장음표시 사용
121쪽
Liber I. Meteoro Iogicorum Aristotelis
M'ae plures , & Imiores , maiorem piam exhala num , si continue addesisset eleuabilis, possena attralaere , coeterum non potest clari tanta materia eleuabilis ab
his inferioribus. quia tempore aestim, pereatorem Solis dissoluitur, &in hyeme in per frigiditatem, & humiditatem impeditur , rie sit Eleuabilis, ut materia idonea ad efformandam Galaxiam.
Obiicitur Quinto quia Galaxia sibi similis undique non est, verum alicubi amplior , alicubi contractior , alibi clarior, alibi obscurior . Item alia sui parte simplex, alia geminata conspicitur , sed huiusmodi diuersitas nequit in aliam resum di causam , nisi in exhalationem , quae quandoque magna, quandoque parua Vibtellarum in altum eleuatur, ut continu tur Galaxia,ergo, &c. Minor patet a sim, ii de Cometa;n insuper quia coelum, cumst uniforme in suis partibus , non Pinterit esse causa huiusmodi diuersitatis. Respondetur Negando Minorem, quinimo nuiusmodi diuersitas, quin videtur aliquando in Galaxia, non prouenit ex magnitudine, aut paruitate exhalationum, ut salso supponitur in argumento, sed ex dis Brmitate partium coeli, ubi apparet GD Iaxia ;nim ut dicit Doelat Subtilis, huiusmodi partium aliquae sunt densiores , aliquae rariores, & harum aliae magnae, &aliae paruae , unde sequitur, quod lumen refractum, vel Coelum , quod de se est perspicuum, faciant apparere talem diuerinsitatem in claritate, magnirudine, ac paruitate, non autem varietas exhalationum quia nulla est. De bis, qua in laco in inferiori, terra
pressionum natura, quae in superi ri loco gigni solent,hoc est, in suprema a m regione , nunc in praesenti nititur palam nobis facere illas Impressiones , quae in inferiori loco, idest in media eliisdem aeris regione etaimari dicuntur; eademque parsitur in duo tantum capita, in quin rum primo proponit se acturum de generatione vaporis, Nubis, Caliginis, Pluuit Roris , Pluinae , 3c mula r In secundoveth de Grandinis generatione . quoad primum , animaduertendum est, Vaporem ad mediam aeris regionem, virtute Solis subuestum , illic aduen tium, ac extrinsecum calorem, quo sur- surri serebatur amittere, vel qdia in infima region qui Solarium radiorum reflexi ne illi eatorem praestabat , procul disiunctus, vel quia mediae regionis algore va lanis ; Vnia propria forma substantiali aquae suffultus, aetherio frigore praemente,& praesertim sydereae a trinis vi patii tim addensatur , ac nubes evadit , siquis dein Nubes nil aliud est, quam Vapor a
Ex nubibus autem quaedam steriles,ali Oecundae conspiciuntur.Steriles sunt,quae vapore Subtiliori, & minus humido co geruntur , quibus etiam exhalationes admiscentur; Quamobrem in aerem iaci id vertuntur , & pluviam non effundunt. Huiusmodi sunt nubes tenues, dc albae , quae aquarum desectum , & serenitatemnam albae , atque densae nivem, rubrae autem , utpote multum exhalationis coni nentes, Ventos praenunciant. Foecundae existant,que cramoti limmicitori vapore conuelutinantur, quarum crassities, &obscuritas humorem praesignificat. Pluuia est nubes, in aquae guttulas s luta: nam vapor solis, de Astrorum viri te ad mediam aeris regionem subiectus incillius is iditatem densitatem redactus, vertitur in nubem , & nubes in aquam guttatim descendentem . Proinde Pluuia, si a subsilaniori mediae reginnis tracta desiliat, propter assiduam, de diuturnam aeris diuitionem,in minutiores conteritur guttur e contra si ab inferiori. A crebri ribus, 3c minutioribus guttis iugiter defluentibus , imber : a grandioribus, magno impectu deciduis, nimbus: a medi cribus , pari impetu Stillantibus, vocatur pluvia. Vehim cum praeter naturae consuetu dinem, pluuiae nonnum3uam amare, lacteae,sanguineae,aut ranis, vermibus pisse culi lapicissius, serroque irrirnixtae descen dant earum rationem operae pretium est indagare. Igitur quoad pluuiarum amaritudinem dicendum, eas amarescere, inexhalatissem , & terrestreitatem , quae Y-
122쪽
- cum vapore eoncreuit, & in nubem est a de fata, pluuia enim ex tali nube in prodiens aniaritudinem trahis. Quanti mal lacteas, de sanguineas dicendum, non
pluere lacte , aut sanguine vero: nam ab animantibus inuis rantum verum lac, v
viisq; sanguis generatur , sed humore questim lactis , M languinis apparentecesse perfuso. Quo circa cogitandum est aut per Solis seruorem de locis cmemis, & i ubricosis humorem rubidum hamriri. ac sursuin euchi simul cum vapore, qui postea conglutinatus in nubem, aquas rubre factas edat: aut in nubibus materiam
tmestrem,&adinamVombari, quae postea aquas rubro colore aspergat; ut a fuligine in undana iniecta color angulineus, seu rubeus solet oriri. Idem dicere dum de lactis pluuia . Quoad Hucitas ranis , vex 'as claculis, echioavs Mi μ- imiriditas ,r
spinulendum, anas,mures, Ec v rmes, sicut ex putri materia in coentas, atque putrescentibus terris frequenter nascuntur,
sic mirum non esse si aethere pluuio e p
rrida materia, cum vapore eleuata, Od cantur, non secus, ac in tellure gener
