장음표시 사용
211쪽
or ipso speculo . secunda pars probatur, uia radii perpendiculares incidentes adoperficiem concauam, Continue se elo gant usque ad circumserentiam speculi, igitur si speculum esset minus, vel aequale res viis , non possunt procedere elongando ad superficiem speculi , ac proinde
non videretur tota res secundum ei quantitatem,& figuram,sed vel minor, vel aeqmlis 'quantitati speculi , & sic non secundum sic. Quarta Conciti sio . Si res colorata videantur reflexa speculo colorato,apparebit quoddam mixtum ex colore rei speculatς, re speculi . Patet ad sensum , siquidem res representatur visui mixtim subradijs speculi, & rad ijs rei speculatae, ergo cum in utrisque ad sit color, videbitur tanquam quoddam mixtum ex illis. Quinta Conclusio. Si inter rem visam,& speculum, veI Etiam vii uiri, sit diasianum coloratum, res mixtim videbitur sub colore speculi, &diaphani. Est eiusdem ab is stub nulla. I a. &ina. d. I 3. quaest. virici sitis F. Probatur per experientiam o, quia propter hoc paries albus, super quem incidit radius Solis , transiens per vitrum coloratum, apparet rubetis. Simit iter, cum lumen refleoeriar ad virides plantas, colorantur parietes, ergo, Scc. obiic- contra primam eonclusionem probando quod omne corpus possit res ctere tinnea , & primo Be , via omne dentam potest rei ctere lumen , sed omne corpus est aliqualiter de rem , ergo, Sc. Minor probatur , quia omne rarum est densviri, oc e contra, in omne corpus est. vel rarum, vel densum, eum, &c. Respondetur Maiorem esse veram de corpore denso opaco, polito, leni, ac re is, non inmeri de diaphano , aut aspem, vel aliquo puluere , aut humore mino, quia hutinii odi corpora, qua nitas sint aliqualiter dema, non reflectui Jumeri , ut pro ratum est in Not. Contra, quia aer est eorpus diaphanulΠ, sed aer reflechit tumeri ex Aristotele in oboc temo lib. cap. 3. ubi probat, quod ad aerem non in pillatum fiet reflecti . , seu flexio . per hoc , quod Antiphon semper visebat imaginem tuam ipum praec
Respondetur Negando minorem , ad
obsitionem de sumptam ex Aristotele. dico ibi locutum fuisse de refractione, quae ob visus debilitatem . sepe accidere solet etiam ab aere non inspissato , non autem
de reflexione proprie dicta ; siquidem hec
contingere nequit in aere raro, verum
duntaxat in spissato, ut docet idem Aristoteles in citato loco, cum dicit: Fit autem
ntra , quia homo videt suam imaginem in aqua quae tamen est corpus diaphanum,ergo etiam corpora diaphan a possunt lumen reflectere , & non tantum opa
Respondetur corpora diaphana esse In duplici differentia , quaedam sunt parcae spissitudinis secundum profundum , ut aer ; quaedam vero magnae profunditatis, ut aqua : modo a prioribus non potest fieri reflexio , sed tantum refractio visius, ut dicit Artitoteles in nuper citato loco, bene tamen a posterioribus , dummodo oculus si in medio alterius diaphaneitatis scilicet rarioris, Ratio autem diuersitatis est , quia quando diaphanum est magnae rofunditatis , adsunt plures super eslec dum quamlibet partem profunditatis , & a qualibet, &quouis eius punctoporeri reflexio et non sic autem dici potest si di amanum fuerit paruae prosun- uitatis , sicut vitrinu, aut crystallus, quia sla radius visualis transit, & remorati nequit in aliquo pinusto reflexionis , quemadmodum remoratur in aqua profunda, ac
proinde hac de eausa, in ista cautari potest
reflexio , non vero in aere non inspeGfato.
obiicitur secundb quia multiplicatio I
minis , vel alterius actionis per medium, non est aliud , quam reflexio eius in qu libet puncto medit , ergo a quolibet co pore fit reflexio luminis , vel alterius actionis agentis. Consequentia pater. An recedens probatur quia in quolibet puncto medii non est alis quam similitudo , aut imago oorporis luminosi, quae fit per reflexionem , ergo, &c.
Respondetur Negando antecedens, siquidem multiplicatio luminis , vel actionis , non fit per reflexionem , ver raperdiffusionem eorundem ita medio circa sagens, reflexio enim fit ab agrato, cui o
eurrit aliquod impeditiuuin suae virtutis, quasi
212쪽
circularis, siue persectae, siue imperfectae,
M iritemiptae od delectam materiae, vel ob eiusdem densitatem : Tangitur timciens cum dicitur ex refractione luminis, Enim vero luminis refractio, in vaporem sibi obiectum, causat illam claritatem circularem . Demonstratur materialis, cum subditur, ad vaporem inspissatum, quandoquidem vapor , siue aer in illlatus materiam asit, ex qua , per refracti nem , educitur huiusmodi claritas. Ex
hac diffinitione elici potest modus gignendi Halonem, seu Coronam, nam Vi Solis , aut alterius Astri eleuatur ita sublime usque ad mediam regionem ac ris vapor quidam calidus , di humidus , qui a frigore aliqualiter condensatus , listit se inter Astrum, Ec visum nostrum Iin quem postea incidentes ei uidem luminosi radii, restanguntur ad Visum nostrum , & apparet talis claritas in . modum figurae circularis , quae appellatur Halo , seu Corona , aut Area.
