장음표시 사용
201쪽
humo tandem expertum fuit , OInnia opercussa fulmine te ponere contra illius ictio : & ratio est , quia si fuerit inanimata, hoc accidit propter alterationem, qua se erigunt contra causam alterantem,
vi patet de ligno, Vel aqua, se eleuantibus contra Ignem , seu calorem : sin autem animata fuerint anima sensit tua , eis uenit ob subitam stupefacionem , quod habent ex laesione . Alios effectus enumerant Parisienses ex Doctore Subtili loco ei tam , veram isti sunt potiores, idcirco illos omittendos duximus, ad alia
Quarto Notandum ex dictis in Disp.
Prom quaest. 3 Mixtorum aliud esse perfectiuri , quod coalescit ex quatuor et mentis , & imperfectum, quod ex duobus tantum resultat. Mixta perfecta,cum fiant ex omnibus miscibilibus sunt diuturnioris consistentiae, ac d rationis ; imperiecta verti, quia ex duobus tantum miscibilibus
constant, cito evanescunr, nec multum
perdurant. Ex Ius insertur, quod cum lapis fulmineus sit persech consistentiae , &longissimae durationis, de econtra fulmen sit imperfectς consistentis,citissimeq;euanescat,lapidem fulmineum non esse tuline, licet cum fulmine ciacular i continSat. Ex lus sit prima conclusio. Lapis fulmineus, quamuis cum fulmine erumpat clau-be , descendatque deorsum ad terrare , non est tamen fulmen . Est Arinotelis loco Citato,Doch. Subtii Parisiusium, Connimbricensium,&Timpleri, quos retulimus proueriori sentctia. Probatur quia fulmen est meteorum quoddam , ac mixtum impcrfectum , extralatione calida , dc sicca consistens, ut mox probabimus, sed lapis fulmineus est corpua persectum, ex Olm, nibus elementis mixtum, ergo lapis fulmineus non est fulmen . Minor probatur ex dit serentia esisistentiae, ac durationis, quippe mixtum persectum est optimae conlinentiae, ac diuturnae durationis, & ccontra se habet eorpus imperfecte mixtum, ut raperientia constat, sed lapis fulmineus est optime compactiis, de longissimae durati nil, dc econuersh fulmen, 'uo i evanescit
ex consumptione materiae scilicet exhalationis calidae,de siccae,ex qua fuit genitum, zrgo lapis sulmineus est corpus persectei nix cum ex omnibus elementi non sic au-
tem fulmen . secundo probatur , nam sulmen est penetrativum , dc adustiuum, ut visum fuit recensisndo varios effectias sul minis in secundo, & tertio Nodi sed lapis fulmineus est tantum dissipativus, non autem penetrativus, aut adultivus, ut ex eius
figura, ad instar cunei, elici potest, ergo lapis fulmineus Hoquii csse fulmen , & si cum fulmine cxpellatur deorsum , seriatque torrcstria, dc terram.
Secunda Conclusio . Fulmen est ignis, seu mixtum ignitum,e nube vi frigoris expulsum , dc ad terram destendens . Est Arist. dc Scoti in praecitatis locis: Probatur
ex eius generatione, quam retulimus in . I. Nol. 2. suadetur ex peculiari effectu fulminis , siquidem fulmana, ut plurim Umcomburunt, de valde penetrant corpora ab
eis tacta, sed comburere, & penetrare sunt effectus ignis, siue corporis igniti, cum sint valde subtilitatis,ergo fulmen, aut est ignis,autagnitum corpus . Maior patet ex effectibus t u lminis. Minor est nota experientia. 3. suadetur, quia fulmen, dc sulguratio non differunt nisi penes inflammationem expansam, sed fulguratio, quae est inflammatio expansa, est ignis latc cxpansus circa nubem , ergo fulmen pariter debet esse ignis de nube descendens , cum sit inflammatio stricta . exiens de nube. Obijcitur erimo contra primam conclusionein nam illa sunt penitus essentialiter eadem, quae conueniunt in eadem passi ne , siquidem eadem passio derivatur ab
eius dem principiis ementialibus , quae dant identitatem essentialein , sed lapis fulmineus, dc fulmen sunt huiusmodi, cino sunt idem essentialiter . Minor probatur, quia dissipare, de frangere corpora dura, super
quae cadit , est passio conueniens fulminidissipanti , sed liuiusmodi passio conuenit
etiam lapidi sulmineo , ut patet per Exporientiam , ergo, &c.
Respondetur Maiorem esse veram de passione intrinseca,quae competit subiecto in quarto modo prohrij,falsam vero de extrinseca,quq per accidens illi copetit, dc sic negatur minor. Ad cuius probationem dico, quod dissipare, de stangere dura non est
paulo intrinlcca fulmini, verum extrinsccaduntaxat, siquidem conuenit cuilibet corpori duro : vocarique potius debet effectus fulminis, quam eius passio; modo cum
202쪽
idis Liber III. Meteorologicorum Aristotelis
huIusmoes erectus eonueniat multis cor poribus , essentialiter diuersis a fulmine, non est cur negari debeat haec conu nientia etiam lapide fulmineo , cum sit corpus durissimum . Quandoquidem eundem numero effectum posse prouenire a pluribus causis , essentialiter disparatis , incertissimum in natura ; iam indurare lutum , & liquefacere ceram
competunt igni , dc Soli , & tamen sunt agentia disparata; igitur dissipare ,
dc frangere corpora dura poterunt esse aedictus fulminis dessipantis , & lapidis fulminei quamuis disparata remaneant , & non identificentur essentialiter . .