baritur . Caetera m quoad pisces, lapides , dc iervum , dicendum , pisces per turbinem e Mari, ac fluuiis creptos, Vna cum nubibus agitatis in alia loca deferri , de cum pluuia deorsiun immis . Idem quoque lalieandum de nimiis lapidum, ferri, ec huiusmodi, nam lapides, ferrum, dcc. vehementi ventorum impetu de regione in regionem possuntesportari , Et lapidibus , ac ferro illic posuere. Caligo seu nedula, Sc turbularua suli
go,quae aera interdum inlascat, de est duplex . Altera, quae in aere toti pluuiam remanra, quasi nubis summultas, de excrementum, ε haec non est apta, ad imbres creandos. Ideo quemadmodum ali
'κ cibi partes in substantiam aliti anim
lis conuertuntur, re aliae m excrementa :- possumus in nube quasdam patres me ditari, quae in pluviam transeant, & alias, quae in aethere, tanquam innutiles, de ex ementitiae relinquantur. Itaque si caligo sic se habeat, eam tore sterilem. ac sere nitatis praenunciam . Altera,quae est quasi spuma, leu nos vaporum, de iocis hum tabus = dc paludous icaturisiuium,qui Ob
crassitiem nequeunt asccndere, sed aerem terrae propinquum obuelant, δc haec, si s lis radiis dispergatur, & manescat,serenitatem praemonitrat. Si sursum euolet, dc sese vaporibus agglomeret,in pluviam solet conuerti . Ros emanat exiguo, dc subtili vaeore , qui in ima aeris ora, temperato noctis sti Fore concretus , in guttulas, instar aquae in rerram piociduae , herbis, arque arD tum soliis adhaerentis, conuertitur vera, de Autumno potissimum ubi temperies floret, sereno, ac tranquillo tempore L neratur : Nam aethere fluentis madefacto,& natuum incursione,vapor, ex qUoco sueuit effluere, dissipatur, & concrescere-
nequit . E rore , diuersis dispositionibus affecto, iuxta coelestes influxus, & loc
rum naturam Mel, Manna,& Sacchariun producuntur,& procreantur.
Mel , vapore ad rotis productionem idoneo. conditur, si cum illo halituum te restrium, de iubtilium paries quaedam commisceantur; etenim earum mixtisne cum hinnido tenui, non valde dissolubili, coelestis caloris, & syderum opera gignitur succus praedulcis paululum viscosus, quo herbae. flores, εc arborum istia horis matutinis inueniuntur aspersa . Hunc si1ccum a s colligunt , in alutaria des runt , mir ue artificio in mel perficiunt. 3uod vero mel E seipsis simpliciter no i aurigant,neque ex floribus conficiant,sed melleum humorem, modo enarrato , s
gant , dc recondant,Armoteles lib. . Hist. Animal. cap. χχ. hoc argumento suadet quia si de cellis autumno tempore mel subripiatur, tametsi deberent eo tempore reparare, eropterea agri nondum den ruere, e quibus solerti industria seligebant flores, nihilominus vernante solum temporc , ad metum restaurant. Verum inmciari non debemus, ab apibus millito ii mari accidentariam pellectionem conseseri,nempe digestionem, ac tenacitatem, lioquin concedendum esset, ab hominibus
quoque posse eodem modo collibi, quod nemo hactenus audiuit Proinde inibi proloquitur Philosophus, Apes e noribus f
uos construere, ceram ex arborunsia 'ma, humore, seu gumma congerere , ocmel ex rore colligere . Cur autem quo
tam mel sit altero melle dulcius. iucidius, in magis Diuili od by Cooste
123쪽
Liber I. Meterologicorum Aristotelis
magis odoratum, magisve graue aut aliis imbutum qualitatibus. ex locis niagis,minusue eius generationi consentaneis, ac ex floribus, & Qlijs, quibus inhaerescit, peti debet responsio, & pro locorum aptitudine, sorum ;& Bliorum naturali proprie-.tare dirimendae quaestiones a Manna, nullo apum , aut hominum conspirante solertia,codem sere modo generatur , quo mel: nam cum tenui vapori. confico commiscentur nonnullae partes terrae subides , ita ut humidum aqueiim xcoquatur, ac terrestres particular, cum .exigua humiditate permaneant, liquor
candidus, & dulcis gignitur, qui appella-etur Manna, Arborum talijs, herbi ac telluri adhaeret, indeque colligitur . Nec manna, nec mel ubique producuntur, sed in aliquibus locis duntaxa pro eorundem peculiari aptitudine, regionum temperie, ac Coriorum influentia. Saccharum est Succus dulcedine reser-rus , ab aetherio rore in arundinibus coli
eris, ibique coagalatus, qui postmodum
intra arte pet ignem excoctus, candorem,
α spissitatem recipit. Cuius rei causa asse- Tendum,arundines illas singulari cumul tas esse virtute, siquidem in eas. etsi cla sis ut ruditur. Mirabilis huius effectus im-Potes experimur nostros calamos, &non nisi , quia carent ea dispositioiae ad rorem recipiendum , & perficiendum requisita. Praena, ut dicit Aristoteles hic, consti- ruitur exiguo, & subtili vapore, debilem calorem continente, inter diu Solis viri re non longe suspensis, idest ad infima a Tis regionem euecto , qui superueniente noctis vehementi frigore congelatur, &decidens haeret arboribus, ac terrae: Pruia Da , 8c Ros partim conueniunt, Zc partim differunt; Conum int quidem tum quia vapore Subtili. tempore sereno, Sc tranquilio generantur , in humiliori aeris r