Secundo Non est, quod ut ad propositus chari vaporis nomane, non solum intelligitur sumus eleuatus ab aqua , vel corporibus aqueis, ab exhalatione distinctus, sed etiam aer inspicitus, exhalatio inspi se fata, aut quod uis coi pus in sublime et
tum aere densius , inter visuiui nostrum , & astrum positum, ad quod pose sit fieri refractio luminis . Dicitur notanter , huiuimodi vaporem de re esse in spissatum , non autem densum , quia sicut inspissatio est conditio luisciens ad refractionem , ita densitas ad rei lexi nem luminis ; modo Corona sit ex re-
stactione, non autem ex rcinexione luminis in vaporem , ut patet ex eius dis- finitione .
Tertio Notandum est, Stellas communiter diuidi in errantes, & fixas . Illae dyRribuuntur in septem sphaeris, vocanturque septem Planetae, nempe Luna , Vcnus, Mercuriu&, Sol, Mars, Iupiter, &Saturnus , quarum magnitudo varie a
Philosophis , & Astrologis describitur .
Istae, quae collocantur in octaua spli aera, notantur ab Astrologis mille sexcentae , Visuque insignes: ab alios mille viginti- duae illasque distribuunt, secundum earum variam magnitudinem, in sex ordives in comparatione ad terram. Primus
ordo complectitur tantum quindecimas Stellas, quarum quae libet continet w-
tam terram centrum scptem Vicibus, velut aliis placet, centum , & quindecim vicibus. Secundus ordo habet quadragi
taquinque, quarum unaquaeque continet terram nonaginta vicibus. Tortius conflatur ducentis octo Stellis , quarum singula superat terram septuaginta vicibus . Quartus amplectitur quadringentas , de septuagintaquatuor Stellas, quae magni, tu sine cxcedunt terram quinquaginta quatuor vicibus. Quintus completur di centis decem, de scptem Stellis, quar viri quaelibet continet magnitiidine terrae triginta sex vicibus . Sextus habet Stellas quadraginta nouem,'uarum singula continet ictrae magnitudinem decem,& octo vicibus. Ex his insertur, quod cum Stellae trium eriorum ordinum sint ingentis magnitudinis, de Ouas uenter exuberent copioso lymine in comparatione ad alias, ab eis poterunt cleuari vapores , dc in eos diffundere radios , ac proinde , per refractionem ad vi ina nostrum, efformare Haloncs , & Coronas , quamuis ob ingentem a nobis distantiam , non appare' bunt ita clare sicut coronae, stuae fiunt circa Lunam, Solem, & alios Planetas, qui
Quarte Notandum est Halonem , siue Coronam regulariter exposceru figuram circularem, sicut ex quadruplici causa s lcat a persectione circuli declinare. Et primo interrumpitur quando sit in regione acris terrae propinqua, siquidem una portio cadet sub Horizonte.Secundo quando
nubes, seu vapor ex aliquo latere lunae uanescente, suit inepta aci talcm rcfractio
nem sustinenda Tertio quado corona disse si pari incipit, ex distractione vaporis, tunc
apparet no fuisse ex omni parte circularis. I V.Quando fit corona circa lunam, & no supra nostru Zenith, quia tunc radii cadui oblique supra nubtiam vel vaporem,& magis ex uno latere, qua ex alio, sicq inguli cum es sciat inaequales, non pollcnt formare circulum periesuma, sed vel scmicirculum, vel circulum interruptum. His addi potest desectus, aut difformitas maloiae: na defficiente spissitudine vaporis, vel nubis in aliqua parte coronae, tunc radius lumino ius pertransiet irrcilexus , ac prinDissiligod by
213쪽
ryo Liber III. MeteoroIogicorum Aristotelis
inde non apparebit visui completa
figura circuli r Simile dici debet , si una
pars vaporis fuerit densa , quia re-ctu illius non fiet refractio , sed ret lexio,sicque non erit circulus, verum angulus , ἐκ lineareflexa, non autem circularis.
