장음표시 사용
541쪽
temperantia. Vt en im actus alicui' Deo sint accepti,operae pretium est ipsum nec du esse ab intemperantia immunem, sed etiam ab aliis vitiis reliquis virtutibus oppositis. Respexit enim Deus primum ad Abel, &dcinde ad munera e-
ius. Proferes deincie&Commentatorem dicen- tem, non existente temperantia qualiter erit iu- ρriise stitiaὶ Et idem asserit virtutes ad inuicem esse so- In s. eam
rores,secui subscribit glosa in illud A pocalypsiis: tibiς- Ciuitas in quadro posita est, &c. Respondetur,' i' quod quemadmodum sorores mutub se iuuant .
ad conuiuendum, sic etiam ipsis eirtutes mutubse intertenent, tamen una non est altera, sicut nec sorores, nec v na ad alterius acquisitionem necessaria,necvna alteram essentialiter perficit. V; immisa Quantum ad secundum articulum, qui est de iis Misoὶ iaconnexione earum cum prudentia , duo hic fui psunt inquirenda. Primum de cuiustibet virtu- tis cum sua prudentia connexione : et quantum
ad hoc, dicendum est, quod rectum dicta men esse possit in intellectu absque rectae- Iectione illius dictati in voluntate. Poterit quoque prudentia esse in intellectu absque. virtute morali coformi in voluntate. Huc accedui
plerique sacrae scripturae, loci, ut illud Matthaei: Vae vobis Scribae, de Pharisaei, qui tulistis clauem scientiae,&.iEt illud Lucet: Ille aute seruus, ce' '& illud Apostoli:Tu cu Iudaeus sis, Scc. Augusti ο ι μnus super illud Psalmistae, Fiat mesa eorum cora ipsis, &c. ait,quid est vitiis cossentietes,nisi scietes no debere cosentireῖ Ecce noriit muscipula, D, B EA
Spedem ponunt. Obiicies illud Dionrsio, nub
542쪽
Libo. Tib. lus operatur malum,ad malum respiciens&c. ct Sapie n. a. philosophus ait. Omnis malus ignorans &c. Cui consentit Sapiens: Excaecauit eos malitia eotu.
Respondetur malitiam intellectum dupliciter excaecare. Primb priuatiue, cum voluntas ipsum rararat . a recta avertit consideratione ad contemplatio mistis vim nem oppositi illius recti, aut saltem alicuius im-- pertiAentis. Secundo postiue cum Yoluntas eligens aliquem finem malum praecipit intellectui ut contempletur, & inquirat media per quae illud consequi possit: Et ex huiusmodi dictami nibus iniquis generatur habitus malus, qui dici tur error imprudeliae seu stultitiae: sicut ex dictaminibus rectis generatui habitus prudentiae. Sic igitur mala voluntas intellectum excaecat, non quidem essici edo ut erret circa aliqua principia, sed quia est: causa,qubd malus habitiis generetur in intellectu: ὰ contrario autem sunt connexae. Nam virtuos moralis nequit esse sine prudentia. Nulla enim electio potest esse recta,moraliter nisi fuerit suae regulae, Jc mensurς quae est dictamen rectum conformis. Addequbd& talis co- formitas in virtutis definitione ponitur, igitur absque ea esse nequit. Alterum quod hic inqui
ritur est,an omnes virtutes morales uni sint con
nexae prudentiae. Et utique non sunt: Na quem admodum factibilia diuersa varias requirunt artes, nec est una omnium factibiliu ars, ita diuersa agibilia prudelias diuersas. Et sicut aliquis potest esse assuefactus uni virtuti, & non alteri,sic potest esse propesus, & expeditus ad bene dicta dum de una materia alicuius virtutis, & non est
543쪽
alteri Clim igitur Aristoteles ait prudentiae III. I, oves inexisteti omnes inerunt.cuiCommentator subscripti: Id no est intelligedum, qudd sit una sermam prudentia omnium virtutum, sed virtualis sollim: Aut si exponatur devna formati,intelligendum est quod illa sit persecta non solu cundum intensiunem, sed etiam secundu extensioneret omnes complectatur Virtutes.Ter- --Mh; tium in hac distinctione obseruandu est de co-DMTiae nexione virtutum moralium cum theologicis, tiguis vi proculdubio non lunt conuexae. Nam ratio virtutis moralis potest in aliquo perfecte sabuis absque virtute theologa, ut patet de Romanis. Huc accedit Augustinus in sermone de patientia,&habetur