gione , non autem in montibus 1, tum quia vapor ille,de cauis, & humectis locis ad Gus,prope terram considet, cum a modico calore in sublime efferri nequeat: lumula in excelsiori tractu aet MaximE ODuens' consistentiam illam dis lolueret . Differunt vero, quia vapor , Cx quo gi menda est pruina, congelatur : minime Xero VaPOI , ex quo ros emanat. Deinde pruina fit hyemali tempore , quando aer magno frigore riget: at ins oritur vere, M autumno, quia moderatum exigit ces
Nix prunuit ex nube, mediae regionis algore in glaciem coacta : vapor enim in
nubem conuertitur, M nubes, priusquam in aquam loluatur, vehementis frigoris, admixtaeque terrestrestatis opere congi
clatur de nube vect conglaciata quoniam frigoris est humorem , quem strinxit e primere,de emittereὶ in λrmam floccul rum expressa, decidit nix, hyeme poti simum, & veris initio: frigus enim hista
temporibus urgere assolet. Discrepatri, a pruina, nam quando nubes glacie co trahitur, fit nix: de quando vapor est conglaciatus , gignitur pruina. Deinde nix est mollior quam pruina; etenim partim te rae excretionis continens, imbecilliori frigore cositur, minusque duresciti est enim minus ucca, quam pruina, & ideo, velut lana extenditur, ac flexilis nullo negotio comprimitur. Uice veri a pruina, quia copiosa terreae excretionis admixtione conglutinatur , durior est , passim concumrente actiore frigore ad ipsam congela
Nivis albedo prouenit, aut ex commixtione partium, quae aereae magis existim sicut, 8c spuma candescit, & atqua ob olei interfusionem candidior euadite idcir Aristoteles a. de Gener. Animal. Cap. a. n uem esse quandam spumam edisserit: aut ex frigiditate , quae in quibusdam rebus candorem solet producere. Praeterea nix, textibus Alberto Magninlita a. traαI-Cap. 16.& Plinio lib. 17. Natur. Histor. Cap. a.
in eraealtis, & frigidissimis rupibus in crystallum aliquando mutatur . quod etiam intra terram, non secus,ac alios praetiosos lapides reperiri , experientia manifestat rQuoad secundum caput, in quo agit de Grandine, ius describit illam,clei e re dit modum eiusdem generationis , assignatque tempus, in quo potissimum fieri
contingit, ac tandem enarrat accidCntia , quae illam consequuntur.
Grando igitur est pluuia in aere gelu constricta. Ortum habet a vapore, inru stribus halitibus aliquantulum admixto , qui ad mediam aeris re ionem accersitus , trigiditate cogente verutur in nubem, Mnubes
124쪽
nubes, guttatim defluentem in aquam; at nulla interposita mora, antequam terram peta , & atringat, conden latur, &rigescit. Grando vero minuta, atque rotunda, Vci non rotunda , . angularis , & magna congelata, impetuose descendit. Minuta
scillari, ac rotunda , si congelatio in suis blimiori loco e tacta fuerit,nam que gran dioris erat molis, longiori motu, &confictu minuitur; non rotunda, angularis,& magna, quia prope terram congelata diutinam non est passa conflictationem , nec cius anguli confracti, nec magnitudo
Nubis congelatio bifariam accidere pintest , vel per antiperistam , quatenus
externo calore stipata , atque circum uenta innatae frigiditatis vires colligit , vi fortior hostem retundat , sed magis frigescens consactatur : Ves pet intcnsius aeris ambae is frigus , dum nat xae cisiis itigiditati externus rigor adiungitur Grando aestate ac layeme conflari poterit, si aer calore, vel frigore, eius conginstoni congruenae pol Icat : praecipue t men , Vere, & autumno contingit, quia tunc aer vaporibus exuberat, & natus ad Nubes congclandas aptiores accedunt:Rut in maturationis fructuum temporc gramdines, ana quae viget calidi,& luimicli vi tus ad Ductus maturandos , quorundam Astrorum vi ad construendas grandines euocatrix. V muris inter fiunt grandines in temperatioribus locis, nives autem in frigidioribus. Vc im enim verti, cum imter Philo1ophos vertetur controuersia de Ioco ubi grando generetur, quoniam Aristoteles intextu, eam in inio aere promterram Senerari, docet, relictis aliorum sententiis , ei omnino assentiendum est :quamuis non foret absurdum dicere, Philosoplai mentem, hoc pacto accipiendam, nempe simpliciter non denegaue , quin grandinis generatio possit in media aeris plaga fieri, sed tantum afferuisse iuxta
regulatiorem naturae ordinem in infima regione procreari. Glacies est aqua congelata, nedum bfrigoris vehementiam , sed ob terrenae concretionis admixtionem,quae ad aquam conglaciandam summopere ccnfert: nam
si aqua solum exuberantis stigoris acri-
monia ingelasceret, suapte natura perpe tuo deberet esse congelata, cum frigidit te summa naturaliter potiatur, & nihilominus eam conspicimus fluidam prout tae isius natura postulat. Insuper glacies cogis tur propter aliquid caloris, humidam oecoquentis, nam cuilibet concretioni siem per opus est calore,ut videbimus in A. M
Differt autem glacies a grandine, quia grando in aere congelavr, glacies veris in Stagnis, paludibus, fluuijs, alijsque eiusmodi locis prope terram, vel in terra, ac etiam in mari interdum accidit glacies, ut scripserunt nonnulli Auctores tum Antiqui,tim Moderni De Meteorologicis, seu Impressionι-bus ex vapore derivantibus.