Obijcitur secundo contra secundam conclusionem. Si fulmen esset ignis e n
he descendens . aut generaretur in nube,
aut aliunde , sed neutrum est dicendum, ergo , dcc. non potest dici , quod ii nube, quia locus aquae non est locus, generationis ignis , sicut nec econuersor nec aliurule, quia non apparet unde possit
Respondetur senerari in nube, propter motum exhalationis inclusae ad eius lat ra , vel in exitu de nube ob velocitatem pulsus . Et cum dicitur , quod locus generationis aquae nequit esse locus gener tionis ignis, est falsum per antiperistasim, vi patet de coruscatione , quae fit in nu
Obhcitur tertio tum quia ignis, cum sit
leuis nequit descendere: tum etiam, qnia combureret omnia corpora super quae caderet , cum eius natura sit combuniua , quod tamen est falsum , quia experientia constat , multoties interfici homines absque combustione , ergo signum est,
uod fulmen non sit ignis e nube descen
Respondetur Negando consequentiam, Ad primam probationem dico, ignem vi lenter descendere , sicut aqua , quae est
frauis, violenter ascendit in multis casi. s , de praesertim si manu comprimatur, mouetur iurium . Ad secundam dico non valere consequentiam, siquidein ut sequatur combustio, non litiscit, ut ignis cadat
super recombustibili, sed requiritur mansio eiusdem aliqualis super illa , &de' sitio ultima vi recipiendam fes in ignis; modo fulmen non semper manet super re, quam tangit, nec semper adest ultima diis spositio ad introducendam Brmam ignis, idcircli, quamuis fulmen sit ignis, non sequitur, quoa semper debeatcomburere rem super qua cadit. obhcitur quarto si fulmen descenderete nube, vel percuteret inditarenter quo libet corpus , vel aliquod magis , velat, uod minus, sed nullum istorum est dice um, Cim , dcc. Minor probatur; Non
potest dici primum, quia ut in pluribus vis
detur percutere templa Deorum , dc loca excelsa potius, quam pauperum tabe a & loca profunda: nec secundum, vel tertium , quia fulmen vidctur contingere a casu ergo, dcc. Respondetur negando minorem e dicitur enim fulmen non percutere indifferenter omnia ; quinii vi sunt aliqua , quae nunquam percutiuntur a fulmine, ut sum arbores habentes ponos clausos superius, inter quas est laurus , aquila , quae Pro inde vocatur armiger Iouis , & quaedam bellua marina , quam vocant vitium
marinus . Ad id, quo subditur de templis Deorum , & alijs locis excelsis , dicit Doctor Subtilis , hoc prouenire a casu;
quemadmodum casu accidit , ut ex hominibus , magis iste, quam ille per catur sulmine ; quare interi , non esse re probandos eos , sui moriuntur fulmine magis, quam qui ordinaria morte vitam
Parisienses , loco citato , nituntur as signare varias causas , quare quaedam magis percutiantur sulmine , qu malia, sed meo videri, non concludunt, ideo aballatis a Doctore , non esse recedendum
arbitror, & sic imponendus finis huic perdifficili difficultat De Area, Iride, Pareti', ct Virgin
HAnc Summam diuidit Aristoteles in
quinque capitula,in quorum primo ponit quaedam accidenria his omnibus communia: in secundb tradit figuram, &generationem Area .in terti d agit de sormatione Iridis r in quarto de eius coloribus ἔ
203쪽
bust te in quinto de Paret ijs, & Virgis.
Quoad primum caput, in quo recenset accidentia communia Areae, Iridi, Par
I ijs , de virgis , Primo ponit accidentia
conuenientia Areae dicens , quod Areae, seu Coronae apparet sepὰ circulus totus, fitque circa Solem , Lunam , & Stellas splendidas r & dicit notanter saepe , quia quandoque, propter desectum nubis, vel
caliginis, non videtur circulus completus. Deinde subdit, quod talis circulus apparet magis de nocte circa Lunam, quam de die circa Solem ε, dc magis in meridie - , quam de mane, vel de iero , & magis de mane , quam de sero, & circa occatum. Secundo enumerat accidentia Iridis , ii quiens, quod Iridis nunquam apparet ci cuius perlectus, neque maior sectio quam sit semicirculus , rusi quando Sol est in ortu, vel occasu.Insuper dicit, quod quam do Sol est magis eleuatus , super nostrum Emis erum , tanto minus apparet portio circuli : de econuerso apparet maior, quanto minus apparet eleuatus Sol supra nostrum Emisplierium . Deinde deter minando tempus, in quo Iris apparet, dicit , quod quando dies sunt breuissimi,
tunc videtur in qualibet diei particula orquando vere, sunt dies longi, sicut in aestate, Iris numquam apparet circa meridiem; neque plures Irides unquam apparent in qualibet temporis parte . Demum osten- it in iride videri tres colores , nempe Pu
niceus , dc viridis , dc albus I & sunt ita persecti, quod nullus Pictor , quamuis excellens in arte, posset illos imitari. Tertio narrat accidentia, quae competere videntur Pareths, & Virgis , dicens , P, relios , & virgas fieri semper ex latere o Solis , ita quod non se habent secundum
sub . & supra ad ipsum, sed tantum a lat re eiusdem versus terram : Vlterius fieri, ait, de die, non autem de nocte, & semper circa Solem , ipsumque comitari itavi
moueantur, vel ascendendo, vel descendendo ad motum ipsi iis Solis . Denique
obseruat, eos accidere, ut plurimum Versus occidentem, raro autem in medio Caeli; v d accidit. quod in Bo horo visi su rint duo Paret ij lv l cum Sole a iusdem
ortu, usque ad occasum. Horum tamen omnium causa dicit esse
restactionem luminis Solis , Lunae , NAstrorum splendidorum ad nubes , & via
sum nostrum unde ponit tres suppositi nes. Prima est, visum restangi a corporibus habentibus superficiem planam , sicut ab aqua, vel aere. Secunda, quod in quibusda corporibus refrangentibus radios via inles apparent colores, Zc figurae, ut sunt specula magna, dc polita, ac tersa : in aliquibus vero videntur tantum colores,
non autem figurae , ut accidit in speculis paruis , in quibus, ob earuitatem, nequit fieri diuisio sensibilis , itavi videtur figura diuisa a coloribus. Tertia suppositio, quod