Quinto Notandum ex Doctore Subtili
hic q.7. art. secundb nonnulla accidentis comitari Halonem ex quibus melius dignosci potest eius natura . Primo Hai nem magis fieri in hyeme , flante euro , quam aliss temporibus, siquidem eo temporis aer apparet commixtus vaporibus,& insiptam , & ideo melius potest fieri r fractio luminis . Secundo Halonem saepius fieri circa lunam, quam circa Solem,& rationem reddit, quia Sol, cum sit m loris,& emcacioris virtutis,quam sit luna, dissoluit consistentiam vaporis , in quem debet fieri refractio luminis necessaria ad generationem Halonis. Tertio Halonem lunae esse maiorem, quam Coronam S
lis , quandoquidem luna est propinquior nobis, quam Sol, ideo lumen eius incidit
ad va rem secundum angulos magis o lusos in comparatione ad visum notarum,
ac proinde a luna magis. quam a Sole d bet apparere maior . Quarto claritatem
Halonis apparere maior cliue continue videtur versus circumferentiam tendere
ad obscuritatem, α rationem reddit Doctor ex eo, quia vapor, ad quem fit rest ctio est unita is , & in eius medio incidit radius perpendicularis , qui cum sit krtissimus , continue debilitat alios , &ideo in medio apparet maior claIitas , quam in aliis partibus . Quinth accidit Ghi apparentia diuersorum colorum, sicut videntur in Iride , siquidem Halo caus
tur ex commixtione lucis cum opam terrestri, ex quo prouenit diuersitas col rum nam lux inrtis cum opaco debili mcit apparere albedinem , & lux debilis cum opaco sorti, ac denso, iacit obst
Tare colores, ita ut magis tendant ad rubedinem , & ad puniceum , sicut appa ret etiam in Iride. Vel dicendum diuersitatem colorum prouenire etiam ex diuersitate qualitatum ipsius opaci: quam
doquidem si fuerit adustum , & lux incidens sortis apparebit albedo ; si aquosum, tunc apparebit viriditas, dc sic discurrendo
Ex his omnibus sit prima confusior In
generatione Halonis, siue Corosue, V por inspissatus interponitur inter visum nostrum, & astrum. Probatur primo quia
Halo est cuculus clarus apparens extra luminosum, ex restactione sui luminis ad vaporem in issatum usque ad visum n strum ex diffinitione eius,ergo ad senera tionem eiusdem requiritur vapor vispissatus inter visum nostrum, & astrum. S
Cundo quia ubi apparet Halo est maior claritas, & lumen sensibilius , quam in in alijs pinibus , ergo ibi est maior densitas, quam alibi in medio, sed huiusmodi
densitas non est aliud , quam vapor, Vel aer inspissatus agitur inter visum nostrum,& astrum, in sormatione Halonis, interponi debet vapor inspissatus. Maior patet ad sensum. Sequela eiusdem clarescit ex principio Perspectivae, quod non aure gatis radiis corporis luminosi in corpore non luminoso, impossibile est lumen sensibilius apparere, ergo per oppositum, si lumen sensibilius appareat, opus est , Vradij corporis luminosi sint aggregati in
corpore non luminoso, hoc est denso, M
Secunda Conclusio . Halo, siue C rona fit effective ex refractione luminis ad illum vaporem inspissatum . Probatur similiter ex eius dissinitione superius pissita. Secundo, quia ubi apparet Halo, ibi est maior claritas, ut patet ad sensum, ergo ibi luminare tangitur , vel reflectitur , sed non reflectitur , ergo stan tur , ac
proinde sequitur , Halonem neri ex re fractione luminis ad vaporem. Cons quentia maioris patet, quia claritas ca
arur ubi congregantur radii luminosi , at congregari nequeunt ; ubi non est densitas, sula in medio rariori transeunt, erso sequitur, quod ubi est maior claritas,ihi est maior densitas . Minor probatur , quia Halo est figurae circularis, ut oste demus in sequenti , ergo radius causam Halonem non reflectitur, verum resta gitur . Consequentia patet ., quia in flexione radius non transit superficiem medij, scd leuertirur ad Quin principium , krmando angulum inaequalem ,& in restactione transit , ditandit que circa medium sphaerice , ergo cum
Halo sit figurae circularis , radius ipsinn
214쪽
reormans, nequit reflecti, sed refrangi. Tettia Conciusio. Halo; sive Corona
apparet semper fisurae circulari s, laterdum perfectae & interdum imperfectae, ac interruptae. Probatur prima pars, quia quandocumque datur aliqua figura plana, uibusdam lineis contenta , in cuius met punctiis , & a quo linee ductae ad ei cumstrent am sunt mi inuicem aequales, talis figura est circularis , ut patet per dis- finitionem circuli, sed Halo, qui nobis apparet est huiusmodi, ergo est figurae circularis . Minor probatur, quia si accipiatur Vapor interpositus inter visum nostrum,Scastrum , diuidaturque per lineam rectam, ab astro ad eiusdem extremitates poterunt
duci aliae duae lineae visuales, quae krm bunt triangulum persectum; similiter a visu , si ducantur aliae duae lineae ad easdem
extremitates , efficient alium triangulum persectum, sed angaei cuiuscumque tria
guli periecti landaequales, ergo si a puncto
medio basis vaporis ducantur lineae ad latera virilisque trianguli, tales erunt squa-Ies, ac proindὸ circumferentia erit circularis . Haec conIequentia tenet per diffiniti
nem circilli positam in maiori propositione . secunda Pars probatur, quia deficiente materia, sussiciente ad restactionem luminis , tollitur in ea parte refractio luminis , oc consequenter claritas , quae est forma Halonis, ergo sicut non poterit amplius ieruari aequialtas angulorum ita non poterunt a cenuo. duci lincet , equales ad circumferentiam, ac proinde neque seruari meerficies circularis completa. secundὸν, quia interruptio circuli prouenit ex difformitate etiam materiae , suando una pars vaporis est sic densa, ut radius luminis non
possit pertransire , ergo sicut in ea parte impeditur refractio luminis, ita es sorinatio Halonis in eadem parte , & sic figura non erit persecte circularis, sed incompleta, &interrupta . Superest igitur, ut dicamus, figuram Halonis regulariter Bre circul rem , fieri autem irregularem, vel ex defectur, vel ex difformitate vaporis. Quarta Conelusio . Halo, siue Corona, Vt plurimum causatara Luna, quandoque a Sole , de interdum fieri potest etiam a Stelis primae, secundae. de tertiae magnitu-clis , necnoni caeteris Planetis . Est Doctoris Subtilis hie quaest. 6. Dubitat: ter
tia. Probatur,quia omnia huiusmodi Astia habent suffciente virtutem attraendi ad se vapore inspissatum, & tantum luminis, ut
valeant ipsum vibrare incidentes radios,ab eoque refrangi usque ad visum nostruit., ergo omnia talia poterunt causare Hai nem, siue Coronam circa se.
