장음표시 사용
91쪽
m Mari etiam Oceano ; Insuper consipici
Montes arissim ed nem hunasmodi terrae partes re eleuatiores altitudine dir Ota globi aquarum , siquidem oppositum adsistit Diuina Veritas,quae lalli nequit. Ad secandam de suminibus concedo pariter eorum,ingressum in imo Maris,mvid est dcpressius, vel aequale terrae partibus, per quas Pruntur huiusmodi aquae ἔ cetet Ium earundem egressum de Mari haberi ex parte superiori globi, qua dignoscitur
eleuarior terra, alioquin non exirent,
rum ibi continerentur inclusae, & tamen utrunque dicitur Ecclesiastie cap. I. Au
tur. ut iterum siuant: hoc est ad Mare. obiicitur quinto contra tertiam Comousionem fundamentum opinionis primae, quo probata fiala secunda Concaelici: Nam inquit Deus Geri.cap.Io regem tur aquae in Iocum virum, M appareat attincta, hoc est, terra, atqui locus ille fiuit Rus soli aquae, non vero terrae, alioquin teus, in huiusmodi congregatione, m rassct naturam aquae, illamque destituisset proprio loco, quod non est dicendum .
Deinde D. Basilius hom. Examenis imquit , ideo Deum congregasse aquas in i
Cum unum, ne denuo fluerent, & operirent terram, ergo signum est, quod nol
hat eas conglobare una cum terra, verum
per se manere coglobatas in uno, eodemque loco. Demum si aqua faceret unum viobum cum terra, iam non si isset exonexata , & detecta aquis iuxta intensionem diuinam , siquidem fuisset cum partibust Trae commixta, ergo ut vitentur haec im nuenientia , dicendum est aquam
conficere pro prium globum a terra disti
Respondetur Negando ultimam consequentiam: Neque probationes adductie labefactant nostram tertiam Conclusi ne siquidem, vel laborant aeriuiuocati ne, Vci supponunt quod erat illis probandum : Unde ad primam dico aquam, in diuina congrega tione habuisse proprium t cum . si nomine loci sumatur superficies
vltima corporis continentis, filisse tamen posivam in loco terrae, quia clausam communi circulo sphaerico , quandoquid Vnita fuit, de conglobata per iuxta positio- 1 iam tuarum partituri partibus terrae . Adl secundam neganda est insequentia, mu&dem illa reductio in unum locum fuit s
cha ad finem detegendi terram, ut esset pta animalium habitationi, ac germin tioni platarum,ac etiam, ne iterum Bueret
super terram, non producendo ex ea globum, Verum claudendo illam intra cauit
tes eius, sicque illam cohibuit, ut non posset iterum fluere, & o ire tcrram. MTertiam negatur sequela maioris: ad protationem dico, quod per talem commidi nem partium aquae cum partibus terrae non fuit recta superficies convexa term cui prius erat, siquidem fuit reducta intra eiusdem cauitates, & unico elausa circulo
Obhcitur sexto contra secundam partem eiusdem Conclusionis, nam ideo negatur aqti. e globus proprius , a globo terrae dissitus, & eleuatior terra;quia asseritur necessias detegendi terram, iuxta Diuinum praeceptum, in beneficium animalium ; siquidem aqua,cum sit natura fluida, simper adctar timor , ut iterum
eandem obruerct:atqui haec ratio non valet quia huiusmodi fluxus fuisset collibitus a Deo sicut de facto suit, ut testantur pi res sacrae scripturae superius albatae, ergo ob id non denuit globus aquae denegari eleuatus super aliquam faciem terrae.
Respondetur Negando Minorem: Adprobationem dico Deum non debuisse cohibere huiusmodi aquae fluxum, continui miraculo illam sic conglobatam detinere do eleuatam super terram; tum quia non debuit vim inserrae inclinationi eiusdem , denegando nuxum super partes decliues terr itum quia melius,ac commodius p tuit prouidere, & terrae detectioni, & i clinationi aquae, recondendo ipsam in humilioribus partibus , ac cauitatibus illius. Neque citata sacrae Scripturae testimonis
ostendunt aquam altiorem terra, quin potius illam indicant intra cauitates reci sem,velut aggeribus obsitam,aut vectibus obserratam, ne denud irrumpere valeat,& obruere viciniores partes terrae; quod optime manifestat Psalm. 32. dum inquit, congregans siciu in utre aquas maris, pinnens in thesauris abyssos. Obiicitur sopumb. si retra esset et atriraqua sequeretur , quod haec clementa non seruarunt natiuum locum , ct earund
92쪽
tur, quia a superficie convexa huius globi ad circuinserentiam Vniuersi non possent duci lineae aequales in magnitudine sicut
neque a centro Universi ad circumferentiam huius globi. Minor elarescit, qri a Arilli teles in a.Iili. de Coelo t. IG. ostendit locum terrae CSe centrum Mundi, ex e quod omnia corpora grauia, Undecunque dimissa efficiunt in terra anεulos r Gos ς quales sibi paulaci ri approximando,& non per lineas parallelas , ergo sicut potest oster i. locum terrae Esse centru Murudi , ita poterit demonstrari etiam de globo isto cum, Sc ipi E sit corpus graue. Respondetur. Concedendo sequelam maioris de globo,non de terra seorsim acceptae. Et ratio diuersitatis est, quia terra secuiau se sumpta est persecta in rotundi-
ate , non sic autem globus ex terra, & aqua contectus: vride quemadmodum ex
perfecta rotundit e Miris possunt duci Iineaeae Hes iri magnitudine ad superficiem conuexam i cnTς & inaequales ad impersectam rotunditamin huius, ita poterit dignosci I Is terrae esse centrum Mundi, non autem lacus SIObi cx terra , & aqua compacti. De Meteorologicis ,sia impressian bus, qua in superiora loco gμ
Eterminatis, in Superiori Summa, ijs, qua veluti principia communia, vicinantur concurrere ad constructionem rcrum Meteorologicani, in praesenti Philam tu promittit, se velle agere de quihusdam Meteorologicis, quae in superiori generantur b o. cuiusmodi sunt Impresis ignitae. Decuit enim ab istis exordiri tractatum iam ab eis potissimum sortiantur denominationem ni quatuor libri, ut si erius obieruatum fuit . Diuiditur autem haec secunda Summa in i ex Capitula . in quorum primo recenset caulas accensarum Flammarum , discurrentium Oyderv. Trabiti,ac Caprarii. nec non eoru cem discrimen , de differentiam . In s Cundo tractat de causis Imaginum noctu apparentium. In tertio de Cometis lecun-Qum Antiquorum opiniones. In quarto demta . secundum propriam seni tiam.
