장음표시 사용
571쪽
S. Philosophos exoletas esse, non tam veritatis tuendae, gloriae divinae promovendae, & gravium errorum revincendorum studio, quam vero superbia, omnia selendi & definiundi desiderio, & eruditionis ostentandae cupiditate. De multis certe Theologis idem dici posset, quod Cicero de Graecis itatuit, nimirum cos contentionis cupidiores esse quam veritatis. Haec vitia tot lites & contentiones, etiam inter fratres, uni eidemque religioni addictos, pepercrunt. Haec ubi regnant , nubila mens est vinctaque frenis, neque unquam tali morbo laborans, pacificus, sed contra contenti Osus evadet Ilicol gus, qui per omnem Vitam contendendi cum quovis quaeret occasionem, nec alio fine aliorum scripta leget, quam ut ea carpere possit. IV. Theologus pacificus semper recordatur sese hominem esse, adeoque errori etiam ut caeteros mortales obnoxihun. t ac proinde neminena rartim, citjuscituque sit gradus, doctrina, famae, dignitatis, imo es nullam eoru)u caelitui, quantumvis vellerabilein, infastibilitatis privilegio ornatum esse. Ac remera primarius hic es Reformationis nostrae articulus ,r quo saute flat, quo cadente cadit tota Protesantimis Ecclesia. Neque vero Uitiam illam non erraudi praerogatisam, vel
Tiberino Pontifici, vel Conciliis, vel Ecclesiae Patribus, absulisse mutit ou juvaret, si eam postmodi in aliis Theologis, vel Theologorum comventibus, velut possimino ad riptam vellimus. At, inquies, quis hoc mi sinuit 8 Nemo disertis verbis, fateor: Verum s hoc semper The logis, se errare posse, infixum maneret, quis non videt eos longemit,s in plerisque sese gesturos st quis non videt eos propriis placitis tanta pertinacia non adlaesuros st quis non Udet, expendi sua dogmata, eos uon ades .eoe lutitros sed, quaecunque proponi possent, placide semper audiuiros, imo V si quid melius occurrrere, M ambabus vluis amplexuros st quo quidem facto, tum ad veritatem magis magisque isti strandi , tum ad sarciendam, colendamque pacem, expeditu avia exiseret.
Sapiens religionis initior, qui pacificus evadere vult Theologus, lectis veterum & recentiorum, eorumque doctissimorum Theolog rum scriptis, & deprehensa cum imbecillitate ingenii humani, tum
veroi Sunt verba celeberri Turretini
572쪽
vero multam m quaestionum Vel levitate vel difficultate, ignormitia
memor eis, atque adeo sibi dissidens, non omnia definiic, criplicare, aut errantibus in re non magni momenti insultare, in animum inducit stiunt. II id et inlii per multas si laestiones, de quibus
pallim inter se litigare solent docti, salva fallite & viri eruditi fama,
ignorari tuto poste. Hinc pacificus Theologus in eo est, ut immensam illam qute: Eonuin, curiosarum saepe magis quam utilium, farraginem minuat potius quam augeat, lubensque Lepe, accurato licet instituto rerum examine, suam fateatur ignorantiam. Qtio magis autem in lectione veterum & recentiorum versatus et , quo acutius de rebus omnibus meditatur, quo magis aetate & eruditione
crescit, eo magis ad divinam hanc plane & praecellentissimam virtutem, nimirum ad pacis sacrae studiu in propcndet. Qtii vero hoc neglecto putat, se omnem, qua patet, quaestionum historicarum,
criticarum, chronologicarum, exegetica rurn &c. campum emensurum , omnesque difficultates & salebrosas quaestiones ita solliturum, ut nihil obscuri vel dubii remaneat in disciplinis sanctioribus, linii sapientum sese merito exponet, & cum iis, qui suo sese pede metiuntur , neque ulterius se progredi posse cxiitiinant , serrain disputationis reciprocare gestiet, licet illi aliis, qui majore se cri ditionis apparatu instructos esse putant, lubetis palmam scietitiae, si Diis placet, persectissimae, concedant. Morbum hunc quorundam Theologorum graviter notavit cl. Conradi, Professor Theologiae in Academia Francqueraria piaestantissimus, in erudita & bonae frugis plenissma onatione de necessii iis Theologi polemici virtutibus. Inter alia sic loquitur: Theologi superbia V ambitione insuti ac turgidi magnifice admodum de se suisque placitis sentire solent. Veritatem uniuem dudurn a se possideri, nec ullas novas veritates sibi haud pei spectas in apricum produci, nec melius se informari posse, non sine insigni δεμι sibi persuadent ; ac, licet nou errandi praerogativam disertis verbis Hi haud arrogent, re ipsa tamen se fassi di ultri credunt.