Quinta Conclusio . Quamuis Halo appareat circa Astrum, a quo causatur, non
est tamen in loco, ubi est Astrum; sed i
aere, vel prope nos, vel in media rcgione,
ubi vapor condensari,& inspissari potest,sicut alias diximus de Stella comata : Prob tur quia , vel Halo generatur ex Vapore, aut exhalatione, in sublime vi Astri ad mediam regionem aeris, elata, ibique a fris re in spissata , vel ex ipso aere aliqualiter densato , sed neutrum ex his corporibus potest transire regionem aeris, in caelestibusque ocari, ergo, &c. Maior patet ex secundo Not. Minor probatur , tum quia Celum est eipers corporum coruptibilium Saltem potentia propinqua : tum etiam, 'uia dissolueretur talis materia in spissata in transitu per spheram ignis , vel per ap proximationem ad calorem Solis , adeaut non posset fieri refractio , luminis,
nec Halo generari, ergo talia corpora in-
spissata non poterunt iii Caelestibus coli cari, ac proinde nec Halo esse Astro conti
Obiicitur tamen primo contra primam conclusionem, quia si vapor insipitiatus, in
Seneratione Halonis, poneretiir inter visum , & Astrum sequeretur primo Hai nem .re coloratum ad instar Iridis, cum causetur per reflexionem luminis ad vaporem inspissatum . secundo sequeretur H lonem apparere puniceum , siquidem Hlgidum visum per nigrum , apparet puniceum : tertio sequeretur quod non post mus videre Astrum , siquidem vapor in- spissatus est nubes, quae prohibet vilionem
visibilis interpositi inter ipsam &visum, sed
omnes istae consequentiae sunt contra experientiam , ergo conelusio non est sustinenda Respondetur Negando omnes lias co sequemias ; nec probationes ql DEquam in
faciunt, siquidcm , vapor ille inspissatus, nec esset sussicienter denius ad reflexi nem luminis , sicut in Ilide; nec satis niger, ut posset per fulgidum apparere coloris Di iti by
215쪽
apparet in lacte e niger vero oritur ex praedommio sicci terrei cum calido ignem ec adusto r medii autem co res , sicut m is , vel minus participant de extremis , sc enascuntur ex qualitatibus , a quibus illi fiunt , semata tamen hinc inde debita proportione P .
Colores autem apparentes , cat santur ex mixtione luminis transeuntis perdia-phanum spissium , & aliqualiter dens
rum , ut patet de lumine transeunte oper vitrum . & crystallum , siquidem
Sol visus per fumum , exeuntem de camino , apparet esse rubeus ; & si vide, tur transire per crystallum exactiorem, tunc apparent colores similes coloribus
Iridis . Ex his apparet differentia inter colores veros , & apparentes Inam illi cum maneant in subiecto , etiam in tenebris , sunt alterius naturae 1 luce . N a luminent isti verbciam statim dispareant ex amotione imcis , Ec luminis , a quibus causantur, dicendiim est , ab eis distingui non posse, sed esse eiusdem naturae specificae cum luce, de Iumine. Secundo Notandum ex Scoto citato artici secundo quod cum apparentia a colorum Iridis , non sit aliud , quam lux , vel lumen apparens per huiusmodi diaphanum dentum , idest mi imia roridam , sicut nubes diuersificantur secundum partes tenuiores , spissas , &densas , sic apparet diuersitas colorum iti Iride r nam si radius luminis , veniens a Sole , transeri partem guttula tenularem , facit apparere magis clarum , nempe puniceum : si spissiorem, facit apparere colorem viridem ; si verbradius transeat centrum guttulae , ubi est spissior , ac densior , tunc videtur color rubeus obscurus , siue fuscus .
Ex his insertur , quod ad Iridis formationem tria necessario concurrunt scilicet
nubes rorida idest de facili in pluviam
solubilis , tanquam causa materialis :radii Solares incidentes in guttulas nubis, Ut causa: efficientes , dc reflexio eorundem radiorum ad nostrum Visumu,
gerens vicem causae formalis : quanti quidem si haec deficeret , tolleretur .
