장음표시 사용
111쪽
Nullum laudabile est coactum, omne coactum alteri debetur, Ergo aliquid quod alteri debetur noli est laudabile.
Nemo qui pluribus inhiat est sua set.
LM. m. De DIIogismo iis rae potestate interponatur: situ vero sit
Reducuntur igitur reliquariasurae ad modos iriurae Totum aurem opera hujus artinctum inire fere consistit, ut per propositionum trans , sitionem aut etiam conterponem secundum te contentus, Iu' traditas, servatis etiam Argumentatio-
Aliquis suasorte contentu est his legibus, sit 'osi in aliquis inod sequioris et id Analogum primae figura: modii transfera-gmaliquis pauper non pluribu ia itur sicit. Sylloiisnaus in Caesare fiat in Celare nr.
datisi, in Dari AS c prout litera primae voca bulorum monstranr. Notandum reduEtionem esse duplicem , vel fensi et ism, vel per impo uti. i. Reductio ostensivia est quae fit propositio-zibus, ut dictum, conversis aut transpost istita ut concluso per Syllogisimorum primi figum evincatur, quae juxta posteriorum aliquam eliciebatur, at sine tanta necessariae consequentia luce Mevidentia. 2 per impibi ιυ quae fit altera praemissam naniente,&contradicente confusionis loco ille rius posita. Scit ubi Algumentatione habit ex sequiorum modorum figurarumque ali- illo, conces praemigis, de Virione nondum sa- alit, caeductioni directae non est locus, haec via convincendi inane methodus, ut relictauiter praemissarum , contradictoria conclusionis loco alterius praemis, positari absurda creeli si in prima figura colligatur quae evi- linter falsi cum si, coaluen ex praemissis hiat.
Si rationes subducantur, in prima figur modi, in peeunda , in tertia 6, in quarta 1 Dogunt 40. Ex his in stiter concludunt si primilariter i q. quidem, matιie T. nul
ra Aerares, Amrmationis sicit. Negationis, Iersialitatis, Particularitatis se extenda ' uiles ionclutionem deducant evi v
ra eiusdem cum extremis statim apiarea hos demitu medius alteri eorum sun)lcitds de
- ro praedicatur: cum in reliquis g. ' apertet equar ur quia e vetas falsum elici non riuini quasi luxentur, remedium.*ςi yy possit, necesse est altera praemissarum esse
112쪽
Institutio Lutea. PAR Ill Risam a propositionum illa quae olim ai'isai salva verecundia Talia non est dicendi, et nouitur ergo ut altera sit falsa, e usques h.
ita ver quia impossibile est duas c di
radictorias elle falsast arqui conclusio prius reiecta contradicit tui quae falsa esse iam due m agnoscitur, vera igitur est te invito col.
D kiὰ figurarum modorumque analogi
am in tyronum compendium , vocibu Rr alei quῶ vulgo adhibentur indigitari, sic δu
significat modum illum reduci ad perfectum seudem litera incipi ζRIς ' , . . . . i Ut uvidi exordium sumunt ad bArbArt. iii a C ad cElAssint reducendi Nc.
canin propostionis significatae per vocalesturoxii e raecedentem,S quidem conversionegyrari A vero conversionem per Acidem.
Οmuis delator amicitias ditio is, Eet nussus delator est diligetidus.
est di-Nunus Amicitias dissolvens
ix omnis delator amicitias dissolvit,rEnt Ergo nullus delator est diligetidu dI Aliqua cecitas est ignorantia,
his, omnis caecitas est milera,
t Ii quod miserum est ignoranD a.
ἡ, omnis caecitas est misera, i I Aliuua ignorantia est caecitas,
1 piliqua ignorantia est miter a.
Sie etiam de ceteris . . Notandum omnes modos secundae ac tertiae NOIallia uri sed etiam per
iunetiam ostensive' educi possunt, quod iam per indicem tireram denotau I. In seci . figur servatur raragor, Contraci.
In urtia servatur minor, Conti ad littoII con
usionis suffecta in locum maNcis.
Feriat majorem, vaιiatyiu secunda minorem, Tertia majorem variat, sera at=ue morem.
113쪽
r' 72 Infitutio Loote . Phas Illh omne honum est in nostra potestat ro Al quis honos non est in nostra ut
o Eigo aliquis honos non est bonus. b Ar omne honum et in nostra potestatib Omnis honor est bonus,r Er o omnis honos est in nostra uti state. Quod propositioni conce Econtradicit.
