장음표시 사용
81쪽
tui 1 Scoto, quia si elementa Brent qualia in materia, sequeretur quod si aqua emet conoensata aci gradum densitatis te rae, tunc essent sibi inuicem aequales, sed hoc est contra experientiam , quia de s
Eho terra est maior rota aqua,ergo,&c. quela maioris patet, quia per condensati nem fieret minor , ergo cum terra, de s cto silpponatur minor aqua, per condem sationem huius reducerentur ad aequat vatem . Minor probatur, ultra experientiam , quia nisi aqua esset, de D senti, minor terra, Cum semper tendat deorsum, sequeretur , per ipsam aperiri totam te
ram, Sc eam sphaerice Circumdare, sed hoc est manifeste falsitam , quia animalia exsenentia in superficie terrae , non posism tuere, rum propter deseruim respirati nis ', tum quia suffocarentur in aquis, sicut accidit iti diiuuio Vn uersali, quae repu
axis incluso. Elementa non sentadinvicem proportionalia continue . Est Scoti ibidem art. a. Probatur ab imo , si E ementa essent sic proportionalia, sequeretur, quod unum clementum non posset augeri, reliquo non aucto sed hoc est falsum , ergo , &c. Sequela maioris pater, nam dato opposito , non essent amplius proportionalia continue . Minor proba
tur m quia calor potest intendi per combustionem , & sic augeretur ignis , P
liquis manentibus in suo esse quod prius
habebant : Tum etiam , quia multa
astra frigida possent coniungi , &sicca sari maior frigiditas in his inserioribus, ac proinde augeri possunt elementa frisida,
igne , & aere permanentibus in sua scaliditate naturali . Tum denique , quia Sole appropinquante terrae augmtur et menta calida ,& frigida minuuntur, er- ω unum elementum augeri potest , reliquis non auctis , ac proinae destrisitur proportionalitas continua inter illa.secun-uo probatur , aqua est minor terra , igiatur clcmenta non sunt proportionalia scontinue . Conlequcinia patet , quia proportionalitas continua cxigit , quod
quanto ignis ex. edit aerem,& aer aquam, inruo aqua duberet excedere terram,ergo
si est minor terra, nequit ipsum extendere , ω ita nec proportionati . Anteceam, probatur per oppositum, si enim aqua esset maior terra, iam pride esset i ta submersa , quod est contra experiem tiam : si ver i esset aequalis , tum non a esset proportionalitas cum teris elementis , quod est propositum nostrae comclusionis , ergo dicendum est aquam
esse minorem torra , ac per consequom non esse elementa adinvicem proporti
Obhcimr primo contra primam, dc si
cundam conclusionem simul , si elementa non essent aequalia in magnitudi aera, & virtute , sequerctur quod elemcntum maius corrumpet et reliqua , quandoquiadem esset approximatum sΠper ipsam proportionem maioris inaequalitatis, sed ii non est admittendum . quia tunc deficeret potior pars Vniuersi, &ordo, ac decor ipsius , qui consistit in varietate specinca corporum superiorum , & inferiorum Qergo potius esserendum esse saequalis magnitudinis, ac virtutis adinuicem .
Respondetur negando sequelam malaris . Ad prutationem , dico , in tali casu
elementum maius non Bre approximatum minori, secundum omnes sui partes, secundum quas posset vincere resistentiam minoris, & illud corrumpere, verum dumtaxat penes aliquas in prosundo , quarum activitati cum inferius , secundum propriam naturam, & virtutem posset resist re , sequitur quidem,qubd ageret in illud,
vel dicendum secundo quod elemel
tum maius non corrumperet reliqua, quia
non eosset gigni ex aliis nisi usque ad determinatam quantitatem, siquidem ignis,
cum sit rarior caeteris , postularet mai rem locum , quam elementum , ex quo generaretur; atqui cum locus nequeat maiorari , sequitur , quod nec ignis quam tumlibet posset generari ; & si contingeret quomodolibet gigni , cincretur
condensari , & sic tenderet ad sui corruptionem , quandoquidem ei repugnat condensatio , vel laticin est sibi violenta , quae cum sint inconueniuntia , di cendum est potius ignem non posse generari ex aliis utcunque , sed solum sintdeternainata quantitate, & sic stani in sua inequalitate possunt conic ari etiam
82쪽
14 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
Vel dicendum tertio quod non sequeretur aliorum corruptio impler raritatem materia: Elementi superioris , quae non posset essere adeo istis, ut valeret Vincere resistentiam elementi inferioris , ut id
validatam a maiori spissitudine , vel den
Obijcitur secindo contra secunda parte secunde conclusionis, quia elementa sunt
aequalia in qualitatibus achivis & passivis,
ergo sunt aequalia in virtute accidentali. Consequentia pater. Antecedens probatur , quia quantum ignis habet de caliditate, tantumdem habet aer de humiditate, aqua de frigiditate,& terra de siccitate. Et quantam virtutem habet ignis ad cales ciendum se . si fuerit frigefactus, tantum