In quinto de lacteo Circulo, iuxta Antiquorum placitum. In sexto denique de o dein ex propria opinione. Qiload primum Captit, in quo in te ridit agere de causis Flammarum . discurrentium Syderum, Trabium,& Capi arii Saltantium, piae mittit duplicem miteriam, ex
qua habet gigni omnes Impressiones, quae fieri solent in superiori loco, hoc est, in suprema regione acris, es quae in med ia is 'quandoquidem calefacta terra i Sole insurgit quidam fumus, scit halitus, qui diu, ditur in exhalationcm & vaporem. Exhalatio enim est halitus calidus & siccus, vi' Olis de terra exurgens , eiusdem speciei cum ipsa essentialiter existens, differtq;ab ea solum accidentaliter ratione caliditatis ,& leuitatis sibi ab extrinseco inditae. H iusmodi autem halitus est duplex, quidam enim ell pinguior, & tenacior qrai am vel o est tenacior, de aridior. Prior oritur ex te a pingui, ac tenaci, cui ob partium cohaesionem,ac tenacitatem , Sol calorem
vehementius imprimit, ideδque est facile combustibilis. & in sublime extollitur, fit-oue materia impressionum ignitarum. λ-lterior vero e terra aridiori, minusque tenaci , vel cohaerenti attrahitur,cui Sol debilem inscrit calorem, ac propterea, nec tam altius eleuatur , sed lateraliter ci tur, & in auras conuertitur, unde vel toru evadit materia, & origo. Et si occlu-
'interdum meatibus terrae contingat intus detiner petens exitum, ter motum
causat. Vapor autem est halitus humidus,& calidus, de aqua, & caeteris corporibus mimidus, coesesti vi oriudus,& eiusde speciei cu aqua, dissidetq; ab ea lotu accidet tu ai'. rate, ac leuitate sibi extrinsecus,
auetricacit a te, & motu Aliroru irrmata. Meteora ignita,cum materiam calidam,oc ucca exigant, inixtique impericcti sormam obtineant,eiuidem procul dubio specim contendae sunt ; verum multiplicitercli illarunt, penes accidentia ipsa comita tia , nemp. magnitudine, figura, colore, motu, loco, tempore. Differunt quidem m.ignitudine, quia quaedam sunt magna, quaedam exigua , quaedam mediocritate
reserta. Figura, siquidem alia sui primi datia . alia rotunda, alia oblonga. Colore, quandoquidem alia sunt clara, & alba alia incra, & Obscura, alia rubicunda , & v rie
93쪽
66 Liber I. Meterologicorum Aristotelis
phalerata. Motu, nam quaedam circular, ter mouentur,prout Coeli ac ignis motum comitantur: quaedam sursum , t his est motus naturalis, quaedam lateraliter, quae frigoris mediae regionis occursu inferius pelluntur ,&cum naturali sua leuitate niallantur ascendere, nec valeant, per gyrum cientur, ut venti.Qimam ob nimiam materiae crassitiem, tardigrada, alia ob summam leuitatem velocia i alia sillando, 3calia violenter deorsum seruntur. Lo O,si quidem nonnulla in suprema, aliqua ilia media , alia in infima aeris regione , &alia in gremio terrae generantur . Τύmpore , quia aliqua cito , aliqua sero g.
1 nuntur. Alia magis, minusue diuturnaim iuxta materiae crassillam, vel tenuitatem, ut Cometae , qui maxima coagmentantur exhalatione, raro fiunt, & diu perseuerant: e contra aliqua frequenter eueniunt, sc parum pitieueriint , cuius modi sunt Flamma, Fulgura, M simili. Me quibus omnibus agendum erit indociuisa huius Summae, primum tamen de his quatuor in hoc capite, nempe de Flammarum accensione,sederum di scursa,Trabibus,&Capris saltantibus, ac aliis quae ab eis ex
riuntur, cuiusmodi sunt Ignis fatuus,Ignis lambens conmolans, Castor , Pollux,&Hilena. Flamma,quae est Spiritus sicci ardor, gignitur ex multa quidem exhalatione, ita tenui in latitudinem, & longitudinem ae que distenta, ac ita subtili, ut undequaque possit inardescere, vel in supreim, Vel in
insima regisne circa terret, superficie,cui causa domus, Ac castra flagrare videmur, quamuis nulla fiat diistio, ac dum noctu pinicat, ut meridianus fulgor collucet. Lancea. Ignis perpendicularis, seu Pyramis,Traia, Iaculum, Columna ab exhalatione eiusdem rationis procedunt, at iuxta
dispositionem maioris minorisve latitudinis,& iqngitudinis ipsiusmet exhalationis, multiplicmai tibi acquirunt appellationem:
quandoquidem Lancea dicitur,cum materia aequ uiter crassa, vel subtilis alte extenditur . Ignis perpendicularis seu Pyramis nuncupatur, quia pyramidis formam, &speciem reppresentat, dum subtil iores exhalationis partes cuspidem, crassiores Vero basim constituunt. Trabis Iaculi, Colusinae figuras exconsimili materiae dispositione dignoscas. Haec impressio non vagatur per Aerem, sed immobilis sistit ubi:
Caprae saltantes congeruntur, quando materia in longum magis, quam in latum porrecta continuatur,& comtobatur, it M.
