장음표시 사용
81쪽
33 MEDITATIO, DE EO, QUOD ΝIMIUM EST
haue les meilleurs de totis les bisus. J. LOCΚΕ. Extat. haec epistola in praefatione Abrahami te mine, quam
versioni gallicae libri illustris Scheriosi, Episcopi tum Bangoriensis,
de usι' ibus prophetiarum praemiserat. Plurima in luper ata uni testimonia veteium, ex quibus constat, eos laudis gloriam, quae eruditione & rebus praeclare gestis paratur , non pro ultimo fine habitisse. In ca sententia erant potissimum Stoici. Huic s addictus erat Persius Poeta. Hic vero Sit ara I. V. 4 . ita de Ioc argumento loquitur r
Non ego, cum sco ibo, si forte quid aptius exit, udari mettiam: neque enim mihi cornea fibra es: . Sed recti, Memque, extremumque, esse recuso
Ad quem locum consule eruditissimum Casatibo . Plinio junior, vir modestiiIimus , ha cpist. L. I. ep. 8. de se loquens ait: Meminimus, Fanto majore animo hone tu fructus in conscientia, quam in fama, reponatur. Sequi enim gloria, non appeti debet: necs casu aliquo non j equatur, id irco quod gloriam meruit, mimus puLchrisn es. Nollem autem Te hoc ita intelligere , ac si mihi pe
suaderem, veri nominis pietatam cum vera eruditione pugnarermitante hoc volo. Scio Pietatem veramque eruditionem in una se morari Diuitiam by Corale
82쪽
IN STUDIO UTERIS INCLARESCENDI, PARS II. 73s
morari posse. Neque etiam unquam existimavi, omnes promiscue eruditos tam vanae laudis cupidine captos cile ; scio multos non
tantum solidiisma eruditione instructos esse, sed & excestentii simis,uirtutibus eminere. Interim negari simul non poterit, multos er ditorum vana duntaxat laudis cupidine esse incensos , atque iis magna cura intentos saepe esse, quae ad suam aliorumque selicitatem Promovendam. aut parum, aut nihil conducunt.
XI. Hactenus de vanitate & gravitate vitii hujus satis egimus. Age inquiramus iam in praecipuas ejus causas, & more M dicorum, detecto morbi fonte, remedia quaedam suppeditemus, tuae nostra opinione eum, si non tollere, saltem vim ejus ex parte frangere possunti Ρrimam & piaecipuam morbi hujus caulam eme existimo, quod plerique homines ingenii vires non fatu excutiant, Uquid illa mant, quidseiTe recusent, non rite examineui. Multi aut parentiine aut amicis obsecundantes, ad literarum studia anunios adjungunt, nullo aut debili valde ingenio instructi. unde se cessu temporis oritur fastus, studiumque qualiscunque eruditionis famam conssequendi: nolunt hi homines in se descendere, & virium suarum sive naturalium sive itudio adquisitarum, terminos expendere. Hinc quam primum se aliquo eruditionis apparatu instructos esse putant, ad literas illustrandas se coelitus vocatos existimant. Quantocius igitur hoc monstrandum orbi literato ; eundum in publicum & laureolam eruditi viri esse deportandam o antur. Quod si ambitione vehementi sunt capti, & fautorum praesidiis muniti, crescit illust desiderium cito inclarescendi, licet in ipso operis tr ctandi initio & medio facile deprehendant , se exequendis , quae susceperant, pares haud esse. Anstar a caepit insilui, currense rota
Accedit seeundo loco, quod multi eruditisse soli U sapientiae
sum non habent, qui fructiri es praeclari duntaxat ingenii. Juve- nes nunc hos, nunc illos promiscue evolverunt libros, saepe nou optimos: familiariter haud sunt usi viris vere floctis & sapientiabus , qui non ridiculam , vanam & mere scholasticam , sed solidam divinarum & humanarum rerum cognitionem multo studio & l hore consecuti sunt. Hinc quamprimum scientiarum, quae in Gymnasiis x Academiis traduntur , fundamenta iecerunt, Diaria eruditorum evolverunt, suppellectilem quandam librariam sibi com Λ aaa a 3 par Diuili od by Corale
83쪽
paraverunt, & collectanea quaedam congesserunt, existimant, iam tempus adesse , ut ad edendos libros sine ulteriore mora animos adjiciant. Hactenus tamen, in quo vera eruditio & sapientia potata sit, per nebulas tantum vident. Existimant, eos, qui varias intelligant linguas, vastam lectionem quavis data occasione ostentent, innumerorum auctorum citationibus superbiant, audacter de quibusvis , etiam captu dissicillimis, rebus loquantur , & nemini pertinacia. in semel arreptis opinionibus acriter defendendis, o dant, veri nominis cruditos esse. Solidum vero ab inani, certum& immotum a verisimili & falso, solerter distinguere, & pretia
