장음표시 사용
231쪽
114 Liber IV. Meteorologicorum AristoteI is
ter. tertio disserunt, quia putredo secundum totum conuenit mixtis , ut mixta
sunt; putredo vero secundum partem conuenit quidem humoribus, sta non quatenus sunt mixtoeum partes. verum duntaxat ut sunt talia corpora, qtue sunt instrumenta animae , in quorum proportione consistit sanitas , sicut in remotione eiusdem proportionis morbus . quarto differunt, quia putrefactio secundum partem ex Ga leno lib. D. Methodi cae. 3 est mutatio alterationis ordinata ad interitum totius substantiae mixti, fitque succulae, & in tempore ; at putrefactio secundum totum est mutatio corruptionis totius mixti, quae
accidit in instanti secundum Aristotelem
in textu cap. 2. Hic est Sermo de utraque putrefactione , 5 ptae sertim de illa , quae dicitur secundum totum.
Tertio Notandum ex Doctore Subtili
hic quaest. I. art. secundo putrefactionem dupliciter considerari posse , uno modo formaliter, alio modo materialiter, seu c
notative . Si priori attendatur modo . nil aliud praesesert , quam corruptionem sor-naae substantialis mixti totius , & sic dicit simpliceria mutationem, oppositam generationi eiusdem simpliciter, per quam mi X-
tum dicitur transire de eita substantiali ad non esse substantiale illius. Sin autem posteriori perpendatur modo conorat omnes mutatione , Omnia accidentia, tuin cffectiva, tum dispositiva ad mixti destructionem totalem ; unde imaginandum est, quod sub aliquo existente humido proportionato cum sicco in aliqua determinata, vel determinabili proportione a natura , delitescat quaedam caliditas , quae ad illud humidum, vel humiditatem secundum esse habet certam proportionem, & similiter ad siccum, itaquod sub cei ta latitudine humiditatis 4 de necitatis possit caliditas certe
latitudinis ad certum tempus conseruari in elle. Nam si ultra illam proportionem veniat humiditas nimis excellendo caliditatem, vel siccitatem , tunc caliditas vincitur . & ex tingi inur; Ac econtra si caliditas nimis excedat humiditatem , vel siccitatem , tunc distatuitur proportio, ac proinde consumitur humiditas , &siccitas , &consequenter etiam caliditas perit, cum a deficiat sibi materia in qua conserirari deberet : idem dicendum est, si nimia frigiditas destruat calorem aut fiat ei improportionata, quia tunc vel calor immediate dissipatiar, dc ciun ipso perit vita; vel redditur impotens ad operandum, & sic introducitur putrefactio . quae est via ad corrupti nem mixti. Ex his sequitur . quod si priori
modo consideretur putrefactio, cum importet simplicem mutationem corrupti
nis, recte poterit diffiniri; si vero posteri
ri attendatur, quia praeseseri, de connotat Omnes qualitates et eam in tu pcrationes inducentes destructionem mixti , atque adeoquendam , Ut ita dicam , cumuliam
mutationum, diffiniri nequit, scd vix es scribit poterit per suas causas, ut secit Aristoteles in textu. Quarto Notandum ex eodem ibidem, putrefactionem fieri at induci in mixto
per plures motus . Primo per r1refactionis, & exhalationis motum , enimuero quando calor extrinsecus, euta aeris, vel ignis, aut Solis cum calore intrinseco agit in humidum proportionatum sicco , tunc humidum rare fit, & exhalat , siccitas remanet terminabilis existens termino proprio , induciturque putrefactio ob extinctionem caloris proprii , cum sibi deficiat
humidum, in quo conteruari debebat. Se-ciundo per motum localem , quandoquidem humidum naturale propter actionem caloris interioris, & exterioris mouetur ad paries exteriores mixti, trahitque secum calorem naturalem, quo facto, remanent partes internae frigidae, & siccae, quae cum careant debita proportione ad caliditatem,& humiditatem n uiuam, in quibus cons-ssit vita, paulatim putrefiant, & in vitiiria dispositione aci corrupzionem, perit forma substantialis viventis, & introducitur so ma cadaueris , quippe corruptio unius est feneratio alterius. Tertio per motum e X-iccationis; siquidem exsiccatio cum sit exhalatio frigida interioribus, cx quo reces sit humiditas cum calore, relinquitur vltinia disposivio ad corruptionem fornaae si stan talis, ac proinde pinrcfactio mixti, degeneratio sociarae iubstantialis mixti ait rius speciei, nempe cadaueris. Ex his liquido apparet, quod putrefaetio non sit 11mplex mutatio, si materialiter sumatur, sed necessario inuoluit plures motus , &Op rationes diuersas quatuor primarum qua litatum , ex quibus resultat totalis corru
232쪽
tio , ac destructio mixti. Quinto Notandum ex eodem ibidem,qod quemadmodum plura concurrunt ad inducendam putrefactionem in mixto, sic plura pariter sum determinata a natura ,
uibus retardari, ac impediri potest putreo in eodem . Primum impeditiuum est frigiditas continentis,siquidem haec constipat poros putrefactibilis, ne caliditas interna exhalare valeat , sicque diutius in eo conseruatur . Secundum impeditiuum est consciatio , dc coagulatio eiusdem putrefactibilis, quandoquidem congelata impediunt ne caliditas, & humiditas propria sexire , & evaporare possint. Tertium est seruens caliditas, de humiditas actitatis, Scvirtualis putrefaeta, fiquidcin seruens caliditas interitis resistit exteriori caliditati, de non permittit cduci humidum ad partes
exteriores , verum intus rem net ad conseruandum calorem complexionalcm .