v te lataeribus qitaedam, quali fila hende tia, set globulos pendulos habeatanuicem distinctos, ad quos flamma non simul, sed
successive, ac inordinatim percurrenS, -
prarum saltus videtur imitari . Huius impressionis exemplum praebere potest tormen tactis exiluis, si variis in locis colloc tus interpolatim, dc per saltum accend
SIdera discurrentia conflantur,si exhalatio par in lata, sed in longitudinem protensa ,& secus dum varias partes dispersa accendatur. Cuius accensio dupliciter a cidere potest , vel quando altera exhal tionis pars successive, & ordinate ignem
alteri impertit, eo modo, quo lucerna siperior , inferiorem nuper ex in Ram, ac fumantem accendit : videtur enim superioris namma desilire, dum inserior ex templo, consutat ri vel quando exhala tio tota ab uno loco in alium propellitur , veluti telum , quod iaculator Co suescit eiaculari . Huiusmodi exhalatio , ob leuitatem innatam in altum attollitur, 3c vocatur Sydus volans : aliquando mediae regionis , nubisue alicuius frigore inserius detruditur . ita ut in marC , aut in terram tydus cadum videatur , Et dicitur sydus cadens : ad latus interdum ci tur , cum nec leuitas sursum impellens
praeualeat frigori , deorsum proiicienti,
nec vice versa, de tunc appellatur Sydus
Ignis fatuus calida, pinsui, de V Iscosa
materia conflatus, in infima regione, obmutuam partium exhalationis collisione, vel noctii mi frigoris antiperistasim a cenditur. Ex aeris impulsu irre utariter se gitatur, praecedit, retrocedit, iter agentibus se se comitem adiungit, se extollit, se deprimit, & quia velut a casu cietur, fatuus nuncupatur. In locis palustribias,cc metetiis,& capitibus eorum, qui suspendio necantur, i equenter apparet: Dam ex coenosis vicis, Sc cadaueribus viscosae ita-scuntilr exhalationes, quae poste i innaminantur ε
94쪽
Ignis lambens, dictus, quia lambere videt ,ex flamma Subtili, raraq;exhalati ne compacta. In comis, & clunibus u I Uri , aliorum; animantium calidi temperamenti, saepe numero apparero certam
eo quod ex ipsorum sudore viscosa exhalatio prodit, quin perinde, ac ignis fatuus, ignostit. Draco volans est exhalatio ignita. quae tam pergit in sublime, ob aeris, nubisquestigia ae occursum, tanquam Draco nectitur; quoniam Verb, m anteriori parte, exhalatio est subtilior, lagrantes ex ore scintillas emittit, ac ex ptasteriori parte, quae nubis trigore praemitur, Draconis caudamessingit,ex quo Draco appellatur. Castor, Pollux,& Helena ab exhalatio, ne viscosa, de pingui Oriumur,ac per anti- peristasim, nammam concipiunt. Solent
huiusmodi impressiones', dum ouit, an dinat,-gnique ventorum Ratus excitam tur , nautis aere reve, qUae si binae cemantur, Castor, & Pollux ab eis dicuntur; si
Una tantum, Helana vocatur. Porro ubsicos, cum sint, rebus obuiam primo v nientibus adhaerescunt. Quando Nauis arbori,alusvd partibus insident, tranquillitarem praenunciant: contra Vero, quado
huc. Sc illuc releriter discurrunt,fluctuum Vehementiorem impetum, & naufragium praesagiunt.
Quoad secundum duo facit, prius enim agit de quibusdam Imafinibus, & Coloim bux. c postes de Vorasine, de Hiatu, suae
noctu levenitate consistente, conspicium rur in aere Enim vero vari1 conspiciuntur in a re colarcs, qui non veri,sed apparem res eximim: vere enim, ut docet lib.de se su, de lensibili,quatuor primarum qualit tum admixtione perficiuntur: apparentes autem, a restactione lucis, conci em cum aere. & nube miliae, vel a luminis res xione in aerem addensaturn, in Vapores, 6c exhalationes pariter consistentes pro ueniunt. Qui ex maiori, minoriue lumianis intensione, ac ex diuersitare materiae,
quoad raritatis, & spissitudinis gradus , ut potentiae visivae affectionem, de mediium utarem silentio percurramus in disimiles cernuntur . Quapropter si lux , in materiam valde densam feratur , acerum , be umbrosum patefiet ; si in derivani parumper , N Eutrudam, ceru leum exerimet colorem ; si in minus spis sana, puniceum, Vel purpureum exhibebit; si in magis tenuem, album dc phaeniceum
Vorago, & Hiatus, ut posteriori huius capitis parti satisfiat, sut cxhalationes calidae,& siccς, Solis, & Syderiun virtute sublatae,in medio densiores, in extremis, &circumserentia rariores,ac inter Astrorum lumen,& nosti u aspectum constitutae , Finestrae, vel Foueae spectrum patefaciunt in medio enim, quod propter densitatem minus illuminatur, quaedam profunditas phret , quae si magna existat, appellatur V rago, si parua, H i tus. Illius vcri,pi omn-ditatis causa est Oh scutitas,nam obscurum, uti visum minus feriens , remotius aspicitur; c contra clarum, & splendidium, ut
magis mouens, propinquius videtur sic putei profunditas, & Antri cauitas nigro, vel caeruleo olore pingi solet , albo , splendidoque circumcirca dissili. Vor go , & Fliatus noctii , Coeloque sch no videntur , quia Solis lux , & aer tenebrosus earum prospectum subriplinat . Denique hisce illiistratis , de alijs Imaginibus , nimiissim Are is , Virgis , Paretiis , & Iride, se tractaturum fatetur alibi, maiorique cum Oppo
Quoad Tertiam, & quartam in quibus
agit de Cometis, eorum causis, naturis,ac significationibus, nedum secundum Amtiquorum placitum , sed etiam ex propria sui ipsu; sentetia j ut prolixitatem Via temus posthabitis Antiquom opinionibus, ac confutationibus,quid de iisdem Cona tis,sentiat Aristoteles, breuiter perstring mus,& eo magis, quia de illis in propi ia quaestione fusius, sermonem denuo habituri sumus.Cometa igitur,ut inquit Phil sophus dicto cap. . est exhalatio terrestris multum pinguis,& crassa, per Solis, & Α-stroru calorem de cor ribus terrestribus, dc viscosi ad suprema aeris regionem et uata, ubi proeliat ignis vicinia tacite acce-l ditur, ac iuxta diuersam materiae dispositionem. nostris obtutibus variam prςieris figuram Si enim exhalatio in medio crassior,in extremis subtilior existat, in mediolume refulget, circa extrema claritudodi renidet, & quasi radiosos crinus in gy
rum explicet, vel circumfusos nitore dis-E a crim
95쪽
68 iber I. MeteoroIogico n Aristotelis.