habet aer ad hanetandiun se , si fuerit f inis siccus, & tantu habet aqua ad frigis ciendum se, si fuerit calefacta ; & tantam denique terra ad exsiccandum se,si fuerit humefacta, ergo elementa sunt squalia inprimis qualitatibus, tam ac tuis, qu ima passivis. Respondetur Negando antecedens; Ad Irobationem concedo totum discursum,c nego consequentiam; siquidem nor probatur ibi aequalitas qualitatum prim rum adinvicem, sed tantum proportiona litas discontinua elementorum per ordine ad proprias qualitates; quandoquidem talis est proportio inter aerem, & eius humiditatem, tam active, quam pamur, qualis reperitur inter ignem, & eius caliditatem;& qualis est proportio inter aquam,& eius frigiditatem , talis pariter apparet inter
erram , & eius siecitatem , quae iaciunt utique proportionalitatem discontinuam, non verb aequalitatem, alioquin una non posset aliam vincere in virtute, 6c sic et menta essent in transmutabilia , quod est contra Aristotcle secundo de Generat. 8c Corrupta Sum. . cap. I. ubi probat dari
mutuam Sencrationem elementorum adinvicem. Obhcitur tertio contra tertiam conclusioncm r Nam materia unius elementi est aequalis materiae alterius et cmenti, ergo clementa sunt aequalia in materia . Comsequentia icnet . Antecedens probatur,
tum quia verisimile est totam materiam Senerabilium, & corruptibilium esse diuilam in quatuor portioncs ςquales,quarum
cuilibet elementorum attribuatur ova,
alioquin mixta haberent plus de uno elemento,qua cle alio. Tum etiam quia Tu lis est materia portionis aeris , genita ex portione aquae, ergo , & materia totius spherae aeris erit aequalis materiae totius spherae aquae , siquidem valet proportio totius ad totum, sicut partis ad partem secundum Philo hum in hoc lib. I. Me-tm l .cap. 3.Tum demum, quia secundum eandem proportionem se debent l, bere magnitudines elementorum, secundum quod se habent grauitas , EM leuitas, sed grauitas , 5c leuitas se habent in proportione aequali in clementis, ergo & --gnitudines , ac proinde materiae eorum. Respondetur. Negando antecedens. Ad primam probationem negatur anteceden cum obstet experientia , 5c ratio emcax, ut visum est probando conclusionem orpositam . Ad secundam negatur cons 'uentia , ut probatum est in simili de tota sphaera aquae in proportione ad totam in sphaeram terrae: nec auctoritas Aristotelis multum Valet, cum non sit locutus de amente propria, Verum ex concessis ab Antiquis , quos ibi reprehendebat . Ad tertiam negatur minor , siquidem Frauitas,& leuitas non se habent in aequali proportione in elementis , ut docet Aristoteles quarto de Gelo t. 26. dc 17. Vbi habet quod terrae grauitas est simpliciter talis, aquae
vero tantum comparative ad aeremor
similiter leuitas ignis est simpliciter talis,
aeris vero tantum comparate ad aqua obhcitur quarto contra quartam conclusionem , quia Aristoteles secundo de Generat. & Corrupi t. 37. dicit elementa se habere adinvicem in decupla proportione , sed ex talibus proportionibus insu git proportionalitas continua , ergo et menta sunt adinvicem proportionabilia continue. Minor liquet ex dimitione proportionalitatis continuae , posita in tertio Not. Respondetur Negando consequentiam, siquidem Aristoteles in citato loco , scili& in hoc primo Meteororum cap. 3. ubi videtur adstruere illam propositionem dccuplam inter elementa , non est locutus amerilud, sed solum arguendo contra Empedoclem , qui ex aequalitate pmportioni inter elementa, inferebat in transmutabili
83쪽
ratem elementorum adinvicem. Vel dicendum secundo absoluia, malinxem esse filiam , cum obstet experientia, imagis deferendum est, quam testim nio Anstotelis. contra, quia in eadem proportione in se habere debent elementa generalium, &corruptibilium, in qua se habent eleme ta numerorum , sed haec sunt in decupla proportione , ergo Be illa sic se habere debent : Maior patet , quia sicut qua tuor elementa sunt principia generabilium , & corruptilium , ita quatuor num meri sunt principia aliorum numerorum. Minor probatur , quia illi numeri sunt
decem, centum, mille, qui procedentes secundam proportionem decuplam componunt Omnes numerari decenarios, centenarios , & millenarios . Respondetur Negando maiorem; Adprobationem dico umilitudinem valere, quoad in composeionem , non tamen quoad continentiam , quia tunc sequer rur, quod sicut numerus insor continet, re circundar minorem, ita elementum
superius deberet contineia inserius, quod in manifeste falsum de aqua, cuius sphaera, si datur se iuncta a terra , non continet illam, cum sit minor ipsa , ut probatum est , si vero facit unam sphaeram cum ipsa soluitur adhuc proportio, quia sphaera aeris erit minor sphaera territ, & aquae, ac proindὰ non poterit illam continere in
decuplum. V rum Eumentis Terra, ct Aqua in unica continemptur Sphara , vel potius Graque sibi constituas unum. σproprium globum , p
Ista quaestho a nobis exagitanda pro
num , non tantum ut euidentius asparat praecedentis resolutio , ouannim
ut fiat manifestior mens Philo*ni , t quentis de elamentorum situ , ac ordine, em seruant adinvicem sub concavo lu-- ς quandoquidem cap. 3. huius primi libri, volens statuere ordinem inter terram, ec aquam inquit e Aqua autem naturamo Iregaram , σseparatam, neqne vide Ur, neque contingit segregatam esse abeo,
quod circa terram, locatum est corpore, ut
a manifestis mari , ct fluminibus , ct siquid in profundo, immanifestum nobis est.
