장음표시 사용
161쪽
Opsic tTu R QuiNTO. Illud connotatum cxvi cujus essectus, determinatur ad esse effectus, vel pcndet ab agentc per seipsum,vel per aliam actionem: si pcr aliam, ergo non spectat ad actionem formali sandam, quia actionis non datur actio: si Per seipsa in, Ergo potius serinaliter
est a ctio, quam connotatum actionis. In idcm recidet, si dicas, illud con notatum, vel creatur, vel educitur: non Creatur, quia nullum agenScreatum habet vim creandi, & quia creatio non
terminatur ad id, quod dependet a subjecto, sicut dependet illud connotatumi quod si illud
Connotatum educitur, vel educitur eductione a
se distincta, vel eductione sibi identificata, non per eductionem superadditam, quia ctiam cs ctum dicerem produci per eductionem superadditam. Si autcm educitur per seipiam, Ergo
illa est tormalitor actio,& non connotatum actionis. Refert hoc argumentum ovi edo ex manu scriptis alicius reccntioris.
R Espo ND. Illud connotatum & pendere seipso a causa, & non educi per distinctam acti
nem , inde tamen non sequitur, quid sit formaliter actio. Nam in sent entia Ovied. mentis verbum, non per distinctam actionem producitur,ncc tamen propterca insertur, illud esse formaliter actioncm,cum sit potius formaliter temminus, identificans sibi actioncm, unio item in sententia, quae illam ponit cmanativc produci ab anima, utpote spiritualem, non producitur etiam in probabili lententia, per intermcdiam actionem, neque tamen formaliter est per hoc illa unio actio. Quorum ulterior ratio est, quia esse dependens scipso, non est praedicatum primo essentiale & formalitativum actionis moda listicae, sed potest esse commune cum reliquis. Ergo quamvis nostrae Modalitati, haec dependentia seipsa conveniat,non erit necesse illam Constitui, hoc ipso in ratione actionis formaliter intermediae, quam adstruunt Modalistae. Unde actio formaliter est ratio, quare hoc quidem ab hoc sit, Modalitas autem est con notatum de sufficiens mutatio, ut a non esse, ab hoc, transeatur ad esse,ab hoc,quam ipsam mutationem non
est necesse, ex hoc ipso habero se per modum actus primi, quia etiam ratio fundandi est susti-
ciens mutatio ad hoc, ut transeatur a non esse relati, ad esse relati, neque tamen ratio fundandi habet se, sicut actus primus ad ipsam rotationem, supple Physicus.
INSTABis. Actio productiva illius Connotati, vel constituitur in ratione formali actionis, per aliud connotatum, vel scipsa: si per aliud con- notatum, dabitur processus in infinitum di seipsa, ergo & respectu aliorum effectuum seipsa causalitas constituetur in ratione formali actionis. REsPOND. Seipsa dependere Dis paritas de aliis effectibus est, quia enectus, hic ipse in cntitate, produci potui illat , ab alia causa, hinc indisci alio connotato determinativo. Deinde id
quod in aliquo genere facit talia se aliter, se ipso est tale, & ita, quod est ratio alia dealbaniadi, ab alio non indiget dealbari; quod est ratio
detcrminandi, ut hic effectus sit ab hac causa, non indiget aliundc dctcrminati. OB sic I Tu R SEX To. Actio generativa in divinis est ipse Pater; crgo & actio in creatis erit ipse agens,& nullo modo effectus. R EspoND. sic ut datur spiratio activa,& spiratio passi va, ita etiam datur generatio activa, Δ generatio passiva: gcneratio activa est ipse Pater ; passiva generatio,est ipse Filius: quia entia crcata
sunt imitationes,quantum possunt etiam incre
torum, concipere possumus,&actionem quam appellant agentem, ta actionem actam. Rctio
agcns est ipsum agens,nihil cnim alluci est quam ipsuin agens determinans sibi effectum , actio
autem acta, cst ipse effectus prout determinatus pendere ab haC causa. Ne vero agendo mutetur intrinsece agcns, dico illam modalitatem determinantem, recipi in solo effectu, neque obstat, quo minus illa determinatio recepta, nonnisi insbio pasta, tribuere 3amen possit denominationem agentis, quia sicut ratione extrinseci temporis sortiri res potest denominationem heste mi comestio vespertina,ratione serotini in se non recepti, sortitur denominationem caenae, ita &ratione modalitatis in passo receptae,sortiri pot-crit rationem agentis, causa.
INs TABI s. Posito, quod ista determinatio recipiatur in ipso effectu, non poterit esse id, ex quo pullulet rormalitas illa cauialitatis , quod ipsum probatur, quia id, ex quo etiam ratione nostra pullulat causalitas,debet esse prius effectu, sed ,licet sit prior causa, tamen determinatio Messectus,noncst prius quid ergo ex illis non potest pullulare causalitas. Major probatur. Quias causalitas debet esse prior esiactu, ergo & ca, quae sunt causa ipsius causalitatis, debent esse prisis ipf, causalitate. Minor etiam principalis probatur: quia si illa dcterminatio recipitur in cffectu, ergo educitur ex effectu, ergo praesupponit essectum, ergo non est prius effectu, in ctus etiam pro sua parte, non est prior seipse.
REsPONDET u R. Cum secundum dicta supra, attendatur hic ad actionem agentem & actam, actio agens prior est effectu,nec ab illo desumitur; & licet actio agens sit in effectu,quia i men est in illo, tanquam in termino, non debebit adhuc prior esse terminus, illa actione. Hoc autem, ex quo educitur illa determinatio, non est effectus, sed subjectum, seu materia, quae est prior determinatione. Haec tota dissicultas potest urgeri etiam ponendo, quod actio formaliter sit modalitas.
ADDO, quando sermalitas causalitatis dicitur pullulare, hoc non isto sensu accipiendum, quasi pullulet ex cffectu ι sed quod non intelligatur pullulare, nisi in re sit effectus, determinatio & causa.