Iridis apparentia . Et hinc liquido constat, dictum Aristotelis, nimirum, ea dem Iridem a duobus videri non posse;
non enim idem radius ad duos homines simul reflecti potest , ac proinde non erit eadem Iris , quae a duobus cernitur ; verum alia , & alia , quamuis per uiualentiam Vna tantum adstrui pose
Ex his sit prima concluso . Colores Iridis non sunt i cales, & veri sed, tantum apparentes . Est Scoti, & aliorum, citros retulimus pro secunda Sententia . Prima Pars probatur , quia colores veri , &reales fiunt ex admissione quatuor primatum qualitatum secundum debitam proportionem per Aristotelem libro de sensu,& sensibilibus capit. tertio; sed colores Iridis non fiunt tali pacto , verum ex reflessione radrirem Solarium a nube rorida, & spissa ad nostrum visum , ex e cnuis Aristotele hic Summa secunda capit. tertio ergo colores Iridis non sunt veri colores.secundo . Sic, quia verus color dependet a subiecto in esse, & conseruari, Ut patet, quia est verum accidens reale , sed col res Indis non pendent in conseruars 1 nu be , sed a lumine Solis incidentis suis radiis in illam , ergo , &c. Maior palci ex primo Not. Minor vero ex secundo Not.& experientia manifestatur ; deficiente nanque lumine Solis reflectente ad n
strum visum non apparet Iris , & per
consequens , nec colorata . secunda pars probatur, quandocunque radius ii
minis transit per diaphanum spissium , &aliqualiter densatum , facit apparet e colorem , sed in apparentia Iridis Sol , suci luminoso radio , transit per nubem spissam , roridam , & aliqualitcr densatam, quae est corpus diaphanum, ergo in illa apparent colores . Maior probatur per experiistias ; Sol namque visus per sumum exeuntem de camino , apparet esse rubeus : simili colore videtur si conspiciatur per vapores grossos eleuatos C terra de mane r & si videatur per crystallum exactiorem apparent col res similes coloribus Iridis , ergo V ra est maior , quod quandocunaque radius luminis transit per diaphanum spissum , aliqualiter di sinet 1, facit apparere colores . Minor patet
216쪽
de apparenti, quia sic clementum simplex
est benξ colorarum , Ut patet de terra , quae apparet nigra, aqua alta , aer caeruleus , & ignis rubeus . Ad probationem dico , colores veros fieri ex qualitatum admixtione, non au apparentes, ut di-
tuin est in Not. Vtram Iris apparere debeat in figura
EXarata natura colorum Iridis In
praecedenti , nunc in praesenti vis decidum est de quibusdam aliis accidentibus eiusdem , nempe de fidum , loco. tempore a dc numero Iridis : quare pro horum omnium persecta notitia , ac cognitione. Primo Notandum ex dictis supra uaest. tertia de Halone , circulum esse oguram planam , quibusdain lineis contentam , in cuius medio ponitur punctus, a quo omnes lineae ductae ad circumsere tiam , sunt aequales ; ex qua dimnitione insertur , quod omnis figura, a cuius centio si ducantur lineae aequales ad circum- serentiam , erit circularis r cum igitur Iris habeat punctum , a quo ad circumferentiam ducuntur lineae aequales , si quidem angulus incidentiae , quem ca sat radius Solaris , ductus a centro Solis ad punctum nubis , cst aequalis anguIo reflexionis ; causato ab e dem radio ducto a puncto reflexionis ad nostrum visum , igitur cum lineae visuales , ex quibus coalescit Iris , sint aequales , sequitur illam sore figurae
Secundo Notandum Sphaeram , communiter diuidi ab Astrologis in duas medietates , nempe superiorem , & inlatiorem , quarum ungula appellantur Haem sphaerum . Hec autem auo Haemilphaera ab inuicem distant per quandam circulum maiorem , qui dicitur Horizon . Hic verb potest esse planus, vel mus . Prior secat sphaeram per lineam
rectam : posterior per lineam curiam. Super vir hie potest apparere Iris , sed diuersae figurae ; quandoquide assi appareat super orizonte plano , Cius figura erit tantum semircularis ἔ ncm enim videbitur cum utraque basi plus quam super linea recta orizontis . ac proinde non poterit formare circulum perfectum , sed tantum Semicirculum: Caeterum si conspiciatur super Origonte non plano , possibi id est Iridem a parere secundum persectum , vel saltem maiorem semi circulo , siquidem potest Iriis eleuari tantundem super orizonte non plano , ut eius centrum sit in altitudine alicuius montis , & circumserentia ipsum ambiat , quo dato , figura Iridis , vel erit complete circularis , vel saltem maior semicirculari ; Sol enim seleuatus , & ipse ad altitudinem nubis eoterit secundum totam superficiem illam irradiare , & tota pariter pol rit radios reflectere ad visum nostrum,& sic apparebit Iiris , vel circularis completE , vel saltem maior sumi-
Tertio Notandum ex Cremoni hic Lect. I s. Iridis figuram circularem , praetermimis demon strationibus perspe-chiuis , possis aliter ostendi , inquit enim, quod radius yrotensus a luminoso ad nubem , intelligitur sic protensus , ut eum nube faciat pyramidem , cuius conus sit in ipso luminoso , hasiis vero in nube : non potest autem esse obasis , pyramidalis sic factae , nisi lines radiosae , quae ad illam faciendam protenduntur , iat aequales . Si autem debent esse aequales necessarium est , ut figuret basim secun sum circulum, siquidem debet fieri aequalis reflexio radi rum ad nubem venientium ; haec autem fieri nequit aequalis , nisi intelligatur facta in circulum , igitur oportet aspe chum ex reflexione nascentem esse circularem , non dico secundum integrum circulum sed secundum lineam in circulum curuatam . Quoad autem sic fieri debeat , sic ostendit , protrahendo ab uno puncto luminosi , ubi situs est conus pyramidis , lineam unam , quae dici potest axis pyramidis r deinde cum N a debeat
217쪽
