장음표시 사용
91쪽
s sed quia luturum est, Deus novit, quasi praescius suturorum.
Inst. 1'. Illud necessarium est quod non potest non evenire :sed quod Deus praevidit, non potest non evenire: ergo etc. R. Nego min. Ut enim quod Deus praevidit, possit non evenire, susticit ut in agento remanoat potestas ab actu praeviso abstinendi : atqui , non obstante divina praescientia, remanet in agento potestas ab actu praeviso abstinendi; nam divina praesciontia non laedit libertatem , sed illius exercitium supponit. Ιmo , ut observat S. Augustinus sin, nedum praescientia Dei libertatem nostram destruat, aut laedat, illam , e contra , quodam modo assecurat; praevidet enim Deus nos haec, vel illa libero acturosessc : atqui praescientia Dei salii non potest: ergo certum est nos in his , vel in illis actionibus laturos osse liberos: ergo etc. Inst. 2'. Deus salii non potest: ergo quod praevidit futurum, non potest non evenire. R. Nego eon seq. Deus enim salii non potest, quin ipsius pracscientia desinat osso objecto suo consormis : atqui, licet quod Deus pracvidit, Possit non ovenire , non ideo ipsius praescientia desinit esse objecto suo consormis: nam ipsius objectum est actio libero sutura, id est , quae ita sutura est, ut posset non esse :
Inst. 3'. Si actus pracvisus non oveniret, salleretur Deus: ergo hi possit non eventro . falli potest Deus. R. Nesto conseq. et paritatem. Si cnim actus a Deo praOVisus non evenirct, praescientia divina desineret osse o octo suo consorinis; contra vero, quamvis actus pracvisus possit non evenire, non ideo praesciuntia divina cessat esse objecto suo consormis , ut modo dico hamus : ergo nulla est paritas. Inst P. Si quod Deus praevidit, possit non evenire, supponi potest non eveni ro : at in ea hypothosi saltu rotur mus : ergo si quod pracvidit, possit non ovenire , salii potest. R. MD metj. Nam duae hypotheses sese mutuo destruentos admitti nequeunt: at quod Deus praevidit futurum, supponi non Potest non evenire , quin admittantur hypotheses sesct mutuo destruuntes; nam idem actus supponitur simul suturus, et non suturus ; futurus quidem , cum a Deo praevideatur, et tamen
non suturus, cum ex altera parte non eventurum esse supPOna tur : ergo et c.
Inst. . '. Possibili p3sito in ariu , nihil sequitur absurdi: ita sortaxioma ab omnibus receptum : erga si actus a Deo praevisus Possit non evenire , supponi potest illum re ipsa non evenire. R. Dist. axiomet. Possibili posito in actu, nil sequitur absur-
92쪽
s. di, modo oontraria hypothesis non praecessorit , eone. secus , nego. Itaque, cum duau hypotheses contrariae admitti nequeant. si semel admissum sit actum fuisse praevisum ut laturum, jam supponi non potest illum non eventurum, qum iS possit non ev nire ἰ sie , v. g. possibile est Petrum non ambulare : at supposito quod deambulaturus sit . supponi non potest illum deambulaturum non esse : ergo etc.