De medio quatenus necessario, contingenter, i ut saltem fallaciter conclusionem infert alis
agendum hic solum pediatur ejusdem habit id ad formam syllogisticam stiperius tradi
am, secundum nisi arum modorumque divers
Manifestum autem est illud quod in plariburiguris& modis probari potest, esse probate facilius Lid quod in paucioribus, disticilius Litaque unieter ast affirmatim probat distac illiini est, quia potest tantum probari in bibArs proxima est uni uersalis negati υa, quae probasipore solum tribus modis ElarEnt, Es Arsi ς AmEst ins Tertia est partιcularis firmui quae Ignoscit modos dAr II, A raptL ID DIs dAt sΙ. Omnium probatu facillima est particularis regans, quae 5 modis probari in
itruris concluduntur. Notandum medium cum egi remisso I parari posse, ut antecedens inco sequens, ut repugnans. radium vero dici antecedens cum in nunc latione assirmata subjicitum Onsequens cum in Enunciatione affirmata praeiucatur repugna'stam sib1ιcitur a praedibatur in enunciatione
IVenelle est codigere, cujusmodi metu
figura quaeque ac modus postulat. In A bis N Ar II, medium est antecedens praedicati, consequens subiecti, scit. conclusionis seu quaestionis propositae: Inc El ArEnt, E-rIO, EsAr iast Ino, repugnan 'a cilcata, 8c consequens subjecti in Am Estr Α-roco consequens praedicat ii repugnans lub-jesti: in dΑr Api I dis Amis AtlsI, antecedens utriusq; extremi inini Apioni ac Ardoti Er Ison repugnans praedicati, di antece
In quibus vocabulis considerandae lunt vocales primum AEho oua qualitatem quantistatem designant, einde appendendae sunt consonantes NCR SP quarum N denota antecedens, C conseq. R repugnans, iub)ectum, praedicatum. Itaque si plobanda esset conclusio universialis assirmans APQRS Indicabit in suis
114쪽
I Insituti Lostea PAR III. suis coii nantibus NPCS medium requiri quusit antecedens praedicati consequens subjuecti; ite de ceteris.
v. g. dubitatur utrium virtus si bona, quar primum eonsequentia praedicati; etio uni sititi , &c dei de antecedentia , felicit , Iamio .ium, c. deinde quaero Onsequentia subjedi scit tramquillum, secundum naturam Sc Pr, pono jam conclusionem universialem , Omii irtus es bona , quae reperitur in ApCAsduntaxat,quae vox indicat medium debere esse an scedens praedicati e censequem subjecti rabsunt ergo V. g. secvndum naturam 8 conscio
syllogismum ini ArbAr A. Cuicquid esseta.
dum aturam es bonum , Omnis virtus es secis Eim natisram, ergo Omnis vi/tus es bona, sic ditiam de ceteris.
Totum hoc negotium de medio apte inda, gando, de reductione u i qualitas&quanti. ras conclusonis pnecipue attendenda est, tide modis syllogizantii directis ac neceiIariis, vocibus non minus barbaris quam sunt illa vulgo receptae expeditur facile.