Quartus est motus; & fluxus, mota enim, de fluenta minime putrescunt. Et ratio huius est , quia per motum excitatur calor naturalis internus, disti inditurque per omnes partes mixti, & ita sortius resistit cal ri ex aerno, ne valeat reduc re humidum,& cum ipso calorem natiuum , ad partes exteriores. Quintum tandem eis multitudo , & magnitudo rei putrefactibilis , siquidem in his residet maior caliditas, per quam resisti potest calori extra nitenti, ut
nequeat putrefactionem inducere. Horum
autem sufficientia sacile dcsumitur ex eo quod omne impedieras, vel resistens aut est contrarium , aut simile putrefacienti . in contrarium, hoc potest contingere dupliciter , aut enim est extra, de sic est frigiditas primum impeditiuum, aut est intra, dc sic est secundum impediens, nimirum cong latio , dc coagulatio. Si vero impediens est simile putrefacienti, sic est caliditas intorior resistens caliditati exteriori. Haec a rem potest resistere tribus modis , vel ratione sitae sortitudinis complessionalis, defccst caliditas seruens teritum Impeditiu-
vin vel ut excitata per motum, de fluxum,
de sic est quartum nempe motus, & fluxus rei puri et actibilis; vel per eius latitudinem in subiecto magno, rei inulto , de sic est
qaritum, ac ultimum ii edis tuum , nimirum multitudo, aut magnitudo subiccti put factibilis . Cum autem non r Periatur impeditiuum aliquod, quod non con tineatur , Vel reducatur ad illa Quinque ssequitur impeditiva putrefactionis sore, Messe tantum quinque saltem in genere, de
Ex his sit prima coclusio. Putrefactio si
ue secundum totum , siue secundum par
tem ; siue materialiter , siue formaliter sumpta est possibilis in natura. Est Aristotelis in textu, cap. a. de Scoti hic quaest. I. art. I. Probatur , quia putrefactio secum dum partem,& materialis per sesert cumulum mutationum,& operationum quatuor qualitatum, tam activarum, quam passiuaru in concurrentium ad destructionem mixti, ut aduertimus in secundo, & tertio
Not sed tales sunt Nisibiles in natura, Vt experientia , quotidiana demonstrat, ergo putrefactio materialis, 3c secundum partem sunt possibiles in natura. Probatur secundo de Hrmali, & secundum totum; nam posita causa ponitur , vel saltem est
possibile poni effectus ex Aristotele secundo Pitys c. t. 37. Sed putrefactio secundum
totum, de formaliter sumpta sunt effectus putrefactionis materialis , de secundum partem , ut probatum fuit in secundo, de
. Secunda Conclusio. putrefactio mat Haliter sumpta nequit definiri proprie, sed tantum describi. Est Scoti viii supra art. q. Probatur, nam d imnitio proprie sonapta est rei unius perse, ex Aristotcle . Metaplay. t. qa. dc 3. hed putrefactio materialiter
sumpta non dicit via uin perse, cum sit c mulus mutationum, de Operationum Concurrentium ad causandum putrefaction ut aduertimus Nol. 3. Ergo putrefactio materialiter sunapta nequit proprie dissitari. secunda pars probatur quia descriptio est
oratio explicativa nonainis, vel rei per accidentalia , sed nomine putrefactionis intelligitur cumulus mutationum , Sc acti nulIι concurrentium ad po iamdam in esse putrefaetionciri , ut dicti ina est in codem tertio Not. ergo putrefaetio materialiter
sumpta potest optii ne describi. Tertia Conclusio. Diffinitio , siue descriptio pii licia bonis tradita ab Aristote te in iecundo cap huius lib. ..in bona. Pr batur . quia illa dei criptio cst bona , quae cxplicat naturam iactat es pcr Ilias causa tendus riptio , quam ita sidit Aristotc te,
233쪽
i i 6 Liber IV, Meteorologicorum Arctotelis.
de putrefactione est huiusmodi, emo est
bona. Maior patet ex Aristotele lib. I. Post . cap. 2. & lib. 2. Phys. cap. I Minor
fuit sum cienter probata superius in primo
Quarta Concluso. Putrefactio sormaliter sumpta recte dissinitur per corruptionem Iubstanti alcm totius mixti. Colligitur ab Aristotele lib. 4. Meteor. Sum. I. cap. 2. & defenditur a Zabarella lib. a. de
Mixti generatione ,& corruptione, contra Timplei um lib. q. de Mixtis cap. 7. Probi. s. Probatur , quia nutrefactio sor- maliter sumpta est maxime contraria fi inplici generationi substantiali, sed mutatio opposita generationi simplici substantiali,
non est nisi corruptri substantialis totius mixti, ergo putrefactio sormaliter suminta est corruptio substantialis totius in sexti. Maior est Aristotelis ubi supra di
Minor est eiusdem Aristotelis ibidem, ubi
habet: primo ιν' uniuersaliter simplex tem ratost, cst naturalis transmutario harum virtutum est opus , o ' opposita corruptio secundAm naturam. Hae 1'. Iurptantis insunt. ammatibus, Cr pertia
bur lysorum . Confirmatur, quia putre factio materialiter sumpta est alteratio quatuor primarum qualitatum , tendens ad interitum siue destructionem mixti, Ut adnotauimus in secundo, & tertio Not. ergo putrefactio fori aliter sumpta, cum sit terminus putrefactionis materialis, erit destructio, & corruptio substantialis elii sedem mixti , Consequentia tenet, nam
alterationem consequitur generatio, aut
corruptio, ergo si putrefactio materialis sit a iteratio tendens ad interitum mixti per corri prionem eius necessarib se-
qttitur , quod putrefactio formaliter , per quam mixtum desiinit esse , sit latiualiter corruptio substantialis eius
Quinta Conclusio. Causae inductium 3c impeditiuae putrefactionis, sunt sum-
cienter assignatae ab Aristotele in rextu capit. a. & a Scolo hic quaest. I. artic. 2.