rys Liber III. Meteorologicorum Aristotelis
debeat extendi spatium pro facienda basi pyramidis , ab eodem putasto , pr trahendae sunt lineae ad latera istius axis donec compleatur basis pyramidis , quae est pro aspectit Iridis , si protrahantur lineae , adeo ut cum axi facere debeant superficiem rectam , & non sphaericam , lineae istae magis distabunt ab axi , eruntque illa longiores , ut autem sint aequales , necessarium est, vi s perficies, inquam terminabunt, dc unde fieri debet reflexio sit circularis, & non
Ex his sit prima Conclusio : Iris appa
rere debet secundum portionem circuli. Est Aristotelis in textu , & experienti a comprobatur . Probatur a Doctore Su tili hic quaest. nona multipliciter, sed quibusdam omissis , conficiatur sic 'ratio: nam omnes anguli caulati , ex reflexione radiorum incidentium a Sole ad supersiciem Iridis , sunt sibi inuicem aequales : similiter omnes trianguli ea sati ex radijs incidentibus a Sole sad eandem superficiem Iridis , & r flexis ad visum sunt sibi inuicem aequales , ergo omnes lineae sunt aequales , atqui omnes procedunt ab eodem puncto , igitur per definitionem circuli , sequitur , quod illa circumserentia Iridis , ad quam terminantur , sit circularis , at proindὰ quod apparere debeat secundum portione in circuli . secundo sic suadetur , in apparentia Iridis , sormatur pyramis , cuius cornus est in puncto Solis,& basis in nube , in quam incidunt radi j Solares ab eodem puncto proc dentes , sed non potest esse balis pyramidis , nisi sit circularis , ergo Iris debet apparere secundum figuram circularem . Maior , & minor remanent declaratae in tertio Notabili is
Secunda Conclusio . In orizonte in plano , impossibile est , Iridem apparere secundum portionem maiorem semicirculo . Est Scoti ibide Π numero rertio. Probatur quia si possct apparere secundum portionem maiorem , quam sit semicirculus , sequeretur , quod centrum Iridis csset ele tum super Orizonte & quod sol esset sub Orietonte depressus , sed utrumque conlequens admitti non potest , ergo , &C. Sequela maioris prima probatur , quia illa maior portio videretur a nobis , at videri tota non posset si quaedam pars esset sub orizonte , ergo centrum Iridis deberet esse eleuatum super Orizonte . Secunda Sequela maioris ci rescit ex prima , quia quanto magis Iris eleuatur super nostrum orizo tem , tanto magis sub eo deprimitur Sol , alioquin radi, Solares non possent videri a nobis incidere maiorem p γtionem nubis , quod esset contra stip- politum . Minor patet , quia polus ,& centrum Iridis sunt in eadem linea, quae procedit a Sole ad visum , ali quin non videretur in lumine solis , ergo neutrum admitti potest , nimirum Iridis centrum fore eleuandum Q per Orizonte , & Solem sub eo fore, depressum. Tertia Conclusio . Possibile est Iriadem in Origonte non plano , apparere secundum circulum completum, vel se l-tem secundum portionem maiorem Se micirculo . Est Scoti ibidem numero quarto . Probatur ab ipso per experientiam ; sit namque turris , vel mons et uati in altum , itaquod existens super turrim , vcl montem possit Videre nubes sub se ipsum circumdantes , tunc sequitur , quod ad quamlibet partem circa montem fiet reflexio , itaquod centrum Iridis sit in monte , & circum- serentia eius apparebit circa illum , quo facto sequitur , quod existenti in mo te Iris apparebit cum concauitate , dccum cornibus ad ipsum conuersis , sicque eius figura , si non erit complete circularis , modicum deficiet a circulo , ac proinde videbitur maior semia circulo. Quarta Conclusio . Iris nequit a parere in meridie habitantibus sub aequinotiati . Est e isdem ibidem sub numero quinto . Probatur , quia Sol in meridie semper eleuatur super orizontem per quadraginta duos gradu sed tunc temporis Iridis contrum esset sub orizonte . ergo non posset ab eis videri. Minor
218쪽
Minor probatur, quia semidiameter Iridis est quadraginta duorum graduum in aItitudine ergo si Sol fuerit eleuatus super Horizonte per totidem gradus , sequitur totam Iridem debere esse sub horia te . Consequentia tenet , quia portio Iridis diminuitur ad eleuationem Solis , si igitur Sol eleuetur super horizontem per quadraginta duos gradus , per totidem Iris debebit deprimi sicque tota esset sub Horizon
Quinta Conci usio . In ortu , Vel casu Solis , si coetera concurrant, semper potest apparere Iris . Est eiusdem ibidem . Probatur , quia tunc temporis semper centrum visus , & polus Iridis sunt in eadem linea, cum centro Solis, hoc est de directo se respiciunt , ergo semper poterit fieri incidentia radiorum Iarium ad nubes , & eorundem reflexio ad visum , & ita Iris semper arparebit. Sexta Conclusio . Locus appariti nis Iridis nequit esse meridies , siue versus meridiem . Est eiusdem ibidemnum. 6. Probatur , quia Iris semper apparet ex opposito Solis , atqui meridici non opponitur Soli , nisi Sol ele Ietur super Horizontu , magis , Mamsit diameter , quod nunquam accidit , ergo Iris versus meridiem appaICI Inon poterit . Ex hoc insertur , quCd in amate nobis apparere non holerit Iris ad Septentrionem , sed bene in . hyeme , quia tantum in hyeme Sol Iaabere oppositionem poterit cum Septentrione . Septima Conclusio . Irides apparere nobis nequeunt plures duabus . Est Aristotelis , & Scotis locis c talis comtra quosdam Modernos . Probatur ,
quia si fieri possent plures Irides l,
quam duae aut fierent immediate a S te incidente in plures nubes separaras . M ab eis ad nostrum visum ie- flectente , aut causarentur ex reflexione unius in aliam nubem , sed neutrum est dicendum , ergo Irides nequeunt esse plures duabus . Maior patet , quia nullus alius modus assignari videtur , quo causetur Iris .