Qiue verba , cum videmtur contraria ijs , quae de huiusmodi elementis e terminauerat in lib. q. de Caeso L26.& 17. ubi infimum locum tribuit terrae , Vt p te simpliciter graui, & sueremum igni, cum sit simpliciter leui medium aute hinc inde, aeri sub igne, & aquae supra terram, veluti participantibus de extremis in grauitate, ac leuitate, dederunt occasionem interpretibus dubitandi, vel de eius mente , aut de ipsius inconstantia , quare Ut alterutram ostendere possint a tanto S piente alienam, iure merito quamInr, an haec duo elementa costituant sibimet duo loca ab inuicem discontinua, vel ut amico inito segere,unico sint contenta domicilio Nonnulli, quorum meminit Auersa inde Corporibus inferioribus quaest. 36. sec. q. censent, terram, & aquam suisse a Deo conditas, tanquam duo elementa separata loco , &etiamnunc huiusmodi potiri priuilegio , ac proinde sibi constituere duos globos seiunctos loco , siquidem
aqua eleuatior , erra vero depressor eisdem aeparet . Hanc dispositionem , uti probabiliorem approbat etiam Dicior Angelicus I. p. quς.69.art. I.ad secundum&quaest. q. de potentia art. I. Ipsum s quuntur eius Discipuli ad primum locu m, nempe Canus Bagnesius, Zumel, dc Ripa , ac alii ab eodem Auersa i dem relati. Caeterim opposita sententia , quae docet , aquam cum Ierra Unicum tanti conficere globum , videtur communior,& praeserenda priori nedum propter c. perientias , & rationes Validiores, acri babiliores , sed etiam, quaa habet pro te νplures, dc potiores Doctores . tum The logos , tum Philosophos, & Mathematicos,quos reserunt,& sectuuntur Auersa citatus , & Mastrius de Caelo Disp. q. art. I. quaest. sub num 99.2id autem nobis sentIendum sit, s um Aristotelis . & Doctoris Subtilis
intentionem, non est ita facile determin re , cum utraque opinio sit probabilitate vallata; verum quibusdam de more nox tis nostram aperimus sententiam.
Primo igitur notandum est , Terram,& Aquam pota dupliciter ariendi, Vno
84쪽
s 6 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis.
modo secundum exigentiam propriaeci iusque naturae r aliomodo secundum diuinam ordinationem . Si priori modo pectentur, verum est, quod sicut igni de-hetur supremas locus sub concavo lunae ratione suae leuitatis limpliciter , ita terrae infimus, quia est simpliciter, grauis. Cum autem aer participet de leuitate magis, quain aqua, dc haec magis de grauitate , quam aer, natura utriuisue postulat, quod aer ponatur immediate sub igne , & -- mediate super aqua, haec vero superpon tur immediatae terrae , & immediate sub aere ; adco ut quemadmodum ignis , dc aer , licet ambo leues, non continentur sub eadem sphaera , verum ex conditione propriae naturae uterque sibi prς scribit unudomicilium inter sedistincta , sic pariter
terra, & aqua, quamuis ambae graues,non
dctent consistere simul in eodem loco, sed Vnaqueque exigit claudi proprio circulo,
alioquin non duo , Vcrum dumtaxat uniciun elementum ex duabus compactum partibus,censeta deberent. Hanc naturalem Conditionem videntur terra, & aqua , saltem extrinsece , de cfictive, habuisse ab
omnium rerum supremo conditore Deo, dicente Moyse Gen. cap. I. Terra autem erat rnanis , O vacua , ct tenebra erant
super faciem abris,ct spirιtus Deι serebatur sver aquas ; ubi nomine Abyssi D.
Augustinus. lib. a 2. contra Faustum cap. II.& D. Thomas I .Rq.69. v. I.intelligunt aquam, ut sit sensus, terra n principio suetconditionis , erat inanis, dc vacua alteriussoriam esementaris , dc circa ipsam erat tenebi osus aquarum abyssus,dc circa aqua fere.tur spiritus Dei, hoc est, aer. Ex quibus manifesta apparet horum uiu elementorum ordinatus situs a Deo, ut nimirum terra subsit aquae,& aqua aeri secundu sua propria domicilia. Si vero attendantur ex ordinatione Diuina, quae disposuit, ut teTra esset habitatio hominum, di bestiatum, possetque germinare herbas, dc producere plantas, in eorundem beneficium, nolo debuerunt remanere distincta loco, sicut fuera ni a Deo creatae, verum ratio postulabat , ut in unum coirent globum in quo tamen aliquae partes terrς comiscerentur partibus aquς , ut humiditate sibi naturali uniretur, dc secundaremur in pastum an
manuum, aliquς detecta existerent in eorundem habitationem, aliae tandem com
seruarent maiorem aquarum copiam , ne
sua fluiditate laberentur in exitium hominum, dc iumentorum: Et haec omnia ind-
cauit ibidem Moy ses, cum subiunxit: Dixitque Deus, congregentur aqua in locum unum, ct avareae ariaa. I.terra aquis detecta ; quare subdit: Et vocatiri Deus arι-dam terram, congre arionesque aequarum appellauiι Mariar Et a te: Germinet ter ra herbam utrantem, σfacientem semen,
ct limum pomiserum faciens fructu tam sgenus suum , cuius semen in semetfysi bis
super terram. Ex his insertur, quod licet aqua, dc terra, suapte riatura,sint duo corpora elementaria ab inuicem riualiter distincta, tamen ex ordinatione diuina unum duntaxat esse conspicitur , cum sub eadem communi superficie continea
Secundo Noti est ex Caesare Cremon. lib. I. Meteorolog. lech. s. quod terra fi esset purum elementum esset si uissima , haut
iucundum Omnes eius partes conglobata soret ad instar cumuli ceneris maximo conglobati, aqua autem cum sit natura
sua numida, primo habet esse fi uidum, de
postea naturam contrariam terrae. Rati
ne contrarietatis debet sequi actio inter ipsas, ratione veto fluiditatis,ac tenuitatis, oportet, ut sequatur diuisio ipsius terrae per quam aqua sese transfundat. Exemplum sit de vase pleno cineres, in quo in test imponi tantundem aquae, quamus esset cinis , quia humiditas facile labitur, Miscit sibi locum cedere . Ex quo sequituτ,
quod in coniunctione horum duorum et mentorum , Deus nec vim intulit aquae,
nec suae potentiae obedietiali absolutae tui
dere voluit terram, verum secundando e rim naturas, illas mimu dedit, ut sibi inuicem obsequontes , terra consistentiam aquae , dc aqua coriglutinationem partium terrae, ne deciderent, mutuum praestando iuvamen, liberaliter tribuerent. S ante