scientiarum raro trientis acumine ponderare , nesciunti Ili. qu lescunque tandem excolant literas, frustra sunt. Non vident enim
id, quod in scientiis pulchrum & praecipuum est. Recte & acute de ejusmodi hominibus disserit Malebrauche, in praem p. de inqu
renda veritate et tis eludi inquit plastat pour acquerir une P a amr chimerique dans P agination des autres hom=nes, que polir dormner a leur Uprit plus de freta V pia Petendae. Iti font de leur lite tine Opece de garde melibis, dans sequel iis entassent sans disce emens V sam ordire tora ce qui porte tin certam charactere d' erudition, Dueo dire mut re qui peis parotire rare V extraordinaire, V em citer Padmiration des audies homines. Iis fons Nolae de rupembler aces eabinus de curiositis-d antiquites, qui Uout rien de vis he, ni
prit juse, M ὰ regler les moudemens de leur caur. Qtiam primum vero homines pestilenir hoc sidere adstati sunt, dissiculter in viam reducuntur. isquis talibus verae cruditionis laudem detrahere , ct eos ab inceptis revocare vult, aut morosus est, aut rerum pretia
ignorat. Fas , inquiunt, odisse viros, nullo libros componendi sti dio inflammatos . nosne incepto desistere victos Vive laguerre des Samans s se sau γ es spargni, on n, repana que de Pancre V bari bovilla. Tertio ad ineptum hoc studium semae fovendum, multum s pe conferunt ipsi literinum Doctores V Professores ir quod qua ratione fiat, breviter exponam. Nimirum mature satis in adolescentiabus deprehenditur saltus quidam, & magnum desiderium, seses pra alios quavis arte extollendi. variisque ingenii, nondum m
84쪽
LN sTUDIO LITERIs INCLARESCENDI, PARS II et r
iuri , Ductibus superbiendL In hoc rerum statu, erectiora ingenua non sunt deprimenda, neque studium ingenii dotes explicandi vit perandum , sed excitandum. Interim tamen Doctores publici, quod tamen saepe facere negligunt, frequenter cum talibus ingeniis disserere deberent, de disciplinarum clisficultate, & ingenii nostri imbecillitate; aliquando , si audacius do silmmis rebus dissererent,
socratica disputandi methodo essent tentandi, adeo ut inviti, ma cam valde sitam esse eruditionem, fateri tenerentur. Saepe etiam ingeminandum, eos demum sibi videri multa scire, qui nesciane quid sit scire: frequenter monendum, modestiam veri Eruditi cem tissimum characterem esse, eamque cruditioni verum concili re decus: sine ea qualemcunque scientiam histrioniam esse; Doctores umbraticos , non sapietates, fastu turgere, turpem ignorantiam, non veri nominis eruditionem, inflare 3 in medium proserenda cxempla doctissimorum virorum , qui excellentissimis ingenii dotibus ornati, ad libros tamen edendos commoveri haud potuerer quosdam in nonum, decimum, imo vicesimum annum ea, quae chartae illeverant, pressisse, modestissime de se locutos,& ita demum Eruditorum laudes reportasse : ostendendum, quot
periculis sese objecerint illi, qui nimio inclarescendi studio commoti , neque satis literis hactenus exculti, ad scribendos tamen lubros animos adjecerunt. Memini eruditum quendam Germaniae Prosetarem saepe solitum cum iuidiosis extra urbem deambulare,& si quando illi insectum quoddam Forte occurrens pedibus vel baculo necarunt, ex iis serio quaesivisse, quo jure id facerent, quiatiusve argumentis probarent, licitum esse ejusmodi animalculo, non sine causa a Deo producto , necem inferre, & responsis suis Aexceptionibus ita eos in angustium coegisse, ut quo se verterent nes. civerint. Agnovit necessitatem nostri consilii πολυμ--ατος Pli tarchus in examine quaestionis, quomodo quis Dos in virtuseparanda
profectis sentire possit Z οἰ-ουν- inquio των
85쪽
et ΜῆDIΤATIO, DE EO, QUOD MIRUM EST
i. e. Agricola quidem spico libentius vident, quae inclinatae versus ter ram υerguut; qitae enim ob lebitatem sursiim attotantiir , eas limnes