DVplicem materiam,ex qua impressiones meteorologicae efformari solent,
Statuit Aristoteles in hoc primo lib. Sum.
I .cap. . & Sumnia unda, cap. I. alteram
calidam, & siccam, quam exhalationemnqminauit, alteram vero calidam, & lm-midam, quam vaporem vocavit . Hunc asseruit de natura aquae, illam de natura ignis. Hic nomen inuexit Meteoris, d riuantibus ab cxhalatione, quae ignita a pellauit ; ille vero denominationem tribuit Impre monibus, oriundis a Vapore , quasque aquea dixit . Igitur cum h. ch nus tradiderimus naturam , & conditi nes impressionum ignitatum , superest , ut in praesenti de aciueis sermonem s ciamus , dilucidando earum naturo , & affectiones , & primo quaerendum est. Vtrum Impressones aqueasnt omnes eiu aem speciei Z
Eteora, seu Impressiones aqueae, de quibus nunc acturi sumus , sunt
Pluvia, Nix, Ros, Pruina , & Grando cum suis dependentibus. De his omnibus
125쪽
o8 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
Investigandum est , num singulae constἰ- tuant tibi proprias species infimas , vel
omnes sub una , dc eadem contineantur
specie specialissima - Vcrum quia unitas specifica, de qua nunc intendimus, noncst metaphysica , scd physica , quae consistit duntaxat in conuenientia Substantiali, & consimilitudine generationis; idcirco opere pretium duximus inuestig re pi ius unicuiusque generationem , &postmodum, exieta una conuentcntiae , aut disconuenientia, valeamus concludere unitatem , vel differentiam specificam inter illas . Hoc autem, ut praeli mus , ne confuso modo contingat nobis proccdere , iccabimus hanc quaestionem in alias quaestiunculas Iaterales. Et primo inuestigabimus generation m , causas , & accidentia Pluuiae. Secundo expendemus Ni uis naturam , &ortu in o.
Tcrtio Roris officientiam cum suis de nuciatibus . Quarto Pruinae gigniti nem. Quinto Grandinis generationem. Sexto tandem ex his omnibus respondebimus ad quaestionem principalem. An generationis modi causae, ct acciden.
PRO horum omnium declaratione , acres blutione iundamentali , praeterea, quae diximus in textus enarratione cap. I. notandum etiam est primo ex D ctore Subtili hic q. a I. ab his inferioribus duplicem eleuari fumum, si uel halitum , quorum prior exhalatio, posterior vapor, etiam ab Ai istotele, nominatur. De exhalatione iam dictum est, nunc de vapore halitu agendum . Est autem vapor , ut reiam alibi innuimus , fumus quidam Subtilis, ac inuisibilis , per calorem S lis , & Astrorum calefacientium eleu tus ab aqua, & corporibus humidis, retinens quidem humiditatem corporum a quibus cicuatur , habcns etiam caliditatem. & leuitatem ab elcuante . Cum huiusmodi vapore interdum elevantur etiam guttulae aquae, quemadmodum cum exhalatione cicuantur particulae terrae , &quandoque vapor cleuatur a terra , de corporibus terreis ,& quod eis sit admixta aliqua laumiditas , de per consequens cum tali vapore eleuari continsit nonnumquam exhalatio sicca. Huius inodi autem eleuatio vaporis fit usque ad mediam regionem acris,ubi vi frigiditatis eiusdem, cogunmr nubes, ex eodem genitae, adeo vi possint fieri materia idonea aptaque ad gignendam pluviam. Secund5 Not.ex eodem ibidem, nubem ex vapore genitam esse duplicem. Quaedam enim est subtilis, & tentus, quaedam
crassa , & spissa . Ex priori prc pter des
chum materiae , vel intensae Disiditatis condensantis, non generatur pluuia, qui nimo est sisnum serenitatis , ut inserilis dicemus: Exposteriori vero , &quia in continet magnam vaporis copiam , icruoniam per frigiditatem est Dene con-ensata , Ut ex foecunda genitrice , ri scitur pluuia . Insuper aduertendum , quod pluuia non solum generatur EX V pore aqii eo eleuato superius , sed etiam
gigni potest ex ipso ac re mediae regionis , si stigiditas fuerit multum intensa , quae sufficiat ipsum condensare ; siquidein , ut dicit Aristoteles lib. secundo de Gener.& Corrupi. Sum. 3. cap. primo , quodli hct elementum est transmutabile in reliquum, & sic aer in aquam . Ex his infertur , duplicem esse materiam ex qua generationis Pluinae , alteram regularem , dc ordinariam, & haec est nu-
S , ex Vapore aqueo genita ; alteram vero non ordinariam , M sere irregularem , 5c huiusinodi est aer regionis in diae , per eius frigiditatem coactus in
Tertio Notandum ex eodem ibidem , uatuor causas concurrere ad gigne am pluuiam , nempe materialem , ω malem etiacientem , & finalem . Causa materialis est vapor aqueus , coactus in nubem , vel aer mediae regionis Coridentatus per eiusdem frigiditatem. Ca sa efficiens est calor eleuans vapor m ,& frigiditas ipsum condentans, si hic o Cox- sum propellens . Causa tormalis Esi sorma aquae, vel mixti impersecti , latis propinqui aquae naturae. Causa laridem
126쪽
Dispud III. Quaest. I. Sectio I.