162쪽
oplici Tuli SE ri Mo. Quae reseruntur
transcendentaliter , non possunt idem esse realiter; sed actio resertur transcendentaliter ad effectum, ordo enim ad terminum est de essentia actionis. R Espo NDE Tu R. Negando, hic intercedere relationem realem inter illam mere fota malitatem,& inter effectum; sed inter agens in actu,hoc est sumptum cum illa determinatione,
di inter enectum, est dicta Relatio.
divi ne actioris in actionem agentem, oris actionem arium,
REsPOND. rare em ogeniem sumi posse pro ipse principio, irritie operativa, prout
Connotat positum 2 e Cisectum, &in isto sensu est ipsemet ageris chaamvis hanc denominationem non acquhat,'nisi in circumstantia effectus, consequenter actio agens, secundum id,
quod dicit in recto, 'non est separabilis a principio, cum sit ipsum mei principium. Rursus, actio agens sumi potest, pro eo quod egressum, a principio agentu operatur, vel iacgotiatur pas sum, & sic est idem quod passio, prout pastio dicit ordinem ad causam, a qua est, & h2c iden- ruficatur ipsi eisectui, in circumstantia pixdicta: modalitatis. Actio autem acta est ipsamet se maliuime passio.
distincta realiper. Espo ND. rictionem agentcna secundum id, quod dicit in recto di suppobitur pro principio agente, esse Cistinctam realiter a passione, prout idem est illa realiter cum effectu. RATIO. Quia causa vi effectus distinguuntur realiter. Caeterum formaliter accipiendo actionem, prout est actus hujus in hoc, & fota naaliter accipiendo passoncm, prout est uctus hujus ab hoc, sint idem realiter, quia suisicit haec solis connotatis differre,ncmpe,ut in quantum pendet ab agente,vocetur actio,in quantum est in effectu, vocetur passio.Qu AEAEs. In quonam recipiatur actio, in ageniem, an in passo ' In agetite recipi docent Scotistae, in pasta alii, & non est quidem dissicultas
de actione immanente , quam circumscribit Oviedo, quod sit actio, vi cujus formaliter terminus remanet in principio, a quo emuit , sed res est potius de actione transeunte, in quonam recipiatur, chim non debeat remanere in subjecto, a quo cissuit.
Ovied. dicit: Non esse de ratione actionis, quae oonstituat agentem, resipi in agente, quia datur aliquid vere agens, ἱn quo actio non recis pitur, nempe Deus. Ergo de ratione actionis incommuni, non est recipi in agente. Sed dicitidem, nec esse de ratione actionis recipi in rei mino, quia alias terminus causaret actionem, imino sequeretur ulterius, quod causalitas caii
saret scipsam, quia esset causa principii causalistatis suae, hoc Pst, termini, sb causantis: censet itaque illam recipi in subiecto, quod terminum tecipit ex vi illius actionis productum. Tum quia Aristot. dicit, actionem esse actum hujus in hoc. Tum quia est identitas actionis cum pas sione. Tum quia actio eductiva,constituit termi num dependentem a subjecto , crgo debet ipsa recipi in eodem subjecto. Quod actio non recupiatur in agente, bene probat Oviedo, sed quod non possit recipi intermino, sed in sub)ecto,non convincit, de quo mox. Hine AssERO PRIMO. Actionem antonoma ιὸ
acceptam, non recipi in causa.
RATIO. Tum quia ex Aristotele, non est
necesse agens ex eo praecise,quia agit intrinsicco, mutari, mutaretur autem si reciperet actionem.
Tum quia vel agit aliquid in agente illa actio, vel non agit: si non agit,ergo in illo non est, quia impossibile actionem esse, & non agere: si agit, ergo non in agente rccipitur actio, sed in eo, quod agitur,adeoque in passo. Tum quia si actio reciperetur in ipsiomet agese, quomodo in illo ex. traneo quidquam operari poterit,influendo esse
AssERO SEcuNDo. Non recipi actionem in subjecto, cui unitur terminus productu .RArio, Tum quia impossibile est esse termi hum productum sine actione, hoc ipso enim esset, vel nihil , vel quid improductum. Possibile
autem est terminum productum, non uniri subjecto. Ergo possibile etiam erit actionem illam, non uniri subjecto, & tamen, cum per se stare, etiam divinitus, non possit, debebit recipi in alia quo; Ergo apparet non recipi actionem in subjecto. Tum quia potest assumi erea rura ad Creandam materiam, vel Angelum, quae creatio itilius erit actio, vel modalis, vel non sine modo,& tarnen non recipietiit in sublecto,in quo enim ergo apparet actionem , non recipi in subjecto. Tum quia actio &effectio verbis dili crunt; em -ctio autem videtur ella ratio formalis effectus, non autem ratio formalis subjecto. Ergo non in subiecto recipitur. Per hoc tamen non nego, quod determinatio illa educatur cx materia. DICEs cum Suar. D. q8. S. q. n. 13. Actio immanens in ea potentia inlinet,in qua cst te minus intrinsecus ejus 5: ita,in intellectu manet actio intelligendi. RΕspo Nogruki Actionem intelligendi esse in intellectu, quia nullum est aliud Ribjectum; nec otcst recipi in termino, quia nulla actio vitalisabet a se distinctum terminum. Bene autem
163쪽
sine modo, in termino, quem producit, & non in subjecto, in quo recipitur terminus. A .sERO T ER Tio. Probabilius esse, actionem recipi in Iermino producto, in essectu. RATIO. Tum quia, non recipitur actio in agente, nec in thbjecto, ergo in icrmino, quia cum in aliquo recipi debeat, in nullo alio Jam recipi p terit. Tum quia , si actio reciperetur
in agcnte, non cisci ratio,cur in extraneo, quod
est ei crus, operari quidquam possit: ergo etiam, si reciperetur in subjecto, non esset atio, quomodo cstcctum operari possit, a quo subjectum distinguitur realiter: & sicut albedo recepta in pariete A. non dealbat parietem B. & si
vcrberetur PauluS,non verberatur Andreas, hoc
ipso propter distinctionem realem; ita si actio
recipiatur in subJecto, non est quomodo efficiatur per illam enectus, seu terminus, distinctus realiter. Tum quia doctrina est Aristotelis, motum recipi in ipso mobili, hoc autem, quod in
vetur tunc, a non esse ad esse, est ipsemct essectus, seu terminus. Tum quia, si non posset recipi actio in ipso tcrmino, hoc ex co cisci, quia deberet prae lupponi terminus actioni, od quia ipse deberet materialiter causare suam actionem, quod dici non potest; sed neutra harum rationum in praesenti militat, quod ipsum probatur, quia praecisum recipi; non fundat causationem, adcoque nec titulum in rccipientc antecessionis, quod ipium probatur, quia anima etiam recipitur in materia, & in corpore , neque tamen haec receptio, fu .adat titulum causalitatis in materia. Rursus, actio creativa, posito ctiam, quod sit modalis entitas, recipitur in re creata, & tamen nec causat creationcm, nec praesupponitur
illi. Et certe universaliter receptio, potest esse duplex, inprimis receptio in aliquo, tanquam intermino, & receptio in aliquo, tanquam in subjecto ι prior illa nec antccessioncm recipientis, nec causationem fundat, fundat posterior. Deinde, si quaeras, qui haec duo condistinguantur ad hoc dici poterit, quod scilicet conveniant utrumque in hoc, quod scilicet illis uniatur id, quod recipiunt, sed in hoc distinguantur, quia
reccptio,tanquam in termino,non deposcit antecedentiam termini, & praesuppositionem, deposcit receptio tanquam in subjecto. Rursus, quia receptio tanquam in sub)ecto, est bonum recepti principale, utpote, quod non habet jus
existendi sine hac unione, lam autem receptio, tanquam in termino, est bonum ipsiusmet termini, illa receptione esse&existere acquirentis.