in tali refractione apparent colores, quandoque clari , & quandoque obscuri , vel
propter diuersitatem corporum restangentium, vel propter debilitatem visus, sicut melius explicabitur in quaestione. Quoad secundum in quo determἰnat Philosophus de Area , seu Corona , quae apparet circa Solem, Lunam, & Astra splendida, dicit, Area esse illum circulum perlucidum, qui Solem, & Lunam, aliud-ue Astrum splendidum cingere videtur, &sic gignitur, cum enim multa spiratio, Vel nubes aequali densitate in orbem spargitur sub rutilanti Sydere , cuius radij ob spirationis , aut nubis obuiae densitatem recta collineare nequeunt , circa eiusdem spirationis, & nubis extremitates in morem
orbicularis figurae sese diffundunt, & c
ronam texunt, qua Sydus redimitum, de emicans apparet, quae Area, & ab aliquibus etiam Halo appellatur . Si Area densior & spissior euadat, nigrumque indurat colorem, ex zo 'uod vapores cateruatim ascendunt, pluviam praenunciat : Si disti statur, ventorum signum est, diuisio enim illa a flatu causata est: Si marcescat, terenitatis praebet iudicium ; calido namque vapores dissoluuntur.
Quoad tertium , & quartum in quibus
pertractat de Iridum Vncratione, figura, coloribus , summatim enarrando, dicendum est. Iridem esse arcum dii colorem
in nube rorida, opaca, dc concaua, e radiorum Solis oppositi reflexione, intuentium oculis patentem . Quamobrem Sol causae emcientis, & nubes causae materialis , vel lubiecti eiusdein Iridis partes exercent. Nubc ergo debet esse aquea, dc de proximo in aquam solubilis : translucida
Q Que za partu , qua nos respicit
204쪽
x go Liber III. Meteorologicorum Aristotelis
tergo opaca, ut instar specillit lumen reflectere valeat . Iridis colores, e Solis lumine , in nubem traiecto, dc ad nostros oculos reflexo, exprimuntur. Praecipui, quibus Iris picta cernitur tres sunt, ut dichium fuit in primo capite, scilicet puniceus, seu citrinus, viridis , & purpursus . Puniceus lineatur 1 lucis radio , ubi est exigua , viridis , ubi mediocris , dc purpureas ubi maior nubis opacitas . Propi rea cum exigua existat opacitas in parte suprema , mediocris in inedia , 8c maior in inseriori, supremam in Iride sedem
color puniceus occupabit , mediam vi mdis, & infimam purpureus , nisi duet Occurrent Irides, quia tunc ordine commiselato in secunda Iride in uersi respicerentur colores, nempe purpureus in superiori, viridis in media, & puniceus in infima. Iridis autem nunquam fit circulus ne fectiis , neque maior semicirculo sectio, quare Iris circuli tarma non perficitur, semicirculum non excedit,sed enim secti nis semicirculo minoris figuram obtinere potest : quia, cum Iridis centrum sit puminis , quem tangit radius , a Solis centro procedens, cuius rei causa, si Sol in puriscio orizontis degat, maior est Iris, quae essici potest) illius Iridis centrum erit is a puncto Oritontis ex aduersa parte corporis luminosi; unde non relinquitur nisi semicirculus super orizontem, cuius lineamentum Iris assequitur. Plures possunt Irides apparere : Directe primum,si Soli Caeli medium occupa ti, duae obuiam fiant nubes, ad recipiemdam Iridis impressionem idoneς ; alsera inquam ad occidentem, altera ad orientem e tunc enim nil prohibet, quin Solis radis in utraque possint Iridis circum lineare . Deindὁ reflaxe, quando nimirum in eodem situ occidentis, vel orientis altera Iris in nube immediate a Sole , idest
directa radiorum iaculatione est lineata, ac ex eius reflexione, secunda Iris in ali ra nube pingitur , dc tertia quandoque ex reflexione secundae procedit, quarum pinstremae , tanquam tenuiores, de debiliores
Quoad quintum caput , in quo agit de Paretio, & Virgis, colligitur, Virgas esse
radios Solares, de nubc, quam perizirant,
in lanilitudinem virgarum rectarum multiplici colore fulgentium, persendicular i 'ter versus terram protensos: quando enim nubes inaequali densitate , atque raritate
affecta, alias nempe habens partes densiores, εc alias rariores ad Solis latera consistit, Sol eam radiis penetrat, & prae cliue sitate, ac di ositione illustrans virgas es- format discolores. Parelius est Solis , in nube collaterat , aeque di osita , velut in speculo impressa imago.Vt igitur nubes sit aeta ad Solli imaginem excipiendam, dc reodendam, sistere debet, non infra versus terram , nec Cregione , sed ad ipsius latera , & ex obliquo , vel ad Austrum, vel ad Aquilonem:
debet esse aquea, & diaphana ea parte, qua Solem spectat, de ex altera parte opaca ,εc terminata , more Speculi vitrei , cui plumbum retro est appositum : hoc enim pacto imaginem admittere 4 ac reflectero
valebit. Quoniam color Solis albus est, MP aresius apparet albus, & propter hoc Pa-relius certior pluuiae index , quam Virgae existit. Paret ij frequenter fiunt, dum Sol ab Orizonte ascend it, aut ad eundem descendit, rard dum in medio Caeli moratur, ut dictum est in primo cap. Si contingar, plures nubes prςdictis coditionibus prςd, tas, Ita collocari , ut Solis imago impressa
in una, aliam imaginem, in adteram n bem reuerberet , & haec in aliam repercutiat , plures simul Soles scilicet unus in proprio Orbe , εc reliqui in nubibos aspiciuntur . Multa , 3c praesertim ad Itidem spectantia , congerit Philosophus , quae consulto omittiuntur ob eorum dissicilem
tractationem ex principiis math maticis,& eo magis, quoniam dicta sumetunt ad
horum omnium intelligentiam , ac perfectam notitiam physicam. De Hu, qua in terra Partibus inclusa
Ista est tertia , de ultima Sumina huius libri 3. Meteorol. in qua Aristoteles aliqualiter , & quasi introduc*rie adsequentem librum agit de Fossibilibus, de
de Metallicis, continetque unum tantum capitulum , in quo tradiv quonam pacto.