Sc 3. Prima pars patet ex dictis in quarto Not. & fecunda in quinto Not. &si quae
aliae adducantur , reducentur ad iam ibidem enumeratas , ut clarius manite- stabitur exsolutione argumentorum Ir a oppositul Π. Obiicitur primo. contra primam CC clusionem, quia corruptio caliditatis a caliditate nequit esse, ergo nec putrefactio erit; a quocinaque enim remouetur dimnitio , & dissinitum . Antecedens probatur , quia caliditas corrumpens extrinseca , dc aliena , vel est intensior , vel remissior , vel aeqitalis calidi
tali intrinsecae , de propriae , sed qua
cunque data non potest sequi corruptio caliditatis , ergo , dcc. Maior pateta sussicienti diuisione . Minor probatur: Non intensior , quia tunc noluiscorrumperet , .d intenderet qtrii ratem , cui adderetur . Nec remissior, quia sic non corrumperet , χd potius corrumperetur ab intrinseca calidit te r Nec aequalis , siquidem nulla esset actio , cum ab aequalitate non fit actio , ergo , &c. Confirmatur antecedens , quia corruptio omnis fit a contrario, ex Aristotele pluribus in i cis, ted caliditas intrinseca, & cxtrinseca non sunt contrariae, crgo, dcc. Minor probatur, quia unii in uni tantum cst contrarium ex Aristotele prima de Coelo t. Io. sed caliditati contrariatur frigiditas , ergo non poteri caliditas extrinseca esse contraria caliditati intrins
Respondetur, antecedens esse Verumetietiue , de immediate , falsum dii po-
stiue, & mediate, quia sic caliditas extrinseca rarefacit mixtum , & reducit caliditatem intrinsecam cum sua humiditate propria ad partes exteriores, ib&que consumit humiditatem, δc per conloquens destruitur etiam caliditas propria , cum non habeat materiam, in qua conseruari possie . Deinde cum intus in mixto non remaneant nisi si
citas , & frigiditas , in quibus , ne
quit consistere vita , seqii tur inde putrefactio , Sc per putrefactionein cC ruptio totalis mixti. Per idem ad con
firmationem dico , maiorem CD VOram cssective, de sormaliter, taliam Hispositive, Je materialiter, quia sic accidit corruptio etiam a non contrario, m
do iam explicato. Vel dicendum secundo. negando Int cetans
234쪽
cedens loquendo de caliditate intrinseca , de extrinseca, cum sint diuersae speciei, siquidern intrinseca est potentialis, de vi tu alis, extrinseca vero actualis, 3c sorin iis ; modo ista potest illam vincere, ac d struere, corrumpendo subiectum, ut patet de caliditate piperis virtuali, quae e perditur, de consumitur, per alterationem peris ab actuat i caliditate ignis. Nec si quitur, quod sint plures contrarietates , quia calicitias ainaalis non contrariatur
virtuali caliditati, sicut frigiditati accidem tali . Obiicitur. secundo si putrefactio esset possibilis, maxime esset sub aliqua specie motus, siquidem non pesset esse , nisi
mutatio, sed hoc non cst dicendum, e go nec dicendum, quod sit possibilis piatre tactio . Minor probatur discurrendo per omnes species motus: Non enim esset sub motu locali, quia tunc non esset, quia per motum localem non inducitur, ted impeditur putrefactio, ut dichim est in quinto Nor. Nec sub motu generati nis, quia dicitur in textu, quod sit corruptio quaedam substantialis. Nec submotu corruptionis, quia tunc esset cliam sub motu generationis, squidem corrumtio unius est generatio alterius ex I. de Gen. de Corrupi. t. I7. quod est improbatum. Nec sub motu aligmentationis, de diminutionis, quia putrefactio terminatur ad substantiae desitionem, non autem ad quantitatem, sicut augmentatio, dc diminutio: Neque tandem sub alterati nis motu per candem rationem , quia hic terminatur ad qualitatem . mireiactio vero ad substantiam, ergo cum sub nulla specie motus contineri valeat , sequi tur putrefactionem non esse possibi
Respondetur negando minorem, lo- suendo de putrefactione, ut sic, tinnabinducitur per plures species motus, ut di-Σimus in quarto Noi. si loquamur de matelialiter sumpta , & secundum partem , nempe per morum localem, rarefactionis, exuccasionis; &si de Graia lila iermo, per gcnerationem, &'corru tionem. Neque probationes in contra rium allatae multum urgent ; unde ad primam dico motum localem intrinlccum iu
ac quidem ad putrefactionem, LAtrii secum vero impedire nξ sequatur, ut di ximus in quarto, 3e quinto Not. Ad se cundam, & tertiam dico putrefactionem esse sub motu generationis, quatenus per ipsam gignitur sorma cadaueris, & submotu corruptionis, cum per ipsam is finiatur forma substantialis totius in xii
praecedens ad generationem formae cad ueris . Ad quartam conpedo non contineri sub motu augmentationis; de dimini tionis per se, quatenus putrefactio non sterminatur formaliter ad quantitatem peraccidens tamen , quando subiectum putrefactibile alteratur, augetur, & diminuitur eius quantitas, ut pa et per zX- perientiam . Ad quintam dico induci per alterationem, dum mixtum raresit per caliditatem alienam, ut dictum est in tertio, quarto Not.; quia sic putrefactis materialis terminatur ad qualitatem, Mformalis ad non esse substantiae. Obiicitur . tertio si putrefactio esset possibilis,cum asseritur transimulatio quaedam , vel esset transmutatio naturalis, vel violenta, sed neutrum est dicendum e go, dcc. Sequela maioris probatur, nam omnis mores, Vci mutatio , aut est naturalis, aut violenta ex Alistotele primo de Coe o t. Io. Minor probatur: Non
naturalis, tum quia est a principio extrinseco, nimirum a caliditate, pata sibi omniiad resistenter tum quia puti efactibile naturaliter quiescit sub forma sua, de
violenter mouet tir perde udo naturam ,
siquidem quilibet nititur QSere corruptionem sui, dc seruare seipsum . Nec violenta, quia Aristoteles in hoc lib.