Inst. 6'. Potentia quas in aetii supponi non potest sino absurditate . non est Vera potentia : ergo etc. R. Dist. ant. Non est vera potentia . si independenter a qualibet hypothesi, in aetii supponi non possit sine absurditate . cono. si haec impotentia ab anteriori hypothesi posteriorem destruente v niat, nego ant. Ratio distinetionis patet ex dictis. Porro res ita sohabet; ideo enim potentia ab actu praeviso abstinendi supponi non potest in actu , quia actus Oppositus jam supponitur : ergo etc. Obj. T. Haec scientia Deo tribui non debet, ex qua sequere. tur socordia hominum circa salutem: at si admittatur Deum sutura libera certo cognoscuro , inde sequetur utc. ergo Pte. R. Nego min. Nam seientia Dei speculativa est, ut in suturas hominum actiones non insuit, ut probavimus: ergo etc. Inst. Posita insallibili Dei praescientia . sie unusquisque rati cinari potest: Deus ab aeterno praevidit Ino galvatum, vel damnatum iri r at si prius , quidquid secerim , salvabor ; si posterius, quidquid egerim. damnabor e ergo eis. R. 1'. Absurdum illud argumentum non tantum circa salutem, sed circa quaslibet res suturas, et ab operibus nostris pendentes similitor confici potest. Sic ratiocinabitur aegrotans : Deus certo
praevidit me sanitatem recuperaturum. vel non recuperaturum esse : si prius , etiamsi venenum haurirem, sanabor ; si posterius , quidquid tentaverim ; non convalescam: valeant ergo medici, et medicamenta; pereant pharmacopolae . Ex eodem principio arator terram non coleret , miles non pugnaret, mercator otiosus maneret, etc. atqui nemo non videt quam haec sint absurda tergo etc.
a. 2.' Nego min. Ideo quippe ab aeterno salvandus, vel damnan diis praescitus sum, quia simul praescitus sum hono, vel iunio victurus: praescitus sum autem bene. vel male victurus: quia honum vel malum ex libera electione amplexurus sum: si orgo lihortalo beno utar, Ralvus ero; sin autem damnabor: glandum eqt igiturbule B. Petri monito : Miugite , ut per bona Ueru eertum re tram vocationem , eι elaetionem faciatis li).
93쪽
Daus ab aeterno infallibiliter eognoscit eιiam futuraeondalanata. Prob. ox Scriptura sacra, Patrum testimoniis, et ratione. 1'. Eae Seripi. saera. li David . cum rescivisset Saulem pro-φοsitum habere cum cxercitu veniendi ad Ceilam, ubi tunc erat, ominum consuluit, dicens : Domine Deus Israel , audioiι μ-mam sem us tuus , quod disponat Saul venire in Ceilam , ut epe taι urbem propter me e si tradent me viri Ceilae in munus ejus . et si des ende ι Saul, sicut audivit servus tuus, Domine Deus Israel , indiea servo tuo. Ait Dominus : Dsscendet. . . tradent. ibi eorte agebatur de suturo conditionato , si nempe cx hypolli est quod Saul descenderet, viri Ceilae traderent I avid in manus ejus. Sap. iv. 11 : Raptus est ne malitia mutaret intellectum ejus . aut ne fetio deciperet animum illius. Noverat orgo Deia' mutationem. et fictionem suturam suisso in justo, Si longius Vixiqset. . Mailli. xi, 21: Vae tibi. Corozuin, vae t bi. Bethsaida . quia si in Tyro, et Sidone factae essent virtutes quae Re ae sunt n vobis . olim in cilicio. et einere poenitenιium egissent. Seiebat orgo Christus quid contigisset in hSpothesi quae locum non habuit. Ergo 1.' etc. T. Em testimoniis Patrum, qui hanc scientiam in Deo omnes, data occasiono , agnoverunt, Sic S. Aug. lib. de Dono Persov. cap. s. s2ὶ ubi ostendit absurdum esse dicere judicandos osco mortuog de peccatis, quae porpetraturi suerant, si vixissent. dicit: χ Corio poterat illos Deus , praescieris esso lapsuros , auisquam v id fieret . auferro de hac vita. n Ergo supponit Deum porsecto noscere sutura otiam conditionata. Ergo 2'. etc. 3'. Ex ratione. 1.' Deus utpoto infinitus in scientia . cogno-sesro debet quidquid cognoscibile est: at sutura libera conditionata sunt cognoscibilia. siquidum repraesentari posψunt in mente ut cognita. 2.' Si Deus Da non cognosceret , ipΑiu' sciolatia non essui infinita . cum sub co rospectu limitaretur , Θt perscc-lior fingi posset, videlicet quae talia sutura non ignoraret. 3. 'Dicendum foret Deum praevidero non posse quid acturi essunt homines , si haec vel illa naturae. aut gratiae praestaret auxilia, si eos in talibus, vel tali hiis circumstantiis constitust rel. si diutius viverent, etc. quod evidentur persectioni Dei rupuguai: orgo
Objicitur. IIaec sutura non habere veritatem determinatam , eum pendeant a conditione nunquam ponenda ; at respondetur ca si I. Req. X Hl . 10.