eriminet, dicitur crinitus Cometa. Si exhalationis partes insernae, subtiles, & continuae in longum protrachς emineant, caudam ducere,caudatus, si modicum impendant extensiae,&veluti barbam nutrire videatur barbatus Cometa appellatur.Qu uis anni tempore, si parata tot et, quae ex MStur materia, congeri possunt Cometae. Penes affli uentis materiei consistentiam plus,minusue perdurant: nam,si exhalatioluerit magna, & crassi, flammam dici se uabunt,si parua, & tenui cito Extinbue tur. Eorum colores fruati, non veri, habentur: siquidem ob exhalationis crassitiem, & fuliginem rubet, cruenti, obscurri apparent, ob subtilitatem candidi, argentes elucent. Varius est Cometarum motus. Astri alicuius circunuentionem non nun quam sequunmr ; coetenim quando illis materia ex inseriori parte minuitur, ascedere' quando augetur, descendere conspiciuntur. Posterimo flatus, procellas,siccitatem, sterilitatem aeris intemperiem, atq; morbos a caliditate, & siccitate emersentes , pretendere dicuntur. Et non iniuria
huiusmodi effectuuin censentur nuncij , qui cohaerentium exhalationem ubertate rei erantur ; quare subdit Philos phus, si caehem,necessarium est, esse aerem
dum, a multitudine calidae exhalationis, ita ut no n cofatur facile in aquam.
Quoad se dum,& sextum Capitulum, in quo tradit notionem Circuli lactei,siue Galaxis, prius recitat Opinione Antiquorum,& consutat, deinde propriam adisserit,ac confirmat. verum quia opinionum Antiquorum, ac recentiorum etiam, In
minerimus in propria d hac re quaesti ne, idcircd i lis omissis,quid sentiat Aristoetcles, in praesentiarum duntaxat enarrare tentabimus.Circulus ergo totum longitudine Caelum ambiens,& in duo,per Sagit' tacium , & Geminos diuidens, maximus quidem,& fulgidissimus cernitur. Qui nos, ' is N .,citer, incundum latitudinem vadiuisibi is instar linee circulares: sed ampli minae exhibet Zonae figuram, latitudine maequalis, lare disserentis, & variae,ata ut in quibusdam partibus sinapia, vel clarior, in aliis geminata, minutiae clara
Persipiciuntur, quatenus maior,aut minor
exhesationum concretio, o magnitudine& vi syderam e terra effluxit Circulas lacteus , & Via lactea nuncupatur, quia lactis ad instar albedinem refundit, & gr ce Galaxia, quia candorem, & claritatem teractit. G ilaxia inquit Aristoteles με.