capit. I. dicit, quod omnis corrupi o est secundum naturam, violontum autem non est secundum, sed praeter naturam, ergo cum putrcfactio non sit, nec naturalis . nec violenta, sequitur non esse spossibilcm. Respondetur negando minorem, qua doquidcm putrefietio cli mutatio naturalis, cum putre Letibile rui ne mat riae naturaliter appetit formam aliquam,
Ec rem ualitates actinas , dc passiuas est uisaelitum ad putrc faetionem , ficetramcn cis resistat. Et cum dicitur, quod sit ' principio extrinseco, cui passuin omnino resistit, verum est per qualitates dispositivas ad conteruatibnem propriae
235쪽
a 18 ' Liber I v. Meteorologicorum Aristotelis
formae, salsum tamen per alias qualitates disponentes materiam ad appetendam sormam cadaueris , qaia sic principium extrinsecum putrefactivum confert vim, hoc
est , inclinationem passio, idest materie ad
receptionem alterius sorme. Et cum subditur, putrefactibile naturaliter quiescere sub sua forma, & violenter moueri ad perditionem propriae naturae, conceditur, sed negatur postea, quod putrefactio, quae ordinatur ad illius interitum, no sit naturalis, cum eius materia naturaliter aliam forma appetat,& consequente r per putrefactione
moliatur corruptionem eius, quam habet. Obilaitur quarto contra secundam comclufionem. Illa oratio, quin explicat natu
ram deifiniti, per suas causas est proprie divinitio, δc non tantum descriptio , sed
oratio, per quam expenditur natura putrefactionis, eli huiusmodi, ergo est propriEdilfinitio, 3c non solum descriptio. Maior patet, quia diffinitio est oratio indicativa rei per essentialia, sed cauis uniuscuiusque
rei indicant eius naturam , & essentiam, ergo illa oratio indicans naturam rei persuas causas est proprie diffinitio. Minor est clara ex dictis in primo Not. siquide notificatur putrefactionis natura per omnes quatuor causas, ut inibi demonstratum est. Rei pondetur Milarem velificari de reperis una , siquidem diffinitio ex Aristotele septimo Meiliaphy. r. x supponit diri ait una esse per se unum , εc non plura: inquit enim. D. spuitio namque ratιο qu dam una , ct hubstantia est : quare umus cuiuspiam oportet ipsam esse rationem , etenim substantia unum quiddam .ct quod
quid si tibicat . Modo putrefactio secum
dum partem, εc materialiter sumpta, cum non ut una res, sed Cumulus plurium operationum, mutationum,Sc actionum concurrentium ad illam inducendam in mixto , sequitur quod non possit diffiniri, verum duntaxat describi. Obiicitur quinto contra quartam conclusionem, quia omnis corruptio substantialis sit in instanti , sicut de generatio sibi opposita, sed putrefactio non fit in istanti.
VI testatur experientia ἡ erbo, &c. Minor patet , quia putrefactionis causa est mutatio caloris naturalis , quae non fit nisi in tempore , ergo, dcc. secunda putrefactio
est via proxima ad corruptionem luinii n-tialem teste Galeno lib. II. Metodi cap. . tertio nulla alteratio est eorruptio substa tialis , sed omnis putrefactio est alteratio; stquidem aliquid aicitur alterari , cum illius calor naturalis a calore ambientis mutatur , Ut non sit amplius unitus humido, de sicco, ergo nulla putrefactio poterit esse corruptio substantialis mixti. Respondetur haec omnia procedere de putrefactione materialiter sumpta , dc secundum partem , non tamen de formali, dc secundum totum considerata: Vnde ad primum dico minorem esse falsam de putrefactione secundum totum, Jc formal ter accepta, quia istae fiunt in istanti, sicut,
3c oppoutae generationes . Ad secundum dico similiter maiorem esse veram de in putrefactione secundum partem , de qua solum locutus est Galenus, ut patet ex eius diffinitione , data per mutationem ad interitum totius substantiae,putrescentis a calore externo , quae nonnisi putrefactioni secundum partem , csnuenire potest, ut tradidit etiam Aristoteles in tex. cap. I. Ad tertium dico minorem eme veram deputrefactione materialiter sumpta, quae con- notat nedum alterationem , sed etiam in nonnullas aliaς mutationes , ut probaubmus in quarto Not. Obijcitur sexto contra quintam conclusionem si darentur impeditiua plures acti nis, maxime forent illa , quae enumerat Philosophus intextu , nempe frigiditas, congelatio, coagulatio , seruor , motus, vel fluxus, aut multitudo, Ac magnitudo, sed nullum istorum est impeditiuum putrefactio iso; quinpolitis sunt iuvamenta ad illam inducendam, ergo male enum rantur veluti eiusdem impeditiva. Minor
probatur quoad omnia singilatim , & primo quod frigiditas non impediat,tum quia frigiditas intrinseca caulat putrefactionem, ut dicit Aristoteles in textu, Zc idem experientia demonstrat de extrinseca , quandoquidem fructus arboris totius, si fuerint infrigidati frigiditate aeris continentis , putrefiunt, ergo frigiditas nor est causa impeditiva putrefactinis. secundo quod nec congelatio , nec coagulatio impediant putrefactioirem, tum quia corpora mortuorum sunt congelata , dc humores in illis coagulati,dc tamen ista citius putresdunt, Mim viventium corpora non
236쪽