Hinc si ut de omnibus, litus obscuris atque impe rviis, audacter pronuntient, nihilque adeo vereantur, quam ne dubitare aliqua de re videantur, ac meliora docenti vin em gerere dedecus mi esse putems. Misic fit, ut omnes in Dam sententiam rapere , conscieutiis hominum leges proponere, suasque opiniones tauquam credendorum regulam aliis obtri aere conemur. Hinc fit, ut dontientes tolerare nequeant, a que Diqili sed by Corale
573쪽
ste, tibi sivit, qui hi adversum eunt, tibertatemque Iliam pro viribus tuentes , id quod Hi verim videtur, licet vulgo in υisum , in pu Micio egregie est Diunt, ad certamina mox pro υ0lent, nullis ι h bitura finem , quibus Bumcentishua saepe saepe veritati emoris larυa imduitur , - aut, ubi subinde ex humana imbecillitate erratum Derit, omnia in pessimam partem rapiuntur, us ex musca, quod di unt, Maselephas, ex quovis errore fugatur haresis, utque ii saltem, qQbiscum nund rius, ythodoxiae gloria priventi r. Ita Theologus ille BelgiuVI. Qui pacificus evadere vult Theologus, omnem impendit curam, omnemque ingenii intendit aciem, ut id quod in religione
pne caeteris grave, excellens , momentosum & pulchrum est , cOD
noscat ; hoc si sernet rite perspectum habet, sentiet religionem ab O. Numine nobis Iton ad disputandii in & rixandum, sed potius ad vitae ulum datam; quod ipsum essiciet, ut ipsemet ante omnia degravissimis & mometuosissimis veritatibus sit convictus & persuasus, deinde ut easdem auditoribus suis graviter inculcet, impedimentaque quae veritatis & pietatis studio ossicere potant, quantum in se est, tollat, discipulisque suis vivam aliquam & plane coelestem, non vero trivialem & scholasticis quaestiunculis scitam religionis christia nae imaginem exhibeat, & praejudicia pietatis missio nociva, & autissime adolescentum animis infixa, evellat. Quod si Ἱheologus noster pacificus insuper ad degenerem elicui quo vivimus Christianisinum, ad juventutis scholasticae & studiosorum corruptionem, ad multitudinem eorum, qui segniter ossiciis ecclesiasticis destingui
tur , ad grassantem ubique cariadem securitatem, ad tantum num rum hominum religioni apertum bellum indicentium , animum serio convertit; si monstra haec debellare. veram pietatem & religionem lucri & vindicare. animosque a pravis erroribus & vitiis avocare serio in animum induxit, videt quantis & quam multis &gravibus inboribus sibi sit vacandum: eum igitur in finem a dissici libus nugis refutandis sibi temperabit, neque in minutis erroribus, - qui neminem spe salutis coeloque excludunt. revincendis tempus collocabit. Qui vero salutari hac religionis cognitione & fine de stitutus est Theologus, in cognoscendis & refellendis omnibus munutis opinionibus erit occupatus, errores etiam leves, magis ecci . siae
574쪽
I 23εsae x respublicae noxios esse clamabit, quum vero vitia; proptere que se tradendae sanctiori discipli irae admotum credet, ut in quaesti nibus non gravibus tantum, sed & levissimis enodandis tempus t rat ; ethicae christianae capita vel rarissime vel aliud agendo inculcabit. summamque voluptatem contra capiet, si omni data Occalione de minoris momenti rebus cum distentientibus disputationum serrum reciprocare possit. Quam grave vero iit hoc malum, & quam sit haec agendi ratio genio religionis adversa, pietatisque carie progressui noxia, malo iterum Verbis cl. Conradi, Theologi reformati
Belgae, qui quorumdam judicio omnium optime sciunt in quo pGritas resormatae fidei consistat, quam meis uti: camenta inquit
se isto est, ne qmestiones mere problematicas, aut quasυis uosti artim partium opiniones ac placita maxime communia, mox inter veritates ad salutem creditu prorsus necessarias referamus s ne, accuratissimuin in his omitibus consensium intemperanti nimis rigore exigentes, e ro resue haereses exitiales innocentibus adfricemiis , eoque praetextu caelo Uecclesia excitidamus , quos ipse Deus tanquam filios Iuos complectitur. quosque ipse Chrsus pro nuuinis co=poris sui infici membris agnoscit ιnno caelo U communione Dei excludamus, qui beatorum numero dimatim adscripti, forte de hodiernis controversis. deque articulis, quυ-rum fides tanta nunc sepe severitate requiritur, parium vel vital intellexerunt. Cogitandum ferio, quanta si temrritas, si nos homunculi tanquam creditu necessaria obtrudamus aliis, quae αι talia viqite ipse
chruius Dominus, neque ejus spiritu ducti Apsoli a discipulis suis
V ecclesia membris postularunt, minimosque errores circa ea, qI liberae opinationi ipse Deus reliquit. fundamentales pronuntiemus.