94쪽
habero veritalem conditionalem. id est verum esse, ea sutura cAso . si conditio poneretur . ac consequenter Deum ea vid re inter futura a tali , vel tali conditio no dependentia De medio seientiae Dei. Quamvis hominos etiam doctiores prorsus ignorent modum propriae scientiae suae . V. g. quomodo , in quo medio videant objecta phrsica, in quo objecta puro intellectualia . determinat tamen volucrunt modum scientiae Dei . aliaque sublilissima captum nostrum longe superantia. Quaedam tantum hic pati issimis verbis annotaro volumus per modum historiac potius quam doctrinae.
cognoscere per aliud : sic propriam ex istontiam nostram cognoscimus in so . et Dei existentiam por creaturas.
ipsius oculis nuda , et aperta sunt.
in sua omnipotentia; alii in sua essentia, Vel in iduis suis: qua osunt velut omnium rerum archetSpus ; alii in Vorbo suo . per quod omnia facta sunt , ct in quo omnia possibilia sunt: alii denique in scipsis , quia res more possibilos habent per se veritatem , et cognoscibilitatem.
consentiunt Deum ea in decretis suis conspicere.
Theologi. Thom istae volunt Deum sa videre in de rotis suis prae- deterini nantibus , quibus ita moturus est voluntat s . ut eas e Ninencitur determinet ad libero volendum. Molinissae , a Ludovico Molina , o Societate Iesu , anno 1535 in ili pania nato . sic dicti , praemotionem physicam , ut libertati humanae advorsam rejiciontes tenent Deum ea videro in si ipsis tanquam futuris . quia sub hoc respectu habent veritalem determinatam. Augustiniani, ita vocali , quia doctrinae S. Augustini se adhaerero profitentur, dicunt Deum praevidero supernaturalia libera in suis decretis de danda gratia emcaci . ot naturalia in seipsis , seu in libora voluntatis determinatione. Alii . contendentes omnia quocumque modo sutura. eo ipso quId sutura s: nt. aeternitati eorri spondere, inserunt Deum totam aeternitatem contemplando , praeterita, praesentia , et ceris sutura unico intuitu vidoro tanquam sibi praesentia, quia respectu ipsius nihil ost praeteritum.
95쪽
e diIionata. longiores adhuc, et obseuriores sunt Thoologorumssisputationes , quas hic nec res rendas esse judicamus. Legant,
qui voluerint . I urnely , aliosve Theol. Sequentia S. Aug. 1J Verba semper retineamus , et dicamus
cum illo: si Apud quem summa potestas Pst, Summa, et secreta v cognitio est. I ribuamus hoc Deo, laudantes Deum non audea-Μ mus dicere : Quomodo novit Deus . hoc solum dico , non, sic cognoscit ut homo, non sic cognoscit ut Angulus: et quo- v modo cognoscit dicere non audeo, quoniam , et scire non pos-
De dicisione seientiae Dei. Scientia Dei . respectu ipsius intelligentiae spectata , est uni ea . simplex, et invariabilis ratione Vero objectorum quae attingit , plures admittit divisiones. Dividitur 1.' in necessarium, et liberam. Necessaria habet pro
objecto Deum ipsum , rerum essentias , seu omnes Veritates aeternas, et invariabiles. Scientia libera respicit contingentia. Dividitur l. ' in scientiam N,probationis . qua Deus cognoscit bona, quae approbat : et scientiam improbationis, qua novit m la, quae improbat. inviditur 3.' in scientiam simplicis intelligentiae , quae Versatur circa possibilia ; et scientiam visionis , quae attingit res existentes, aut extituras. Quoniam autem haec divisio scientiam futurorum conditionatoriun complecti non videtur, plurimi Τheologi aliud cxcogitarunt scientiae genus . cui nomen scientiae mediae imposuerunt :haec quippe scientia quasi medium lenet locum inter simplicem intelligentiam , ct visionem , quia sutura conditionata sunt plus quam mero possibilia , et minus quam roaliter existentia. De hac scientia acriter, et suge olim disputatum est inter Tho- mi Stas , qui eam negabant, ut alios Theologos qui eam totis viribus luebantur. Ex utraque parte multa scripta sunt valde sui, lilia , Obscura, et prorsus inutilia , quac certo nec Volumus indigitare. Si quis harum disputationum aliquam obtinere desideraverit notionem , consulat nurnely , v. g. et Billuari adver-Εus eum Pugnantem. De usu scientiae Dei.