longelata, ergo congelatIo, dc coagulatio potius inducunt putrefactionem quam impediant. tertio quod nec seruor , seu excellens caliditas, quia si cogelatio putrefactibilis impedit putrefactione igitur scruor iuuabit ad illam, siquidem contrarium eis tirum contrariae sunt causae ut dicit Aristoteles in sequenti Summa, ergo, dcc. quarto quod nec motus impediar, quia ille aperit poros putre lactibilis , de facit exhalare inunidum ;enimuero calefacit, dc calore suo disgregat, sicque inducit putrefactionem. quinto quod nec multitudo putrefactibilium impediat ; blada namque in magno cumulo citius putrescunt, quam in paruo, dc modico, ergo signum e quod multitudo non impediat , sed potius iuuet ad putrefactioncm. Respondetur negando minorem . Ad inius yrobationes dico , sicut adnotaui pro singulis impediti uis in quinto Not. ideo ad prima improbationem dico, quod licet frigiditas interior iuuet ad putrefactionem, exterior tamen impedit, ut dictum est, nisi sit magna, quae conden siet, 3c alteret putrefactibile, quia sic non impedit, sed conducit ad puti e factionem , ut recte dicitur de fructibus arboris maxime infrigidatis.
Ad secundam de congelatione dico , corpora mortuorum non ideo putrefieri , at quod sint congelata, quia sic diutius durarent , sed huiusnodi putrefactio accidit ex modica coagulatione humorum , quaecum nequeat resistere actioni frigiditatis antrinsecae , inpellitur calor cum humido, de inducitur exsiccatio in interioribus, de finaliter putrefactio siquidem coagulatio si sciret magna , dc sortior condensaret humores , dc non permitteret expulsionein caloris cum humido , sicque impediret , saltem prolongiori tempore eorundem corporum putrefactiovem . Ad tertiam de ieruore , dico seruorem intrinsecum, naturaliter in existentem ex propria
complexione mixti putrefactibilis , impedire putrefactionein , quia resistit calori
terno inducente putrefactionem, ut dictum est superius, non autem seruor m externum,quin tius iste conducit ad illa,
de iste conti artatur congelationi, quῆ pro uenit ab extrinseco , de suae impcdit pu trefactionem, non vero Intrinsecus . Ad quartam de motu, dico augere quidem
olorem intrinsecum, qui non facit aperi re poros ad extralationem humidi naturalis, non autem extrinsecum, per quem di Uregatur cutis , dc pellis mixti, ut licis litis possit exhalare humidum radicat e priori modo consideratus motus impedit putrefactionem. Vel dicendum,quod in tus moderatus impedit putrefactionem ex causis addu chis in cuinto Not. immoderatus vero, dc excessivus conducit ad illam, siquidem iste aperiret poros , & disgregaret superficiem mixti putrefacti , adeo ut faciliter posset exhalare humidum, de cum ipso calorem naturalem , ex 'uorum defectu sequeletur purrefactio. Ad quintam de ultimatu de multitudine, dico putre hctionem in inultitudine bladorum non a prouenire in eis ratione ma3nitudinis, sed quia repletis per illa concauitatibus, dc exhalationibus , aerem putrescere faciunt, &per hunc etiam blada paulatim disponii tur ad putrefactionem : Multitudo igitur reposita in loco , ubi aer conseruari potest in sua raritate impedit putrefactionem , iuuat vero si aer cogat ut condensari, de putrefieri. Obijcitur septimo contra eandem, quia balsamuiri , myrrha , dc a es impediunt putrefactionem, sicut etiam Sal, de Salita, ergo impeditiva putrefactionis non sunt sufficienter enumerata in illis quinque .
Antecedens est notum per experientiam, dc consequentia tenet, quia excedetur nomerus, quinarius iam praefixus. Respondetur negando consequentiam,
siquidem haec non impediunt perse, de immediate resistendo caliditati externae , vel putrefactioni, sed mediante exsiccatione, cum per ipsa contrahant extremitates corporum , quibus applicantur , dc claudunt Poros eorum omnes, ad eo quod humiditas interna non potest exire , sed romanet , 3c non putrefit; quare
dicendum est, ista,& si quae alia sint, reduci ad aliquod horun a
237쪽
Liber IV. Meteorologicorum Aristotesis
Virum Concoctis , seu Digestio sit presse
diis causata a naturati, ct proprio calido ex oppositis
Circa Intelligentiam huius deifinitio.
nis concoctionis traditae ab Aristot
te in textu cap. 3. nian conueniunt Doctores; siquidem aliqui dicunt , concoctionem esse mutationem quandam sub stantialem cuius terminus est forma su stantialis, fundanturMe in litera Philos phi dicentis: Finis autem in hu quidem
natura est: natura autem , quam iacimur
Osformam . ct substantiam . Adduntque
rationem etiam ex eo, quod nutrimentum corrumpitur per digestionem, igitur aliquid debet generari; corruptio namque unius est generatio alterius ex primo de Gener. & Corrupi. t. IT. quod nequit esse nisi forma substantialis rei digest .e. Alii ex opposito afferunt concoctionem esse mutationem accidentalem, illamque terminari ad diipositionem persectam
qualitatiue , Vocarique alterationem zunde nomine persectionis positae in eius diffinitione, intelligunt dispositionem perfectam qualitative. Ita Clemens Tinapi rus de Mixtis lib. q. cap. 7. Priplena. P. Scalij,quos sine nomine recenset Daci Subt.