Recte M ad rem cel. I. A. Turre3inus in orat. de Theologo veritatis V pacis sudiose: Dimvero quinam uos sumus, qui tu ecclesia leges feramus, quas ipse Chrisus non posuit Z Qitiuam nos sumus. qui eas
quaesiones ad ei summam pertinere pronuntiemus, quas verbum Dra non pronuntiat ρ uuluam nos sumus, qui ab iis rebus salutem aeternami pendamus, a quibus eam Chrisus non juspen es quinam nos sumus, qui a christi communione arceamus, quos ab ea Chriylas non arcet 8 Nonne uura
es Doctor, nempe Chrisus e cujus proinde definitionibus ac legibus ita
sandum es, ut, qui ab eo non determinata. determinare audeas, i gesque de iis sancire, ac propterea alios damnare, is usurpati Christiaminii, V exercitae tu fratre raunidis , notam est gere non positi Tom. II. Pams ada. Rrrr rrr Quo
575쪽
suo qttideiu spectant ea in illa Apostoli iniseri efffata: Tu quis es, qui
alienum famulum condemnas Z Is proprio Domino aus sat, aut cadit. Ita rursus relarmatus ille I heologus
VII. Sapiens & pacificus Theologiae cultor, revelationis & pietati camore incensus, praesidiisque , quae ad S. Litterarum interpretatio- .nem requiruntur , adjutus, ad legendas eas reverenter &-παθων
accedit, consultis antiquis pliriter & recentioribus interpretibus, iis praeserti in qui linguarum sunt periti; ad hanc revelationis normam publice receptos religionis articulos exigens , deprehendet omnia ad salutem neccisaria in S. Literis ona tineri, articulosque ab antiqui sib. mis Chris thias dudum receptos & a Protestantibus admissos ibidem tradi; quaedam vero ob antiquitatem, temporum & Vlariarum ci cum intiarum diversitatem, tuto ignorari, alia clarissimis verbis Ner per consequentiam plunam & perspicuum exprimi, alia Vero probabiliter erui pollo. De his pro coguitionis modulo judicat, aliisque, νὴ non vident. quod ipsemet se cernere existimat, non irascitur , nedum iis insultat; firmiter persuasus . dissentientem in quibusdam aeque veritatis aenore tactum elle, ac semetipsum; atque ita animus ejus ad modestiam, pacisque erga alios studium incendituri. In hisce vero regulam Aura sint sequitur, qui aff HierouFmum epistola I9. ita loquitur: Ego silis iis Scrip urarum libris, qui jam canonici appetantio didici hunc timorem honorensque deferre, I t ncitam eorum
Moctorent scribeudo aliquid errasse firmissime credam alios autem ita sego, ut quantalibet sanctitate doctrmaque prae Daut, nou ideo verrix putem, quia ipsi ita senserunt, sed quia mihi vel per Hor auctores emisnonicos, vel probabili aratione, quod a vero non abhorrent, persuadere p0tuerunt IHic vero si equentissime peccari a mustis quotidie sentias. Nimirum plerique, anticipatis opinionibus imbuti, ad lectionem S crarum Literarum accedunt, atque ubique deprehendunt opiniones, quas dudum amplexi sinit, unum aliquem interpretem deoscula tur, caeteros alto supercilio contemnunt; si quis hic vel illic alium. quam ipsi vellent, sensum se reperire putat, clamores excitant. quasi majore instriicti eilhnt ad verum inquirendum jure, quam alta. God si accedat δοκησισαφια quaedam, non poterulit non inter fir tres, uni etiam Jc eidem religioni addictos , contentiones graves: Driri. VIII Diuiligod by Gorale
576쪽