Hic quaerere solent Τheologi, an et, quomodo scientia Dei sit
Νotant eam duplici modo in existentiam rerum innuero posse, videlicet directire , aut ebbeetire : directive , potentiam agentem illuminando. et in operibu A suis dirigendo ; vel essective . imperando , et rebus existentiam tribuendo.
96쪽
κΤhom istae , opinantes res omnes . oliam liberas deierminati nes nostras ,- iduo suturas esse quia Deus eas institu suo pra determinat physice , a stirmant illum cas ah a olerno videre in suis ducretis visione seu scientia approbationis, enicaci, et in tempore fixo existentiam tribuenti, aut determinanti: sicque, juxta I sos . scientia Dei est causa rerum essecfriae. Λlii vero omnes docent hanc scientiam esse duntaxat eaullam rerum directricum. Quidquid sit , certum est Deum caeco impulsu non agere, Redomnia persecte cognoscere antequam ea faciat , eaque scite et Sapienter. secundum beneplacitum suum , lacero. Unde Psalmista st) , Ouam magnificata sunι opera tua , Domina. Omnia msapientia fecisti; et 2ὶ Qui feeiι eoelos in intellectu.
Prob. 1.' Sapientia . quantum cam cognoseere possumus . in eo consistit, ut finis bonus semper intendatur, et inedia ad hun sinum assequendum aptissima eligantur : atqui hujusmodi sapicntiam in gradu inlinito Deus necessario possidet ; Deus enim ostSummo perfectus : porro sapientia sic tutellecta Yura est persea tiO quicumque enim inter agendum nullum sibi proponeret finem, aut insulsa oligeret insedia ad hunc finem assequendum, certo non haberetur ut perfectus : sergo etc. 2.' Ille est sapiens qui evidon lissimos apientiae etiaracteros in cunctis operibus suis impressit.' atqui Deus o identimi mos sapientiae characlo res etc. ubique enim videmus in nrauido fines in lentos, ot media ad cos eonsequendos aptissime disposita: porro sapientia Dot finita. et imperfecta esse non poteSt, quia nulla esse potest ratio cur limitaretur : ergo concludendum est Deum esse summe sapientem , et sic perpetuo pxhibetur in Scriptura . ut sapientissimus, et solis omnis sapientiae: Si quis autem t estrum,
97쪽
INSTII u i iORES PHILOSOPHI IDE SANCTiTATE, ET VERITATA DE . PROPOSITIO Deus eει summe sanctus , et Cerus.
Prob. 1.' Serip. sacra. Exod. ill Sancti estoid , quia ego sane tus sum. 2J Sanctus . sanetus , sametus Dominus Deus exercit tim . etc. Ergo 1.' etc. Prob. 2 ' ratione. Illo summo est sanctus , qui peccato numquam commaculari potest, illudque summo odio prosequitur : et verus, qui nunquam solli, aut sallere potest: atqui hoc uirunt- quo attributum I eus necessario habet. 1.' Nullo peetato commaeuari potest : non concipitur enim mecatum nisi quatenufi est rebellio erga Deum; et illud summo odio prosequitur, quia ordinem moralem necessario diligit : ergo etc. 2.' Nec sulli , nee fullere potest: si enim salleretur, limitatus esset, ac proinde impersectus ; si lalleret , vitiosus esset , quia sallacia , juxta omnes, est vitium: porro dici non potest, Deum esso vitiosum : ergo etc.