Alii distinguentes inter concoctionem
materialem, dc sormalem, dicunt materialem non et se aliquid per se unum, sed praeseserre plures mutationes, ut diximus in praecedenti de putrefactione , nempe motum, quo activa applicantur passiliis, motum alterationis, quo digerens animilat sibi digestibile, introducendo in ipsum qualitates sibi conuenientes, & corrumpendo qualitates praeexistentes, & insupermutationes corruptionis formae digestibilis, & generationis sormae substantialis digestis sormalem autem expendunt per unam mutationem Substantialem , quae terminatur ad sormam rei digestae. Hanc
opinionem, uti probabiliorem, Jc magis consonam dictis in quaestione praec denti , tuetur etiam Doctor Subtilis ubi supra, cui & nos subscribimus, ne allari
videamur a Magistro. Pro cuius clariori intelligentia, ac fu
damento conclusionum ponendarum , praeter ea, quae aduertimus in tex: Enarratione , notandum est primo ex Doch. Subtilocci iam citato, unamquamque r- ria
turalem dici persectam, sufficienter digestam, recteque dispositam, quando perse-che , ac debite potest in suam operationem, quam naturaliter, & finaliter intendit. Hoc autem potest contingere dupliciter, rei simpliciter, dc secundum cxigentiam finis intenti, vel secundum. aliquod determinatum tempus. Illud dicitur persectam priori modo quod potest omnes eius Operationes persecte facere, & ad finem debituin perducere. Illud vero dicitur
persectum posteriori modo, quod habito
respectu ad tempus, potest perfecte operari naturaliter ε, ille enim dicitur pers ctus iuuenis, vel vir, qui taliter se habet, ut possit in opera conuenientia iuuentuti, aut virilitati. Hic in diffinitione concoctionis sumitur persectum utroque modo, habito tamen respectu ad concoctiones varias iuxta diuertitarem temporum , dc aetatum digerentium. Secundo. Notandum ex eodem ibi
dem digestionem dupliciter sumi posse, M
pro Via, seu mutatione, & pro dispositione 'ualitatiua , a qua prouenit operati debita rei perfectae, vel simpliciter, vel se cundam tempus . Digestio primo mod non est aliud, quam alteratio dispositiva ad persectam dispossitionem mixti habendam, ut calet .u t s. humectatio, exsicca
tio, de remissio in frigiditate rei digestibilii, vel coctilis, & sic digellio non est aliquid per se unum, scd aggregatum omnium mutationum, quae prae requirunt
ad persectam digestionem qualitatiliam, ad quam possit 1 equi corruptio formae di.
gestibilis, dc generatio sormae substantia-ss digesti, ut superius dictum est in simili de putrefactiotae. Di estio secundo in do sumeta est dispositio qualitativa pro
pria , Sc intrinseca alicuius mixti qua natum est debite agere, vel pati secundum finem intentum, aut simpliciter, aut ad tempus. In qua descriptione ponitur primo dispositio qualitativa, ut excludantur
dispositiones pertinentes ad quantitatem,
238쪽
figuram. 8c situm rei coctilis, vel digestibilis. Dicitur notanter propria, & intrinseca ad innuendum, quod si cisset aliquod dispositum aliena qualitate, de in modico impore secundum exigentiam operis, &finis intenti,tale non diaeret ut digestum,si cist si torum igniretur cito per ignem ad finem, ut moliri ponit, non diceretur digestum, quia hoc non in et secundum intrinsecam qualitatem. Additur alicuius mixti ad ostendendum, quod digestio est dispositio compic xionalis, composita ex quatuor qualitatibus, quare in simplici elemento
non potest reperiri digestio. Subditur secundum quod mixtum natum est agere, vel pati, ut e ludantur qualitates siccnn- ,quae nequeunt esse principia agendi vel patiendi saltem principaliter . Subiungitur, sectandum finem intentum, ciuia eadem res potest dici persecte cligesta aci unum finem, quae tamen esset indigesta ad alium finem, patet de uua immatura, quae dici potest diapcsta ad suc cum agrestein exprimendum, indigesta vero ad vinum moliendum. Dicitur tandem simpliciter, vel secundum Sempus, ut innuatur varietas digestionum indiuersis digerentibus. ut dictum est In praecedenti Not. Ex his infertur quod nec concoctio, hoc secundo modo accepta is, Praesesert unum perie, cum inuoluat actionis, & operationes dispositivo plures, fa- Cientes unum aggregatum diuersarui a qualitatum , ut diximus de pulic facti
riri. Notandum est ex eodem ibidem , concoctionem, siue d e ionem adhuc dupliciter attendi posse. uno modo sincundum fin m viuinatui n. intentum a digerente ; alio modo secuticum finem non vltirnatum. Primo incido uigcstio Ordina tur ad generationem nouae Mi inς subitantialis, siquiuem omnis alieratio Ordinaturrina liter ad generationem, de corrupti inncm, ut docet Aristotcl. I.de Gen de Oxrrupi. r. IO. ubi inquit Quod si non sii possibilis transmutatio in substantiis, nec est possibilis in accidentibus, vel qualitatibus, quia frustra esset, cum una ordinetur ad aliam.