in decreto de haeretico&scis- D paenidi. matico,si moriatur inquit ne neget Christum, di . o. nunquid eius patientiam csi mendabim'ὶ Habet igitur talis patientia sine fide, SCh itit xζ-QV io propter cum Augustinns contra Iulianum ait, non esse perfectas virtutes sine charitate, propterea qubd habens virtutes reliquassine charitate,nequeat in domino gloriari. Hoc accipiendum est non de essentiativirtutum perfectione, cum in seipsis perfectae sint sed de eis quae ordinant hominem ad suum ultimita finem, qui est Deus,id conducunt illi ad beatitudinem consequendam, quod utique absque charitate praestare nequeunt, ut dilucidius habet Apostolus: IGr. 73. Si linguis hominum loquar,&c. Et quantum ad istud,non dicuntur verae,sed imperfectet absque charitate. Idcirco etiam dicuntur informes abnque charitate,&formatae per eam,quia charitas
544쪽
DI ST. 36. Q. VAEs T. VNICA Insermo. refert eas,&earum aetiis,& fines in Deum. Hoc
vero im modo interpretaberis etia illud Augustini: No-ρ μ' ' stra charitas, qui deseri potcst nunqua vera fuit, id est,no perfecte coniunxit fini, seu benitudini,& quantum ad hanc perfectionem, non fuit . vera, licet in sua specie vera esset. Ecotrario quo . . . M. quς xlivologicae no pra supponunt morales: Na; is, mistat, si quis adultus vitio ius baptissetur, aut poeniten-
ιη eoonMe. tiae sacramentu suscipiat, Theologas recipit virtutcs,non autem habet morales saltem acquisitas. An autem simul cum Theologicis infundatur morales nouit De', Doctores enim variant:
Na Theologicae id praestare possiant, quod morales infulae. Fides enim docet modum qui seruandus est in actibus bonis, pariter & modum tenendum. Charitas sufficientet inclinat ad finem quem morales acquisitae in suam spem ne
queant adsequi. Quamobre non est necessie ponere morales, nisi acquisitas in eas qui frequentatione actuum studiosorum eas concurrunt,&in eis solis remanet in patria,ut enim alfs infundantur, qui eas non acquisierunt no est necesse
pro beatitudinis perseetione. Quod si eas habi- ruri sunt, iuxta aliquorum sententia dici potest, quod in instati immo beatitudinis illis infundutur. Postremo Theologicae virtutes no sunt ad-- ώ--- knu ςςm conneXae,na in beatis remanci charitas , - . s. βψ fidς,α spe. in viatoribus qui sunt in morta bisoaeri li,fides,&spes sine charitate,modo in infidelita te,aut desperatione non prolabatur, tunc enita has quoque amitterent. in infiisione etia no necςsiatili connectuntur,sed&diuina liberalit te, . .
545쪽
quia Deus totum spiritualitet, sicut δc corporaliter perficit homine,intellectum per fidem,voluntatem per spe & charitate. Obserua insuper fidem e & spem sine charitate esse virtutes,& in sua specie perfectas, sicut & morales, quatenus videlicet sunt causae proprioru actuum respectu propriorum obiectorum: Sed perfectione illam ultimam, qua perducunt hominem ad beatitudinem sine charitate habere non possunt , nec
DE PRAECEPTII. DISTIN. 3 . DIE. VNICA.
An omnia Decalogi praeceptasint legis naturae
Ex naturae est notitia de Deo,&Dei vo
luntate,quae conditis nobis meti nostret et per Deum est indita , qua intellectuscugenerali Dei auxilio, & naturae suffragio absquelcriptura quavis, & extrinseco doctore agenda,& fugienda cognoscere valet: De hacApostolus: m enim gentes Jcc. Aliqua autem dici pos- ερρο sunt legis naturae bifariam. Uno modo , quia sunt prima principia practica nata ex terminis id estad quorum assensum euidentem generandum sussiciunt simplices terminorum apprehensiones vel conclusiones necessarib, & euidenter ex eis illatae, & haec strictissimὸ dicuntur de lege naturae, cuiusmodi sunt praecepta primae
tabulae. Primum, Non habebis Deos alienos cO' Letis naturam me:Secundum , Non assumes nomen Dei Miluoa
tui in vanum: Ex quibus necessarib subsequitur, quod si sit unus Deus, qubdis sit amandus, ut Deus, Sc nihil aliud hoc iit honore colendum,.