Denique,quia receptio in sub)ecto, est receptio
tanquam in causa materiali recepti, Jam autem receptio tanquam in termino, est receptio tanquam in causato, & ideo recepto, ut habeat rccip ens esse. Tum quia argumenta adlata ab O- vied. non convincunt, nam illis verbis: Actio,
est actus huius, in hoc,etiam nos tueri possumus nostrain sententiam, cum enim non agat, nisi effectum,id in quo recipirur,erit effectus. Quamvis autem sit identitas actionis, cum passione, id verum est, per ly: passio, non intelligendo unionem, sed actionem actam. Posito citain, quod hic intelligat Aristotelcs nomine passonis unionem , non sequitur intentum Ovicd. quia hoc salvabitur, quamvis passio haec actionis, sit in effectu,non in subjecto recipiente effectum. Quo .
modo autem actio eductiva constituat terminum, dependentem a subjecto, id jam supra explicatum est, ubi de eductione. Condistinguetur autem adhuc creatio ab eductione, quia eductio, crit cum influxu causae materialis, non item creatio, possetque haec receptio, tanquam in termino, vocari adhaesio, inhaesio autem receptio, tanquam in subjecto. DicΕs PRi Mo ex Mastrio Disp. 7. n. 29. Actio de lua ratione formali subsectum inhaesionis requirit,quia actio quaecunque, non soldm educti va, sed etiam croativa , est proprie accidens, ergo formaliter petit subsectum inhasionis, per hoc enim distinguitur a substantia. RESPONDET u R. Subicctum inhaesionis dupliciter accipi potest, pro subjecto, cui unitur ipse icrminus productus , & sic ex dictis, falsum est , quod actio etiam titulo acciden tis, requirat subjectum inhaesionis: deinde accipi potest, quod sit id, cui unitur actio, oc sic indubie tale subjectum inhaesionis, requirit actio ;neque enim potest esse sne termino, & si ponatur modalitas esse, aut non sine modo, indubie se sola non habet Jus existendi, extra modificatum,& hoc subjectum, est terminus. INsTAT. Ideo actio creativa subjectum non requirit, quia constituit rem independentem a subjecto: ergo,quia actio eductiva constituit rem, a subjecto dependentem, de sua ratione sermali exiget subJectum. REsPONDET uR, quod actio eductiva exigat subiectum, tanquam id, cui unirur terminus suae productionis, sed non exigit subJectum, tanquam sui immediate receptivum, unde etiam& actio productiva accidentis, recipitur in termino, licet ipse terminus petat uniri subjecto rcumque divinitus possit illi non uniri, & tamen sine actione conjuncta, nihil fiat, inferendum erit,actionem illam non recipi immediate in si secto, sed in termino. Cur autem ille terminus non recauset actionem, dictum supra. DicEs SEcuNDo. Actio secundum rationem sorinalem, non denominat passum agere, quia
passum, ut passum, non agit, ergo non subjectatur in ipso: rmam enim denominare subj ctum, est insermare subjectum. R Espo NDETu R. Quod actio, prout est agens, non subjectetur in passio, secus prout est acta, & quia actio acta, & agens sense adlato, sunt idem, ideo sicut actio acta, non recipitur in agente, ita nec agens, sed profluit ab illo.
164쪽
INsTAT PRi Mo. Forma, quae extrinsece denominat aliquid, etiam init inscce debet denominate subiectum inhaesionis,crgb actio,ut actio reduplica vo, debebit aliquo pacto denominare passum: quaenam igitur erit ista denominatio Certe non denominatio palli, quia haec est effectus passionis, nec cii denominatio conformis naturae actionis, imo opposita. REsPONDET u R. Quod actio, qua actio
acta denominat palliina,extriniec aurem agentem, quae etiam denominatio passi, proportio- . nata est actioni actae. INsTAT SECuNDo. Sicut album ab albedine, ut a denominante , derivatur; ita agenS, quia est denominativum actionis, csic actioneaffostum, formalis lime crit, cile agens; Consequenter, per nos passum, deberct clic agoras. RESPONDETuit. Sicut cilc visum cst denominatum a visione, nacia visio non recipitur inviso ; ita potest cile agens denominatum ab actione,actione in se non recepta ipotcst tamen oltcndi ctiam forma intrinseca denominans agens, nempc ipsa vis caulandi, licci rationem exercitae non habeat, nisi in circumstantia ei e-istus,& in h.ic circumstantia, denominatur agens.
IX sTAT TERTio. Vel illae formalitates sunt ejusdem rationis ,& sic dubcrct denominare agens actio, non solum Causam, scd etiam essectum: vel diversae rationis, & sic denominatio agentis, non poterit ab his formalitatibus aeque desumi, sed ab una tantum. RESPONDETust. Illas sol malitates, ob diverasos suos rc si uestis,c ile diverse rationis licet competant uni ciacmQuc cntitati physice spectatae,
ct quia receptio est quid Phylacum, de non secundum forma litarcs, cum illa entitas sit una, unum etiam siubjectum, in quo recipitur, habebit, & hoc subjectum cli terminus, licet illa cntitas, non prout habet ration in actae, deno- minci agens, scd sub formalitate actionis agentis. Quod autem dicit Mastrius, falso asseri hanc sol malitatem actionis actae, actionem spectare, si procedat hoc sensu, quod scilicet sor-
malitas actionis agentis, non sit formalitas actio
nis actae, vera est propositio: si procedat hoc sensit, quod actio acta de agens, non possint ad
Candem claritatem, secundum diversas formalitates spectare, hoc ipsum negatur. D 1 CE s TER Tio. Quamvis ponatur actionem rccipi in agente, non sequetur illud agens esse patiens, non enim omnis receptio, cit in praedicat nento passionis, sed solii in illa, quae recipit agrias. RESPONDETUR. Etiain agens respectu sui, esset agens, in quantum cst in se ponens illam actionem,& quamvis receptio non arguat actionem, arguit tamen actio, ubi est, illic se agerc. NOTO. Quod argumentum negativum: non sunt multiplicanda critia,sine necessitate, ostendat, non distinguendas elle actiones illas actas& agentes, consequenter nec ponendam physico actionem agentem in agente, ut patuit solutione oblectionum: sed etiam id colligitur exinde, quia nullibi ageret actus agens , non in
agente, ut conceditur, non in termino, seu pataso, quia illic est nonnisi actio acta, huic autem
Qu AERES Qu ARTO. Vndenam actio distinctionemsiam decisicam sumat tAssERO PRi Mo. Si agatur despecificatione intrinseca, speci catur QAdrio, a sua entitate. RATio, quia 'ccificatio rei intrinseca, non distinguitur realiter ab ipsemet re spccificata, cst cnim praecise ipsa connexio praedicatorum cssentialium , crgo desumitur ab ipsamet reientitate.