aliquis. o aliquis non b, medius terminus, qui ante vocalem est abjectum, post eam praedicatum. si implex conversio. , peraecidens, ra, transpositio propositionis, , reductio per
nae rosit M. Quemadmodum enim non solum sint propositiones Categoricae seu simpliees ;sed etiam hypotheticae, me compositae, pariterile sillotissmian re habet, qui qui ex propo sitionibus utriusque generis conflantur. Syllogismus eo ἡφ- est, qui ex altera νel utraque praemissarum componia conflatur. Notetur in Bllogismo hoc, terminorum di ostionem , quae in Duris obtinet, minimes ectari. Siquidem propostipnum Omp sitarum Forma cit supra monuimus non ex
in extremorum per eo; lam pender, sed i larum Categoricarum per coniunctronem. O
so licet plurimi ex syllogismis istis ad m-ρlices facile reducanrur, Myroinde ad illarum eges exigi possint nonnulli tamen sunt qui iud ita facile in Categoricas reducunrur, ab earum indole prorius sunt alieni, scit non saro ex quatuor terminis simplicibus constant, duobus eorum in unum medium peculiari quodam jure coalescentibus, proinde a*ημι uti omni pothetiea ex seneralibus quidem illationis rixeiptis superius positis depen- et habito insuper respectu ad propositum
triarum categoricarum per conjunmonem sti0nem, scit partis antecedentis ad consequentem habitudine, & viceversa partis positae ad teliquas totius, atque ablatae ad residuas, quae
115쪽
qua quidem habitudo Modin dicitur. Hosau. tem inconditionali syllogismo sepruaginta re. censet Boethius. At vero cum isti quatenus r. guinentationi inserviunt Axiomatum fide a. nixi debent; quemadmodum in m Is eat ricis ostendimus reliquis praeteritis, illos se. luna reseremus qui justae consequentiae legibae accommodanrur Dividitur Illogismus compostus, pro ratione propositionum ex quibus constat, inuta, ditio lim e uiativum rudiuinctivum. Syllogi si seonditioralis est, cujus major est conditionalis. i anima sit immortalis futurus ejus statui maxime licitosnc habere debet, Sed anima est immortalis. Erga futurus edus status maxime licitos ros habere debet. Udi notandum quod Major duas habet pastes, quarum altera anteeedens dicitur, alteri sequela sive consequentia. Si anima su in mos- talis est antece/leus, uturus ejus status paIinae solicitos nos habere debet, est conseqvenis
I. Si ameraria in ulla conditionali propositione is inrisis, tum consequens elus, itila quod ex eo antecedente consequitur, erit tutam merum. Scit post antecedente poni x consequens.
yάρ III. De DIlogismo. 17 Si id quod necessario ex aliquo antece late conse uitur non sit verum
Σάens unde seqveharur verum erit Scit subinato consequente tollitur antecedens. Vm: utriusque Quia ex terminis Ipsi constat. Cum enini an lecedens& consequens sint rela: sunt utique simul natura , se invicem
Ex prima harum regu Drum oritur modus conditionalium qui cicitur c Umsctimus. In
eo enim assumitur antecellens, e eoque consequens construitur.Scit .am matur consequens in majore, antecedens In minore. t. Si mundus regatur providentia, init calu
Sed mundus regitur providentIa, ενα nihil casu fit. . Ex seeunda harum regularum Oritur modus conditionalium synogismorum qu dicitur es. 'ummin, in eo enim a negatione conseque iis destruitur antecedens.
Si virtus inesset a natura frustra esset diasciplina, Sed non frustra est disciplina, Ergo virtus non inest a natura. Cavendum vero ne fucus fiat, ex transpo-fitcne terminorum,scit . in Modo primo inferatur antecedens, consequente.
Si Sinenses sint Mahumedani, sunt infities, Sed Sinenses sunt infideles,
Emoliunt Mahumedaui. . Pariter
116쪽
Pariter in modo secundo peccabitur si ex ηε. gatione antecedentis procedatur ad negationent consequentis.
si Silienses sunt Mahumedani, sunt infidelis, lsed Rinenses non sunt Mahumedani, Ergo Sinenses non sunt inlideles. Notandum si sola major sit 'pothetica, eoη-lelusio est categorica, at si minor Dpotheticu sit, necesse est eonclusionem quoque Hypothetierasi aliquis homo est animal, aliquod animal
est homos si omnis homo est anima' aliquis homo est animal,
Er Si omnis homo est animal aliquod ani mal est homo.
syllogismus disjunctivus est, cujus major est propositio disj-ctiva, scit cujus partes pes ueli, seu aut distermina Iitur. Remia disjunctimorum.
i Si major habeat plura membra Δοbus, Ce- is sublatis quo re ityinimes conclassitur Pa- et haec regula ex Commensuratione partium situ sumtarum ad totum. Ex inimiliarum regularum oritur Modus dis stivus, arguenSapatre ad parum.
Aut est dies aut nOX, sed est dies, Ergo non est nox. Vel est dies aut noXsse est noX, Ergo non est dies. Vel est dies aut noxa Sed non est dies, Ergo est noX. vel demum, aut est dies aut nOX, Sed non est nOX. Erra est dies. Ex secunda harum regularum oritur inodus di
elistivus arguens a partibus ad partem. Aut Hyems est, aut aestas, aut ver aut autum
I. si major syllogismi di,junctivi constet
duribus membris immediate oppositis, procedipore a positione atrerutrius membri ad eie'stonem alterius, aut ab emersone alterutrius ad post tonem alterius merita hujus Culae ex oppo storum natura manifeste patet.