dc quibus causis generantur dicta Fossibilia,
205쪽
uita, & metallica ,: .quippe ad Me teorologicorum inunae tum accedunt Fosse sibilia de Metallica , squidem cxhalationum , de vaporum admixtione a construuntur in terrς visceribus,qil erua sinmodum ante expensa in aeris regionibus . Fossititia quaecunque frangi possunt vel in pii lucrem conteri, quali sodiantur, vel ex uentur per artem, dum artificiaIibus Hrmis perficiuntur , ut lapides , qui coagm tantur succo lapideo , idest exhalationis , de vaporis permixtionc, ita tamen , ut cxhalatio exccdat praeualeatq; nam cum lapis sit corpus solidum, nec Vaporosa spiratio, nec fumosa solum sussi it; illa enim ut pote fluida, non praeberet soliditatem, haec ut sicca . in puluerem potius indigeretur, quam in lapidem constiparet. Vtraque postulatur, vaporosa imquam , ut congluteret siccum :lamosa, urcomprehcndat , atque in urimi coarctet vaporem humidum ac propterea necesseon, ut haec magis exutarer,& praedomin
tur quando Q ssibilia cfformanda , quae Ineliquabilia sunt Effcit namque siccum, quod in Iuliuidi expressuum, nec humidum ipsum sinit in lapidibus , nisi prout
continuatione . deseruit . ut liquari nequeant. E contra siccum , quod in metallis humidum solumna o constrinxit. std non expressit, cst in cansa, Vt liquefiant. Edictrix Fossibilium causa praecipua Syderum intaxus asseritur; Primae quali-xatis aliaue virtualis qualitas, Hlitus promicta, spicificae lapidum varietati matcriam aptans instrumcntat iς causς subeunt Onus , Per multis lapides insigniti sunt virtutibus , quae ipsis connaturales exi-
struit. & a propria ipsbrum fornis su stantiali , tanquam ab immediata causa
profluunt Metallica , ut aurum, argenIum, aes, serrum plumbiim,argentum vivunt tam a lim procreantur metallico succo . idest vapore exhalationi permixto, vaporis humiditate amplius ais uente, quam exhalationis siccitate. Ignis calore liquescunt, frigore concre- ionem rursum acquirunt, fusilia, & du- Oilia sunt, etenim percussa in bracteas, si-Mc laminas distenduntur insiti aquei halivus causa
tia efficiuntur : inurumunta litetr autem astigore circumfuso, quod aqueum Vaporcinisoagulat, dc ror ira, de pruinam aeris stigiditas addensat: vcl instrumcntaliter. vi de lapidibus praesctiptum est , concine decernendum. Excusat se tandem Philosophusai abstinuerit in praesenti ab ampliori d cici minatione mineralium, δc promittit se itcrum de his omnibus luculentius pertractaturum , dum inquit et Communiter Tu urdoctώm Vi Gommiustas , si Nitatim ari
tim consideraudum ιntendtntibus circa
unumquodque genus. Et haec sint satis detextus enarratione huius 3 lib. Mete rologicorum ; nimc ad quaestioncs pr perandum .
De Area, Iride, Paretas, Ac Vitat .
DISPUTAT. I LOVamuis haee Disputatio magisl sp
ctet ad Mathematicos, de Perspecti-uos,quam ad Phisicos, quippe in ea agem dum est de radios visualibus, de eorum reflectione; ac refractione, tum ad visum. tum ad visibilia, de corpora luminosa, ex quibus enascuntur Areae,Irides Paret ij, dc Virgae nihilominus, quia de illis egit Arbstotcles in xextu, dc nos cum eod minde hsdem pertractare dcb Hs , faccm- praestante nobis Doctore Subtili , cx quo haec , quae siquentur , depromere tentabimus. Adiit nobis sua per*icarcia a Virum Radius τι-alis refrangatur asstra , ab aqua, tar a corporibus
PRO clariori notitia corum, qua cludenda sunt, notandum est primo ex Doctore Subtili hic qu. a. de Parisiensibus q. I. nomine radii visualis intelligi lumen derivans ab obiecto visibili, multiplicatum usque ad visum per conti nuam generationem luminis , non autem per motum localem ; Sc huiustia di radius est duplex scilicet. pcrpei
206쪽
18, Liber III. MeteoroIogicorum Aristotelis.