AssERO SECuNDo. Speci carionem extrinsecam Acrioris, desῖmi etiam a principio RAT io, quia accipit a principio e xtrinseco cntitatem, crgo accipit ab illo specificationem.
Sed cx eone ipso, quia haec actio est a distin isto specie principio, jam crit distincta specie,
V. g. ex eo ne ipsio, quia proficiscitur viso ocu laris a bove, & visio alia ocularis ab homine,circa idem objectum. visiones hae erunt distinctae specie Z in quo, assirmativo,ssentiendum. RAT io. Tum quia si nihil obsit, proportionandae sunt actiones suis principiis, ad quem
titulum proportionis scin per attcndit natura, iccum sit nexus inter actiones & principia, debet etiam cste proportio, scd crunt magis proportionatae, si distinctorum specie principiorum sint distinctae futurae actiones, se lucratur enim Conditionem principiorum, quae ipsa inter sedistinguentur specie, nihilque obcst, quo minus ponatur haec proportio, quid enim tale e Tum quia, ponamus potentiam visivam ab anima distingui realiter, via potentia visiva bovis, erit eadem specie, cum potentia visiva hominis, vel non eadem specic : si cadcm specie, clo non
procedit in statu dii licuitatis, quia hic tractat: an specie distinistarum potentiarum, sint distincti specie, ex hoc praecise , actus, quia proficiscuntur a potentiis distinctis specie. Si autem sunt potentiae diversae specie,cuiusui illas dedi siet natura, nisi ad actus spccie distinctos i Totum
enim bonum potentiae, cst, illius cxtendentia
ad actus specie distinctos cui usui ergo crit species illarum distincta , si non ponunt actus specie distinctos Z Qvja autem in nostris principiis potentiae identificantur ipsis animabus, quae sunt distinctae specie in homine & bove, ideo de actiones visionis ocularis, erunt
distinctae specie. Tum quia, si natura intcndit
165쪽
intendit effectum, quantum seri potest assimi.
lare passo, in virtute per quam agit. Ergo etiam intcndit assimilare, quanthim fieri potest inspccificatione, i plosin et actus suis principiis, Cum quibus maiorem habet connexione, quam cum ii iis effectibus seu terminis. Tum quia saltem actiones vitalcs unius.debunt distingui specie ab actionibus vital;bus alius, quamvis versantibus, circa idem objectum. Quod ipsum probatur: quando dicit Connexionem essentialem unum, quam non dicit aliud, illa distinguuntur specie: si enim connexio essentialis hujus actionis, cum hoc termino importat alietarem specificam, cur non connexio es entialis, cum hoc principio, importabit cacidem. Dicit autem actus vitalis connexionem essentiatum cum suo principio. Unde etiam definitur percise ab ita trinseco. Quod autem dicit Suar. Disp.
6 S. Scct. 3. n. I 6. dincrre actioncs vitales a non vitalibus, ex principiis diversarum rationum, non tamen sine Ord.nc ad divors γε terminos, id non Convincit. Concedo enim ctiam ex ordine ad diversos terminos sumi distinctionem, is drestat quaerore, an etiam a principio sumat spC-ciem actust si sumit, habemus intentum; si non sumit, restat quaerere , cur ordo actus vitalis, qui habetur ad terminum, si specifica ivus, &non ordo actus vitalis ad principium, per quem
adhuc ordinem definitur, non sit illius specificativus. Et sicut ipsa actio non sistit in se, sed pcrgit, ad terminum, consequenter, Δ specificativum ab illo desumet, sed cur etiam , Cum non sistat in se, tanquam in principio productivo, sed reseratur ad principium producens, ex illa rescribilitate ad principium producens, distinctum specie, non sumet etiam distinctioncm speciscam. Tum quia actio illa cli modus hujus principii determinativus, Ergo ad hoc principium, clitentialiter adstringitur. Tum quia pro nobis videtur esse S. Thom. prima secundae Q. i. a. 3. ubi dicit: Speciem sortiri actionem quidem ab actu, qui cst principium agendi, passionem vero ab actu, qui est icrininus motus: Locus autem, qui citatur, ex quaest. 6. de Potentia art. 8. dicit quidem specificaria termino, & quidum proprie motum, sed non negat specificari etiam a principio in eo ipso. quod sit motus naturalis; vel loquitur S. Thom. de specificativo magis noto. Dic Es Psti Mo. Si stimi iur specificatio a principio, omnes actiones ement esuSdcm speciei, quia idem specie principium. RESPOND. Negand. Seques. quia est in eodem principio vis producendi actus diversos specie , imbibentes ex vi principii nexum spccialem, cum hoc principio, ratione cujus nexus distinguuntur specie,& sic si ponatur visio,quam format homo, ncxus qucin dicit ad homincm, distinguitur specie, a ncxu, qui dicitur ad bovem , licet in hoc nexu, tanquam in ratione generica, conveniat etiam humana viso: pos-1ct etiam quis concedere, actiones hominis in ratione actionis hominis, esse specie distinctas ab aliis actionibus, quae non sunt hominis, licet inter se non distinguantur, in ratione actionis hominis. INsTABis PRIMO. Actio licet ab agente procedat,tamen est essentialiter communicatio alicujus esse, & sub ea ratione est via ad suum terminum, via autem essentialiter respicit ter
R Espo ND. Actio licet sit essentialiter communicatio alicujus esse , tamen si loquamur de vitali, est essentialiter ab intrinseco: ergo ab illo sumet speciem. Dircete autem dici potest, hoc argumento probari,quod non sumat ctiam a principio. lNsTABis SECuNDo. Cum motus, duos habeat terminos, nimirum a quo & ad quem, juxta veram Philosophiam , non accipit motus speciem a termino a quo, sed ad quem : at vero ad eundem modum videtur comparari principium agendi, ad suum actum. R Espo ND. Communem Philosophiam hoc sollim velle, quod ea, quae distinguuntur specie, ratione termini ad quem motus, possint proficisci ab eodem termino a quo,nec ratione praecise termini a quo differre a se,quamvis si unum
A quo, ad aliud A quo principio comparentur, inter se differre possint. Et sic differt in moralibus desertio cupiditatis a desertione impatientiae , & promotio a termino ignobilitatis, ad terminum principatus, a termino principatus ad regalitatem. Quamvis autem terminus
a quo non specificaret, diversitas inde peti poLser, quia terminus a quo, non est natus influere esse in mobile, proportionareque inevitabiliter, hoc influxu sibi ipsi mobile , cum tamen id sit natum faccre ipsum principium, sicu agens.