Minor probatur , primum dici nequit , quia Iris fit ex opposito Solis ad nubet' , in qua efformenda est
Iris , 5 cum centrum Visus , & p lus Iridis sitiar in eadem linea cum centro Solis ex Aristotele in textu , ac ex concili lionibus praecedentibus , scd plures nubes duabus nequeunt disponicum huiusinodi ordine ad Solcm ,& ad visum , ergo , &c. Mirnor prinbatur , quia vel nubes subalternatim ponerentur , vel disparatim, ac mutuo se respicientes ; si priori modo disponantur , quamuis posset sertiari aliqualis oppositio cum Sole , tamen deliceret ordo in reliquis , siquidem centrum visus , de polus tertiae Iridis non essent in eadem linea cum centro Solis , cum Iris illa esset eleuata extra lineam , in qua essent centrum visus , dc centrum Solis , quod pateret adsensum : Si vero posteriori ordinentur modo , tunc destrueretur oppositio , quia unum tantum uni opponitur, ex Aristotele primo de Coelo r. Io. & IO. Metapi Usic. t. I7. ac etiam tolleretur directa respicientia visus , poli Iridis , ac centri Solis : crgo ut vitentur haec in nucnientia , concludendum est , non posse efformari a Sole immediate tres Irides , multo minus plures tribus . Neque secundum dici poterit , quia licet una Iris possit reflectete in nubem , paulo a priori distantem , & in ca causam suam imaginem , sicut accidit de Parclijs , nihilominus hoc dici nequit de tertia ob nimiam debilitatem luminis secundae , igitur neque ex hoc capite dicendum venit , ut fieri possint Itides plures
Obiicitur primo contra primam Conclusionem , quia anguli renexionis Iridis sunt inaeqiuales ergo Iris nequit apparere secundum circulum . Antecedens experientia clarescit . nam maior est angulus , sub quo videtur color puniceus Itidis interioris , quam sub quo videtur color viridis , & alilrgus, ergo , &c. Consequvntia te-nct , quia omines ansuli causati super circumferentiam eiuldcm circuli ab
219쪽
Disputatio II. Quaestio II. Io I
tim per reflexionem , qua de causa, pri-tamus Aristotelem , interdum vocabulo refractionis , & quandoque reflexionis in huiusmodi Apparentiis ostendendis ,
Pro cuius maiori notitia, ac conclusi num ponendarum Blidiori fundamento, notandum est primo ; nomine Virg rum intelligi nonnullas apparentias , in nubibus , vi res actionis , aut reflexionis radiorum Solatium , conspectas , dc Paretiorum vocabulo signari quasdam solis similitudines , adeo ut
videantur duo , vel tres Soles in ae-m , ex eadem causa , vellcausis eisdem Progeniti, cum hac tamen differentia ,
ut Paretii albescentes ad instar Solis, Ac
figurae cucularis Virgae autem i longum porrecta in limilitudinem in
virgarum, aut columnarum, M aliqua liter' coloratae conspiciantur ad moclum Itidis
Secundδ Notandum est , ad gener
tionem , tam virgarum , quam Pareti rum concurrere triplicem causam scis μία materialem , formalem , efficie tem . Causa materialis Uirgarum est nubes , non pure vaporosa , sed cum
aliqua exhalatione admixta , ut hinc prouenire possit aliqua se regatio , par
tim densa , de partim minus dens a , ut habeat inaequalitatem ; partim a quota , ac veluti rorida , incipiensque habere guttulas , Ec partim non
actuosa , ut facilius haberi possit st Go , 8c ex stactione coloratio , ac d nique discontinuata , εc secundum multas parres diuisa; Zc veluti perforat o . Causa autem materialis Paretiorum est quidem nubes , sicut , dc Virgarum , venim diuersis conditionibus praedita ;nam debet esse maxime aequabilis ἰ, non interrupta , sed unitammis, 3e regularis , continua non diuisa , sicut ista Virgarum , ac secundum totum magis condensatas, si quidem aequabiliora , de regularitas est conditio necessaria
in circula nem, sicut difformitas , &irregularritas ad figurationem lonFam,
continuitas vero tacit, ut repraesente
tur lux luminosi , de eius figura : --gnum enim speculum potest figuram
repraesentare , quod paruum tacere nequit, ut superius aduertimus. Causa efficiens , tam Virgarum , quam Paretiorum , est lumen Solis, non paruam , sed magnam , requiritur enim
magna illuminatio ; quando igitur nubes quas posuimus , he habent in tali situ nempe ad latus Solis illuminantis , adeo ut radii in illas porrecti stan a
tur, tunc in eis fient apparentiae Virga rum secundum longitudinem , propter nubis deformitatem, irregularitatem, dcinaequalitatem , Paretiorum ver γ obnubis aequabilitatem , unisecinitatem , regularitatem , & continuitatem , si videm huiusmodi conditiones praestant guram , 3c colorem Solis. Causa autem formalis in utrisque , non est nisi refractio radiorum Solis 8 nubibus ad nostrum visum , ut praedictum est de a Halone ac de Iride. Tertio Notandum Paretiorum num rum multiplicari, secundum communem sententiam usque ad tres: Siquidem ad latera Solis possunt colocari duae vel tres; nubes , cum ciusdem conditionibus quas