Quarto Notandum ex eodem ibidem, d Isici modo, iuxta duplicem materiam, posse gigni pluuiam. Primo modo ex V
pore , ita nube vaporosa generatur, Cum
vapor eleuatus ab istis inferioribus usque ad mediam regionem aevis , ingrotatur ,& inspissatur per frigiditatem, & conue titur in nubem; tunc nubes ista per vit riorem trigefactionem , iterum inspissatur, 3c conuertitur in aquam, quae to stea guttatim cadens deorsum , appellatur pluvia. Secundo modo gignitur per reflexionem vaporis propulsi a frigidit te obuia mediae regionis , ad modum , quΘ Dignitur aqua ex fumo ascendentevique ad operculum cacabi; quandoquidem videmus , quod in tali ascensu , cum inueniat operculum impediens, trocedit fumus , de propellitur inferius ;cceterum cum iterum cogatur a Calore
cacahi si exubere., Ec non possit, diste dirux ad Iatera operculi, & generantur guttulae aquae r sic pariter euenit vapori
eleuato, vi Solis , ab his inserioribus useque ad meriam regionem: siquidem cum offendat sibi obuiam frigiditatem , aqua refectendo propellitur inserius, nec Ualeat ob impedimentum caloris infimae regionis , tunc inspissatur in aquam , quae guttatim decidens fit pluuia . Vlt rius fit pluuia ex aere regionis mediae , per stigiditatem condensato , ad instar
nubis 3, quandoquidem corrupta aeris caliditate a lalgiditate illius regionis, & r manente sola liumiditate , transnautatur aer in aquam, quae guttatim descendens,
Quanto Notandum ex enarratis in tex tu, ac Ex eodem Scoto ibidem , accidentia pluuiae , ex quibus litiuer cognosci
diuersitas in generatione eiusdem , esse plura , nempὸ saporem , colorem , figuram, magnitudinem , paruitatem gumtularum, modum cadcndi, locum gen rationis , & durationis tempus. Quan
domiclem sapor indicat pluviam qua doque esse dulcem , viscosam , dc quo dammodo pinguem , &haec gignitur ex vapore maxilM acreo: Quandoque
Sripticam , tendentem ad amaritudi nem , vel saliedinem , Sc inlis gener Irir ex vapore commixto sicco terrestri,c itque in guttulis minutioribus , ob desectum viscositatis ad retinendam sequam saporem sequitur color in pluvia , qui signat illam aliquando rubeam , quandoque lacteam , interdum sanguineam , quandoque cadit, velut i nea , vel spongia, ex causis allatis iii in
Magnitudo indicat grossitiein, vel paruitatem , & llaec prouenire potest ex parte materiae, quae si fuerit tenax, & vnctuosa, tunc cadunt guttae maiores, quam si vapore citat ad mixtum siccum terrestre, & hoc ratione viscositatis , quae retinet , & non sinit eas ita facile diuidi. Secundo accidcre potest ex parte agentis , nempe frigidi condensantis nebulam per antiperistasim , quia sic cadunt guttaegrossiores . Tertio ex motu locali , si-uidem guttae superiores velocius descen-unt propicr grauitatem maiorem ; isti aut in coniunctae , guttis inferioribus
augent , & eis iunt illas grossiores . Quarto hoc prouenire potest ex loco
generationis: nam quae generatur in is media regione acris , quia Vapor prinpellitur a frigido , est glossior , quam
quae infra mediam, ubi calor infimae regionis dissoluit materiam , & tunc si dii minuta . Similirer quae gignitur iris Austro, ob eandem causam caloris, attenuatim magis quam ea , quae fit versu, Septentrionem , ubi frigiditas condensat vapores , qui vertantur facile in nebulas, & iitae in aquam copiosam , ae
proinde in pluviam locum Iequitur tempus durationis pluuiae , quae aliquando
magis, & aliquando minus durat . tune fit maxima inundatio , quando Iota inubes simul conuertitur in aquam I tunc autem accidit parita. & minus durans, si nubes paulatim conuertatur in aquam,& minus etiam si a vento distrahatur in alias partes , neque continue ascendant vapores , quia si e contra accidarmultum durabit secundum quantitatem vaporis , augentis ntitiam pluunt m.