c Pius ac pucificus religionis cultor, accuratae & piae S. Literarum lectioni intentus, omnibus subscribit, quae vel perspicuis verbis, vel per legitimam consequentiam ex S. Literis crui possunt, sive illa - sint historici, sive moralis, sive dogmatici argumenti. Cum enim nonsolum de divina origine religionis christianae sit persuasus, sed A firmiter credat, hanc ipsium religionem iis libris contineri, qui S. Scripturae nomine veniunt, non potest non omnibus tanquam. divinis subscribere, quae inibi contineri manifeste deprehendit: undo patet, vel ignorantia vel alios traducendi lubidine, quosdam asserere. pacificos Theologos pro lubitu articulos religionis admittere vel re..jicere. aut perinde ipsis esse, quascunque vel ipsim et, vel alii de religione foveant sententias, adeoque veri amore exiguo. tactos esse; quasi vero inter turpem indifferentismum & inter ineptum quoddam& morosum studium omnes minutas scholarum opiniones defendendi.& ob levissimum dissensum quoslibet etiam doctissimos & religionis amantillimos allatrandi, nullum daretur. pluue medium. Nimirum his artibus utuntur quidam, quando aliis fitcurn facere, eosque contra cordatos & pacificos Theologos concitare volunt. Interim . his non moveri debet pacificus Theologus; praestat eitim exemplum mitissimi Servatoris, qui pacificos beatos esse picedicavit, nihilque magis quam fraternum amorem suis discipulis injunxit, sequi, quam rixutorum clamoribus adduci, ad ea facienda, quae sequitati, genio religionis christianae de officio doctoris pii & pacifici contraria sunt; inprimis si perpendat, quot mala cum infaustis illis litibus sint con-- juncta. Idem pacificus Theologus non osor est publicarum ecclesiae suae conseisionum, in quibus praecipui religionis articuli omnibus repriesentantur ; illae enim non obstant, quo minus ecclesia in tradendi modo, in ritibus, & in minutis & problematicis opinionibus 'vel admittendis vel non admittendis, sibi aliquam semper servet libertatem. Totidem sere verbis hoc comestantur υenerandi conseis nis helaeticae aractores . quando in praefatione illi praemissa inter alia sic loquuntur: Tametsi vero inquiunt in diversis ecclesiis quadam Iepi menditur varietas tu locutionibus V modis expositionis doctriame, tu ritibus item V ceremoniis, eaqire recepta pro ecclesiarum qu rumliber ratione , opportunitate V aedificatione, nunquam tamen ea
materiam dissem κώ- V schismatibus vij a s suppeditare. Semper
577쪽
euim hae in parte chriss ecclesiae cisa sunt libertate. Abunde pia ve- rusari satis erat mutuus ille tu praecipuis fisi dogmatibus , tuque rei ensu orthodoxo, U charitate fraterus consensus. Itii pia illa Majorum nostrorum declaratio soliat, cujus utinam semper memoregessemust in IX. PacIficus Theologus, accurato religionis examine instituto, mox videbit, articulos in religione christiana contentos alios esse majo- , ,ris, alios minoris momenti, quosdam errores primaria capita religi nis hujus convellere, alios plane non attingere fundamenta fidei; sed cum vera pietate & fide in Jesum Christum, quae uilica salutis nostrae anchora est, facile consistere posse. Haec omnium Theol gorum reformatorum sententia est, communi consensu recepta. Ut igitur hoc discrimen nunquam ex oculis dimittat, omnem impendivcuram pacificus Theologus. Eum in finem non solum omnem imgenii vim & aciem intendit, ut gravissima religionis capita ipse perspecta habeat; sed & ut eadem aliissime animis suorum auaetorumi gat. nulli operae vel labori parcit. Hoc fine dissentientium &graviter errantium opiniones sincere & candide repraesentat, & eos firmissimis argumentis impugnata Leviores quidem errores nou. probat Τheologus pacificus, hi terim imbecillitatis humanae & fi ternitatis christianta memor, fratri in minoris momenti rebus sua opinione erranti non insultat, uut propterea ci mores & rixus ex titat; quod enim sibi jure fieri depostis, idem etiam erga alios praeis standum esse firmiter est persuasus Conteiitiosus vero Theologus distinctionem illam, utpote evidentissimam, non negat quidem, interim cum ad rem deventum est, errores, qui celeberi imis, orathodoxiismis , & religionis marissimis, leviores Videntur, ita E aggerat, ut jurares, eum discrimen hoc non admittere. Non minus enim clamat & paratragoediatur, ubi de minoris momenti articulis agitur, quam ubi de vindicandis maximi momenti capitibus & re sellendis gravissimis erroribus quaestio est. Atque hoc effecit, Radhuc in muta est, ut ii onsolum cordatissimis & religiosissimis viris graves illatae sint injuriae, vitaque illis acerba reddita sit; sed & ni