di laris, &' obliquus . Radius pereendicularis , est lumen multiplicatum a corpore lucido usque ad visum sucundum lineam rectam, Sc sic diffinitur a Perspecti-uis, quod sit radius, qui cadens super aliquam inperficiem rectam , relinquit ex utraque parte duos angulos aequales. Radius autem obliquus, est qui cadens super aliquam superficiem, relinquit ex utraque sui parte duos angulos inaequales. Secundo Nota se ex eodem ibidem.& in secundo d I 3. quest.vn.D.dari triplicem radium scilicet rectum, reflexum, &fractum. Radius rectus est qui diffunditura corpore luminoso in medio eiusdem dia-pha Italis,quantum durat virtus luminosi, ut lumen Solis, vel imis diffusum in
aere. Radius reflexus est, qui, Occurente opaco , antequam terminetur virtus activa inminosi, diffunditur in partem oppositam; quandoquidem naturale agens, cuius virtus actitia non est tota litor exhausta, in directum agit quantum retest, &quod non potest in directum, agit in obitimum , exemplum sit de radio solis . vel
candelae accent e terrente parietem vel
speculum , siquidem offendens illas op
citates , cum nequeat ulterilis recta pro
redi , reflectitur in obliquum, caulari , O angulum , & lineam ad illam partema qua procedebat . Radius fractus est , qui occorrente medio alterius diaphanesermis , t Hamen omnino opaco, mult
plicatur in illo medio , non directe , sed ad latus , & oblique : Hoc autem pintest contingere dueliciter , vel recedem do a perpendiculari , cum nimirum m dium , in quo.frangitur , sit rarius; vel accedendo ad pcrpendicularem , quando medium, in quo causatur fractio, in densius . Exemplum prioris sit radius Solis transiens per vitrum in aerem : posterioris vero radius Solis transiens per aerem in chrystallum , vel aquam quae Est medium aere densius. Tertio Notandum ex eodem hic quaest 3. quod rMlii huius nocti Q am quatuor Iliacas , uempe incidentiae , perpendicu laris, reflexionis, & refractionis . Linea incidentiae est ., secundum quam aerIna, seu i umen difflauditur a luminoso super si
perficiem medij vnium diaphanckatis blique . mea perpendicularis dicitur iuta, secundum quam so a , seu lumen sexiens a luminoso , incidit ad superficiem
directa , causatque utrobique angulos rectos , & aequales in eodem medio . Linea reflexionis est secundum quam alumen reflectitur in eandem partem a qua
venit propter soliditatem superficiei, aut speculi , quam transr nequit . Linea arefractionis est per quam forma , sculumen riansiens medium vnh1s diapha i-tatis , refrangitur in medio alterius di phaneitatis , vel 1 perhcndiculari , vel ad perpendicularem iuxta raritatem . Vel densitatem medij , ut dictu in est de is radio refractionis . Ex his infertur, quod per ductum liti iusmodi linearum 1 luminoso ad superficiem visam , vel a superficie ad visum formantur quidem anguli, quorum aliquis dicitur incedentiae , qui causatur ex illa parte superficiei continentis obiectum visibile , dc ex linea incidentiae r alius dicitur reflexionis , qui
causatur ex alia extremitate superficiei ,& ex linea reflexionis : alius Uerb vocatur refractionis , quem tenet linea restacta cuin perpendiculari; horum omnium
figuras vide in Doctore Subtili loco citato; siquidem sinc illis vix intelligi possunt atyronibus, qui non callent Perspectivat Quarto Notan tum ex eodem ibidem,
visionem fieri polle tripliciter . ves per lineam rectam , sicut quando visibile adirecte opsonitur visui sine diuersitate
mediorum in ratione , & densitate : vel per lincas re actas , ut accidit , cum sinter visum , & visibile sunt media diseuersarum diaphanestatum , tunc enim
radis vel species venientes ab obiecto non inckiunt Grecte ad visum, sed cur acie-
cloam illum,ut patet de bacillo, uins ait
ra pars est in aquar ves per lineam reflexa, sicut patet de visione facta per mCoelim. Ex his sit prima conclusio . Nullus radius vi malis frangitii, in molio v.ι mi ,
hoc est in acre, ver in aqua tantum. Probatur quia fractio est in ru.icio lineae ad angulum ex perspecti atqui in medio viiiibrmi ncque fieri huiusinodi incur u tio ; siquidem ista fit per resistemiam medii dentiori quae accidere nequit in medio
vnit mi, ergo, &c. Praeterea, dato opposito nunquam possemus videre aliquam
rem in acre in loco , in quo est , verum
207쪽
2mper alibi, quam est; quadoquidem res visa per lineam stactam, videtur alibi qua sit, Vt patet per experientiam. & ex Pe spectiua , sed consequens est salsum quia
tunc non pollamus certificari de uno loco rei. quod nemo dixerit Ergo, &c.
Secunda Conclu sio. Omnis radius, sui non est perpendicularis, incidens super i per lena diuidentem dura media diuere rum diaphaneitarum , sub qua sit aqua &super quam sit aer, frangitur in illa sum ficie , nisi super ipiam sit perpendicularis.