Atqui Hyems non est, neque autumnus, ne de aestas, Gove est. caetendum ne membra propositionis disjuniivaeuo sint opposita, aut non plene enumera hoc enim ex Ionte error fere omnis deduci
117쪽
Sed non oportet Iniquis periis morem gereres
. Sta oportet illis resistere., portet iniquis dominorum imperiis aut morem gerere, aut iis resistere, Red non oportet iis reustere, Era oportet iniquis dominorum imperiis' 'morem gerere Fati hic Iertium quid,
Maemissurum est copulatiri a. Regula copulat Iutarum
log ARGUMENTATIONE MINUS PERFECTA.DE INDUCTIONE,
Agmen hic merito ducit Inducti e cui sicientiae ξmnes ortum suum de heiit. Est vero δεδι-ssio progressio a singularibus ad universalia, aut i urtilus ad totum. Notandum, Inductionem exigere omnium sin gularium, partiumve en merationem evertitur istini unica instantia in contrarium allata Notandum . Inismonem Hllosisimo quodam odo oppositam es e, quia colligit extremum najus, hoc est praedicatum de me lio per alie-
ili fui altera, sive una imi 'p'μ ut stulti, e qua ' Velio similia. v. g. v
ssamus tres terminos, spirare pulmones hambere; h imines, bruta, pisces cetacei generis, aves. Si quis naturae ductum sequeretur prObaret hominem, bruta, c. spirare, quia habent pulmones, at in inductione probatur Animalia ouae spirant habere pulmones, quia hOzines, bruta, c. spirahi.
Consisti regula hujus viri taε, ex is incti, Uta ibis idem si enim una par nian π retur ab altera non essent diversae pastes sed unumquid indivisum. ἐκ hac regula oritur Nodus copulatι vomqti utique semper concludit negatιve. Homo non est &doctusta indoctus, sed est doctus,
lnductioni succedit Entυmemor, quod quil eaesis,l imis in animo seu mente perfectus,
118쪽
x82 Institutis LMiea. PARs illino ε- sermone imperfectus sve est syllogis 2 Te beatur anueedens, posterior rq ius, dicitur Argumentum 'ranune temporis eclius patitur,
Ergo nunc teniporis est plamlunium.
sed guza e temporis eclipsin patituri
: Nunc temporis est plenilunIum. Rilmesiam uni Planetae sunt fxae, Nulli Planetae sunt fixi, omnes Planetae sunt Stellae, Me aliouae steliae non sunt nTae. -
si est dies Sohortus est, sed est dies,
rariusque in Scholis usurpandum, quemadmo-iuin Exemplum est eorum Inductio.
Ε & alia argumentandi rati , redunEans illa quidem potius quam imperfecta, nisi forte copia, quod non raro accidis, pro damno fit quae Humma dicitur . ubi toto in parses suas diis id de tuto pariter amrmative legative tur, quod de alterutra parte conclude Ad evincendum quod in hac vita, nemonalis ibereme possit, sic lice argumentari. in hac vita aut rictibus nostris indulgemium, aut iisdem resistendii in, Illis indulgere turperi servile,quodque con- cientiae perpetuis verberibus ulnai Casur, Illis resistere belli intestini molestuas omnes calamirare affert, In hac vita ergo nemo malis liber esse pote-
timma itaque constat syllogismo disjun-stivo, quo 1 partium remotione Includitur remotio ,rius, duobus synogi sinis Catego-Ijcix, duibus partium remotio conlirmatur. t. Omni hus in hac vita aut affectibus indulgen- 44in aut reiistendum seris,n e
Sed qui assectibus aut indulget aut re mixhonesta malis liber, .Ergo in hac vita nemo a malis liber. Qui rurpiade servilia admittit, c. non vi analis liber, , Sed
119쪽
lia admittit, Ergo qui assectibus indulger, non et a malis liber . ciuitelli intestini calamitates tolerat, taestimatis liber, sed qui astectibus resistit belli intestini Diamlita es tolerata .
Ergo qui affectibus resistit non est a ualli liber.