546쪽
quod nulla ei irrogari debet iniuria. & in his eatiam Deus dispensare nequit. Tertium praeceptum de sanctificatione sabbati, praecipit cultum Deo determinato exhiberi tepore, ut puta diebus festis. Et quamus admittatur qubd sit iuris
diuini, quantum ad interiorem Dei cultum,que exigit, non tamen quantum ad temporis determinationem. Ided quantum ad hac fieri potest dispensatio,propter necessitatem,&charitatem Dei, aut proximi. Haec enim in omnibus dispensant exterius, iuxta illud OZeae: Misericolaiam volo magis,quam sacrificiti. Quocirca non peccauerunt Machabaei proeliantes in Sabbato,nec Apostoli spicas vellentes, aut Christus diebus sabbati curans infirmos. Sabbatum pipropter hominem factum est, non homo propter sabbatu. Altero modo quaedam dicuntur legis naturae, quia sunt ei multum consiona,licet non necessarib,& practicis sequantur principiis,quae ex te minis nota sunt: Et hoc modo omnia praecepta etiam legis naturae, sunt legis naturae,non autem
primo modo, quia plura sunt praecepta l egis se
cundae tabular,ut non furtum facies, non Occides, non moechaberis, quia non sunt principia practica,nec conclusiones ex illis consequentes quia bonitas praeceptorum assirmativorum secundae tabulae, non est adeo necessaria ad ulti
mum finem nisi lege posita ut fine ea non poG
1is quis saluari,nec malitia praeceptorum negatiuorum secundae tabulae est adeo grauis, ut si noesset prohibita, impediret a vitae aeternae consequutione. Praedicta hoc tibi ex cmplo crunt manife-
547쪽
manifestissima. Suppone hoc principi si iuris positivi, pacifice in politia, seu communitate vive-du ust, Hinc con sequitur necessatio, qudd possessionum distinctio esse debeat inter ciues. N ilicet omnia forent communia, nihilominus pax&cocordia inter illosposset,esse,quemaduioduerat in primitiua Ecclesia inter fideles,ut patetex actibus Apostolorum. Sed distinctionem bonorum esse,plurimum 'pacificae consonat conuersationi ob infirmos moribus, & improbos, qui propria bona comunibus praeferunt, & ma - lunt sibi ipsis. quam comunitati prodesse. Quinimo omnia sibi appropriare malunt, quam commmunitati. Praedictis obiicies Apostolum dicen- Rom. I s. tem:Non moechaberis, &c. Diliges proximum
tuum scut teipsum. Igitur in praecepto dilectionis proximi includuntur pr cepta lecundς tabulet necessarib: unde subsequitur,qui diligit proxirmum,legem impleuit,&Cluistus,in his tota lex Mait.ir:
pendet&Prophet . Sed proximi dilectio necessario ex hoc sequitur praecepto, Deus est dilige
dus: Igitur de primo ad ultimum omnia praecepta secundae tabulae erunt conclusiones primi praecepti, ex consequenti legis naturae stricte 1umptae. Qub d autem sequitur patet,quia Dei amor no debet esse zelus propriὲ: sed cum Deus .:
sit bonum comune, debemus Optate, ut omnes
eum diligant. Respondetur quod ex primo prς-cepto infertur quid equbd debem' velle proxime diligere Deum,&tunc proximii maxime diligere : Non eni sequitur ex hoc,quod debeam nolle eius morium, aut bona eius furari &c. nisi F f
548쪽
quatenus declaratum ita est a Christo, & Ap stolo eius. non autem ut concluditur ex principiis legis naturae. Quod vero praecepta secundae tabulae non sint legis naturae stricte acceptae pater, quia in talibus Deus non potest dispensare: sed dispensavit cum Abraham in homicidio, &cum Saule, & in furto cum filiis Israel. Ruti una obiicies,praecepta decalogi semper debuisse seruari,igitur erant naturali nota lumine. Admitto
id quidem, qudd debuerunt semper obseruari, sed dico quod illa fuerant patribus. primitus a