mitis ille, & ineptus rigor, multos caetera acutos A non malos Ux- ros eo deduxit, ut audito duntaxat controversiarum, earum otium.
578쪽
quarum momenta cognoscere deberent, nomine exhorrescant, &eas inter inanes I heologorum rixas reseravi.
Pacificus Theologus, omni rixandi lubidine destitutus Iicet, hi pace de bello cogitat, haud nescius fieti vix posse, ut qui pacem
amet, a turbulentis ingeniis in pulvere scholaitico educatis, non lacessatur. Ad certamina vero cum dissentientibus incunda uomitii invitus, & suprema urgente necessitate coactus accedit; novit enim,
quanta ut plurimum cum iis sint conjuncta mala. Quemadmodum enim in justissimo etiam bello impediri tamen non potest , quo munus multa aequitati, jultitiae, imo humanitati contraria a ducibus &militibus committantur, itu pariter idem dicendum de ceriaminibus theologicis. Ambitio enim, ira, vincendi cupiditas, suspiciones, inclarescendi & eruditionem ostentandi studium, iape etiam viros optimos impediunt, quo minus tuendae Veritati & revincerido errori unice stat intenti. Qui vero genuina hac religionis idea destituim tur, & cerebrum innumeris mi aestionibus scholasticis repletum hahent, incredibili studio cum quibusvis, & de quibusvis rebus, cetatandi ardent, R tum demum se olficio Doctoris publici rite se dea functos putulit, si bellicoli audiant Theologi. IIocii num vero lata tinent, ut inter Doctores umbraticos resemitatur, a sapientibus eraplodantur, scriptaque illa eristica tineis & blattis, & si liuid vilius istis , tradantur. Interim non cogitant scholastici illi uthletae, quam .
Lepe graViter contra amorem proximi, qui tamen ad essentiam christianae pietatis pertinet, peceaverint, quam multos pietate & er ditione eminentes offenderint, & inepto suo Zelo religionem in contemtum adduxerinta
Theologus pacificus, ubi necessario ad certamen deveniendum est, ante omnia sedulam navat operam, ut accuratam quaestionis, de qua agitur, habeat notitiam; ut errorem sincere & cordate r praeteritet, argumentix, argumentis inquam non convitiis impugnet,
nihilque adversario imputet, quod ab opinione ipsius est alienum. Quemadmodum enim in genere officium I heologi est, ut accur tam , neque enim hic de minutis quaestiunculis controversis, qua- stum et eme sunt, agituo gravissimarum controversiarum habeat iRIrr rrr 3 . notitiam,
579쪽
notitiam; ita prudentiae leges inprimis deposcunt, ut ejus potissimum quaestionis, de qua lis intercedit. plenam liubeat cognitionem, hac enim si careret, in logomachias lucideret, & minus ail . rem facientia sine necessitate urgeret. Contentiosus contra The logus in sinu gaudet, si aequivocationibus uti, & statum controversiarum ancipitem reddere potest; ita enim elabendi rima i emper patet; errores in majus extollet, ex musca elephantem faciet, argumenta inepta & plumbea contra hostem satis ponderosa sibi videbuntur ; ad adversarium suum exosum reddendum omnia argumenta ab invidia petita, quae Viris eruditis satis perspecta sunt,inidiose conquiret, tantisque omnia involvet tenebris, ut vix tandem , de qua re agatur, cognoscere possis 3 nimirum instar Cati Firgiliaui: hFaucibus ingestum fumum mirabile dimι