Probatur prima pars per experietiam , tum quia li capiatur; vas lubens latera eleuata, aqua plenum , tunc denarius positus in fundo aquae, videtur in aliqua distantia , in qua non posset videri, si foret tantum lenum aere, ergo tamma est, radium ubsualem frangi in illa superficie diuidentea TCm, dc aquam: tum etiam, quia si s
matur vas chystalIinum plenum aqua , &detineatur medium inter visum, de Solempe r aliquod spatium temporis, quo posset aqua Pcrsecte alicrari , generabitur ignis cx parte visus , atqui hoc non poterit fieri , nisi frangantur radii oblique ad radium perminiicularem ergo radius obliquus , incidens ad superficiem diuidentem duo media cliuersariun diaphaneitatum, nempe acrem desuper, & aquam d subter, frangitur in illa superficie . secunda pars apparebit ex probationibus sequentis
Tertia Conclusio . Nullus raditis perpendiculatis incidens ad superficiem diuidentem inter duo media diucriarum di, hanesiatum , frangitur in illa superficie. robatur primo quia denarius visus perpendiculariter in fundo aquae , peripicitur in loco ubi est , ergo radius perpenuicul ris non frangitur . Consequentia patet, quia si frangeretur videretur alibi . Ani cedens clarescit experientia; de etiam quia videretur per eandum lineam Perpendic
larem , eductam a re visa, & a Visu. ergo
radius visualis incederet ad locum directe ubi est , Sc non alibi , siquidem non posset incedere ad alium locum, nisi per aliam
lineam , dc sic non esset perpenuicularis, seci obliqua contra suppolitum . secundo sic, quia linea perpondicularis liabet alium inccdum , cum transit per diuersa media,
qu in obliqua ; siquidem illa reflectitur ad seipsam, ista vero ad latus, sed linea obliqua , transiens per media diuersarum diaphanestatum, stangitur in si perficie , inter illa diuidente , crgo perpendicularis
non frangitur. Minor patet ex praecede
ii conclusione. tertio sic quia linea perte dicularis , incidens ad superficiem diuidentem inter duo media diuersarum di phaneitatum, format duos angulos aequales , ut patet ex eius diffinitione , ergo si frangeretur , non esset , cur magis ad Vnum , quam ad alium frangeretur, & sic res videretur in duobus locis , vel in nullo , quod est contra experientiam . Dicendum igitur , nullatenus frangi, ac proinde , quod radius perpendicularis , incidens ad supcrficium diuidentem intcrduo media diuersarum diaphancitatim 1, non frangatur , sed irretractus transeat
Quarta Conclusio . Radius veniens de aere , in quo est visus , ad aquam in qua est res visa , frangitur , cieclinando ab incciu recto ad perpendicularem , ductam a puncto refractionis super superficiem, inter illa duo media diuidentem :si autem e conuerso radius veniat a medio densiori ad rarius, ab aqua nimirum, vel chrystallo , ad acrem , tunc frangetur
declinando a perpendiculari . Probatur prima pars pcr experientiam iam allatam de denario viso in iundo aquae , siquidem
videtur per incessimi rectum , accedent
linea visuali obliqua, ad perpendicularem incidentem ad superficieiu diuidentem inter illa duo media , de ratio non allii E tenda cst , nisi quia resistentia mediiciensioris , facit appropinquare radium,& lineam ad perpendicularem . secunda pars claret ex ratione opposita , quand quidem si ducatur radius visualis , tran- .nens per chrystallum ad aerem in quo estres visa , frangetur in superficie diuidente inter illa duo media caeterum , quia aer minus resistit , quam chrystallus, r clius transatus declinabitur aliquantuluma linea per niticulari, & res videbitur in maiori dis intia ab illa , quam si tu illat visa in medio densiori. Quinta Conclusio . Radius visualis restangitur ab aere , aqua , de ab alijs corporibus densis, dummodo sint itura sph ram diaphaneitatis. EIt Aristotclis in tex- .
208쪽
ig4 Liber III. Meteorologicorum AristoteIis
tu, de Elicitur a Doctore Subtili hic quςst.
3. Probatur , quia refractio fit per incuruationem lineae , siue radii visualis a pulmro refractionis ad angulum , vel ad visum , sed in quolibet istorum corporum assignari potest punctus refractionis, de ab ipso incuruatio lineae obliquae, δe incidentiae ad angulum , de ad visum , ergo in quolibet potest fieri refractio radii visualis . Maior patet ex diffinitione rcffactionis tradita a Perspectivis . Minor similiter , quia in quolibet istorum corporum datur sufficiens densitas , perquam radii restangantur a directo incessu puncti in dis diaphani ad angulum incidentiae , vel ad visum, a quibus diffunduntur in medio.
secundo suadetur experientia de baculo, cuius medietas sit in aqua, & altera in aere , certum est enim , quod medietas existens in aqua videtur propinquior visui, existenti in aere , quam sit in rei veritate, ted hoc non posset esse, nisi raditis visualis qui frangitur in superficie aquae, refrangitur a puncto medietatis aquae ad angulum Visus , ergo in aqua , &ab aqua frangitur , Sc refrangitur radius visualis . D
inde ponatur, quod visus sit in aqua, pars baculi existens in aere , apparet longior, quam sit pars existens in aqua , quia tunc videretur illa pars per lineam stactam in
superficie aeris , dcclinantem a perpendiculari , incuruatam tamen ad angulum
incidentiae , ergo etiam ab aere potest fi ri incuruatio radi j visualis , dc per cons quens refractio eiusdem . Eaciem exporientia potest fieri de denario existe te in aqtia , dc viso ab oculo existe te in aere , & econuerso : quandoquidem in priori fieret refractio ad oculum , dc videretur propinquior , de maior ; in posteriori vero aspiceretur
minor , dc remotior a visu , dc no
nisi por refractionem radii visualis a propinquantis ad perpendicularem in priori, & declinantis ab ea in posteriori.