magna coalescit exhalatione , Astrorum virtute, ad suprema Aeris region in ei
cha, quae sub eo Cani climate cliffusa, ubi
plurimae, ac ingentes stellae collucent er rum vi accenditur, illuminatur, atque Exhalationis attractu perenniter restaurata rutilat. Quae non est ignita, velut Cometa, neque ilammae paenitus expers sicut Α-
rea, sed uniusque aliquid secundum similit inem sibi vindicat . Galaxiae ori Mnem sibi vindicaram ita ostendit Philos
phus, eadem nempe , vel consimili ca sa vigente, idem, aut consimilis effectus emanare potest, ergo cum Astrorum efficacitate subvehatur exhalatio, cometae parens, cur eorudem vi non eleuabitur m teria ad Galaxis generationem idonea Caeterum cum non desint, qui huic doctrinae peripateticae refragantes, affcrant viam lacteam in Coelo Stellato reperiri, aliudque non esse , quam congcriC Pquamam ste tutarum , quarum singulae per is, ob paruitatem, non discernuntur, sed omnes simul congre alae, Ob maxima a nobis distantiam, continuae appareat, illamque Coeli partem albicantem reddunt: Tum quia nul a videmus in Galaxia m rationem , sicut in alijs impressionibus cinspicimus euenire inon cnim eodem modo,& in eadem parie gignuntur Cometae, Zccu eadem figura, nec semper est idem C iaspectus,sed continuo variatur: Tum quia tardior est motus quilibet inferioris corporis,qua motus Cςli stellati,& quo magis
elogatur a stellis,& ad terra accedit o magis retrocedit versus orem, ut eatet de luna ergo iste Circulus, quia est inferior i na,magis retrocedere debebit,& supari v locitate cu Stellis fixis moueri,& tame v, demus easdem Circuli partes ijsdem seper Stellis corres dere, nec minimu quidam Variare,signu euidens, quod in e m l co simul reperiatur in Celo Stellato.Tum etiam, quia si iste Circulus esset in aere, deberet aliquatulum Planetas obtenebra re,quod tamen experimur falsum, qui in eode modo lucidiores arearet in hoc Circulo, quam extra ipsum: Tum deniq,quia
96쪽
si sorex in acre, maximam deberet parallaxim caul ire, M tamen c di irersis regi nibus, eodem rCmporC , semper ijsdem Stellis fixis correspondere videtur , nec minima asperuis diciersitas animadvortitur, signum cuideris , CSc sumiit cum Stellis fixis in Coelo, non a ratem in aere: Ο - re pretium duximias rem altius indagare,& examinare num lax C sundamenta e nam validiora sint, ad ob vi tanti Philo rhi Doctrinam tot rationibus, atque ex perimcntis vallatam , labefactare, & expugnare possint. clamobrem, ampliori
dimissa textus enarratione ad Quaestiones sope hoc,& caeteris textibus emergentes, Calamum conuertere necessarium duxi
DISPUTATIO ILEXanistratis, in m tori Disput. rem m
. meteorologicam causis, ac principijs
remotis, nunc ad propiora accedentes,Carundem causas, ac principia propinqua dit Iacidare tentabimus : siquidem iis c gnitis faciliorem aditum, ad Meteororum naturas dignoscendas habebimus . Primum exM inuestigabimus qualitatem a materiae idoneae ad gignenda huiusmodi MCteora . Secunda Impressionum Mercorologicarum distinctionem, vel identi- ratem in scinuicem. Terrib. Num de nocte appareant Imagines aliquae, &Colores. Quarto, An Cometes sint de natura Coeli. Quinto, utrum Galaxia sit res Meteorol Ric:1, vel de natura coelesti. Vtrum Impressionum guttarum, seis Afercororlim, quae sunt in Superisti PD-ris regione materia sir exhalatio calida , ct Sicca.
T. Xhalationem siccam, Sc calidam essea is materiam Impressionum isnitarum VProbatur communiter ab omnibus cum
Philosopho in hoc I. Me COIorum. 2.ca. I.
v rum quia huiusmodi materia non est ilimnis in omnibus cCrporibus, a quobus virtute coelesti abstra initur ; siqui scimalia est excellcntis caliditatis, alia medio eris, & alia debilis. Item alia cst unctuosa. & tenax, alia dchilis, & tenuis, idcirco ut
aequivocationem tollamus opus est de terminare , quaenam istarum sit materia idonea impressionum ignitarum, un- M pro eiusdcmdetcrminatione, acres
Primo Notandum est ex Doctore Subtili in hoc primo lib '. i .exhalationem cLse sumum eleuatum a terra per actioncm
Solis,&aliam calcfacientium Stellarum propter mixta persecta, calidus, & siccus,
leuis, rarus, tenax, Subtilis,& quod amodo inuisibilis. In qua dissinitione tagitur causa materialis, per hoc, quod dicitur, cicu tus a terra,quandoquidem teria, teste Seneca habet tres crustas a circumserentia ad centrum, quarum prima est commixta aqua pluuiali: uecunda mineralibus, & tei ria pura;vnde cum terra in prima crusta sit
rosa, sicut possunt subintrare sumi calycli in hyeme, ita frigidi in aestate, & hi,virtute Solis,& A strorum, possunt attrahi, &in altum deserri Per id autem, quod diciatur virtute, seu per actionem Solis,&c t gitur causa essiciens exhalationis; l nanque, dc caetera Astra calcfactitia , cales ciunt , & inflammant quodammodo te ram,ex cuius ebullitione, Cleuantur sumi, 'qui exhalationes dicuntur. Ex eo autem,
quod additur propter mixta peristia, in. nuitur causa finalis ultimata, siquidem, ut alias tetigimus, istae impressiones fiunt ob
salutem mixtorum pericctorum. Per alias Iord particulas, tangitur causa formalis, imprcssionum ignitarum, quandoquidem sunt dispositiones exhalationis, secundum quas ricterminatur, ut ex ea fiant tales impression S. Secundo Notandum ex eodciri ibidem, cxhalationis calidae, & siccae duplicem essemat rnam, quaedam cnim est unctuosa,&pinguis , quaedam vero Subtilis, S tcnuis,& coincidit cum vapore. Differunt autem abinuiceir istae exhalationus iatione ma teriae, quoniam prior altius ascendit,quam pollcrior . Causae autem huiusmodi ascensus assignantur quatuor ab Alberto M
97쪽
o Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
llo, quarum prima est, quia materia un- tuosia est de facili inflammabilis, cum sit crassia, & pinguis, materia autem vaporis difficulter ignitur, cum sit subtilis; modo quod inflammatur. cum participet magis
de leuitate, altius debet ascendet e.Secum da quia exhalatio ratione suae tenacitatis, est magis retentiua caloris quam vapor,
siquidem iste est de facili resolubilis, vel in
aquam, vel in aerem; at quis ignorat, calorem tore causam leuitatis , ascensus
Tertia quia exhalatio habet duas qualitates symbolas cum igne , nempe caliditatem, de siccitatem, vapor autem Unam
tantum, scilicet caliditatem ; cum igitur exhalatio magis participet de natura ignis, cuius est alti ssime ascendere, quam Vapor , igitur illa altius debet athe dere, quam iste. Quarta quia vapor, cum fit maxime Subtilis, in resolubilis a modico calore, vel congelabilis a modico frigore , ideo antequam perueniat ad supremam regionem aeris, vel resoluitur in aerem per calorem Solis, vel congelatur in aquam per frigiditatem mediae regionis , aut circunuentionein nubium. Ex his insertur , quod exhalatio Vnctuosa cum altius ascendat, de usque ad supremam regionem aeris , in qua fiunt impressiones ignitae, non autem vapor, illa, & non iste, erit determinata materia impressi num ignitarum.