Hinc veto test adhuc dupliciter spectari, re materialiter, de formaliter. Si priori
modo specteriir inuoluit plurcs inotus, Iacmpe localem, quo applicantur activa
pasti uis, & alterationis, quo digerens nit, l
intur assimilare sibi digestibile, introducendo
qualitates sibi conuenientes, dc corrumpendo qualitates praeexistentes. Si poste
riori attennatur modo importat Iamram
corruptionem scirma dira ili bilis , & generationcm iurnae substaritialis dircsti Sscundo modo conccat O,stuc discitio. ordinatur ad illam dispositioncm qualitatium. vel mr maturationem. vi in fructibus, vel per elixationen KSc astationem, ut in carnibus, ac ceteris esibilibus. ut post cium fiant in illis mi generationem totai ς substanti les,conuenientes nutribilibus. De utraque locutus est Philosophus in toxtu c. 3. de posteriori prius egit, cum dixit esse perfunc-
ex oppositis ν Ou s; de priori vero postea affatus cst,cum subluxit finem, ad quem illa sit ordinata nemre ut generetur natura substantialis quq sit mrma, non autem -- teria r inquit enim: Finis autem his qkι-
Quarto. Notandum ex eodem ibidem. dati diuersitatem digesbonum; nam aliae fiunt in non viventibus, ut in lapidibus, Mincialiis: aliae in viventibus vita vegetatiaua, sicut in plantis, Ec aliae in viventibus vita sensitiva, ut in animalibus, in quibus communiter assignantur quatuυr iij si ioncs cibi, scii nutrimenti; prima enim fit in ore per inastitationem, & contritio.
nem cibi, secunda in licam.lcho per altera
tioncm dc gignitur aiylus,tertia in ii paterer ebullitionem, de generatur sanguis, oc quarta in memhris per purificationcm, dc tunc conuertitur in substantiam digerentis. In plantis parii cr fiunt nonnullae dimitiones, siquidem alia fit in radice a , per attractionem lium idi cibatis: alia ii , Irunco, dc ramis, ac palmitibus per auctionem, & alia in Mi ijs, de fructuum inmaturatione. Duae primae fiunt senaper, nempe aest. te, Sc hyemc, sed aliae duae postremae, sciit et kliorum , dc fructuum
fiunt solum aestate, dc autumno , communiter loquendo , quod additur ob nonnullas plantas, nimirum laurum , palmam, di consimiles, quae propicr earum ex lientem calorem semper v, reicunt , ac proinde perennes Voca
Quinto. Notandum ex eodem ibidem , quod
239쪽
quod agat In humidum vestum sicco, ac proinde, quod haec duo proportionabiliter commista sint subiectum digestionis. Tettia Conclusio. Concoctio, de di gestio est persectio causata a calido nat tali , de proprio digerentis ex oppositis pastas. Est Aristotelis in textu cap. 3.
batur, quia ex prima conclusione, digestio fit a calido naturali mere intrinseco,& proprio digerentis, agente tamen in immictum proportionabiliter unitum sicco exsecunda conclusione , sed haec duo sunt
opposita passiua , cum sint subiectum
actionis digerentis, ut probatum est, ergo
digestio est persectio causata a calido naturali, & proprio digerentis ex oppositis passi uis. Quarta concluso. concoctis, de dὼ
gestio materialiter sumpta non est unum perse , Verum praescieri quoddam aggregatum ex diuersis mutationibus, & operationibus quatuor primarum qualitatum,sormaliter autem importar unam simplicem nautationem substantialem , nempe
generationem Mimae substantialis digesti. Colligitur ex Doctore Subtili loco supra
citato, & remanet iussicienter probata ex
dictis in secundo, & tertio Not. Ex quibus insertur, quod persectio, posita in
diffinitione concoctionis, non tantum importat dispositionum qualitatiuam, Ordynatam ad generationem Oormae substanti lis digesti, sed etiam ipsam generationem substantialem, ut thidem satis probauimus ex Aristotele in textu citato. Quinta Conclusio. In viventibus caliditas , & frigiditas extrinsecae, si fuerint
moderatae luisant ad concoctionem, si vero Immoderatae, ac excellentes impediunt digestionem. Est Scoti ubi supra num. I . Probatur ptima pars, quia calor modera tus per assimilationem caloti admotus in trinseco ipsum intendit, ac iuvat: Similiter frigus per antiperistasim calorem internum obsidens, ipsum roborat, & consor tat , sicque tortius agendo in cibum, prius putrefactioni; dei tute concoctioni deu uet, ergo tam caliditas, quam frigiditas
extrinsecae moderatae iuuant ad concoctionem . Antecedentis prima pars patet, nam ut docet Arioloteles in textu, balnea, in quibus viget moderatus calor , valde conternat ad digestionem. Secunda pars
eiusdem experientia comprobatur, quia in regionibus, locis, dc temporibus Egidis, fiunt meliores citius, & sortiores concoctiones, quam in Iocis, & temporibus oppositis. Secunda pars conclusionis probatur , quia carire extrinseco existente simmoderato , humidum radicate simul cum calore naturali, extrahitur ad partes exte fores, quo facto sequitur putrefactio, Ac exinde extinctio eiusdem caloris naturalis, ut probatum est in praecedenti: Similiter si frigus excellens vigeat corrum pitur , ut plurimum, mixtum, & moritur, sicut saepius experiuntur custodes mur rum, munitionumque , & habstantes in
regionibus frigidissimis, ergo caliditas, de frigiditas immoderatae impediunt disessi
nes, S interdum mortes, ac Interitus digerentium caulantis
Sexta Conclusio . In non viventibus
aliena, frigiditas semper impedit digesti
nem. Est Scoti ibidem sub num. I 8. Pr batur, quia in non viventibus aliena caliditas conducit ad digestionem, ut patet in assatione, dcelix.it ne, quae fiunt nona calido proprio cibi ; sed ab alieno, nimirum Ignis, ergo aliena stigiditas impedit in eis digestionem. Consequentia tenet,
quia contrariorum contrariae sunt ca
sae, dc effectus, ut saepius dictum fuit cum Aristotele in hoc lib. 4. inferius cis
Septima Conclusio. FHgiditas propria
digerentium semper impedit concocti ncm , ac digestionem, tam in viventibus,quim in non viventibus . Est eiusdem Doctoris Subtilis ibidem. Probatur, na in propria caliditas agit, iuuat, de confert ad digestionem, probatum est in prima, de
tertia conclusion , ergo per regulam con
trariorum , frigiditas propria debet impedire digestionem. Obucitur primo contra primam conclusionem, nam digestio fit a caliditate alienas ergo non a propria caliditate. Ani cedens probatur, quia maturatio, elix
tis, de assatio sum digestiones quaedam, cum situ concoctionis species ex Aristotele in textu cap 3. , sed huiusmodi digesti nes fiunt a caliditate aliena, ut clare des citur ex eodem Arillotele ibidem cap. q. ergo etiam digestio ut sic fieri debet a caliditate aliena.