Dιemma im*cax est primo , cum membuno sunt immediate opposita secundo , cunnon satis gravi incommodo urgentur Prer iocussi pax efficacia retorqueri potest in Autorem. bic in illo tantis apud Gellium, si ducenda est uxor, aut pulcra ducenda, aut te risis isi ularam ducis, habebis communeis, 1lde s re in feres poenam. Hoc duplici nomine peccat. I. quia, ut inquit Gellius , datur aedia forma , quae nimirpulcritiiclinis perichilo S summo deserinitati odio vacat, quae stata cc uxoria dicitur Deinde non in lut forinosia in comminem filIu-r n, aut desomnem in aetiam cessuram ulli et ni heri potest ut etiamnum grati ra lilii ommoda innuptos coetis,esque maneanis. Bhetoris exemptui apud eundem Gelliinhibetur, fatis quidem appositum. Exathlus e-L q, entiae discenda causiarumque orandi cupi diis, sese dedit indilciplinam Protagora' id lim diumqi .etae cedis jam tunc dedit starim prius-q iam disiceret, pepegitque it reliquum dimidium dat et,quo priino die causam apud Jud
ces orasset, & vicisset Postea cum longum tempus transicurreret, Frotagaraclitem cum E ibathis contestatur, , in hunc modum disputata Sive contra te pronunciatum erit, sive pro te, redinias oportet quod peto nam fi contra te lis data erit, merces mihi ex sententia debebitur. quia vicero si ver contra me judicatum erit. oerces mihi ex pacto debebitur, quia tu vice ris. Othlus primum ir, isti captioni potuisse obviam iri, si verba non ipse faceret, seclyatrono uteretur Deinde retorquet ι lemma hunc in modum , sive contra me pronuncia- iam erit, sive pro me, non reddam quod petis: nam si Iudices pro mea causa senserint, ni-iil tibi ex sententia de ebitur, quia es vicero sim contra me ronunciaverint, nihil tibi ex pacto debebo, quia non vicero.
Drites est Argumentati in qua continua seriemuuarum propositionism, de praedicato praecedentis proposivionis, semper dici rurno' um praedicatum, donec ultimum praedicatum dicatur de primo subjecto. Ut Immodicus potus gignit in ventriculo crudo humoreS, Crudi humores in ventriculo vitiant an
Sanguis vitiatus malam animi lationem ali
menti parit in singulis partibus corporis. Mala assimilatio ali nnenti in partibus corporis gignit cachelliam, Cach exta,
120쪽
Cachexia, febrem, febris mortem inducit. Ergo colligendo a primo ad ultimum iram, dicus potus mortem inducit. Haec argumentat o et expres non habeat sorinam syllogisicam, quando constat pluribus
enunciationibus quam tribuS, continet tametimplieite plures syllogismos primae ligurae, a quibus posterior propositio sit a)or, pridivero minor Ur in allato exemplo, omnes crudi humores in ventriculo vitulit
omnis immodicus potus gigni In ventriculo erudos humore S SC. . Nititur haec argumentatis hoc AXIOmale,
sive regula Antepraedicamentali , Quicquit dicitur de praedicato universalis propositionis, diditur de subjecto adeoque quicquid dici turde crudis humoribus in ventriculo, rededicitur de potu.
yllogismus Expositorim est qui constat inldi singulari, ut Pittacus est probus, Pittacus est sapiens, Ergo aliquis sapiens est probus. Dicitur ex fastorius quia rem oculis videtus exponere Inluper syllogismum ex medio Oly-muni constantem eXplicat, capruique magis K
c immodat. Ita syllogismus isse .
omnis homo est rationalia, Omnis homo est animal, Ergo aliquod animal est rationale. Reducitur sumendo in medium, singulare aliquod contentum sub homine nimirum illi, cum quo sermo instituitur, probe notum. Socrates est rationalis, Derates est animal . Ergo aliquod animal est rationale. Nititur imprimis Axiomate i. 2. Scit quot quae conveniunt in aliquo tertio conveniunt niter se , quorum unum convenit, alterum differt. ea differunt inter se. . Notetur, Syllogismos expostmos , In Uau het figura corifici; idque aut amrmative vel n Iive concludere etiam aut directe aut Indi recte qualiacunque enim sunt quae tertio con veniunt aut differunt, illa pariter aut convenisunt aut disserunt inter se
Deserim arxmmentationis syllogisticae fabr-ra, scit ipsius forma& figura terminorum nexu ad ejusdem uum effectusque progrecli-
ur. Nimirum quatenus mentinus Nostris, aut opinionem, aut scientiam , a demum errorem,
neque enim pluribus modis humanus animus eum in rebus cognoscendis versetur amci Pol testo pariunt producunt. Haec autem Omnia eL syllogjcanimieria ei ad m, quatenus 1