igitur hac naturali conditione, dc coniunctione inter ista duo es enta, necessariosequitur , ut alicubi manere terram detectam oporteat , tum quia siccitas eius a listbet humiditatem aquae,Ac illi dominaris do ad terrestrem conditionem reducit umesiam quia elementum aquae , dum est commiscendum per totam terrae molem
85쪽
non est tantae magnitudinis, ut possit ex-
tirilectu totam terram CircUndare, & m-rri risecus omnes eius partes Obruere. Rem totam viderur attigine Aristoteles Me Gemisi & Corrupi. t. s. loquens de generatione mixtorum , clum inquit: Terra in ins omn/bus quι- unumquodque est maxime. mulρει- ιο proprio loe . Aqua
amem, quIa rnis xene terminari composita:
eausas. Hoc quod dixit ibidem Philosi mus de generatione mixti , asserendum
omnino est etiam in constitutione horum duorum Hemeritorum: teriae in quam premimus apparet euidemer esse pem Leris, Mare necessarium est ut hoc aquae in ine cingemetur, ne Partes eius deca
Tertio Notandum ex eodem ibidem , quod totum c aetim ex his duobus elementis debet esse globus sphaericus, paulti minor, quam esset futurus globus solius
terret.Primum enim indicat euidenter um bra perquam iit clypsis lunae, quae, ut obsei initum fuit ab Astronomi est corporis sphaerici. Alterum manifestat experientia rinum omnium magistra,siquidelia implerea quodam vase ciner patet, quod recipit tantum de Humuantum erat cince-xis M remanet eiusdeat mensurae, immo etiam interdum minuitur, quia illud conglutinatum aquae maximopere unit pa res, quae sine uri erant aliqualiter distr
cum igitur huiusmodi globus sit compactus ex perra, quae ratione suae siccitatis erat ad instar cineris,dc ex aqua per istam eius molem transfusa, sequitur quod eius paries sint magis unitae, quam prius , &consequenter,quod totus globus sit minoris magnitudinis, quam esset futurus, sit fuisset solius Ierrae.
Quarto Notandum est , quod aliquoi corpus potest dici rotundum, siue sphaericulia clia pliciter scili et persecte, & imper- lacte. Corpus persecte sinetricum est illud.
a cuius ceruro ad circunferetiam lines duciae sunt aequales,& in logitudine,& in di-mma adirimcrm. Corpus vcio imperfecte sphaericum,peroppolitum,est illud,a cnius centro ad circunferentiam linee ductae sutinaequales in longitudine, &distantia. Aarem,cum dicimus,globum compachim ex elementis terr ae,& aquae debere esse sricum, non est intelligendum de sphaerico
seu rotundo persecte 3 quandoquidem si
protrabantur lineς a centro ad omnes ci cunferentiae paries,non erunt squalis longitudinis omnes,nec qualis distantis propter mGntes, te attollentes in altum lupra planitiem terrae, & aquae, bc ob cleprelli nem quarundam partium aquae iub aliis terrae partibus,sed Doctores loquuntur ae
impcrfecto, quod etiam physictim appellant , siquidem huic sufficit, ut pro maiori
parte lineae ductis sint aequales, quamuis patiatur nonnullas asperitates in caeteris partibus. Quintd Notandum est,duplex centrum
distin ut posse in corpore lphaerico graui, nempe magnitudinis, &grauitatis. Centrum magnitudinis dicitur illud punctum, a quo omnes lineae ductae ad circunserentiam sunt aequalis magnitudinis. Centrum veri, grauitatis est quoddam punctum,per quod facta diuisione alicnius lineae, parteSeiusdem lunt aequalis ponderis. Excmplusit in pilla plumbea , quae si diuidatur pecocto partes aequales habebit idem centa u ,& inagnitudinis, & grauitatis,cum earces sint aequales in ma3nitudine,& grauitate is
Si vero pilla fuerit compacta ex duabus medietatibus,quarunt una sis plumbea, dc altera lignea, centriundiuidens huiusmodi patres, etit quidem magnitudinis, scanon grauitatis,quia partes,quamuis forent aequales in magnitudine, efferit tamelum
inaequales in grauitate, quia plum ac plus ponderarent, quam ligneae. Ad propositum nostrum, si globus compactus ex
clemento terrae, & aquae attendatur in primaeva sui conditione,quando aerea erat circumdata , Eu cooperta aquis , ac cum eis commixta secundum omum sui partes, idem punctum medium , a quo p
terant duci lineae ad circumferentiam in qualiter, est in eodem, centrum magnitudinis, & grauitatis, siquidem partes, si
diuiderentur , essent aequales muri
tudinis , ac ponderis . Sin autem hectetur huiusmodi globus post separ tionem aquarum , & earum reductio
86쪽
18 Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
nem in uno, vel pluribus locis, diuersum
erit centrum magnitudinis, & gratuitatis, siquidem partes terrae onustae aquis , vel eisdem commixtae, quamuis essent aequalis magnitudinis,nihilominus non tantumdem grauitarent, sicut partes terrae detectae aquis, de ratio tutius differentiae pendet a naturis horum clementorum; nam, ut alias sceptis obfeiuauimus ex Aristot te, terra secundum se est grauissima, aqua verb tantum comparative graui cum fi beat ex sui natura aliquid leuitatis in comparatione ad terram, quae est simpliciter grauis, & nullo pacto leuis: unde cum
partes terrae sint eiusdem naturae, cum t in terra, & partes aquae cum tota aqua ν,
sequitur,quod paries aquς commixtae partibus terrae, quamuis simul iunctae cum illis, essent aequales in m nitudine cum partibus terrae detectae aquis , serent tamen inaequales in grauitate , quia magis
Ex his sit prima Concluso. Si haec duo
elementa . niminam aquae, & terrae sp ctentur ex natura rei, dc ex primaeva e
rum conditione, facta a Deo in principio creationis totius. Vniuersi; certae est, quod faciebant duos globos adinvicem disti ctos pro ijs circulis. Videtur communis. Probatur primo ex Sacra Scriptura Gen. cap. I. ubi inquit Moyses : Terra autem
erat manιs, ET vacua, ct tenebra eram super faciem ab ris, ct Spiritus Dei ferebatur super aquari, ex quibus verbis sacri expositores, nomine rerrae inanis, de vacuae intelligunt purum elementum terrae , &nomine abyssi existentis super faciem terrae, intelligunt elementum purum aquae diffusum super totam superficiem terrae. Ita D. August. lib. 22. contra Faustum cap. H. D Basilius hom. . Ex Examer.D. Αmbros. lib. 3. cap. 2. D. Gregor. Naziam. dc Olimpiodorus in Catena supr. cap. I. Gen.