Tertio Notandum ex eodem ibidem , quod impressiones ignitae, quae gignuntur
ex calida,& sicca exhalatione, runt Stellae comatae, Stellae cadentes, caprae saltantes, hiatus, voragines,quς fiunt per inflammationem , de corruscationem in nubibus , differuntque quoad loca, in quibus generantur i nam si eleuetur exhalatio prope ignem in superiori regione aeris in magna copia, tunc fit Stella comata; si tantum visue ad inferiorem partem ciusdem regionis, tunc generantur inde stellae cadentes, caprae sal tantes; sed si non eleuetur ultra mediam regisnem, sed includatur in ea,tunc fiunt corruscationes . Vel secundum Cursum nostroruin Parisienuum , aut exhalatio est cxcellens in caliditate, ac ficcitate aut mediocris , aut debilis. Si cxcellens , tunc mouetur ad supremam regionem aeris, & tunc aut exhalatio est aequaliter Subtilis , aut tuae qualiter; si inae-ctualiter, aut magis habet de grosso qua de subtili, & tunc quando inflammatur, apparet per modii columnae pyramidalis, vel tantum de grosso, quantum de subtili, &sic apparet per modum lanceae ardentis; si vero est aequaliter subtilis, de tunc, vel est
continua,vel discontinua. Si discontinua, tune apparet per modum stipularum ardentium. Si continua, & parua,& accensia tantum pro una parte, & tum apparet, ut candela ardens. Si vero in una parte magis distrahitur,quam in alia, tunc vocatur da lus. Si autem exhalatio sit mediocritet calida, tunc mouetur usque ad mediam rosionem aeris , tunc generantur eaedem impressiones, sed minus inflammatae. .Siquidem gignuntur per antiperistasim per occursum alicuius frigiditatis, aut per circunuentionem nubium. Similiter apparere possunt etiam in infima regione aeris , cum exhalatio fuerit debiliter calida , at minus apparebunt inflammatae propter tenuitatem caloris in exhalatione ex
Ex his sit prima Conclusio. Impressi nes i8nitae non possunt gigni per solam
consticationem partium aeris . Est Scoti ibidem . Probatur quia nulla impressio ignita potest generari sine inflammatione ex Aristotele in hoc primo lib. Meteororum Sum. Secunda cap. I. sed per solam confricationem aeris nequit fieri inflammatio , siquidem haec non fit fine materia crassa , dc una sa , cuiusmodi non est aer , cum sit subtilis , ac tenuis , ergo, &c Secunda Conclusio . Exhalatio calida , dc sicca, ac unctuosa tantum, est materta omnium impressionum ignitarum , quae fiunt in suprema regione aeris . Est eiusdem Scoti ibidem probatur quia illud solum est materia huiusmodi impressionum quod est cito inflammabile ex Aristotele
loco proxime citato, sed sola exhalatio calida, 3c sicca ac viactuosa est huiusmodi, ergo, &c. Minor est clara,quia inflammatio sequitur unctiiositatem digestam cum quadam siccidite , ut patet per experien tiam in oleo, adipe, & similibus, quae habent pinguedinem vastuosam,quia de s a
98쪽
Moti ibidem probatur, quia exhalatio calida. Ac sicci sumitur a t erra, seu a corporibus terrestribus, vapor vero ab aqua, siue a corporibus aquolis , ita aqua, & terra, sicut corpus terrestre , Ec aquosum disti euntur realiter ab inuic erge, & extatio , & vapor deberit distingui realiter istinuicem . Maior patet per dimitiones utriusque. Minor similiter est manifesta,
uia elementa, non tantum penes Ermas Ribstantiales , verum etiam secundum
qualitates,sibi conuenientcs in summo distinguuntur realiter , atqui aqua, & terra, sunt duo elenerita dii parata, ne dum su stantialiter, sed etiam secundum sormas accidentales, ut patet, ergo distinguuntur
obiici rur primo contra primam Comclusionem,quia per solam confricationem aeris pol Mint gigni impressiones ignitae, teste cierima apud. - tum Magnum in hoc primo si o Meteororum, & AG te e secundo de Coelo t. a. ubi dicit, quod
Astra, per si uim motum, atterem artes
aeris possunt illum ignire, ergo falsa conclusio, vel saltem non sustinenda contra auctoritatem tantorum Philosophorum. Respondetur. Senecam,& Aristotelem, cum dicunt posse aerem accedi per solam confricationem partium adinvicem, suae ponere aerem e se insipissatum, ac unctiIO. sum alioquin si soret rarus, & tenuis, po tius esset resolubilis per huiusmodi confricationem, quam inflammabilis, ut dictum est in secundo Not. unde conclusio manet in suo robore. Obiicimi secundo contra secundam Conclusionem . Illud non est materia
impressionum ignitamina,quod non est faciliter inflammabile , siquidem teste ArNstot. hic Sum. lacunda, cap. I. generantur per inflammationem, sed exhalatio calida, de sicca non est huiusmodi, ergo, dcc Minor probatur, quia ad inflammationem exigitur humi Gitas: sed exhalatio non est humida, alioquin duo contraria essent fimul in eodem, nempe siccitas, & huiniditas, quod pugnat, ergo exhalatis nequit esse materia impressionum ignita
Respondetur Neg. minore,ad probati nem, dico minorem vera esle de humiditate aquea, quia haec iniicquitur vaporem, ab aqua abstractum, falsam de humiditate unctiiosa, dc pingui, quia haec, cum valeat
consistere cum siccitate, de caliditate, O time cohaerere potest cum siccitate exhalationis .
