장음표시 사용
711쪽
2 IBER M' ARTV s. 3Iosuerit oportunum sine fraude, quia Deus scru-xatur renes & corda. Ex his quoque manifestueuadit, qu id quando ablatio rei fuit occulta non tenetur ablator is prodere, aut per seipsurestituere sed per confestarium , cum crime est detectum,aut aliam persona fidelem, & secretam cui fidat,&potest differre quoadusque nactus suerit hac oportunitatem.Insuper quando
quis prae paupertate nequit reisuere, tunc excusatur,tenetur tamen postea, si peruenerit ad Gi.J. s. meliorem fortunam,restituere. Probatur exIu- Iut.e.odo re canonico, si non in totum, saltem in parte, prout poterit,habita ratione ne egeat,quia non
est fraudandus quotidianis alimetis, ut ibi probatur.
Vdus aleae generaliter dicitur omnis Isileatia ludus,qui fortunae viribus innititur. tori a , Prohibetur autem Iure ciuili ne vide- ilicet fiat in pecunia eu excupiditate & Iure canonico,ubi sic habetur, Episcopus,praesby' timui.
ter,aut Diaconus aleae,aut ebrietati deseruiens, ram
aut desinat,aut inde damnetur,id est, deponatur, similiter de laicus, Qui igitur tali ludo ex- cupiditate deseruit mortaliter peccat cum tales poenae non sint :mponendae,nisi pro graui crimine) potissimum si id traxerit inconsuetudinem, Secus si quis no ex cupiditate,sedipter
recreatione,aut ut tardiu & tristititia a se repellat , luderet. Hoc enim modo conceditur talis Is de aleat. lud' pcomuni comodo faci edo, hoc modo cui lucratur,no tenetur restituer maxime quando
712쪽
perdens no notabiliter damnificatur habita ratione sui status. Qui vero lucratur eo modo, quo taxillorum,uel alearum lues prohibitus est. tenetur secundum quosda restituere,potissimuquando lucratur ab his qui rem suam alienare nequeunt,ut pupilli furiosi,&c. Et qui ex cupiditate lucrandi protrahit alium ad ludum, aut . vi, dolo,vel nimia importunitate. Ite qui frau'dulenter lucrat . etia si fiat eo modo quo lu- i diis non est phibitus,tenetur talib us restituere Quia nutusmodi res suas alienare nequeunt.
. stringitur ne resistatiant,qui alteri dam - Inum dedita Matth Io. Vm anima ipsa assertore Christo, Nolite
timere eos,&c.incorruptibilis sit, nequit sane unus alterius laedere quantum ad substantium im/ον- tiam,& naturalia,nisi per accidens, dc quantu strea- in ad usum potentiar m, ut puta verberibus cau-σ t. sando mania,aut inebriando hominem. Deinde & quantum ad bona accidentalia, quae sunt virtutes, quia videlicer retrahit eu a bonis mo
ribus, dc pellicit ad vitia,quibus animae virtutes corrumpuntur, iuxta illud Apostoli: Corrumpunt bonos mores collo quia praua, & illudi. 'rs. Matthaei:Vae mundo a scandalis,&c.Vae vobis. Vnum proselitam,&c. Et rursus illud Apostoli: R.-.i '' Noli cibo perdere,&c.& illud,Peribit infirm &c. Aut proximum impedit ab acquisitione virtutum, M ad salutem necessariorum, secun
713쪽