atqui omnia Elementa sunt figurς sphaericae,seu globosae, ut omnes concedunt, ero haec duo elementa, in prim ua sui conitione,faciebant duo corpora sphaerica , seu duos globos a seinuicem distinctos . Secundo probatur ratione, quia de rati ne grauis simpliciter est, quod secundum se totum subsit omnibus , suae non sunt simpliciter grauia, de de ratione leuis, W-
Cumque sit,est quod emineat iis, quae non sunt simpliciter grauia ex Aristotele lib. 4.
de Coelo t. 16.8c a7. sed terra, secundum se totam, est simpliciter grauis, aqua verbnon sic, verum participat aliqualiter de leuitate ex eodem Aristotele ibidem , ergo terra, secundum se totam, debuit subsidere toti elemento aquae, ac proinde, cum Hirasae sit figurae spnaericae, conficere duos globos a seinuicem circulo distinctos Ter tib suadetur sie,non sunt deterioris conditionis elementa terrae, & aquae, qua talia, quam sint elementa aeris, & ignis, ut et menta sunt, siquidem univocantur omnia ut patet ex dimnitione elementi ut sic, sed elementa aeris , de ignis, attenta em pria uniuscuiusque natura , conficiunt duos globos, suis distinctos circulis , ut communiter conceditur , ergo hoc non est denegandum Elementis terrae, dc sequae
Secunda Conclusio. Si vero attenda tur ex ordinatione Diuina , secundum quam terra fuit exonerata, ac detrecta aquis, probabile etiam num est, elementum aquae conficere proprium globino, eleuatum aliqualiter super elemento terreae. Est
Da me I. p.q. 69. art. I.& de Potentia'. . art. I Et omnium Patrum, quos retulimus in praecedenti , ac nonnu llorum sequacium D. Thomae super prim3 loco , quorum meminimus in principio pro pri ma opinione. Colligitur ex Doctore Sit tili in hoc lib. I. Meteororum qu . I 3 sit. 3. ubi habet pro inconuenienti, neri unicum fictum ex terra, de aqua,eo quoa non es
et sphaericum,quod est contra naturam
globi elementaris. Probatur primo ex Gen. cap. I.ubi inquit Prothocmnista Moysen
Dιπι vero Deus ; Congregemur aqua in locum unum, es appareat arida r Et voca sit Deus aridam , Terram, congregati nesque aquarum aypellatist Maria. Sed
huiusmodi loeus, in quem fuerunt reducto aquae, uult esse etiam pro cus locus terrae, ergo alter ab eo loco dissiciis, de sic unus stobus distinctus a globo terrae. MMnor , in qua est tota vis, probatur , quia Deus, in huiusmodi congregarione aquarum non destruxit, aut milia I naturam elementar m aquae, aut eius passiones, sisequide dicitur ibidem de huiusmodi cogr
gatione aquarum; Et vidit Deus, quoa ese Iet bonum,ct dixit: Producam aqua rem
87쪽
is anima misimis , ct volatile super temram sub firmamento Caelii atqui ante comne Lattanem aquarum, earum locus non init locus proprius terrae, ut probatum est , Ergo nec post congregationem aquarum
in ocum unum, huiusmodi locus debuit
esse te locus proprius . Confirmatur probatio minoris ex D. Basilio in Hex, meron hom. q. ubi inquit : Congregemur aqua in locum unum,n. ἡ locrs, qua ipsam
susceperant, a synens fusim 'exandaret ,
remiscenderet semper , atque sta ex ali salia compleret Aca , ac toeam hoc pacto
continentem terram stagnam ibus tandem
undis , O alluentibus inuoltierat, iustis eIE in unMm se colliere locum . ergo huiusmodi locus in quo congregatae sunt aqua uar prius operiebant terram, nequit eius-em terrae locus esse alioquin non fuisset opus illas in unum locum collisere , cum prius eundem occupassent . confirmatur secriniti Ec simae probatur conclus o quia iussio diuina, ut colligerentur aquae in i cum unum, in tantum tuit facta, in quantum per retractionem aquarum , voluit terram esse detectam ad beneficium limminum , ac iumentorum, ut aperte innuit
sacer textus Gen. cap. I. Congregentur ua in locum vnum,ut appareat arida sese
res terra: Sed si huiusmodi locus esset idem cum loco te , iam terra non fuisset detecta aquis, quin potius eisdem onerata, essent enim in loco, in quo sita est terra, dicendum est igitiu talem locum, ubi Deus congregauit aquas, esse sibi propriti,
α per consequens in eodem esse cinias
propria superncie, de conglobatas proprio circulo. Secunda Pars probatur,nam ideo negarur, elementum aquae existens in proprio globulo, eleuari posse super terrae s perficiem , quia cum iit naturae fluidae, facile dilaberetur in decliuiora loca, ac d Dub Operiret terram , contra Dei praec Ptum, sed h c ratio est nullius valoris, er-ς , &c. Sequela maioris patet: est enim praecipuum tundamentum aduersae partis. Minor probatur , quia praeceptum diu, num , quo aquae , existentes in superficie
terrae,suerunt reductae in unum locum, ut tecta apparere posset in beneficium animalium, Operaretur etiam, ne sic reductae ac conglchatae super terram, iterum fluerent . Addimus, quod de facto hoc secit Diuina sapientia, inquit enim Psalics Di