Dic gs SECuNDO. Cum Suar. citat. n. ID. Generatio & creatio hominis in tantum disserunt, in quantum creatio includit effectionem materiae, & sorma: cx nihilo. Ergo nec diversitas actionum sumitur ex termino non autem ex principio. Item si D Eus anni hilaret aliquem Angelum, & eundem postea iterato crearet, tamen illa actio esset ejusdem rationis cum prima creatione, quia sola iteratio non potest suLscere ad specificam diversiaicin actionum,consequenter diversitas actionum sumi debet ex diversitate terminorum, non autem principi
REspo ND. Suares ut eundem legenti loco citato constabit, hoc solum velle, quod non salvetur haec distinctio absque terminis, quod e iam nos non negamus. Ad argumentum quod attinet, nego generationem, tanquam actum vitalem hominis,non differre specie a creatione, t Q q. caque
166쪽
eaque desumibili etiam a prinCipio, seu agente,
licet creatiq cum nec sit modus, nec involvat
modalitatem, non possit in re participare aliquid specialc specificans, desumibile ab ipso principio. Qu'd attinet ad anni hilationem Angeli&rcproductionem, non crit illa distincta specie, non sollini ob indillinctionem icrmini, sed e iam ob indistinctionem principit. INsTAT PRi Mo idem. Calefactio facta ab igiae vel facta a Sole, non sunt actiones specie divellae , ob solam diverstatem principiorum, quia licet illa principia sint diversa, tamen non agunt idem, ut diversa sunt, scd quatenus unum,
Cininciatcr continet aliud , vel ambo eandem formam : vilius autem eminenter continens aliam , sicut eminentcr continet formam ejus, ita de actionem Clus.
nes terminum, hoc cst, pones Calorem, cadem ab utroque producitur, potest enim idem terminus a diversis specie principiis produci,S si principia sunt diversa indepcia dcnter a nostris conceptibus, agunt ut diversa, agunt enim ut sunt,
sunt autem diversa : sed cali iactio spectata pones principia, calorem illum producentia , est
specie distincta. Ex continentia etiam eminentiali, pro nobis potius lumitur argumentum,nam continendo eminenter rem producendam,continet continentia distincta specie , quia continentia identificata realiter ultimae differentiae,
quae supponitur, esse specifica. Ergo, si continentiae eminentiali entis, proportionatur continentia actionis, etiam continentia illius actionis,
erit specie distincta, ab aliis continentiis, adcoque & actionibus. Quare autem actio specifi-Catur a principio & non terminus,hoc in id principium refertur, quia idem numero effectus potest produci ab alia causa, non tamen eadem actio. Loquimur autem hic ex communi Philosophia de actione, tanquam de aliquo modaliter distincto,accommodando nos comuni phrasi . Licet secundum nostra principia loqui deberemus de sola illa determi natione modali. INsTAT SECuNDo idem. DEus non solum potest se solo facere cundem specie calorem, quem facit ignis, sed etiam eandem specie calefactionem. Ergo calefactio, quae fit a solo lago.& quae fit ab igne, cum concursu DEI , non differunt spectu.REspoND. cum hic calefactionis nomine v niat actio productiva caloris, quae est modalis vel non sine modo, nego quod cadem calefactione possit cum igne DEus cundem calorem producere, alias haec actio productiva caloris, posita ab igne, non esset essentialis determinatio, reddendi ignem producentem. INsTAT TER Tio idem. Diversa principiari a dem termini, vel sunt causae univocae , vel aequivocae; vel una univoca, alia aequivoca: Si sint univocae causae, erunt ejusdem rationis cum offectu,consequenter etiam intcr se: si vero una causa sit univoca, alicra aequivoca, adhuc actio erit elusdem rationis, quia causa aequivoca agit, ut eminenter continens cffectum & actionem
R Espo ND. Si sint causae univocae,inter se com- paratae, cum snt ejusdem speciei, etiam actio.
nes specificationem ab illis sument eandem: si
autem comparatae inter se causae sint aequivocae, in genere agendi, diversa specie actione agcnt,& ad specificationem proderit illa continentia, ut jam dixi. INsTAT ARτο idem. Incredibile videtur, actionem movendi coelum, fore diversam
specie, eo quod fiat ab Angelis specie diversis. R Espo ND. Motus fit ab Angelis per productionem impulsus, tanquam termini producti, nihil autem vetat eundem terminum produci a diversis specie principiis, cum hoc tamen stat, ut specie distincta actione, idem impullus
producatur ob rationes adlatas, quia illa actio cum sit modus, vel non sine modo, dicit Ordinem , nonnisi ad hoc principium distinctum
lNSTAT QtnNTo idem. Principium agendis sit univocum, ex sua specie, determinatum est ad talem actionem tendentem ad talem terminum , si autem sit aequivocum, cum ex se sit universale&indisterens, non potest ab illo sumi determinata species actionis. R Es po N D. Posito, quod agens univocum, si determinatum ad talem actionem, cur Hustalitas specifica, etiam a principio desumi non poterit, ad quod etiam dicit essentialem ordis nem, tanquam ad suum principium; Agens autem aequivocum, nego esse indifferens ad speciem tribuendam suae actioni; Unde in agente aequivoco, agnoscimus quidem indifferentiam ad hunc vel illum producendum terminum, sed non agnoscimus indifferentiam, ad tribuendam actui speciem, non proportionatam sibi. Di CE sTER Tio. Eadem numero actione possunt agere DEus & creatura, item duo principia distincta etiam specie. RESPOND . co etiam Casu distinguetur specie actio, qua D Eus solus ageret, & qua D Eus leCreatura item distinctam sore actionem, qua
duo principia agunt distincta specie, liCet producant eundem effectum. AssERO TERTIO. Etiam a terminis ferie distinctis fumi distinctionemdecificam actionum
RATio. Quia unaquaeque ex illis alium eia sentialem ordinem dicit,ob connexionem. N que enim actione, qua producitur leo , potest produci homo,immo etiam a sub)ectis eductionis specificantur propter candona caulam.
de individuatione actionum. Non est dubium,
167쪽
astincta humero principia, distinctas numero est totalis, non pono susscientiam causae in sola .