Deo reuelata,& patres eadem filios docuerunt, nec fuit necesse ea scribi,quiaticile ea discere,&. memoria tenere poterant, cum homines tunc . . Iongioris essent vitae,& melioris dispositionis in naturalibus quam subsequenti tempore. Quamobrem cum infirmitas& hebetudo,ac concupiscentia in genere humano creuisse' operς preti- . um fuit tunc legem dari, quae Deum & eius v
Endacium assertore Augustino&falsa vocis significatio, cum intentione fallendi,&semper est peccatum, pro pterea qubdo ratione sua importet malam inclinationem, videlicet decipiendi al-lcrum. Quamuis enim aliqui actus mali possunt accedenre aliqua circumstantia bene fieri, ut
549쪽
ti BER τε RTIvs. Irς homicidium sententia iusta iudicis, aut Deo praecipiente, veluti praecepit, & ablatio rei alie, Lib. L stu. nae. Nihilominus actus qui mala includit inten- cat . 1 F. tionem,nunquam potest bene fieri, quia malitia E M. i. habet inuolutam,ut adulterium : quia actum ta- 'lem n5 solum significat, sed quod committatur 'cum aliena. Similiter filrtu, quia non solam denotat rei alienae ablationem, sed quod id fiat inuito quocunque domino & inferiori, & superiori. Eodem pacto sentiendum est de medacio, quod non solum quorum cunque verboru prolationem significat, sed quδd proferantur cum conscientia oppositi;&ex conlequenti cum fal-' Iendi intentione: quocirca nequit unqua bene fieri citra aliquam offensam. Huc accedit Augu- Mendaciastinus in libro de mendacio: vide Magistrum sententiarum: Praeterea mentiti est contra praecep r ' ' in legis naturae, Quod oderis tibi, vide ne alteri,&c. Nullus autem vult a proximo decipi,quan τ' ' 'do proximus tenetur illi veritatem dice ,quare
nec alteri imponere debet. Praeterea mendaciss/ est contrarium virtuti necessariae,nempe veritati, quae est iustitiae species, qua quilibet debet
mentis conceptum proximo communicare. Postremo est ab uti voce, quae ad hoc concessa est mortalibus . c vocabula adinventa, ut ait Plato,ut praesto fiant voluntatis indicia. Men- ria πι - tiens autem non utitur vocibus veluti indiciis voluntatis, sed e contrarib, igitur peccat quicunqne mentitur. Sed ut noueris quale ut peccatum, obserua mendacium esses tri- M.,Lὸ ἄplex, videlicet Perniciosum, ossiciosum, & νορ Ἀκ.
550쪽
M MMei. Iocosum. Perniciosum est quod alteri nocetati term V m in bonis animae,vel corporis, vel internis,&hu iusmodi ex deliberatione dictu semper est mortale prohibitum eo praecepto. Non falsum testimonium dices, Non enim falsum testimonium solum est in iudicio sed chin aliquis ex certa deis liberatione a merit quod ignorat,velcuius Oppostum scit, cu intentione alium decipiendi, OD-ndacium ficiosum est quod nulli nocet, & alicui utile est, is οβm- ut mendaciu obstetricum AEgyptiatu. Iocosum M. ari,M' Vm iocando decipere intendit, non os. . tame in aliquo, quod notabile proximo ad ferat damnum. Tale asscrit Augustinus suisse menda- n. i. cium Ioseph,cum diceret fratrib' suis, udd en sent exploratores. Narrare enim fabulam,quais omnes qui audiunt sciunt non esse veram, ubi nullus decipitur,nec eius narrator decipere intendit est mendacium aliquod. Duo posteriora
ex sua natura sunt tantum peccata venialia. POL
sunt autem ex aliqua circunstantia in persectis fieri peccata mortalia. Illi vero dicuntur perfe- cti,qui vel sunt in statu perfectionis exercendae, ut Praelati ecclesiastici, & magistrat' seculares.
stis lux mundi &c.ὶ vel in statu perfectionis ac Maut. s. quirendae, ut religiosi). Reliqui verb a Theol
os imperfecti seu communes,ac seculares nuncupatur. Si igitur Praelatus ecclesiasticus,aut iudex politicus ςxercendo actus, qui ipsoru competunt statui sui sunt praedicare,docere, iudicare ioco,aut ossiciose mentiatur, mortaliter pec-α.Dmοι. a. cant. Vnde Apostolus, Oportet seruum Deio-