non transtreissentur 'nec conuertentur ope
rire terram. Et Iob cap. 38. loquens Deus cum Mari,addit. Utque stic venies, σ non proceaes amphus , ct hic confringes , tumentes questi l ttios: Et Prouerb cap. 8. Di uina Sapientia subdit. Quaendo Grta lege σx3ro vatiabat abyssos, quando circumdabat mari terminum suum, ct legem ponebat aquis n. trians co sines suos . Item
Ierem. v. . ait Deus, Pum ar nam terminum mars praeceptum sempiterntim , quoa non preteribit. ergo gratis negatur D
uis, sic conglobatis, eleuatio super terraeniperficiem, ob timorem n)itcrum fluant ad obruendam terram contra Dci praec plum. Confirmatur quia Dcus in congregatione aquarum in lo cum Vnum, notus mutauit Carum naturam, verum duntaxat
intendit collibere earum fluxum,nὰ in decliuiora loca dilapsae, continue obruerent terram, sed natura elementi aquae est em
nere terrae, Ut pote minus grauis, ergo
suae sic a Deo congregatae, & conglobatae in locum unum , debent esse eleuatiores
Tertia Conclusio . Probabilius tamen est, elementum aquae, post diuinam ordinationem , conficere unum globum simul cum terra, ipsaque humiliorem; non per
commixtionem partium aquae cum partibus terrae, ut vult Cremon inuS,Verum per iuxta possionem, & reductionem aquarum intra cauitates terrae. Est omnibus
Doctoribus relatis in secunda sententia communis. Colligitur etiam ex Doctore Subtili citato in praecedenti, & in a. d. II. q. a. ubi vult, quod ascensus aquarum supra montes, Diluuij tempore,suerit miraculosus ad peccatorum punitionem qui illuc coniugerant utique mortem euasuri.
Probatur prima pars, quia in Ecclypsi lunari, quae fit per interpositioncm terrae ii ter Solem, & Iunam, conspiciunt Astoligi unam solam umbram figurae globosae,
ergo terra simul cum aqua conficit unum tantum globum. Consequentia patet,quia
si aqua conficcret alium globum dillinctum, in Ecclyns vidercntur duae umbrς,
Vna causata a globo terrestri, & altera ab aqueo,quod tamen negant Astrologi. Sc-cundo probatur, quia aqua ex natura sua
88쪽
6o Liber I. Meteorologicomm Aristotelis
petit conglobari circa centrum mundi; sed fi post ordinationem diuinam de sui congregatione in unum locum , conficeret proprium globum , nunquam attingeret centrum mundi per aliquas eius partes, cusemper distaret ab eo in superficie terrae , ergo dicendum est , non conficere proprium globum. Maior patet quia hoc est
commune omnibus elementis,cum sint figurae sphaericae. Minor probatur insuper, quia liuiusmodi globus, cum foret sic in aliqua parte laterali tertae, & cum in medio, semper distaret a centro, quod in medio globi terrestris positum est, ac proinde nunquam posset illud consequi sal
tem naturaliter nisi denuo flueret, & co periret terram. Tertio sic, si aqua sic con- regata, faceret unum globum a terra di-inctum, vel ibi maneret semper miraculose, vel naturaliter, sed neutrum est dicendum. o,&c. Maior patet Minori probatur; No primit, quia non esset necessariu tale miraculu, cu posset Deus liabere terra detectam per reductione aquarum intra luas cauitates. Nec secundit, quia aqua inclinatur naturaliter ad fluxum super facie terrae, ergo potius ibi esset violenter, qua naturaliter. Secunda Pars suadetur, quia experientia constat insurgere Insulas in medio Mari, etiam Oceano, dari montes altissimos, quorum cacuminibus pertingunt mediam regionem aeris, scd lai omnes sunt partes t me ergo Clemcntum a quς non est eleuatum super clumento terrae . Confirmatur, 'nia flumina praecipiti cursu seruntur ad Maria, scd flumina non
ascendunt superius , verum inferius prinlabuntur , cum sint natura grauia, non vcro leuia ergo lignum est,quod Mari onon sint cicuata luper terram , sed quod contii eantu inferius intra eiusdem cauitates, alioquin aquae non currercnt vel
citer ad illa. Tertia Pars probatur, quia mixtio, ex Aristotcse lib. I. de Gener &Corrupi. t. Pa. est missibilium alteratorum unio, idest, ut explicat Scotus in a d. I 3. q. Vn. F. quaedam generario formae substantialis, ita qua virtualiter continentur mi icibili.l x praeuia alaenatione iam corrupta, ico in compa tone globi ex elementis terrae, oc quae, illa nec alterantur, nec corrumpuntur , quin imo rcmanent
secundum proprias forinas lubitan ualcs, ergo talis globus non fit per commIxt in nem aquae cum terra. Confirmatur, quia in mixtione gignitur mixtum, realiter distinctum a suis partibus, ut alias probatum est cum Aristotele in 8. Metaph. r. l . &Doctore Subtili in a.d. 2.q. a. atqui huiusmodi globus non est quoddam mixtum pdistinctuin ab elementis terrae, & aquae,alioquin de facto essent tantum duo ci menta scilicet aer. & ignis. siquidem aqua.& rerra essent per a iterationem in scinuicem corrupta,quae sint omnino salsa ergo
dicendum est, huiusmodi globum non esis
compactum ex mstione aquae cum terra.