actiones elicere, distinctos numero terminos, continentia praedicatorum, quia caula Univoca
distinctis etiam actionibus produci. Agnoscit continci praedicata cilcctus, A tamen indiget tamen Arriasta, distinctos numero torminos, concursu DEI: addidi haec praedicata debere posse pmduci eadem numero actione: si enim citu stante ratione inectus, quia certe nullum una nuniero actio, potest proficisci a duobus est praedicatum in D E o, quod respondeat prin rincipiis cur ab una actione non poterunt pro- dicato, quod cit, cilc Creatum. Nullum item duci duo termini & si una cognitione attingi est praedicatum in igne A. producente ignem B. Dollunt plura obdiecta Cur non possibilis erit una nullum, inquam, est praedicatum producti & dea numero actio , dicens ordinem ad duo produ- pendentis ab igne A. alias scipium produceret, cenda 3 Caeterum hoc ipsem, quod est duo nu- ω tamen quaecunque praedicata reperiuntur e mero principia exercere, distinctas numero a nainciatur in D Eo, licci stante ratione effectus ctiones, non excludit, quo minos tauta potiri- nonnisi in Creatura, ct qu'cunque praedicatamum subord matς,eadem numero actione agant, ignis B. repertulitur in ignc A. stante praedicaav v Dpus & Creatura. to effectus nonnisi in igne B. dii, debera Caeterum posset dicere quisquam, hunc nu- aliunde constare, quod illa causa agat , quia v. mero terminum potuissὸ produci, alia numero g. quando ignis A. producit ignom B. ignis C. actione Tum quia non repugnat, eundem nu- habet omnia praedicata, quae habet ignis D. llaia mero terminum, alia numero actione produci, retque in igne A. praedicatum effectus, si illum unae enim in hoc repugnantia, Tum quia sicut produceret ignis C. quia tamen non constat a ad individuationem termini suo modo deter- liunde ignum C. egisse , non dscitur esse causa minat D L u s, cur non Z ad individuationem v illius totalis ignis CL Addidi denique negati ctionis Tum quia hoc posito, non sequetur, ut vum fi damcntum , si scilicet aliunde non ura liqui imastinantur,processus in infinitum in de geat nccessitas poncndi aliud comprincipium, terminationibus,quia licet potuerit non hac nu re sic quamvis habeat praedicata, tiliae, Mater, mero actione produci terminus, posto tamen, est necesse ponere intupet eaulain filiae, Pa-ouod hae numero actione producatur, ipsa en xkςm' . . . -
dias rei determinabit ad individuationem, Ac- Rursus dividitur cuia Ia in pymrapalam, & ImCedit negatio aliarum actionum, quae sὸ sola, strumentatems si cauta instrumentalis nomine non est sussiciens determinativum,est tamen in veniat lota causa, quae nota est a se, quo tensu
circumstantia novae modalitatis, omnia creata appellantur instrumenta DEI,itulanta est in illa explicanda disticultas ι sed, si acci piatur, prout opponitur cauis principali an to-
' nomastich dictae patitur dissicultatem ex eo quias, in multa sunt instrumenta, quae vix analogice &in
Divicones,quas tradidimus in communi cau. Porro,alia sunt instrumenta artis, alia gratiae, etiam hic proportionaliter applicari alta naturae. refrumenta anu alia sunt, quae de possunt' ureter inibi datas. Gcit 'rs & illis ut iter , ut naalleus ι alia
Dividit ut Eniciens causa in causam Univo- non efiicit, & tamen illis utitur, ut magnes tra- Cam&AEquivocam. VnImota est, quae producit hens columbam Architae. Infrumenta grameKectum ejusdem secum rationis specificae, ut sunt Sacramenta. Infrumenta naturae , nempis homo hominem. AEquisora est, quae producit cauta Naturales, quae &cise a natura, & operari
effectum diversum specie, ut cum sol generat effectus naturales habent. Rursus, haec instrua hominem Rursus, alia est causa eminentalis menta naturalia quaedam sunt eo uncta princi alia virtualis. Eminent alis est, quae cum sit nobi- pali agenti, quaedam siparataM quidem quaedam lior effectu, & causa illius propria, habet virtu- ita sunt separata, ut aliquando tuerint principatem illum effectum eausandi, se creaturarum ii coniuncta,ut sunt semina quaedam,alia autem
DEus causa est. Vinuaus vero causi est, quae es- ita separata ut nunqua fuerint conjuncta, ut quaαfectum ploducit sie nobiliorem, vel virtute alie- litates, quae sunt instrumenta generatorum ex na, re ita ignem se nobiliorem producens ca- putri. Ex colunctis alia sunt, quae nec elle nec lor est causa illius virtualis. Item,caula essiciens operari proxime possunt; nisi conjuncta, & siealia est Totalis alia Partialis. Causa Totulis est, oculus operari non potest proxime absente sivo duae adaequale concurriti Partissis , quae inad- principali, hoc cst, anima. Alia autem conjunaequate. Sed quod erit indicium cauta totalis 3 cta sunt, quae esse quidem sine principali aeque, Ouando quaecunque sunt praedicata in effectu, ut cum principali, Operari tam cit non pollunt, repcriuntur etiam in causa, stante ratione este- quales sunt fides respectu Musici.ctus Rursus, quando causam constat aliunde Denique instrumenta, tam artis, quam natu, aetere uuandoque nullum est fundamentum is, sunt alia, quibus, ut Operentur, est necessima
aliud, praeter hoc, ponendi principium,illa caula primi abruid, ut impulsum silibus, oki,
168쪽
quae sunt instrumenta gallinae imprimitur calor ExpLic AT SE cu Nno Hurrad. & Va'
prolificus: alia autem sunt, quibus nihil impri- Causam instrumentalem iliam esse, cui in effectum, mitur, ut v g. magneti ad cautandos effectus ar- nulti respondes formalitas, principaum autem, Diatis, calori respectu causandi ignis. resonaei. Caulae etiam prinCipales sunt non paucae, non tantum univocae, sed etiam aequivocae,Deus respectu passionum, potentiae respectu actuum, sunt causae aequivocae , quae omnia, variis locis perstringuntur.
NON SATIsFACi T. Tum quia causa imstrumentalis,vel est ens, vel non est ens: Si rion est ens, ergo neque est causa instrumentalis: quod si causa instrumentalis est Ens; essectus
LV. M. O A A III. praedicatum, quod causa instrumcntalis causat, reperiri potest in instrumentali causa; Si non est ens, ergo neque est crictus. Tum quia, si Angelos possibile est, numero esse distinctos,
posset alius Angelus assumi, ut instrumentiaruMnia efficientia , in particulari numerare, ad producendum alium Angelum, numero di. non est hujus vitae, nullum enim est Ens, stinctum, re tamen productus haberet omnes quod suam efficientiam non habear, saltim ema- formalitates producti, cepta sola individuati nativam. Attingentur nonnisi ea inicientia,quae ne, immo & assumptus ad productionem Amgeli superioris, haberet in illo respondentem tormalitatcm , substantiae spiritualis Comple-
De picientitus causis ahquibus in
in considerationem accepit Schola.
tae, in se etiam reperibilem. Tum quia, posset creatura assii mi, ut instrumentum ad productionem replicativam sui , & tamen tunc vel maxime responderet formalitas similis,quia eadem , quod etiam procedit de replicationesbi similis. ExpLic AT TERTIO Lugo de Sacr. D.
q. Sect. I. n. 97. & dicit: Causam instrumenta lem esse, quae non operatur per propriam virtuum, sed ab extrinseco acceptam.
