa salsa est Anabaptistarum thesis, quod ante Chri tum non fuerit nisi lex, & Euangelium demum incipiat a Grillo vel ab Apostolis. Habuerunt di veteres Euangelium, sed tectum cortice
caeremoniarum, quo nunc nudatum est.
IV. Quodnam autem ossicium Iohannis, & qua in re consistebat ejus Ministerium 3 seo. Praedicabat baptismum. id hoc est λ Baptismus utique non praedicatur sed admitti stratur. & Marcus c. I. εexpresse distinguit inter baptizare & baptismum praedicare. I p. Baptismus Iohannis hic sumitii rpro doctrina Io inta, sicut etiam fit, Mati. 2 ι .as. Actor. a 8.rs. & i9. 3, . Qiae autem erat doctrina Iohannis 3 Messiam olim ex minatum jam venisse in mundum. & propediem ene revelandum. Tempus igitur esse, ut unusquisque per veram poenitentiam se paret ad filium Dei vera fide recipiendum, Matth. a. a. Hinc dicitur Domino viam parasse, aspera complanasse, corda filiorum convertisse ad Patres. Christus promissus erat. & a Judaeis quo- 'ue ex spe labatur. Sed non qualis erat, ac qualem imaginabantur, redemptor corporalis. Spiritualem redemptorem animae nemo exspectabat, quia peccatum non sentiebant, pleni imaginatione prir justitiae, vel contemnentes iram Dei. Miuus igitur Johannes ut Ministerio suo homines percuteret sensu irae divinae, indicans iam venisse ultimum tempus patientiae divinae erga Judaeos. Iam ultimum exhibitum iri beneficium . Dominum enim, hactenus loquutum Patribus, loquunt rumper proprium filium. Si hunc rejiciant, adesse terribilem illum diem reprobandit uius 'muli, Mai. . i. Hoe Ministerium Iohannis non ruit ita proprium Iohanni, quin sit com-
'ne Ministris Euangelii N. T. post Christum,prie. 1inimiis, in quos finis mundi pervenit. Illorum enim est praeparare Christi viam ad adventum se-usPRAc TI cuscundum, ad secundum illum terribilem diem. Pii- mus adventus Christi fuit dies terribilis propiar I
dicia in Iudaeos. secundus terribilis omnibus. Ni, urum tui: ur est induere zonam Iohannis. Vide et iam quae dicentur, in Actiar. 13. a , as.
Actor. IO. v. 38, 39. Coscio CXXX. Post tuam Apostolus argumento sumpto age
neralibus promissionibus pacis Iesum per Cn -l ibim, quas dudum Israelitis Deus euangelizav l rat, demonstrasset, Deum non esse accepi enis personae, id est, Deum non propter naturales alii quas eminentias Iudaicum populum p caeterismpulis ita adoptasse. ut caeteras omnes Gentes a pateticipatione salutis aeternum excluserit, sed quod pax et salus, per Christum parta, sit aeque Gentibus ac Iudaeis par. πη exspectandum ipsi erat, ut nelio & caeteris incircumcis . scripturae, nonatara una m. aris , interrogaretur, quaenam illa pax eu et& quis ille Iesus Christus , de quo liniueretur3Hanc interrogationem ut occuparet, argumentum suum declaraturus remittit eos ad rem Eliangeli
l cam, non ut olim in V. T. praefigurata, sed ut nul per ante oculos ipsbrum facta & practiora erat Hanc historiam Euangelicam tribus capitibus comprehendit: i. Acta & ministerium Iohannis ante Chri
ii. Acta ipsius Christi dum in terris viveret. 1 ι I. postquam Christus δterris excestisset.
Historiam Iohannis nuper quantum opus erat, declaravimus. Accedimus nunc ad acta Christi quae Petrus quatuor capitibus complectitur, ena rans Christii. Vocationem. a. Vitam.
Post haec sequuntur acta Apostolorum, quae adi praedicant Christum esse constitutum