in praecedenti retulimus , de radiis Solaribus verberari , a quibus, cum reflectantur radii ad nostros aspectus , effo mari videntur tres Imagines Solis , quae Pareiij dicuntur . eoquia iuxti Solem , eius emgiem , ad eiusdem similitudinein representant . Fiunt autem Huiusmodi apparentiae praecipue oriente Sole o , quia vapores tunc sunt facilὰ confreg ἡ , dc nondum dissipati per Solis et 'uationem supra orizonteiri ; ac pariter Occidente , quia Sole iam relinquente Hemisphaerium facilius est vapores con- Megari undelfiat talis nubes , quae ad Paretium gignendum sit apta : Rarissimae circa meridiem , quamuis , dc hoc
possit contingere pro varietate temporum ; quandoquidem circa Autumnum, cum dies fiunt breuiores , & ineunte, Vere, de prouar tate regionum, ut po
te quae sine magis , vel minus vaporosae, Solent apparere Paretii Quarto Notandum , Paretium uta ri moueri ad motum Solis .dc sem per esse in eadem distantia , vel sal
rem cum pauca varietate ad ipsum , quamuis nubex illa non mo eatur ,1 quare Cporret recurrere ad ea , quae
220쪽
aorbes , quae earum materia existit , est difformis , irregularis , discontinua , Ecquodammodo perforata , sed nubes , ex qua gignuntur Paretii , est uniformis ,reaularis , continua , dc aequabilitor disposita , ergo nequit repre sentare Par lios coloratos , Verum duritaxat albicantes, sicut Soli, quem figurant . MDior patet ex praecedenti probatione a rMinor vero ex dictis in secundo Notabili . Quinta Conclusio. Figura Virgarum est oblonga ; Paretiorum vero circularis
ad modum Solis , quem repraesentant . Probatur prima pars , quia materia Virgarum est nubes difformis , irregularis, in aequabilis , & discontinua ex secundo Not. Sed huiusmodi conditiones non impediunt quin radi j incidentes , dc r tracti in longum protrahuntur, ergo Vi gae apparere debent in figura oblonga . Minor patet , quia causa reflexionis radiorum , de sormati is angulorum , ac triangulorum , ex quibus formari S let figura circularis , est densitas , uniformitas , aequabilitas , & continuitas materiae , ut superius ostensum est de sfiguris Halonis, dc Iridis, ergo cum materia Vergarum non sit huiusmodi conditionibus praedita , Verum oppositas pati tur , sequitur , ut nequeat impedire radios luminosi , quin porrigantur in slangum ad modum virgarum . secunda ParS probatur , tum quia materia Pare-liorum est uniformis , regularis , continua , & sussicienter densa, ut reflectere , dc resrangere visat. radios luminosi ; tum etiam quia anguli causati ex reflexione radiorum incidentium a Sole
ad superficiem Paret ij et similiter trianguli causati ex eisdem radiis ad superfici Paretis , de reflexis ad visum, sunt sibin-
tacem aequales , Ergo omnes lineae co
respondentes , quae procedunt ab eodem puncto , sunt minuicem aequales , ac mdd PMelius debet esse figurae circu- is . Ista consequetuta tenet per diffinistionem circuli superius traditam in quaestione de Halone , dc Ii ide. Sexta Conclusio . Tain Virgae, quam
Paretis sunt prognostica pluitiae licetilis minus indicent , quam isti . Pr,ma pars clarescIt , quia materia vir rumque est nubes vaporosa ad pluviam disposita , ut diximus in secundo Not. secunda pars probatur , quia nubes Virgarum non est continuata , sed soraminosa , & interrupta Frti nibus halitus siccioris , qui impedit congregationem vaporis , dc consequenter pluuiae generationem : nubes vero , ex qua fiunt Paretii . ut vidimus cst continuata , comprcssa , dc magis conden sata , totaque vaporata , absque halitus
siccioris interceptione , ergo ista se habethroximius ad gignendam pluviam, quam
Septima Conclusio . Paretiorum
numerus nequit excedere ternarium y . Probatur , nam , ut aduertimus Noti
tertio . Pareth generantur per dispositionem nubium idonearum aci latera S lis tantum , dc in proxima distantia , ut commode seriri , 8c non dissolui a radi s Solaribus possint , atqui duae dun. taxat , vel ad suinmum tres collocari possunt in tali dispositione ad Solis latera , ergo duo , aut tres tantum possunt paretii apparere , 8c non plures . Minor suacietur , quia ad hoc ut nubes possit reflectere lumen ad generationem
Pareti, non debet esse multum distans a latere Solis , sed in debita proportione , ut fieri possit a magno lumine, x non dissolui , siquidem figura Solis nequit repraesentari per nubem , nisi sit largius illuminata , dc ipsa sit densa ,
ut valeat lumen reflectere , dc non tantum refrangere , ut dictum est de speci lis, at plures nubes , quam duae, vel tres non possunt ita siluari ad latera Solis, ergo duo tantum . vel ad summum tres,
possunt apparere Paretii , & non plu
ikitur contra primam eonclusonem , quia eadem est causa em iens Vi garum , dc Paretiorum 4 ut dictum est in secundo mi. sed Paretis fiunt ex reflexione, ut dicit tertia conclusio, ergo, de virgae. Rei videtur Causam efficientem P reliorum esse duplicem scilicet refracti
nem, dc reflexionem luminis, sic exigente eorum causa materiai per priorem con ueniunt