Modus cadcndae pluuiae etiam illam is vcrisincat ; nam interdum , cadit directe super terram , & aliquando o bliqile ; siquidem vento deferatur nubes , aut vapor expellatur lateraliter animia frigiditate me.liae regionis , in . aliam partem , etiam pluuia obliqua-G a tu
127쪽
Ioo Liber I. Meterologicorum Aristotelis
tur in cadendo; si vero absit ventus , dcigiditatem eiusdem conuerteretur in a. frigiditas cogens nubem non fuerit ita quam , sed hoc non est dicendum ergo intensa , ciuic pluuia cadit perpendicu- modus ille non recte assignatur . Seque- Iariter super terram . Figura denique ila maioris patet ex concessis a nobis, de guttularum pluuiae est sphaerica, tua1 i1 Philoispho intextu. Mἰnor probatur, quia pluuia est corpus homogaeneum , quia per eandem rationem, quis posscidia cuius partes etiam debent esse eiusdem cere, quod ex exhalatione superitis eleu figurae : tiam etiam quia figura sphin ta deberet per frigiditatem fieri ter rica magis conducit ad conseruationcinfra , &sic pluere terra , vel eius pulue- rerum namralium , quim quaevis alia: re , quini in contra experientiam . S modo cum pluuia etiam appetat sui con- quela probatur, siquidem frigiditas m seruationem, ideo dicendum est , quod die regionis non habet maiorem eme potiori iure sibi determinet figura inuas ciam luper Va re, quam luper exlial, sphaericam e tum denique t quia in is tione , ergo sicut ille , quia eleuatur ab descendendo voluitur , & reuolui- aqua, conuertitur in aquam, ergo & istatur , atque sic inter aeris latera o deberet conuerti in terram , cuin cleue- rotundatur , sicut dicemus de gram tura terra.dine. Respondetur Negando minorem ; ad Ex hiς sit Concitisio . Modi genera- probationem dico non ideo vaporem contionis pluuiae , causae , dc accidentia , uerti in aquam, 'uia sit cleuatus ab ipsa, eiusdem sunt recte assignata a Philo- Verum quia reimet aliqualem calidita- sopho in textu . Est Scoti hic quaest. Ei . tem, sibi incleuante inditam,&humidi- arti . primo ,& secundo. Probatur quia talem aquae, Unde cum per frigiditatem Per modos generationis , de causas ex- mediae regionis, destituatur vapor calipenditur quid sit pluuia substantialiter ditatem, dc recipiat frigiditat m, coniun- dc per accidentia qualis sit accidentali- istam naturali humiditati, hinc fit, quod ter , ergo cum sussiciant ad indican- debeat conuerti in illud elementum s , dum eius naturam , & quoad essenti, quod sit frigidum, de humidum, cuius-lia , & quoad accidentalia , dicendum modi est aqua : Coeterum quia exhalatio est , illa fuisse recte assignata . Conse- est calida , & sicca , quamuis eleciata queratia patet . Ante ciens probatur , ad mediam regionem , dc cius caliditas quia substantia pluuiae consistit in eo , oppugnetur a frigiditate eiusdem , con- quod sit aqua guttatim decidens super uertaturque in terram, quae est frigida, rerram , ut patet ex eius dissinitione,& sicca , non propterea deberet pluere tradita a Philosepho hic Summ. tertia, terra , vel puluere, siquidem pluuia est Capiti primo . Sed haec disiioscimr sum- frigida, & humida , non vero sicca, si-
cienter ex modis generationis , de cau- cui terra.
sis ad illam concurrentibus , ut palat Obijcitur secundo quia pluuia genora- ex dictis in si unde, , Min tertili . Not.,tur a calido , igitur nequit fieri per frigi qualitas vero eiusdem attenditur penes ditatem mediae regionis . Consequetuta accidentia, pluviam consequentia, de s tenet quia idem nequit gigni a contrari s. quibus in quinto Not. ergo ex modis, dc Antecedens probatur, nam quando con- Causis generationis pluuiae , ac ex acci- gelatur a calido , ut dicit Aristoteles hic dentibus illam consequentibus , sum- cap. 2. ergo multo sortius pluuia debet
cienter expenditur quid , de qualis sit ab eodem calido congelari ; siquidc a pluuia substantialiter , & accidental Nigrando , dc pluuia sunt idem substanti
ter, ac proinde sunt omnia recte assi- liter. gnata , cum ex illis sequauir inten- Respond.Antecedens esie veru,taquam mm . .. a causa mediata, eo quod calidum eleuat Obycitur primo contra modos gene- vaporem ex quo gignitur pluuia: cum hoc rationis pluuiae, quia si pluuia gigneretur tamen stat, ut generetur etiam a frigido , per vaporem cleuatum ad mediam rogi ut a causa immediata condensantc Uap nem aeris, hoc maxime foret, ut per sti- rum in nubem , de conuertente dein-
128쪽
Disiputatio III. Quaestio I Sectio II. Ior
de nubem in aquam . Idem diccndum de grandine , de qua infra erit ser-
Obi ciuir Tertio. Idem non est locus duorum contrariorum , sed media regio aeris est locus generationis ignis , igitur non aquae, quae est igni contraria. Maior
puet, ouia duo contraria nequeunt essem eodem simul, sed sic e sient, si idem esset locus generationis contrariorum, ergo, &c. Minor probatur , quia in m dia regione aeris generantur corrusic tiones, & fulmina, quae ignem continent,
Respondetur Negando maiorem, imo duo contraria sicut possunt successive esse in eodem subiecto, ita gigni in eodem l co I modo media regio aeris est locus generationis utriusque scilicet ignis,& aque, non simul, sed successive . An Nix'Pluuiis eodem, et es di ferentimo cogenerentur '
I Ro liuius dissicultatis intelligentia, ac
I resolutione praeter ea, quae aduerti-miuiri praecedenti de pluitia. insuper notandum est primo, ex Scoto hic. q. H. art. I. niuem , & Pluviam in aliquidus co
uenire', nam conueniunt primo , in marteria ex qua generantur , siquidem utra-Cue fit cx vapore crasso,& copioso Secun colic niunt in causa effetere,quia Vtraq; fit ab e Cin calore eleuante vaporem, &ab eodem frigido illum condensante in . Tertib conueniunt in loco generationis , cum utraque gignatur in meoia aeris r gione . Quarto tandem conueniunt, quia Utraque fit ex eadein nube,quae prius conuerritur in niuem, quae postea cadens de orsum, si offendat aliquam caliditatem inferioris regionis, conuertitur in pluviam,
cuius signum est , quod in montibus altis prius ningit in cacumine, quam in pedibus rum; & non nisi , quia cacumina illa finitima sunt mediae regioni, ex cuius frigiditate vapores condensantur in niuem &pedes eorum sunt in infima re ione, cuius calore dissoluuntur in pluviam. Hinc liquido apparet modus generationis niuis ;nam vapor crassus, vi caloris Solis, cleuatur ab istis inferioribus usqtie ad mediani regionem acris in magna copia , ubi per frigiditatem condensatur in nubem , quae
postea , antequam convertaIur in aquam ,
congelatur in niuem, pernoculos, sicut aqua pluuialis per guttulas, descendit ad
Secundo Notandum ex codem ibidem, niuem, & pluviam, sicut in multis conueniunt, ita etiam in pluribus ad inuicem differunt. Et primo differunt in tempore generationis, quia pluuia quolibet tempore gigni potest, nix autem in hyeme tantum, & ratio est,quia nequit gigni nix,nisi
fuerit continua frigiditas usque ad terram, quae tamen reperiri non potest , nisi in hyeme. Secundo differunt in modo generationis . siquidem nix per congelati nem , pluuia vero per conuersionem cio Gdem nubis in aquam . Tert id differunt in colore, quia pluuia est coloris aquae, nix vero alba , quia ad hanc exigitur intonsior frigiditas, a qua causatur color albus; ad illam autem sussicit frigiditas remissa, vel saltem non sic in tensa . Quarto differunt in figut a, quia pluuia est figurae sph ricae,nix vero descendit sicut floculi lanei.