sicca esset materia impressionum ignit
rum, sequeretur quod omnes mouerentur sursum, & nulla deorsum, Sed hoc est contra expc sentiam, ergo , &c. Minor patet, quia Sic llae cadentes mouentur deorsum , dc Stellae comatae lateraliter,ut dictum est in textu crgo , &c. Maioris soquela probatur quia caliditas , & siccitas causant leuitatem in subiecto, leuitas a
tem est principium tendendi sursum is , ergo ex natatio calida , & sicca , si foret principium materiale impressionum ignitarum, faceret , ut Omnes mouerciatur
sursum , & nulla deorsum , aut late-raliter. Respondetur. Sequelam maioris, cum sua probatione esse veram loquendo de omotu naturali, non verb de violento: m
clo fi stellae cadentes mouentur debrim, hoc sibi accidit, ratione alicuius frigidit iis occurrentis , per quam pelluntur deorsum. Similiter si Stellae comatae inte dum mouentur lateraliter, sicut, & aliae impremones , hoc prouenit ex occursu
alicuius corporis frigidi , impedientis natiuam leuitatem , ne sursum dirigantur ;at nec deorsum cieri possunt, cum careant grauitate, ergo coguntur moueri later stater, δc ita violenter, non vero nat
raliter, quia sic inclinantur semper ad locum sursum ratione caliditatis , &si
Obijcitur quarto contra tertiam Co clusionem. Illa, quae realiter distinguum tur debent se habere, vel ut producens, &productim, vel ut causa, dc effectus, vel esse in rebus realiter distinctis, vel unum existere sine alio, sed nulla istarum conditionum verificari potest de vapore, & cxhalatione , ergo nec a seinuicem valet re
liter distin ui. Maior patet ex diffinitione
distinctionis realis , quam dedimus in a Logica libr. Praedicamentorum Disp. a. quaest. a. Minor probatur quoad omnes partes: Non enim verificantur duς pririres
conditiones,quia certum est,non causari,
nec produci a scinuicem vapor, dc cxha-
99쪽
Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
latio, sed ambo originantur ex terra, vel aqua vi Solis , R Astrorum calefacientium . Nec tertia,quia utraque existit in aere , qui est quo Mam totum homogx-ncum. Nec etiam quarta, per eandem rationem , quia aer, in quo recipiuntur, non
est diuisus in partes , quamuis penes diuersos effectus, appareat segregatus, ac diuisus in tres regiones , ergo conclude dum est, cum nulla huiusmodi conditi num veri ficetur de illis, exhalationem,& vaporem non distingui inter se realb
Reseondetur . Nesanio m norem, adprobationem dico vel ficari de eisdem
quartam conditionem, nempe separati nem, quandoquidem vapor non transit mediam regionem aeris , exhalatio vero altius ascendit usque ad supre nam aeris
plagam . ubi ab igne recipit inflammati nem, dc ex ea postea generatur impressi γnes ignitae. Ex quo inscrtur , quod cum huiusnodi halitus, differant localiter, &loca sint diuersa realiter , quod etiam ipsi
differant realiter. 'rum' omnes Impresiones ignita
IM pressiones ignitae sunt in multiplici I differentia, quandoquidem aliquae ge
nerantur in suprema regione aeris, quae dam in media, de aliae in infima . Insuper aliae multum durant , &aliae cito euanC-kimi. Huiusmodi autem varietas, quoad Iocum generationis, videtur innuere aliqualem diuersitatem ingenitis , id circo iure merito quaeritur , an omnes implestiones ignitae contineantur sub eadum specie specialissima , vel subal
Pro cuius declaratione, ac resolutione
primoNotandum ex Doctore Subtili hieq. I . quod nomine impressionum ignitarum , intelliguntur illa mixta imperfecta , quae generantur per inflammationem exhalationis calidae, dc siccae, ac Vnchaolae, siue talia fiant in suprema, siue in in dia siue in infima actis regione, quae sunt, ut adnotatum est aliqualiter in praecedenti q aestione, de in textus enarratione a s Flamma, Lancea, Capreς saltantes,sydera discurrentia, Ignis saluas, Ignis lambens, D aco volans, Castor, Pollux, Helena , Dalus, Hyams, vorago, Colores sanguinei, Cometa,Galaria , dc caereta initiise modi. H ec autem, ultra differentiam localem, discriminantur etiam ad initicent secundum magnitudinem , & paruit rem, secundum duratione n maiorem,vclminorem, secundum raritatem,& densitatera ,secundum claritatem, Sc obfuscationem, ac secundum diuersitatem figur rura,quq Omnia cum sint accidentia commania , nequeunt causare distinctionem specificam , sed tantum materialem.
Secundo Notandum , quod aliqua esse eiusdem speciei speciali minae , potest contingere duplieiter , Uno modo , quia conueniunt in una, dc eadeἰn dii rentia clientiali, constitutiva speciei se clatissimae, ut Petrus, 3c Paulus in rati nalita toe Alio modo, quia habent substantias consi niles, nempe materiam, Jc formam,quae sunt dequi ditate rei: Si3uidem Aristoteles 8. Metaph.t. M de Ir. inquit squod penes identitatem, aut diuersitatem materiae, de mouentis , diuersificantur, vel identificantur effectus ex illis proce den: es . Prior identitas apellatur meta physica, posterior vel o physica, & natu ratis . Ex his inscrtur , quod cum Om nes impressiones ignitae conueniant in eadem materia proxima specie , nem
in eadem exhalatione calida , 3c sicca , ac viactuosa , dc in eodem in uente Psseu inflammante per se , nimirum calo re , ut testatur idem Aristo e es in hoc primo lib. Meteor. Sum. secrinda, ca. I. 2 - .& 6. omnes patiter sint eiusdem speciei specialissimae. Tertio Notandum ex eodem ibidem, impressiones ignitas fieri nituraliter, vel violerarer, eosse dupliciter attendi, Pes ex
parte agentis, tam uniuersalis,qua partica
laris, vel ex parte formae tu substantialis, tum accide talis. Si priori attendantur mo
do, certum est, fieri naturaiker,cuin insen dantur ab cis,tam ob bonum univeru, qua ob salutem animatui, ut alias monuimus.