Prob. i. eae Scrip. sacra. Ubique in paginis sacris bonitas Dei celebratur , et Propheta regius , praesertim 3ὶ . iterum atque iterum invitat Omnes ad confitendum Domino quoniam bonus. quoniam in aeternum misericordia ejus: ὀὶ Deus dicitur boatus: See dum Erangelium gloriae beati Dei 5J. I tum ejusdem Epistolae: Beatus, et solus potens, rex regum, eι Dominus dominantium. Ergo 1.' etc. Prob. 2. ' eae ratione. 1.' Deus est summe bonus : qui sons est omnis bonitatis , est summo bonus : atqui Deus est fons omnis bonitatis, solus enim est ens necessarium , et quaelibet alia ei
98쪽
tia ab ipso procedunt; nulla igitur possibilis cst bonitas , nisi quatenus est in Deo : ergo infinite est bonus. Praeterea . illo est bonus qui libere ei sine ulla utilitato propria creaturas it numeris beneficiis cumulat: atqui Deus etc. innumeris beneficiis creaturas cumulat, ut patet ἰ libero sic agit, cum in acti titis suis externis nulla neeessitato sit constrictus , sino ulla utilitale propria ad haec beneficia concedenda sese determinat, quia sibi sunticit , et a quolibet alio ente est indupundens : ergo rovera bi mis est. Sed quidquid est in Deo , ost infinitum ; Duus igitur est summe bonus , quamvis ipsius bonitas sinito tantum in creaturis luceat. 2. V Deus est summa beatus beatitudo enim eonsistit in placida fruitione boni ; qui ergo placido summo. bono fruitur , Sum me est beatus : atqui Deus summo bono placide fruitur ἰ suminum bonuin quippe habet in se , ut nulla causa eum in fruili ne infiniti hujus bovi perturbare potest: ergo Elc.
Essentiato dari discrimen inter bonum et malum morato de- monetrabimus infra ; nunc autem hac veritata iterum supΡ sita, sit
PROPOSITIO Deus est summe justus.
Pr. b. t.' eae Serip. saera. Nihil crebrius legitur in Scriptura quam hujusmodi veritas , scilicut Deum esse justum , criminis ultorem, et virtutis remuneratorem. Reddet unicuique secundum
Prob. 2. eae ratione. Iustitia Dei , prout cam apprehendimus, in eo sita est, ut bonos, et malos pari oculo non cernat, sed Proincritis, Vel culpis eos remuneret, aut puniat : atqui certum eStDeuin indisserenti oculo bonos , et malos non cernere . Sed promeritis, aut culpis eos remunerare, vel punire; justitia cui in Siciniollecta certo est persectio : atqui omnis persectio est in Deo modo infinito : ergo Deus summo est justus , ac proinde ipsius
judicia respectu nostri sunt abyssus multa 2j. 12 Musth. xvi, 27, et ad Rom. II , 11. 2 Ps. XXXV , T.
99쪽
IΝsTiTLTIONES PHILOSOPHIC EDE DIVINA PROVIDENTIA.Νomino divinae Providentiae intelligitur actus, quo Deus univorsitati rurum jugiter est praesens, eamque regit, ac gubernat, tum in ordinu phvsico , tum in ordine morali. Pl ures religionis hostes, Deum negare non audentes , ipsius Providentiam sustulerunt, et ita cupiditatibus tam libero potuerunt indulgere quam athei. Sic l. ' Epicurei , qui mundum sortuito ali morum concursui tribuebant, et tenebant Deum acti nes hominum utpote majestate sua indignas non curare ; 2.' Stoici , qui cuncta ipsumque Deum immani salo subjiciebant : 3.' Marcionitae, ut Priscillianistae apud Christianos, plurimi recen-liorcs deisino , variis de causis aut sine causis divinae Providenti ac influxum, praesertim in res humanas , negarunt. Philosophi , et I heologi christiani divinam admittunt Providentiam , ut, ea admissa , quaerunt 1.' quomodo Deus res omnes consor-vet; 2.' quomodo actiones hominum liberas dirigat. Praesens igitur caput in tres articulos dividemus : primus orit do divinao Providentiae existentia , secundus de rerum omnium conserValione , oi tertius do influxu Dei in liberas hominum actiones.