Quarta pars probatur, ex P alim. 32. ubi l suens de aquis, bc earum c*ngregatione,
inquit : Congregant si et in utre aquas Asia Urs, ponent 3n the auras abyssor ; ubi
nomine viris, intelligitiar cauitas illa magna, in quam reducta est aqua Marium , iuxta illud Genesis ca. I. Congrcgationesque aquarum,appellauit maria ; per ly vero illes auris, innuuntur cauitates profundiores, in quibus reconduntur abyssi: idest
aquae subterraneae Dein C probatur ratione, quia ex partibus terrae,& aquae conficitur unicus globus , sed non conficitur per commistione iN, neque per Renerati nem, vi probatum est in praecedenti, ergo per iuxta positionem partium inquae cum partibus terrae, non in extima sa perficie seiusdem, quia tunc non esset nus , scd
duo globi, igitur per iuxta positionem aquarum intra cauitates terrae.
Quarta Conclusio . Globus iste ex terra, Sc aqua, non habet unum, oc idem centrum magnitudinis , dc grauitatis. Est s cundum Riiuium lib. 3. de C lo cap. 8. q. r. contra Conimbricenses lib. 2. de Coelo
bat ut prima pars, quia illud est centrum
magnitudinis, a quo si ducantur lineae ad circumserentiaindunt aequaliS magnitudinis, vel est punctus lineae rectae diuidentis, corpus, Vcrsus partem quamlibct, in duas magnitudines aequales, sed in globo compacto ex tei ra,&. aqua, nullus est punctus lineae rectae diuidentis illum in aequales magnitudines, vorsus quamlibet circums r renciae partem vel a quo possint duci lineae
aequales au circumferentiam, CHO, dcc. Maior patet ex diffinitione centri magnitudinis. Minor patet, siquidςm hulul modi
89쪽
punctias nequic reperiri, nisi in corpore aperiecte splarico , sed talis globus non est perfecte sphaericus , cum versus aliquas circumstrentiae partes , habeat montes , qui sunt eleuatiorcs, valles, quae sunt o prestiores, ergo talis globus caret punctonuitis inodi, ac proinde centro magnitudinis. Secunda pars probatur, tum quia a Parim aquae, utpote quae non sint eiusdem grauitatis cum partibus terrae, sunt qualis tonderis, ergo non laabent cc trum grauitatis Vnum. &idem. Cons quentia tenet ex diffinitione centii fraubtatis, posita supra in quinto Not. Tu etia, quia nec omnes parto torae, sunt aequalis ponderis,quandoquidem aliae sunt rarς, aliae densores, aliae sunt lapidibus, & mμneralibus resertae, quae inaequalem graui talem adstruunt,ergo cum non sint aequalis ponderis, dc grauitati e uelim ha
re idem centrum Nauriatis. Ex his remanet Probata tota ce lusio quod utcunque
xi possit in isto glao centrum magnitim dinis,Zc graturatis, non erit tamen unum , M idem centrum magnitudinis, ac grauitatis;quoi quidem partes terrae,& mus, quamuis possent esse ςqualis magitudinis non erunt tamen aequalis grauitatis, cum terra sit grauissima simpliciter , aqua vero minus grauis , & grauis tantum comparative M aerem , ut superius diactum est cum Aristotele quarto Coeli
Quinta Conclusio. Centrum Vniuersi est item cum centro grauitatis aerrae non vero magnitudinis huius globi comnachi ex terra , & aqua . Est eiusdem Ruo istidem. Probatur prima pars , quiacmirum uniuersi est locus omnium infimus, a quo si ducantur lineae ad circumserentiam primi mobili unt aequales, ergo debet occupare corpus grauissimum, siquidem idem est principium mouendi , &qui essendi in loco , sed terra est corpus grauissimum ex Aristotele quarto Coeli.
t 26. de Q. tendens , seeundum omnes eius paries, ad centrum grauitatis, i , quo quiescunt , ergo quod est centrum grauitatis terrae , erit etiam centrum uniuersi . Consequentia tenet, quia centrum grauitatis Est punctus medius lineae diuidentis corpus in partes aeque graues , QSQ tunc terra per lactissime obtinebit
suam sedem, & quietem, cum eius cC trum grauitatis , suerit idem cum centro Universi, alioquin centrum Vniuersi non esset locus intimus , a superis maxilia distans, quod est contra suppositum. S cunda pars probatur, quia globus, consi tus ex terra, & aqua, non h. 1bet proprie centrum magnitudinis, ut probatum est in praecedenti, ergo nequit etiam illud habere penetratum cum centro uniuersi. Consequentia est euidentis lima. Deinde etiam suadetur antecedens, quia in hoc globo .