Ex his sequitur veritas conclutionis, quod radius visualis potest restangi ab aere P, aqua , de caetriis corporibus densis di phanis. Obijcitur primo contra hanc vltimam
conclusionem ; nam radias visualis stangitur , ab aere , de aqua , Ut patet
ex experiunt ijs adductis de baculo, ci ius una pars sit in aqua , & alia in aere , de de denario existeute in aqua,
de visu in aere , ergo non restangitur.
Consequentia probatur , quia illud ,
quod refrangitur , conuertitur ad eam partem , a qua venit , sed quod frangitur transit ultra , ergo si radius visualis stangitur, nequit refrangi. Respondetur Negando coniequentiam, ad probationem dico ab alio fieri sta ctionem , de ab alio refractionem
radii ; quandoquidem fractio fit in .superficie diuidentc inter duo media diuersarum diaphaneitatum'; refractio vero in puncto medii alterius diaphani, incuruando lineam au visum , vel ad angultun incidentiae ; modo non inconia enit eundem radium visualem frangi in superficie diuidente diuersa media 1, de transire , ac iterum restangi in
puncto me dij densioris , inclinando se ad visum , a quo pius suit dista-
Obijcitur secundo quia aer , de aqua non habent superficies densas , ergo ab ipsis nequit fieri restactio Antecedens patet , cum sint corpora diapha-na . Consequentia probatur, quia refractio fit per incuruationem lineae , ad incuruatio non accidit , nisi occurratali rod densum impeditiuum lineae di-
Respondetur Aerem , & aquam , quamuis non habeant superficies densas , quae susticiant ad reflexionemra iij, habere nihilominus
. illas sufficientes ad fracti
nem , dc rekactionem, Ut clarius
209쪽
Disput. II. Quaestio II. I 8 e
trum omne corpus post esse res
Ovamuis ex notatis in praecedenti pose set faciliter satisfieri huic quaesito ,
tamen ad copiosiorem habendam huius rei notitiam, lubet etiam illud seorsim pertractare , de eo magis , quia ex eius solutione , faciliorem aditum parabimus ad sequentes dilucidandas quaestiones. Primb igitur notandum est ex Lincolniensi in luci Trach. de Refractione radiorum , & ex Comnaent. secundo deδ-nima cap. de sono , quod cum quodlidet agens naturale sit diffusiuum suae actionis
undique circa se , agentia naturalia s , quae suam virtutem sic cliffundere valent, esse in multiplici differentia , quaedam enim sunt naturaliter nata diffundere suam virtutem successiue , quaedam vero flabito, de sere in instanti. Priora adhuc sunt in duplici differentia , nam alia
nata sunt plus extensiue multiplicare , etiam cum aequali resistentia , propriam virtutem , ut caliditas nata est agere ad maiorem distantiam , quam frigiditas, dc ignis per suum lumen remotius agit quam per catulitatem : alia verti minus extendunt suam virtutem in comparatione ad alia , ut hinniditas, de siccitas, cum sint minus activae, quam caliditas , de frigiditas , minus etiam diffunduntur in Partes remotas . Posteriora vero agunt subito de tempore imperceptibili in remotiora , quam priora, Vt sunt lumen
senius risiui, id luminos; haec enim
uamuis successive etiam multiplicenture sacto , vel propter successivam remG-tionem obstaculi, vel propter successivam generationem luminosi , aut eius succesesiuam approquinquationem , secundum
quod actio agentis diuersificatur in sortitudine , vel debilitate , vel dii antia maiori, aut minori, nihilominus , Mia huiusmodi motus est velocissimus , ut Vix percipi possit, propterea dicitur illi minatio neri in instanti, aut in ictu oculi, 3e subitanee . Coeterum quia huiusmodi virtutes solent impediri, ne perueniant ad antam distantiam , ad quantam sufficerent agentium vires , atque adeo cogantur retrocedere, & reflectere, idcirco videndum est , a quo impediantur, & causentur tales reflexiones.