DE DIVINAE PROViDENTIAE EXISTENTIA.
Sic alloquentem Epicureum inducit Cicero sil : K Imposuistisn cervicibus nostris sempiternum Dominum quem dies , et noctes B limeremus; quis senim non timeat omnia providentem , et co- γγ gitantem , et animadvertentem , et omnia af se pertinero 'u- D inniem, curiosum, et plenum negotii Deum ' n Talis est adhuc ratio cur de istae nostri divinam Providentiam rejiciani, dicentes eum omnium temporum impiis: Ouid enim novit Deu Nubes latibulum ejus , nec nostra considerat , et cirea eardines coeli pe-
Ε.tisi ii dieiun Providentia ad omnia etiam vilissima sese extendens. 'm batur ex Scriptura sacra , ox SS. PP. et ex ratione.
100쪽
titer , et disponit omnia suaviter il). Non enim est alius Deus quam tu eui eum est δε omnibus , ut tendas quoniam non ἐν uste judieas judicium. Matili. 2ὶ : Respieite rotatilia coeli , quoniam non serunt ,
neque mutunt , neque eonstresant in horrea ἰ et Pater rester pus it illa. Nonne vos magis pluris estis illis 3J ' Nonne duo passeres asse reneunt, et unus eae illis non eadet super terram sine Patre vestro ' Vestri autem eupilli erepitis restri numerati sunt. Nolite eryo timere ; multis passeribus meliores estis vos. Multa alia citari possent, ex quibus manifesto constat divinamoxistere Providentiam ad omnia se extendentem , Omnibus invigilantem . omnia dirigentem , etiam liberos actus hominum . v. g. Prov. l l Cor hominis disponit eiam suam, sed Domini est dirigere gressus ejus 5J. A Domino diriguntur gressus viri. Haec tamen Providentia libertati humanae non nocPt , quia naturRuuniuscujusque rei se accommodat . et ipsum malum veriore νο-
test in bonum. Unde Ioseph ad fratres suos 6j . Vos coqitustis
de me mulum , sed Deus vertit illud in bonum . ut eaealtaret me . sicut impraesentiarum eernitis .... Ego pascam vos et parrulos restros. Ergo 1. . etc.
2.' Ex SS. Patrihus Innum ora eorum allegari possent testimonia. Tertull- Apol. IJ veri Dei existentiam demonstranq illum repraesentat ut omnibus providum : α Vullis ox operibus ipsius tot ac talibus quibus continemur, quibus sustin mur, qui- γγ bus Oblectamur , etiam quibus extorremur vultis ex animae Μ ipsius testimonio comprobemus quae licet carcere corporis D pressa, licet institutionibus pravis circumscripta . lic t libidi-n nibus ac concupiscentiis evigorata . licet salsis Diis exancilla D in . cum tamen resipiscit , ut ex crapula , ut ex somno , ut , ex aliqua Valetudine . et sanitatem suam potitur , Deum nο- Μ minat, hoc solo nomine , quia proprio Dei veri. Deus ma-M gnus , Deu' bonus , et . quod Deus dederit , omnium vox est. is judicem quoque contestatur . illum Deus videt, Deo coin monis do , et, Deus mihi reddet, O testimonium animae naturalitern christianae t sS. Aug. lib. de utilitato credendi 8J u Si enim Dei Providentian non praesidet rebus immanis, nihil est de religione salagendum n.