LIBER ARTV s. 3II dum illud Matthaei, Vae qui clauditis regnum culorum,& Lacae, Tulistis clauem. Hoc autedamnum direct E, & immediate referri nequit, cum peccatu omnino sit voluntarium, S ub te erit,&c.Nulla creatura,&c. Peccatumvobis nodominabitur,&c. Deus ab initio,&c. Perditio tua ex te,&c. Accedit huc beatus Augustin dicens peccatum non posse esse nisi voluntarium Sed indirecte,inducendo videlicet alium ad actus suo consilio & persuasione quibus virtutes corrumpuntur, aut impediendo ealdem generari. Et is utique restitutioni astrictus est: Debet enim primu persuadere homini respiscentiam,inducere ad virtutes oppositas: Deinde debet alios rogare statua proximi bona fama) ut eidem persuadent melioremvitam,si ipse id efficere nequeat.Tertib debet pro eo orare,ac aliorum preces hac causa procurere. Et suamdhaec animae bona praestant corporis,& iartunae bonis,tant b tenetur quis amplius ad eorundem reparationem, & cauete ne in his proximo incommodet, Quia Voluntatem semel allectam vitiis,vix poterit retrahere ad meliora,& virtutes,iuxta illud Pauli, Haereticum homine, &c. Quantum vero spectat ad corporis incommoda, si ultimnin intulerit damnum, mortem vi delicet,vel aliud circa mortem,si pro hac re lex talionis statueretur,iuxta profecto esset. Quia vix homini aliquo dano in corpore affecto po
test bonis fortunae satis fieri, cum haec illis logὸ sint inferiora, secundum illud Matthaei, N oneanima, &c. Nec Epterea IudaiZare diceremur
714쪽
Christiani,cu haec talionis lex si foret instituta, non obseruaretur,proptereaqubd a Mose esset. olim sancita, sed quia recenter sancita a principe Christiano. Est autem instituta duntaxat pro homicidio in plerisque politiis. Quamobrem optime,& securius ageret homicida,si patietermortem sustineret, cum lex illa cosormis sit iu-Gm. ρον. ri naturae,iegi Mosaicae & Euangelicae, Omnis Exod. M. qui acceperit gladium, &c.& si ea lex non fue-xem rit constituta,optimum erit homicidae expone-
Mai. z. xς Vix propsia pro causa iusta, ut contra inimicos fidei. veruntamen hoc non est necessarium licet sit melius) quare si noluerit quouis modo/ discrimini mortis sese exponere,debet in bonis spiritualibus satisfacere defuncto,orando videlicet pro illo,&procurando aliorum orationes.
Deinde debet nuttire familia defuncti, & amicis prouidere,non secus atque ipse defunct'fa- oasL-. Ciςb x,& quantu verisimile est defunctu si Vi- , xisset instruere liberos,& filias nuptui tradere, I q. quomodo verisimile est defunctu fecisse. Qua '- grauis vero debeat illis imponi poeniteriavide, p. a ii Gx trini decretum, Displicet enim ipsi Deo supra modum homicidium, quippe qui voluerit bestia quet homine occidisset interfici, &homi-κὰ, ά. rid/M Volunt/rium non habere refugiti, &res .. . Odae puerit teplum aedificandu ab homicida Dauid
dat. ρ. S. Is Vero qui aliud praetor mortem intulit proxi- rixati. mo damnum in corpore,siue remediabile,siue ι. . i. non , debet primum soluere expensas omnes pro curatione illius exponedas, ut patet ex De-. cretalibus,quod desumptu est ex libro Exodi,
715쪽
LIBER QV. A RTVs. 3it 'Deinde tenetur eident omnia rependere dana
quae incuriit, de itarerret posterum ob hanc laesionem Quocirca si illi praeciderir mebrum aliquod, aut graue vulnM inflixerit, adeo ut nopossit sibi,& familiae suae acquirere, aut amicis victum, ut prius faciebat, tenetu r qui eum laesit omnibus his ea praestare quae alius verosmiliter praestitisset. Postremo debet & illum in hacafilictione cosolari,ad quod etiam alius ex prς-cepto dilectionis proximi astrictus esset. Et in his est habenda maior ratio diuitis, quam pau iperis caeteris paribus.