terra detecta est eleuatior aqua. ut visum suit conclusione . tertiae rgo cum superfici s convexa viriti'; non aeque distit a scendro, non poterit liabeic centrum ma-
nitudinis, ac proinde nec potcrit aequuistare a centro uniuersi, & sic non erit μdem centrum magnitudinis huius globi ,
penetratum cum uniuersi centro. Obijcitur contra primam, Ac iccundam Conckisionem. Simul, quia duorura globorum nequit esse unum,& idcm cc trum, sed terrae,& aquae, secundum proprias naturas attentarum, est idem omnino centrii grauitatis,ergo terra, dc aqua, etiam secudum suas naturas spectatae nequeunt Con ficere duos globos. Maior patet,quia cen,
trum est puctus indivisibilis, at indivisibile nequit partiri, ergo idem centru nequit esse se in duobus globis dii usis. Minor proba tur a Classio in c. I- sphaerae, quia aqua, &terra per eandem lineam demissae, sublatis in ip imentis,cleorsum seruntur quam in duae partes terrae, ut experiensia constat ,
atqui hoc non posset stare, nisi idem esset
utriusque centrum, cita nequeant eadem via occupari diuersa centra ergo terra ,& aqua exigunt idem centrum,ac pminde unum,& eunde globum conficere debent. Respondetur Negando Minore ad probationem concedo terram, & aquam deorsum serri, seriindu propriam unicuiusq; inclinationem, cum sint ambe natura graum, non tamen eo modo, quo duae partes terrae, siquidem differsit in grcutitare aqua , de terra, ut sepius notatum est ex Aristote-lC ψ.Coeli. t. 26. Sc 27. quamobrem demis- suis habet serri, quam aqua, licet per ea de linea recta,diuer' tamen longitudinis, ac proindὰ non occupabunt idem cutrumbrauitatis, veru una demissu altera iura
inequalitatem grauitatis hinc, & inde . obir
90쪽
c, Liber I. Meteorologicorum Aristotelis
obiicitur secundo quia duorum glob rum nequit esse eadem umbra, sed in E clypsi lunari, quae fit per interpositionein
terrae inter Solein, de Lunam, conspicitur ab Astrologis unica tantum umbra, ergo unicus tanti uri debet esse globus interpositus, atqui si aqua non faceret unum gi bum cum terra , sed diuersum , cum aseseratur eleuatior terra, iam non esset unica, verum duplex umbra in Ecclypsi tun ri , quod est contra experimentum Astr loricum... Respondetur Maiorem esse veram s Cudum s salsam in comparatione, quoad nostros tensus: hoc est dictu,duo corpora, vel globi disparat ac seiuncti superficie Iocali, causant quidem secundum se duas
umbras,quae tamen, ut una tantum, apea
mant nostris obtutibus , & eo maxime , cum long distent, aut quando una suppinnitur directe alteri, quia tunc una duntaxat apparent, quamuis in rei veritate, duae existant: Ita accidisse Astrologis in obseruatione Ecclypsis lunaris , suadet ratio , quod unicam tantum umbram conspex rintvi nauis realiter ibi adsint duaediquidem ob directam supposivionem unius ad alteram, videtur soluin una.
Vel dicendum secundo, quod tamen sere in idem recedit ) consequentiam vitimam non tenere,quandoquidem stare potestinuas esse umbras a duobus globis causatas, de unam tantum,nempd terrae, vid
xi in Ecclypsi, vel deliquis lunae, quia glo-hus terrae excedit in magnitudine , quasi incomparabiliter, globum aqueo, qua de cauta emittit etiam umbram maiorem , quam exaequare nequit umbra globi aquet: ob eiusdem existatatem , atque adeo illa duntaxat conspicitur , quoniam sola seb peruenit, quo pertingere non valet ista obheitur tersio , quia aqua, spectata sui naturam, petit conglobati circa comtrum Uniuersi;hoc enim est commune imiam caeteris elementis, atqui si de facto nunc faceret proprium globum,nunquam posset attingere centrum Mundi, seta Vniuersi per aliquam sui partem, quia huius modi globus esset in aliqua parte laterali verrae, de per consequens nimis distaret a centro, quod est politum in medio eiusdem, ut probatum est conclusione quinta ergo de facto , dc post ordinationem Diauinam, aqua nequit conficere proprium globum Respondetur Maiorem esse veram de aqua in primaeva sui conditione, quia sic
uni catus cum caeteris elementis; non tamen de eadem , attenta separatione a
globo terrae, & eius reductione in unum locu quia sic cu iaciat unum globulum in aliqua parte laterali terrae, non petit con globara circa centrum uniuersi,vcut terra, verum exigit centrum grauitatis ab ea distinctiura, ut dictum est in responsione ad primam obiectionem. Obijcitur quarto contra secundam partem eiusdem Conclusionis . Tum quia videntur assurgere Insulae in medio Mari , etiam Oceano. Montes altissimi,quorum
cacumina transcendunt , nedum aquas Marium, verum, de magnam partem a
ris, qui tamen sunt partes Terrae : Tum etiam quia numina praecipitanter currunt ad Mare, quod non possent facere, mitem naturaliter, nisi Mare esset demissius terra, ergo absque fundamento,& contra experientiam ipsam, asserit haec opinio globum aquae, ab ipsa assertum kre eleuatius globo terrestri etiam post ordinationem Diuinam. Responde negando consequentiam; neque probationes adductae molium facesti int contra conclusionem , siquidem procedunt ex falsa , vel salterin apparenti imaginatione , ni dicam deceptione se iuvim, quandoquidem veritas infallibilis Deus,qui nec falli,nec fallere potest, testatur apertissitis altitudinem aquarum, pro sertim Maris super eleuationibus terrae partibus: Nam in Psal. Io , inquit Propheta Regius loquens cum Deo: erminum potuisti, quem non transgredientur idest
aqua.neque coπuertemur operire terram.
Et apud Hierem. cap. 3 suodit ipse Deus.
P0m arenam term ιnum mari, prae 'eplum
sempiternum , quod non praeteribν ,hoc est denuo operiendo terram. Item Psalmista ut supradicit: Super moutes Παμ ins aqua, ab increpatrone tua tu ent . Ex quibus scripturis manifeste apparin altitudo aqua. rum super omnibus toerae partibus , si tamen concipiantur in unum recli, lae locum, ac ibidem conglobatae. Vnde ad primam cxperientiam .concedo dari Inια