240쪽
sertur, quod licet frigus internum, de externum sint similia, & externum iuueta 1 digestionem calorem naturalem per a tiperistasim, quod etiam iuuet internum hirus ter assimilationem ad digestionem, quia frigus internum non causat ullo pacto, sed tantum impedit digestionem ob
contrarietatem , quam habet cum cal re naturali intrinseco , a quo causatur
principaliter, de solummodo digestio.
Obiicitur quarto contra quartam conclusionem ex Timplero superius citato, quod nulla digestio sit mutatio substantialis, sed tantum alteratio; tum quia concoctio , seu digestio est motus ab imperis-ctione qualitate ad periactionem , sed omnis talis motus est alteratio: tum s cundo quia omnis mutatio substantialis fit
in momento, non sic autem digestio: tum tertio quia omnis mutatio iubstantialis Constat ex generatione unius , & corruptione alterius, concoctio autem minime; nam coquere non est corrumpere , aut
sonerare aliquid, licet quandoque concoctionem sequatur mutatio substantialis rei coctilis, qiue sunt diuersarum specierum, go concludendum est, concoctionem non esse mutationem substantialem, sed
Resp8ndetur. Negando ultimam consequentiam, siquidem digestio , dc concoctio spectari potest materialiter, de sor
maliter: velut ordinata ad finem proximum, aut remotum; quandoquidem prioribus modis spectata prae lari alter tionem, posterioribus vero attenta minois mutationem substantialem, quae sit Corruptio unius Brimae substantialis, Ac generatio alterius sormae substantialis. unde ad primam probationem dico maiorem esse veram de concoctione materialiter sumpta, de respectit finis propinqui, falsam de formaliter accepta, & ordinata aci finem ultimatum. Ad secundam dico minorem esse veram de digestione materiali, falsam de sormali, quia luec accidit in momento. Ad tertiam dico similiterminorem esse veram de concoctione ma terialiter sumpta, falsam de formaliter accepta , quia sit coquere est corrumpin tra num, & generare aliud, ut ostendimus
in secundo, & tertio Notabilibus. Obiicitur quinto contra quintam Comolusionem, quia si caliditas, & frigiditas
exti insecae, Ec moderatae iuuant ad digestionem, ergo multo magis iuuabunt, siluerint immodcratae, dc cxcellcntes, quod tamen negatur in conclusione. Consi quentia probatur, quia intantum caliditas extrinseca moderata iuuat ad digestionem, inquantum per assimilationcm intendit calorem , siue caliditatem intrinsecam digerentem ; & frigiditas extrinseca moderata ideo iuuat, quia per antiperistasim roborat, & sortificat eandem caliditatem intrinsiccam, ut sortius, Zc citius agat, sed easdem operationes, melioresque poterunt emcere caliditas, bc frigiditas extrinsecae , de excellentes, cum sint maioris activitatis, ergo si illae iuuant ad digestionem, & istae poterunt iuuare. Respondetur negando consequentiam. Ad probationem concedo maiorem, &nego minorem. Neque maior virtus, &activitas illarum prodesse possunt ad intentum, quinimo valde ossiciunt, cum caliditas externa putrefaciat, & corrumpat internam, dc frigiditas externa, V pote contraria internae caliditati, nitatur illam expugnare, de perimere. Nec V let dicere, quod quicunque calor, alium calorem, cui additur per assimilationem intendat, & frigus per antiperistasim roboret, atque sortificet, quia quamuis hςc vera hnt de calore, & frigore moderate intensis, fallit tamen de eisdem immoderate , ac in summo conceptis; nam quemadmodum maximum lumen superueniens
exiguo lumini, non fovet illud, sed extinguit, sic dicendum est de maximo, ac excellenti calore, alteri remisso superaddito; siquidem illum nequaquam auget, verum labefactat, de dissipat. Eodem modo pariter philosophandum est de frigore excellenti, si calori sibi infenso oppinnatur, quandosuidem iste, cum sit minoris activitatis , de resistentiae, facilὰ Vincetur. dc expugnabitari ab illo, ante quam possit uniri ad repugnandum sibi, vel resistendum tantae activitati contrariae. Concludendum i itur est, quod caliditas ,& frigiditas extrinsecae immoderatae nequaquam prodesse possint digestioni, quin potius valde sibi obesse; ne fiat a calore naturali intrinseco, & proprio.