Vtrum teneatur ad restitutionem qui alterum infamauit
INfamare alterum quis potest trifatia. Primo falsum crimen imponendo, quod pluribus
modis fieri potest. Primb verbis manifestis, Ut nemranaue accidit Ioseph,& Susannae.Secundb verbis artificiosis,ut fit in cantilenis. Tertiis signis, qua- Gm. 3'. do digito ostenditur quispiam,quando est sus- Dψη -- is picio furti,aur alterius criminis.Quarto scripto aut libello. Quicumque autem aliquo illorum modorum proximum suggillauerit debet retractare verbum eo modo quo ipsum infamauerit si publicE,publico,si coram duobus, cora duObus,&c. Sesnon seruaret iustitia cuique reddedo φ suu est. Unicuiq; vita bona necessaria est, - - Proximo bona fama,unde,Paul',sine offesione estote,&c. Nec oportet coqueri quod talis hoc t. Curi xi., agedo sese infamet ostudes se caluntatore ga ia
716쪽
iniuste retinet sibi bonam famam,quq iuste de betur infamato,quare eide debet restituere. Sicivcrd non imposuerit proximo crime, sed murmurauerit de illo dutaxat,aut retulerit se ita audiuisse,proculdubio nili ex modo referendi indicet maiore certitudinem,quam ex communi relatione c5ciperetur,no enim infamat, neque ad restitutio nem astringit, quia nec audientes debent illi assentiri: Na qui citd credit leuis est corde,&no solii ille re' est,iti falsu de alio profert,sed etiam is qui aurem citd criminibus ac commodat: Nihilominus ad euit adum pusillorum scandalum, qui proni sunt ad credendum mala de proximo, oportet ab his caucre, quia qui non offenderit in vetbo,hic perfect est vita Deinde contingit infamare proximum, verum crime,sed tamen occultu ei publice imponendo tunc no teneretur formaliter verbum retractare,ne mentiatur, sed hoc modo, aut c5simili debet satisfacere dicens:no existimetishuc esse fure male enim & inco siderate hoc illi imposui.Tertid quis infamat proximum negando Verum crimen ,sed occultum publice sibi impositum, quia sic insimulat eum calumniae. Et talis no debet retractareu,negauit, sed debet persuadere aliis Re habeant talem pro calumniatore, quia deceptus fuit. Consimiliter est dicenisum, si iudex eum urgeat adfatedum tale crime, ve- .runtamen sabinde,quia bonarum mentium est culpam agnoscere ubi no est,optimii erit eu de hac negatione indist1cte,taqua de facto de quo ignoratur mortale ne sit,an veniale, poenitere.
717쪽
An contritio sonfesso, s satisfactis sint
oenitentia sepius pro Sacramento Pen tentia accipitur,videlicet pro absolutione 3 facramentaliasacerdote iurisdictionem habente collata. Aliquando vero non est Sacramentum, sed virtus, & quadrifariam accipi potest. Primo pro virtute habituali, seu pro habitu, quo quis propensus est ad eliciendum velle vindicatiuum sui peccati. Secundo pro actu elicito itali habitu,quo quidem actu quis vult vindicare suum peccatum. Tertib pro actu imperato ab ista volitione vindicandi peccatum suum, & talis actus est nolle peccasse supponens considerationem peccati,& detestationem ipsius. Quarib accipitur pro
poena cosequente hunc postremum actum,pro tristitiavidelicet. Haec autem quatuor adinvicedistinguiusicii separari, & unum absque alio,& contra consistere possit.Porro contritio, co- 'fessio,&satisfactio non sunt partes poenitentiae . virtutis,sed poenitetiae primo horu quatuor modorti acceptae,cuhaec sit simplex forma,deinde&quid permanes. Illa aute esse habet in fieri. insuper cofessio, &satisfactio sui quaeda externa. Is aute habit' voluntati inli ret, nec sunt deinceps partes poenitetiae secudo modo accepta ra&hicaaesimplex est,&elicit avoluntate. 1l aute sunt ach'imperati, Sed si capiatur poenitetia tertio modo,nempe S causis pximis Pin' Rc
718쪽