Quinto quia nix est frigida , & sicca , siquidem vapor, antequam sit persecte humefactus, congelatur; pluuia verb est frigida,& humida ex ratione opposita. Sexto tandem differunt in continuatione, quia sicut per casum pluuiae terra madefit , 8c praebet copiosiores vapores, ex quibus fit generatio pluuiae, ita per casum niuium tequitur congelatio in terra , ac proinde dissicilior redditur eleuatio vaporum , &per consequens dispositio ad generati
Ex his sit prima Conclusio . Generatio
Nιuis, & Pluviae conueniunt substantialiter, differunt vero modaliter. Est Scottibiclem Probatur,prima pars, quia utraq;
gignitur x vapore crasso, eleuato in magna copia ad mediam regionem aeris , ab eodem calore eleuate, & ab eodem frigido condensante, & utraq; fit ex eadem nube, ergo conventu' in generatione substantialiter. Antecedes remanet probatur ex pri mo. Not. Colequetia tenet, quia ubi est e
dem materia & idem emciens. cst etiamide effectus ex Aristot. 8. Metaph. t. I a. aIq
129쪽
ror Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
In generatione niuis , & pluuiae adest
idem essiciens , 5c eadem materia , vidi iam th, ergo generatio niuis est eadem substantialiter cum generatione pluuiae. Secunda pars pater, quia ant
quam nubes creatur in aquam , cong
latur in niuem , sed condensatio. 8c gelatio non sunt unus, & idem motus, crocum niues fiat prr congelationem nu-
is , & pluuia per condensationem, sequitur quod sit alia , de alia generatio , non substantialiter, ut probatum est, ergo modaliter.
Secunda Conclusio. Nix, & Pluuia dissi runt tamen accidentaliter . Est Scottibidem . Probatur quia illaquae differunt
Per accidentia communia , accidentaliter
Uifferunt . ex Porphyrio in Universat. cap. de differentia ; praeterquam Quod subiectum includit praedicatum . Minor probatur, quia Nix , & Pluuia differiint in tempore generationis, in colore, in figura , in qualitatibus, ut praedictum est in
secundo Not. atqui haec omnia sunt accidentia communia, ut pater ex eorum diffinitionibus , ergo differunt per accidentia
Obiicitur primi, contra primam Conclusionem, quod nix non nat in eadem regione aeris cum pluuia, tum quia sequeretur illam debere cadere in figura rotunda, sicut pluuia , sed hoc est contra experientiam ; ergo dicendum est niueroedisconuenire in generatione substantialicum pluuia. Sequela maioris probatur , quia non videtur , 'uomodo nix posset destendere in tanta distantia, & eius partes non rotundari per consticationem cum aere . tum Secundo quia nix numquam cadere posset absque pluuia, siquidem vix cretii potest , quod eius partes possent descendere a tanta distantia , quin liquescant in pluviam ; at hoc est
contra cxperientiam . Tertio quia in
media regione nunquam posset gigni pluuia ; nam cum ibi sit semper intentum
stigus , deberet vapor prius congelari in niuem , antequam conuerteretur in aquam , dc ita numquam esset ibi plu uia , ergo dicendum est niuem , vel pluviam fore generandam extra mediam regionem aeris , ac proinde non comvenire in generatione substantiali.
Respondetur Negando ultimam com sequentiatri , neque probationes multu in fauetant, quare ad primam negatur sequela maioris, cum sua probatione,
siquidem nix est valde , in comparatione ad pluviam, leuis , unde fit ut eius m tus sit lentus , ac tardus , adeb ut partes eius nullam possint pati confricationem cum aere , sicut partes pluuiae , quae ob suam grauitatem velociter descendunt ,& per consequens illae non debent rotundari , ac partes pluuiae . Ad secundam negatur pariter sequela maioris, Gquidem nix , ob eius motum lentum , ac tardum, nequit calefieri. ut inde dissolui debeat in eluviam. Ad tertiam negatur similiter sequela maioris I ni sesit, sit verum , quod in media regione nubes prius debet congeIari in niuem ,
antequam conuertatur in aquam , tamen non sequitur ibi debere esse semper nivem , siquidem ut talis conseruetur , & ut tanquam nix descendat, e bet continuari stigiditas a media regione usique ad terram ; caeterum quia raro vi detur huiusmodi continuitas frigoris,hinc fit ut nubes conuersatur in aquam,iratque pluuia.