esse putant V chsu : Ita ες adolescentum , philosophiae duo e operauu volentium , 'qui maxime υani sunt U graυitatis expertes , audaciam ii habent speciemque ince sum, vultumque plenum superbiae ac eomtemtis nemini parcentis: usi υero impleri incipiunt, fructumque e doctrina colligere , tum ferocia Via ες vanitas deponitur 3 ac qi emadmodum vasis humorem reeipientibus inanis aer eliditur ι ita hominibus . quando υeris implentin bonis, fasin decedit, V arrogantia remittit. rassantesque propter barbam pallium superbire exercitarionem ad animum transferuns, mordacique austera ratione a resum se is sos potiss in utentes cum aliis mausuetius colloquuntur 3 usmen --M M gloriam philosophiae, non ut ante, sibi ar Uant, atque inseriabunt sed-hoc nomine compellatus adolescens ingenii probi rubore perfusin es' subridens mature sic occurret: Non ego sum Deis, ad quid me caelisibin aequus PIIaec vero praecepta saluberrima cum vulgo negligantur, ipsique literarum Doctores non raro aut verae sapientiae & eruditionis eripertes sint, aut fabm illum, qui mature in animis adolescentum radices agit, quantum in se est, non eradicare conantur, quid murum, si successu temporis, superbia crescende, miliae vanitatis me maluant
86쪽
IN STUDIO LITERIS INCLARESCENDI. PARS T s
oritur etiam IV. immensa laudis & inclarescendi cupido ex eo, quod illi qui librum aliqumn publica e υolant, judicia virorum doctorium V amicorum, vel haud expiscentur; vel quod ipsi amici
candide de conatibus ipsorum mentem nini aperiant, sed saepe laudent,mia censerra dignum esset. Ueteres olim . ut ex Cicerone, rimis isque constat, orationem habituri aut librum edituri, cum ami- viis primo cogitata sua communicabant, qui laudabilis mos, ut multa alia laudanda, nostris temporibus, in desuetudinem veni Tam praeclare plerumque de conatibus nostris sentimus, ut alio- m judicio & examine ne quidem opus esse putemus. Hinc fostis amus. cito per ora virorum doctorum Volare cupimus, tu
pem putamus in scriptis, metuimusque lituram. Cum vero oculi plus videant, quam oculus, & alii a partium studio longius ramoti sint quam nos, qui proprios ingenii sortiis adamamus. laudabili hoc tentamine feri posset, ut mature defectus ingenii nostri perspiceremus. stylo & matellae limam adderemus, eaque, quae cha tis maiidata stini,' rigido denuo examini subjiceremus. Vir enim apiens erroris admonitus
cum tabulis animtim Censoris sumet honess. Audebit quaecitnque partim spieud iris habebunt Et sine pondere erunt es honore iniuria JerenncrVerba, movere toto, quamυis invita recedant ,
Et versemur adtiae inter Penetralia Vesae. Dolendum vero est, rariores esse amicos illos, qui cordatum
de sincerum judicium de nostris laboribus feranti Perverse, ut plurimum observamus regulam Soteris nostri, qua injungit, ut alitis non faciamus quod nobis fieri nollemus. Nolumus, ut alii nostra scripta rigido subjiciant examini, & male dicta notent, sed potius
vehementer optamus , ut ea laudent, nostrisque sententiis album, adjiciant calculum ; hinc & aliis idem officium praestamus , si inis, men hoc nomine digna est temeraria & ingenuo homine indigna assentatio. Ueri unum est illud Seneca quod extat Epist. S9. Icud.praecipue impedit, quia cito vobis placeamin, si invenimus qui nos viros bonos dicant, qui prudentes, quisanctos agnoscimus. Nec summmodica laniatisne comenti . quicquid in nos adulatio sue pudore mimisit, II. Pars adi. B b b b b tauquam ia
87쪽
MEDITATIO, DE EO, QUOD NIMIUM EsΤ
tanquam debitum prendimus. Optimos nos esse , sapientis imosque affrmantibus assentimur, cum sciamus illas sepius mentiri r adeoque in
dulgemus nobis, ut laudari vel in in id, ci icontraria quammaxime faeimur. Ita vero fieri aliter non potest, quam ut caeco amore abis
repti, & amicorum falsis laudibus inescati, citius quam par erat, scripta nostra in publicam protrudamus lucem, ea admiremur, nobis plaudamus, & semel animis infuso inclarescendi studio, nullo monitore intercedente, magis magisque intumescamus.