ea, quae concurrit ad tifectum se nobiliorem Causa autem PrincFatu, qua concurrit ad sectam, vel ignobiliorem, vel aequalem. me Expluatio
NON SAT sFACi T. Tum quia possibile
est aitumi a DEO , Angclum ad creandum An gelum, vel aequalem, vel sic ignobiliorem, quo explicandum fuisset, quid sit operati per virtu- casu ille Angelus estet causa instrumentalis ad tem ab extrinseco acceptam : cum enim omnia creandum , quod etiam contingerct, si assum sint producta , omnia debent habere vim ab tur creatura tanquam instrumentum Obedien- extrinseco productam,& s per lγ extrinsecum tiale,ad aliquid aequo perfectum producendum. intelligatur distinctum, non nisi realiter, tunc Ergo apparet, cle ratione instrumenti non esse Filius aeternus rit instrumentum Patris ad pr produccre nobiliorem se effectum. Tum quia ductionem Spiritus Sancti, quia ab illo commu- per nobiliorem effectum, vel intelligitur nobi- nicata sibi vi producit eundem. Tum quia, clior, quoad ordinem, vel nobilior, quoad spe- non dantur, saltim non implicant instrumentaciem effectus: si primum s Contra erit, quia natura sua talia, adeoque seipsis instrumenta, homo adsutus lumine gloriae , est Causa princi . Consequenter non ab extrinseco accepta virtu- palis visionis beatificae, in quantum illa est actus te. Tum quia in generatione imperfectorum vitalis, & tamen quoad ordinem nobiliorem se, animantium ex putri , qualitates intermediae producit essectum, quia illa vitalitas, est eadem vcre sunt instrumenta, natura tamen sua,&non entitas cum supernaturalitate, quae est ordine accepta aliunde, scua principali virtute , con- nobilior. Rursus unio hvpostatica censetur, a Currunt. Tum quia impulsus est vera causa in- multis esse instrumentum nostrae calutis, & ta- struinentalis soni, de tamen saltim ad reddeα-men nostra scitus ignobilior est unione hyposta- dum rudem sonum, non accipit virtutem alica. Si iecundum; Contra erit, quia ex vi ex- musco, nisi acceptione, qua cisam principalia plicationis, sequitur Creaturam non posse assu- a D EO & suis causis accipiunt virtutem. Tummi tanquam instrumentum,ad cffectum sis igno- quia, quod est seipso virtus, non potest haberix biliorem, nec aquam ad producendam gratiam, ab extrinseco virtutem, sicut quod est seipso quia gratia utpote accidens, quoad speciem , cst aclio, ab alio cuta actionis, non accipit, semen ἔmperfectior aqua. Tum quia, mutus est quid autem , v. s. sc pso est virtus, calor seipso est imperfectius asino , respectu cujus asinus, est Virtus calefaciendi, quid enim ratio virtu- Principalis causa. os superaddit semini vel calori, α tamen semenα
169쪽
semen, vere est instrumentum,& calor, rospectu non agunt ex idea, ut cum substantiae emanant substantiae, ignis, quem producit; Ergb dc ra- passiones, vel producunt actus, agunt tamen intione instrumenti non est, habere ab extrin- bonum & snem suum, bonum enim substantiae, seco acceptam virtut cm. sunt passioncs, & finis potentiae, actus. Qui ExpLiCATu R Qu A R To. Causam princi- modo autem coeli & astra, quae respectu influ- palem esse quae natura sua habet proportionem cum entiarum, sunt cauta principalis,agant in bonum essectu, in amentalem, qua non habet. Haec ex- & finem suum , sic potest explicari, negando p catio stilicet illas agere, ut causas particulares prin- NON SATisFAci T. Tum quia hoc ipsum ci pales, sed ut causas universales, quae agere explicandum est, in quo stet ista proportio, & non debent,in bonum & finem suum,sed in bo- Cur impulsus ad sonum, non habeat proportio- num universi. Neq; tamen inde sequitur, ipsas nem, habeat autem musicus. Tum quia, si per influentias esse causas principales, quia influe proportionem intelligitur habere vim suffCien- tiae, sunt causarum universalium virtutes,hoc tatem, cur etiam istam vim sufficientem non ha- men bene poterit dici, quod sint causa princi-bent, accidentia, respcctu genitorum eX putri, palis respectu siccitatis, caloris, &c.& cur habent sufficiciatem virtutem creaturae,
quae tamen indigent concursu Divino, quamvis Haec etiam explicatio fiat Causae principales. Multa principalia agen- NON SATIs FACIT. Tum quia species causa ita, sine dispositionibus, non habent vim suffici- rum universalium, sunt causae principales partia Cntem agendi: item dantur duae concausae prin- culares,& hae agunt in proprium bonum , &aliae Lipales, quarum neutra habet vim sufficientem sunt causae principales universales, hae non agunt ad producendum essectum , ut cum duo equi in bonum proprium, sed alienum: ergo de eidem pondus trahunt. Tum quia, si per impro- dari conceptus communis utrique huic causae, Portionem intelligatur, quod scilicet indigeat qui jam non potest esse agere in bonum pro- Causa perfectiori, cum qua producat causa in- Prium, cum id non conveniat caulae universalistrumentalis effectum, tunc si elephas &asinus principali, & si alienitas boni universalis, potest
idcm pondus trahant, non erit uterque causa stare cum Causae principalitate,cur alionita, b
principalis, quia ad invicem consortio indigent, ni particularis, stare non poterit. Tum quia elephasque est perfectior. Addo non implicat quam Vis causae aequivocae producentes has pas dari duas causas principales, unam imperfectio- sones & aetiis, agant in bonum S finem suum, rem alia substantialiter. non tamen apparet, quomodo agant in bonum ExpLic ATuR Qui NU. Causam infrumenta- α finem suum, in quantum producunt distin-lem eam esse,qua non agit in bonum es finem sevum, ctOS a se effectus , respectu etiam quorum ha--vel bonum debita sibi actionis. E contra causa prin- bent rationem causae principalis, & non tantumcipalis eis, qua ita agis. Hinc, v. g. homo gene- respectu actuum sitorum & passionum. Tum rans hominem, est causa principalis, si autem quia hQc ipsum explicandum venit, quid siemalleus producat alium malleum, non est causa agere in finem proprium, & sibi debita actio- Principalis, quia non est sibi debita sua actio, ne, & cur instrumenta generandorum ex pu- ted artifici. Quod si Angelus producat alium tri, pro fine, non habeant genitum ex putri, Angelum, erit citam causa instrumentalis, quia cum finis rei, vel maxime illud sit, ad quod ali- Produccre alium Angelum, non est illi debita quid Ordinatur a natura, ut illa accidentia oria actio. dinantur ad generanda ex putri. Cur item non
RΑrio Explicationis est inprimis auctoritas sit finis & bonum caloris proprium , & secum Aristotelis, qui primo Polit. cap. 3. postquam dum debitam illi actionem generare ignem,