Obiicitur Secundo contra Secundam Conclusionem probando niuem non esse magis siccam, quam pluuia, quandoquidem ex erimur aquas magis augeri per casum nitatum, quam pluuiae , atqui non esset si nix foret magis sicca , quam Pl via , siquidem augmentatio aquarum fit per humiditatem , ergo dicendum est, nivem esse magis humdam , quam
Respondetur Aquas augeri magis per
casum nivium ciuam eluuiarum, non Pr uenire ratione numiditatis in niue , vel
pluuia, sed quia nix simul liquefit in comulo, & secundum se totam quodammodo diffunditur in aquam; plum Vero Paulatim currunt ad fluuios , ideo minus -- piret augmentum ex parte pluuiae, Rriam respectii nivis.
Obiicitur Tertio probando pluuia mori
disterre a nive ratione continuationi iri madefaciendo terram , quia si hoc CaeCt , sequeretur, quod pluuia posset perpetv ri continue , sicut dicitur ab Aristotele de vapore, sed consequens cst contra Qx
130쪽
Disputatio III. Quaestio I. Sectio III. S: IV.
perieritiam, ergo, M. Sequela maioris Patet, quia ex quo terra mi tacta magis disponitur ad generationem pluuiae, quam non madefacta, sed per casum pluuiae s per madefit, non autem per c sum muri, quoniam ut plurimum congelatur, ergo pluuia possiet perpetuari, non
Respondetur Concedendo sequela maioris discontinue non vero continue ἔquandoquidem ad generationem pluuiae, non sussicit dis sitio vaporis eleuandi a terra, sed requiritur etiam actio solis, vel
Astrorum ealefacientium , uixe non elis per continua nam quandoque e m ma , quandoque vero parua, adeo ut non
sit sumetiens ad elevandos vapores Vsque ad mediam regionem aeris, ubi gignenda est puuia.
An Rot , ct Pruina eodem modo generentur in infima regione
Crca locum generationis Roris , dc
Pruinae non conueniunt Philos phi, squidem nonnulli ex Recentioribus, sequuti Alberrum Magnum lib. 2. Meteor.
TractI. cap. I .3cI . putant mmm, &pruinam , ex quo coalescunt ex vapor
Subidi , gigni in interiori parte supremae
regionis. Caeterum non est discedendum ab Aristotclis opinione , quam communiter sequuntur Doctores , dc praesertim noster Doctor Subtilis hic quaest. 22. art. secundo, &quaest. 23. artic. primo. Hi enim docent cum Philosopho hic Summ. terita cap. primo , rorem , & pruinam gigni in infima aeris plaga , propc ter ram , cuius signum est , quia huiusmodi impressiones non arearent in montibus , verum in planitie terrae , propter imbecillitatem caloris non valentis allias eleuare vaporem, ex quo ge
Pro huius sententiae declaratione , ac findamento , praetor ea , quae diximus a textus enarratione , ulterius notan-
per citam , materiam , ex qua g. nutriar rOS , & pzuina , esse vaporem ubtilem , & modicum , eleuatum per calorem ad infimam regionem aeris , qui superueniente frigiditate noctis condensatur , & postea conuertitur in aquam in generatione roris, Vel congelatur, priusquam conuertatur in aquam , in pruinae gignitione, caditque insensibiliter, secuα- dum partes, super terram, herbas, & arbores . Ex quo insertur conuenientia r ris , & pruinae in eorum generatione , siquidem conueniunt in materia , ex qua generantur, nempe in vapore modico, dc Subtili. Secundo conueniunt in ener tionis loco quia ambo gignuntur in aeris infima regione.Teritio conueniunt in m do cadendi, quia ambo cadunt secundum partes insensibiles, Quarto conueniunt in quibusdam qualitatibus temporis , quia uterque fit tempore scieno,existente acris tranquillitate. Secundo Notandum ex codem ibidem, quod non obstante huiusmodi conuenientia inrer rorem, δc pruinam, adhuc etiam
quadrupliciter differunt . Et primo quod ros ingrcissatur a debiliori iris ido, pruina vero ab intensiori Secundo differunt,quia
pruina fit tempore frigido, ros vero tempore calido, vel saltem temperam. Tertio differunt in modo generationis, quia materia pruinae prius congelatur, quam con . uertatur in aquam, at e contra est de m teria roris. Quarto differunt in colore , quia ros est de colore aquae, sicut pluuia; pruina vero est alba , licui nix . Similia ter ros est signum serenitatis , pruina vero pluuiae . Causa prioris potust esse, quia ros fit tempore calido, in quo deest copia vaporis grossi , necessario requisiti ad gignendam pli iam , igitur cum detectiuvaporis grossi. sit signum serenitatis, sequitur, roreio,cuin accidat temporc, quo
adest talis desectus, sore signum serenitatis. Causa posterioris stabilitur ex Opposi- Ο; nam quia pruina accidit hyemis tempore, quo adest copia vaporis grossi , ex quo Signitur pluvia, infertur illam , cum tit, tote indicium tuturae pluuiae : nam si negatio est causa negationis, & affirmatio
erit causa affirmationis. Tertio Notandum ex eo lem ibidem adgea rationem roris conciarrere nonnulla