Promovent, quod quinto loco notari volumus hunc moribum , ipsi Ephemeridum literariarum scriptores , dum libros parum accurate scriptos laudant, Ufasim pasta in libris re iantem non ea,
qua oporseret, libertate notavi. Scio non eos tantum, qui rara
eruditione & praecellentissimo ingenio instructi sunt, libertatem habere, sua cogitata cum eruditis communicandi. Libera est Re publica literaria: nullus Dictator hic locum habere debeti Fateor enim, non omnes errores, qui sorte in scriptis hujus vel illius reis periuntur, acerbius esse perstringendos. Dantur mediocris ingenii& eruditionis viri, sed qui modeste de se, suisque laboribus semiiunt, placide de aliis judicant, & ad monita virorum doctorum benevole audienda paratissimi sunt. Hi, si serte cespitaverint, hys sinis verbis meliora sunt edocendi. Sed ab altera etiam parie claniatur multi, qui centies dicta repetunt, nihil quod dignum legi sit, in lucem proserunt, altos tamen spiritus gerunt, viros vere doctos lacesssint, & in iis exagitandis nescio quam sapientiae & pietatis lamdem quaerunt. Hi mea opinione ab iis, qui ejusmodi Ephemeri des scribunt, ita essent notandi, ut omnium risui & contemtui eri ponerentur, atque in posterum modeste de se, aliisque loquere tur, vel, quod praestaret, . immaturos ingenii laetus in ipso partu enecarent. Haec autem praestanda essent sine partium , se questudio. Tros Rutulusve fuat, nullo discrimine est habendus. Cum vero hoc frequenter variis ex causis negligatur, mirum haud est, quod indocti etiam , & non iis ingenii & eruditionis copiis instructi, quae Scriptori verum decus adserro possunt, pergant literis famam quaerere, ridiculi esse, tempus pretiosum & brevissimum non ne cessariis terere, & praeclare de se, suisque meritis, sine ulla tamen sontica causa, sentire.
88쪽
vitium hoc, H. laudem & famam consequendi Upro-
m et cmnativis iste emor multo vin eruditorion , qtto hubitti exi mant , eum Ari tele , veram hominis felicitatem conssere tu sola contemplatione veritatu. Arisoteles Ethic. Lib. X. cap. 8. ita de hoc a
i. At vero vivere ipsos universi putant, quare & op rari ; non enim oportet eos ut Endymionem, unt, dormire. VLventi igitur ει , cici actio es multo magis effectio non tribuituae , qHLnam aliud praeter contemplationem resat. Qiιare operatio Dei prae cellens beatitudine contemplatria sine co ter resa fuerit. Et hum narum ei r operationum ea es homo summe felix , quae issi maxime es cognatae signum est huj- N animalia cinera felicitatis expertia esse. Ex hoc Ari telis loco patet, eum , & turbam ingcntem sectat rum, qui vel eruditione florent, vel sibi eruditi videntur, Deum sibimetipsis similem, adeoque imitandum putasse. Nimirum hi h mines plerumque vitae tempus indefeta madio literis vacarunt, a que ex eo senimam voluptatem perceperunt. Hinc ex ingenii sui modulo , & animorum statu, non alios homines duntaxat, sed &Deum ipsum mensurantur , similique adsectioni deditum esse existamant. Sed mea opinione falluutur Stagirita & sequaces ejus: Quanquam enim Deum jugi virtutum suarum contemplatione delectari 'non negemus ι patet tamen, ex ipsa rerum creatione, conservati ne & regimine Universi, respiciendo ad τα-& ad-νοέοι. p tius in constanti bonitatis , potentiae & sapientiae, exercitio felicit tem Optimi Nummis constitere, quam in nuda sui & rerum cre tarum contemplatione. Quid enim esset vastissima illa rerum Unia versitas, si Deus jugi contemplationi suarum virtutum intentus, omnia fortuitis casibus temere ruentis materiae molis, aut homunum voluntati, permitteret, incurius rerum humanarum 8 Similia ter infelix esset mneris humani status, si ejus selicitas in sola comtemplatione conasteret, cum plerique mortalium ad iugem ejusmodi Reruditam rerum divinarum & humanarum contemplationem sint inepta
89쪽
MEDITATIO, DE EO, TUOD NIMI EST
Non negamus , animos eruditorum ex contemplatione rerum pra stantissimarum singularem capere voluptatem ; neque inficias imus
quosdam etiam reperiri, qui suavem hunc sensum, neque cum diavitiis Croesi, vel cum exquisiitis etiam deliciis, facile commutaturi essent. Sed praeterquam quod paucissimi ita animati sim, infici mur, veram hominis selicitatem in hoc positam esse. Non quaerutur, quam suaviter vivat talis eruditus, sed quid Deo , sibi A s