Si vero posteriori modo speci:entur, nant
naturaliter ex parte exhalationis , quan
tum ust ex inclinatione disposit onum nar
100쪽
turesium eiusdeira, sed violenter,quantum est ex inclinatione sormae substantialis exhalationis, siquidem nulla Hrma inclin natur ad sui corriaptionem ; caliditas autem iccitas, unchaositas,& inflammatio,
quae sunt dispositiones propinquissimae ad
generationem ignis,d i ponunt pariter exhalat onem ad g gnitionem huiusmodi impre monum secundum liabitudineta is, quam dicit ad illas naturaliter. Ex h s sit prima conclusio. Omnes in pressiones ignitae, quae fiunt ex calida,sicca: Sc vnchoosa exhalatione, sunt eiusdem speciei specialissimae . Est Doctoris Sub-tiyis ibidem. Probatur, quia existente 'materia, de eruiente eiusdem speciei, nascitur effectus eiusdem Aeciei ex Arist te 8. Metaph.t. I I. dc I 2. Sed exhalatio calida , sicca, M vnchaosa , quae est materia pxoxima huici oriis ressionum, est
Hidem si . :ὶei specialim nae, de similiter
caIox, qui est mouens, Sc cssiciens earundem, est eiu silam si citi sipecialissimae In
omnibus in rcssionibus ignitis, ergo omnes impressiones ignitae crunt riusdem is
speciei specialis liniae. Minor est Aristotelis lin hoc primo libro Sum. 2 cap. I 24. 3c 6. lSeeundo, sic, quae solum differunt secun- dum magnitudinem, de liguram, non diti j feriit specie, sed omnes i a prest mes igni- ltae sunt huiusmodi,e go non differniat spe- cie. Maior probatur,quia r gnitudo,& ti-xara in corporibus homo ne iS non arguunt dissetetiam specificam, alioquin fluuius, S riuus aquarum no essent eiusdem speciei, cu tantia differat oencs magnitudinc, dc figura, sed isnprelaiones ignitae Om-ncs sunt corpora tiona aenea, ut est notu apud omnes,ergo,&c. Minor patet ex prς- cetanti quaestione Tertio. Not. Et ex ca. I. 2. ac ψ. Enarationibus, ubi ostendimus
diuersitatein impressionum ignitar tun pCnes magnitudines, de figuras diuersas. Secunda Conclusio. Omnes impressio. nos ignitae, siue gignantur in suprema, siue in media, siuc in infima regione aeris,
fiunt naturaliter, tam ex parte ag ntium, quam ex parie formarum accidentalium, violencer vero ex parte formarum subst
calium. Est eiusdem Doctoris Subtilis ibidem . Probatur prima pars: Na huiusmodi impressiones ignitae intenduntur ab agen- in uniuersali, dc particulari naturali, ergo
naturaliter fiunt . Consequentia patet ex Arist. 2. Physicorum t.7 . oc 77. Vbi liaber,suod casus, & Fortuna non sunt agentia secundum naturam, quia non intendunt proprios effectus, scd eueniunt propter in-Ientum , ergo quae intenduntur ab agente naturali, fiunt naturaliter. Antecedes probatur , quia huiusmodi nu restiones generantur ad hunc finem, ut gignatur mixta perfecta, ad hoc enim ordinantur omnes alterationes de a chioneς elementorum, mixtorum imperscctoriam: Deinde praetia-lent ad prescientiam fiuurorum:narn quido super aliquam parte terim apparet magnus cocursus lycleru volantium tignuest, esse veruros ventos ab illa parte, ta in rc ra,quam in mari, ergo signum est,quod intenduntur tam ab agente uniuersali quaeria particulari. Secunda pars proba ur,qui. dispositiones concomitatos eXhalationes,
cuiust di sunt caliditas, siccitas, unc uositas,iu inflammatio disponunt ad generationem ignis, sed istae sunt formet accidentales imprestionum ignitata, ergo lin pressiones ignitae fiunt naturaliter ex parte Iisrmarum accidentalium. Pria pars prObatur, quia formae substantiales huiusmodi impressi inim sili omnino caedem, ac Hrmae substantiales terrae, ac corporum ter-rcstrium a quibus, Pel exhalationes origi nantur,sed huiusmodi sormς tcrr' ac coci porum terrestriinn inc finant esse deor-l stra, ratione suarum grainta uin, dc non' rursuin, ubi gignuntur impressiones ignil tae, erso ex parte harum is arum su stantialium, fiunt violenter in loco sursum. Confirmatur, quia nulla res appe-i Ut naturaliter Quin non esse; sed Himari substantiales huiusmodi impressoniam vi ignitarum, dum elevantur rurstim in e halationibus deperdunt suum esse natu-l rate,quod est esse deorsu, ergo huiusmodi impressiones respectu Hrmaru iubstanti lium,noia fiunt naturaliter, sed violenter. Obiicitur nrtino contra primamConcion n ubi cst cliuersitas specifica operationuibi est diuersitas specifica in agentibiis, sed impressiones ignitae habent diuersitatem specificam operationum , ergo , dc ipsae
debent esse diuersarum speciei in . Maior patct, quia operatio arguit sormam, de serina agens operatituitu , rigo diuersitas specifica operationum , sicut diuersi.