momit, imoisitque domum caligine caca, prωpectum eripiens oculis; glomm atque sub antra fumiferam noctem commisis tria tenebris. XII. Patificus Theologus controversias examinaturus , vel errores debellaturus, ad hoc potissimum animum advertit, ut nimirum videat, utrum error aliquis momentosis veritatibus & pictatis studio . officiat, nec ne. Ubi videt errorem mere esse theoreticum, nulli veritati ponderosae contrarium, nec eum impedire , quo minus emrans omnibus pictatis officiis defungi rite polst, a refutatione illius aut abstinet. aut si quid de eo, pro officio suo, monendum est, breviter , & vel aliud agendo, mollibus utens verbis, redarguit; ubi vero per errorem pietatem manifestii sinae lardi sentit, hic vero Theologus pacificus Zelum suum pro gloria divina ostulinit, eum rationibus gravissimis impugnat, & quantum in se est, radicitus exanimis errantium evellere nititur. Contra aequissimam illam regulam passim a Theologis peccuri tristis eheu docet experientiat Sunt qui levissimus opiniunculas . nullum pietati verae detrimentum allaturas, strenue Uimen impugnandas esse putant; hi ad turbas excitandas nati esse videntur, & vel in somno de dissentientibus debellandis cogitant. Hinc saepe in academiis rixarum omnia plena
580쪽
Ilint, & de bellis fratrum in omnibus circulis sermo est. Quamprimum novus aliquis Proses r mlinus suum incipit, & in re non magni momenti a collegis suis dissentit, non desunt qui sti e liue tu Iam opinionem impugnent, colleo tria lacerent , & saepe in concionibus publicia, ubi omnia nonnisi pietatem & pacem spiriire deberent , tragicos clamores excitant. Iidem tamen simul , ubi vitia grassantia solide impugnanda essent, tepidi valde sunt, imo Lepe errores praeticos, longa annorum serie molitos, ne digito quidem tangunt. Qitu agendi ratione non tum sinaternus amor minuitur. vel tollitur plane; sed & animi auditorum, conspirutis factionum pari ibus, distrahuntur, & saepe per omnem vitam pro levissima opiniolie defendenda acerrima decertant.
Pacificus Theologus errorum gnavium postillatus, atque adeo ad legitimam descissionem instituendam adactus , non tam id agit, ut adversarium suum exosum reddat, aut ut omnes ejus ratiunc Ias phrases.& verba vellicet; sed ut urgumentum ipsum, de quo diseeptatio orta est, in plena luce collocet . arcusationem gravisi mis argumentis diluat, & hosti erroris causam commolit tret. Hoc secto haud facile ad iteratam apologiam progreditur , inprimis ubi vitet adversarium nonnisi convii suis undique consequentiarum ambagibus id agere, ut dissentientis nomini , famae & existimationi detrahat: nonsolum enim respondendo tempus puctiosissimuni &gravioribus negotiis consecratum male collocatur, Maimus magis ac magis exacerbatur , Vcra mentis tranquillitas turbatur, ossicia sum stissima mutui amoris negliginitur; sed & ut plurimum nihil proficitur. Hachae hachanti si velis adversari, ex insana recides' infimi rem : solent enim ejiismodi homines irarum fluctibus testuantes, quicquid in buccam venit tandem effutire , R in protractione litis spem certam victoriae ponere. Et quot quaeso volumina eristica a viris coetera doctissimis, Erasino, Armido , Grotio, Salmasio , C fixto, aliis inc pluribus edita sunt, quae omitti potuit sent , ten pu que longe initioribus laboribus consecrari. Rectius iteratae' illae vi-ti litigutioncs contemnuntiri ,. quam resutantur. Illustris Tillos nitis , t heologus Lipientissimus & pacis ficrae amantissimus , non quidem nobili, sed honesta tamen funilia natus, clam ad summam, dignitatem,