Secundo Notandum est ex Doctore Subtili hic quaest. . corpora esse in dupli ci differentia; alia enim mnt diaphana, &rara, Vt,aer ignis, & coelum: alia vero sunt
densa, de haec sunt duplicia , quaedam nanque sunt perspicua. ut chrystallus,&vitium , & quaedam solida , dc opaca , sicut sertum, aurum, speculum , &h iusmodi. Haec insuper sunt in multiplici differentia, squidem alia sunt colorata, cuiuimodi sunt aurum, serrum, & huiusmodi: alia non sinit colorata, ut specula,& llaec melius repraestimant lumen , quam resectant: alia iis ut lenia, &alpera alia,
ut quaedam specula . Et Ilaec differunt etiam in tiguras quandoquidem, alia sunt recta, & plana; alia sunt circularia, sicut specula columnata, & pyramidaliar alia
sunt concaua, δί alia conuexa: alia intus polita, ac teria, & alia extra: Modo
ad propositum appricando, diccndum est,
quod corpora diaphaim, & rara non sunt causa reflexionis , sed tantum refractionis, vivitum est in praecedenti: corpora vero densa,& solida, atque opaca causa rcflexionem, ut experientia comprobat quotidie. Tertio Notandum ex codein ibidem,
bus potest reflecti lumen, et E in multiplici
differentia , nam quaedam sunt colorata , dc quaedam absque colore : quaedam
sunt densa. 8c quaedam diaphana: & haec sunt duplicia scilicet diapbana pura, ut viatrum , dc chrystallus, dc diaphana, quibus est subductum plumbum, aut aliud obumbram: quaedam differunt in magnitudine, & paruitate , & quaedam in asperitate, dc leuitate. Ad propositum dico, quod
ad hoc ut specula, & alia corpora valcant lumen rei lectere simul, & colorem , ac figuram, debent esse colocata, densa, vel diaphana obumbrata, magna, oc non parua , lcnia, polita , dc dola : Debentcnim esse colorata , ut colorem possim rei lcctere , densa , vcl diapham obumbrata plumbo , quia pui a alapbana recipiunt inita se , dc non remittunt lucem magna, quia Palua nc luci ut totam λ
210쪽
186 Liber III. Meteorologicorum Aristotelis
guram capere , ac reflectere ; lamia ita
quod in isssit continuitas sin8 poris se sibilibus: polita , ut in eis sit remotio supereminentiarum, & concauitatum is ,
quandoquidem in his deperditur lumen , vi remitti non possit: debent denique esse tersa, quia si forent , vel puluere, vel p rolitate, vel anhelitu, aut alio humore ii lacta , non reflecterent lumen, saltem ad visum, sicut patet ad experientiam in corporibus, quae huiusmodi conditionibus ca
Ex his igitur sit prima conclusio. Non
omnia corpora valent reflectere lumen , sed tantum ea, quae sunt densa, opaca, te
nia,polita, ac tersa. Colligitur ex Din te Subtili in praecitatis locis . Probatur prima pars quia aliqua visio fit per lineam rectam secundum Perspectivas , sed si
omne corpus reflecteret lumen , nulla fieret per lineam rectam , verum omnis per obliquam , & reflectam , siue ros xam , siquidem omnis radius perueniens ad visum esset reflexus, ergo, &c. CO
tirmatur, quia omne corpus repraesentat
illud , a quo diffunditur actio, ergo non
omne corpus rectectit actionein . Ani cedens patet ex primo Nor. Consequentia patet similiter , quia in speculis, iri
quibus fit multiplicatio luminis per rectexi nem , repraesentatur illud a quo fit diffusio luminis, & speciei , ergo non fit reflexio actionis agentis,sed circa se illam diffundit. Secunii a Pars probatur , quia
corpora non densa , & rara , non reflectunt lumen, sed illud in se recipiunt, &sinunt ex altera parte transire, ut sunt aer,
aqua coetu, vitruin,& crystallus siquidem in his experientia docet, quod nisi ex altera parte subducatur aliquod obumbrans , fiatque opacitas , nequit fieri re- Lexio , verum duntaxat refractio lucis , vel luminis, ergo ut fiat lcflectio , sive reflexio debent esse corpora densa , &opaca . Tertia Pars probatur, quia defectu laetiitatis tollitur continuitas, & appa
rent poli, in quibus imbibit ut lux, & non
reuertitur tam facile : desectu vero politiae insurgit asperitas, & videntur super minentiae, ac concauitates in superficie, ac proinde , vel de inetur lumen, vel a sconditur,ne sormet angulum reflexionis:
dcfectu vero tersitudinis impeditur diffusio lucis in superficie, ac propterea nequit reflectere lumen , ergo ad huiusmodi li minis reflexionem requiritur necessario corpus densium, opacum, lenitate, politia, ac tersitudine praeditum . Probat Scotus
hanc eandem conclusionem in z. d. I R. 9.Quoad tertium quibusdam experientijs , quas unu uisque videre poterit; ad Pi ce-sens issiciant istae suasioncs. Secunda Conclusio . In speculis planis res speculata percipitur sub vera quantit te,& figura. Est Scoti via supra, dc in ψ. d. io.quaest V. sub D. in fine. Probatur, quia res in speculo videtur secundum se, & secundum quod multiplicat lumen suuna usque ad speculum, nedum secundum radiam rectum, verum etiam secundum rC- flexum , sed res ut sic percipitur sub vera quantitate, δc figura,ergo,&C. Maior Probatur quia agens naturale, ex quo agit sc-cundum ultimum suae potentiae , quando impeditur agore secundum illam lineam, quae est maxime conueniens actioni naturali nempe rectam, quae est breuissima, agit secundum lineam reflexam , sed res videtur in speculo secundum radium , 5 lineam reflexam, ergo videtur in ipso secundum se, & non secundum suam imaginem. Minor patet, quia res secundum se substat verae quantitati,& ligurae sibi donuenienti, ergo ut sic percipitur in speculo
Tertia Conclusio. In speculis conuexis potest res videri secundum totam suam quantitatem. Sc figuram, quamuis specu tum sit minus ipsa re visa t at in concauis speculum debet esse maius quantitate rei vita. Est Scoti hic quaest. . num. II. Pro batur prima pars , quia radii perpendic
lares venientes ab extremitatibus rei vita, vadunt continuae approximantes super superficiem conuexam speculi, de lupo cen trum eius, ergo res apparci maior si poninretur in loco speculi conuexi, quam appis reret si vkleatur per iit ad speculum .
Conicquentia tenet, nam ex eo quoa ris
dii perpendiculares prouenientes ab tintromitatibus rei visae approximamur con tinue ad superficiem conuexam , S ad
Eius centrum res apparet maior , quam
sit i peculum , ergo si poneretur in locos culi excederet ipsum , igitur si videro tur per speculum , adhuc upvere mam