dixisset, servum elle animatum instrumentum cum, ut dixi, dcputctur ad hoc a natura; cur Domini,censet illum omnia agere in bonum Do- item non sit bonum, & debita actio magneti atmini; idem habet S. Thom. Prima Parte q. 6 a. trahere columbam Architae, & tamen magnes, a. i. in O. Tum quia haec explicatio, convenit tunc est instrumcntum artis. Tum quia haec omni, soli&semper: convenit omni,certum enim duo ly agere in finem suum,& ly in bonum Gest, quod causae principales Univocae agunt in bi debitae actionis, vel debent simul sumi, vesbonum Se finem suum, quia agentis ille finis est, divisim: Si divisim, vere accidens in generati
ultra quem non potest, &in quem ultimo pot- ne substantiae, erit Causa principalis, est enim est,quo acquisito cessat,quo non acquisito actio- illi debita actio, illa generatio substantiarumenem, quantum potest continuat, & id videmus, Si simul, ergo cum potentia producit actus, dum ignis conatur generare ignem, quo genito non est causa principalis, quomodo enim actio, cessat. Causae etiam principales aequivocae agunt est bonum debitae actionis. Qui ipse medius in bonum & finem suum, cum enim anima in . tcrminus, sic aliter proponitur. Bonum proistelligendo fiat omnia, adeoque & ideas haben- ' prium, & finis causa instrumentalis, est dese
do, fiat idea, producere simile ideae, est agere in vire principali, principale etiam habet bonum bonum ci finem suum. Quodsi causae aequivocae, proprium & finem. 2 utrumque habet debitam
170쪽
sibi actionem: quo crgd discernetur bonum illud proprium,quod esSinstrumenti, a bono proprio quod non est instrumenti, illudque potius erit definitivum utriusque. Tum quia quando principale debet agere in bonum & finem suum, vel debet agere in similitud mem naturae, vel tantum in id, ad quod ordinatur: Si in similitudinem naturae , architectus, non crit causa
principalis domus, quia domus &idea, cui assimilatur domus, non sinit similia in natura, haec enim est spiritualis, illa materialis. Quodsi sufficit agere id, ad quod ordinatur, tunc etiam Sa-Cramenta, non crunt causa instrumentalis gratiae vcl salutis, ordinantur enim ex sua habitudine, ad producendam gratiam, S caulandam salutem, cum non sit ncces le cx natura sua ad hoc ordinati, aluis nulla inent instrumenta ar
CAusA Dici, . Vubd etsisa principalis sit,
quae respcdiu esse tra 'libet se, ut quid primo& per se intentum. /l rarii mentalis autem illa
est, quae respectu e sectus 'non est primo & per se intentum. inod ipsum D explanatur. Omne agens, aut ζla' ex intentione propria, aut agit ex intentione latius aecepta: rigorosa intentio convenit intellectualibus, quae autem intellectualdi non sunt, bonum quid om appetunt, sedix rigotos intentione non agunt, ut communior est sensus. Porro agendo ex intentione , seu propter finem, agunt ex intentione acquirendi boni , bo. num enim est id, quod finalitat, & quia agcre ex intcntione finis indcpendenter a 'mediis non possunt, agendo propter finem, requirunt media. In istis autem, quae cx rigo rosa intentione sinis non agunt, nec usurpare possunt media sub formalitate mediomam, ordo, qui fit por inten-rionem propriam , spectatur pencs ordinem,
quem Deus, ut auctor naturae, adeoque natura
facit. Jam aute ipsa media, sunt aliqua primo& per se interita, aliqua nonnisi ex secundaria intcntione; laaec ergo, quae nonnisi ex secundaria intcntione attumuntur, instrumcnta sunt,quae autem primo & per se ad ponendum incetum assumuntur, sunt causis principales. Ratio bonitatis explicationis est. Tum quia ad ipsum nomen principalis rectu rcspicit terminus in definitione positus: primo, α per se, Iam autem in explicationibus rerum, etiam ad ipsas voces attendendum est, ne simpliciter improportionata tradatur explicatio. Tum quia ipsa inductio ostendit bonitatem explicationis,
explicatque illud ipsum, quid sit primo, de Perse intendi, ita, ut habere se ita, scut se habent
inferius ponenda, tanquam mani stiora, sit primo, vcl non primo intendi: sic in generatione univoca ignis B. primo, & per se intentum , est ignis: sed quia ad generationem ignis veniri commode non potest sine dispositionibus, calore, siccitate &c. fit, ut haec, ex secundaria intenti ne assumantur, sintque causae instrumentales. Rursus in aedificatione domus, primo, & per se requiritur aedificator, quae aedificatio, quia petafici non potest artificialiter sine idea, aiIumitur ex secundaria intentione idea, quae est instrumentulia. Item prima intentio est D Ea , facere justum, quod sine DLo, tanquam speciali agente, fieri non potest; de quia hoc vult facere per aliquid permanens, ex secundaria intentione assiimit gratiam, quae est Causa instrumentalis, justificationis. Tum quia, s ex rudi quaeratur, quid sit causa principalis mallei,faberne,an malleus aegre se extricabit: si autem quaeratur,quidi riis de magis requiratur ad fabricandum mal-
cum, malleusne an faber, non haesitanter respondebit, Fabrum, ab ipso enim mallei motus est, de tamen faber causa principalis est. Ergo
apparet notificationem hanc, utpote omnibus iniitam, cause principalis, commodam cile. ADDo. Cum ellectus & causa snt correlativa, sicut dantur cauta, quae respectu essectuum primo, de per se intentae sunt, ita dantur dc in eius primo sic per se intenti; de sic quia in generatione ignis B. primo S per se intentum ab igne A. erit ignis B. hinc ignis A. crit causa principalis, quia vero respectu accidontium primo de per se intentum, non est ignis B. sed sola dispo-stio alteratio, ideo accidentia respectu dispositionum stant causae principales, respectu autcm ignis accidentia, non sunt nisi Causae instrumcn
santiarum δι ' Ontrovertitur in Philosophia: An sibstantia producat immediam substantiam , an mediis accidentibus ξ Negant Thom istae, a sub stantia immediate produci substantiam, & ex nostris Fonsec. Suar. Vas'. affirmant Scotistae, Artiag. Ovied. rccentior Suar.
Ieses DuM EsT PRIMO. Possibile esse, ut accidentia, ranquam causae infrumentales, imm diare producant subseantiam, ias naruraliter. PROBA Tu R unico argumento, quia non implicat contradictionem , dari tale accidens, quod ex vi principiorum suorum naturalium ponsi, tanquam instrumentum, deservire substantiae, ad producendam aliam lubstantiam. Addit OVied. Si dantur substantiar, quae neque in- adaequale aliam producunt, ut Angeli, Cur dari non poterunt, quae saltem inadaequato prod