eierati, debeat. Sane, si quis , quod tenentur praestare omnes radices vitiorum suorum quantum potest, evellere; si tumultua tium adsectuum vini frangere; si ea, quae Deo grata sunt , quotudie pricitare vult; si toti se mundo genitum esse probe meminiu,&c. &c. satis habet, quod agat, & mox deprehendet, non tam ineontemplatione , quam vero in jugi, perpetua & conitanti actione& labore vitam esse transigendam. Et quis credat. nos in angu stum hoc corporis ergastulum vel ideo tantum conjectos, ut v
glectis illis, quae ad emendationem nostri & ad proximi utilitatem
lacere deberent, abstrusarum rerum contemplatione animos fatig mus , & evanida cerebri φανὶασι Aloe, fluxumque idearum continuo advenientium & abeuntium observemus 3 Quod si dicas, non qu rumlibet rerum contemplatione mentem pasci, & selicem re is se praestantiisimarum duntaxat, & divinitIimarum , nodum non solvis; vel enim res illas praestantes contemplamur duntaxat, vel ideo hoc facimus, ut, quae jugi me litatione digna esse putavimus , in vitae usus revocemus, atque adeo variis officiis adaptemus. Prius duntaxat praestare velle absonum est. Sapiens enim nihil sine fine agit. Sed finis omnis meditationis est actio. Confer virum doctum, per omne vitae tempus subtili ismis contemplationibus i tentum , atque eo nomine vesde sibi plaudentem, caeterum rerum
quae in Echlesia, in Republica, in familia & domo sua aguntur. incurium, & ad vitae varia officia & munia obeunda prorsus imparatum ; confer inquam ejusmodi virum cum artifice operibum manuum sedulo intento, & victum sibi parante, ad omnia officia Deo, patriae, familiae, pro ingenii captu & viribus, praestanda paratillimo, caeterarum rerum, de quibus eruditi selliciti esse solennignaro & facile sapienti constabit, uter magis felim si depraedicat duS. Non repetam, quod supra dixi, plerosque mortalium ad Mxam ejusmodi & jugem contemplationem rerum divinarum & hum. .
90쪽
1N sTUDIO UTERIS INCLARESCENDI, PARS II.
narum instituemiam esse incptos; videamus in quarum rerum conis templatione tantas plerique quaerant delicias. Multi animos pascune contemplatione rerum abstrusarum, nihil, aut parum ad felicitatem omnium promovendam facientium, dissicilium sepe nugarum. Quia dam delectantur abstractissimis Metaplaysicorum ideis; in mundo quodam intelligibili versantur, R eorpore sese uadutos tantum non obliviscuntur: alii per omnem fere vitam vastissimorum corporum in coelo fluitantium naturum & motus contemplantur, ignota hais hiracula hominum in planetis degentium rimantur , ad maculas solis diligentor attenduin, vitiorum mentis plane immemores. Hic se beatum & valde selicem depraedicat, si quae de religione inde condito mundo usque ad suain aetatem stulte & inepte dicta sunt, perspecta habet: Alius insignem in omnis generis errantibus refellendis es perstringendis voluptatem capit, & viam ad coelum nonnisi iis aperit, qui eadem, quae ipsemet probat, defendunt, caeteros Omnes miseras orci victimas cise pronuntiat. Qtiidam per omnem vitam in imitanda eloquentia Ciceronis desudant, & li magnos in hoc studiorum genere secerunt progressus, sibi vehementer plaudunt, existimatites, in hac peritia sermonis omnem stipientiain ede repositam. Dunime, ut alia mittam, non desunt, qui tum demum sese eruditos & selices esse putant, si veterum Romanorum & Graec rum mores & consuetudines cognitas habent; si urere, secare transponere verba, ct cum Ritu antiquis pariter & recentioribus Criticis insultare possunt. In his multi Eruditorum vitae tem pus praecipuum terunt ; at qui pretia rerum novit, & quem in finem. ab O. M. Numine conditi simus ἄτερ expendit , numquam sibi persuadebit, in his veram selicitatem & dignitatem -- minis positam esse. in idam ex hoc numero sepe variis sunt dediti
vitiis; haec vero ubi animos vehementer occuparunt, Veram meritis tranquillitatem fugant, adeo ut peracta aut ad finem vergenta aetate sentiant, quam parum priesidii in multis partibus eruditionis . humanae reperiatur. Sane hi homines mihi similes videntur cervo illi in fabula , qui ramosa mirans laudabat cornua, tenuitatem ver
crurum suorum vituperabat; cum Vero venatorum Vocibus excita .