nae,per quaVindicatur peccatu,Vel quarto modo, videlicet*poena per qua vindicatur peccatu, tuc utique naec tria sunt partes poenituri φsane sic osteditur.Poenitentia enim sic accepta est quaeda punitiua iustitia, quae spectat ad co- mutatiuam iustitia,quippε quae commutat cubpa in poena,no secundu aequalitate rei quia illano est medium iustitiae secundum Doctorem sed rationis, &id iuxta legem secundum quam culpa venit punienda. Lex autem Euangelica, iuxta cui praescriptum peccata sunt punienda, - tres praescribit poenas,unam interiorem, videli- cet contritionem,seu compunctionem,do qua in Deuteronomio,Cumque quaesieris dominui N ipud Ioele, Scindite corda vestra, &C. Psalmistam, Sacrificium Deo spirit' cotribui PDi tus,&c. Esaiam, A d quem respiciam,&c. M 'Maub. s. thaeu,Beati qui lugent,&c.& Paulum,Gaudeo
α. Cis.7- quod contristati,&c. Duas aute exteriores,videlicet erubescentiam,&dolorem, unde apud Hieremiam,noluisti erubescere, &'erubesceremerim 3- nescierusi&c. Ezechieleni,Cofudimini,&eru-λης- bescite, Etsapietem,Est cofusio adducens glo'riam,&gratia,&amictionem corporis,&e, Et Matib. Ioclem,Conuertimini ad me,&c. EtMatthae Dist. M. Facite dignos fructus poenitentiae,&c. In Deu-Parmcb. 'teronomio, Pro mesura mesura delicti erit plagam mod',&c. Apud Barruch, Sicut fuit sens' vester,&c. 'Atqui istaru triti poenitentiam ista tria sunt causae immediatae,scilicet cottitio causa tristitiae,confessio erubescetia satisfactio doloris,sive afflictioniscorporis. Quare subsequi-
719쪽
LIBER QUARTV s. 3I hir illa tria esset partes poenitetiae tertio modo captae,videliceriu causis poenam per quas peccatu est puniedu. Cosi militer si poenitetia quarto modo accipiatur, dcilla tria possunt dici partes illius, nam saepius sortiuntur nomina sitam caussatu, ut tristitia dicitur cotritio,op' poenalefiusfactio. Magis proprie tame dicuntur partes
poenitetiae tertio modo acceptae: dcPoenitentia quarto modo dicitur consurgere, seu integrari ex trib' poenis. Poenitentiae verb quς est Sacra- metu no sunt partes. Na ea uti alia Sacramenta 'suo verbo, suo ite elemento sacrametati,taqua suis partibus essentialibus costat. Insuper cottitio est quid insensibile , sacramentum verb signu sensibile. Deinde Sacramentu esse potest absque satisfactione, ergo non est pars illius,
nec etiac5fessio,quia fitapoenitente: Sacrame- tu aut e poenitentiae asoto sacerdote coferri potest. Nihilomin haec tria requiruntur necessaribad debita hui' Sacrameti susceptione. Si enim quispia absque displicetia accedat ad Sacram c-tum,iniuriam illi facit, nec potest facerdos absoluere,nisi cofessu, quaten etia poenites adsequatur effectu Sacrameti requiritur satisfactio,
ut amplius in subsequentib' haec probabuntur. DISTINC T. ic. Q . a. Vtrum expulse culpa, oe infusiogratiaesint
REmissio culpae & infusio gratiae non Vna mutatio, cum fieri nequeat qubd 'GS
720쪽
de eodem vorificari: Sed in babete plura peccat quam ei dimittatur, sunt plures remissiones,&vna gratiae infusio. Deinde haec potentia Dei absoluta separar i possunt ab inuicem,quaree non sunt una,& eadem mutatio, veruntamen non sunt duae mutationes reales: quia licet gratiae infusio sit realis mutatio, quia per illam acquiritur formae realis spiritualis gratia , non tamen reuersio culpae est mutatio realis, Quia. no dicit nisi priuationem obligationis ad poenam aeternam, &haec obigatio non est quid reale, sed solum relatio rationis. Qudd si dixeris non esse transitum de contradictorio in contradictorium sine mutatione rei, & no suo ficit mutatio rationis, quia omnis mutatio rationis ad realem reducitur. Respondet u quod quantas no possit esse transiit de contradictorio in contradictoriu respectu voluntatis creatae absque mutatione obiecti rationis, nihilominus,&volutate diuina potest esse trasit' de c trario in cotrarium, sine quacuque mutatione,
ut in voluntate,vel in obiecto. Exepli gratia,sit P cir' per totam aliquam horam in pecCato, δίin fine horae remittatur illi delictu, tunc Petrus de obligato ad poenam ad non obligatum,per hoc qubd Deus vult ea pro hora prima esse dignum poena aeterna &secunda hora novult euesse dignu ea poena,ille transitus non est, quod in Deo prima volitio praecedat, & secunda sequatur,immo utraque est aeterna.Nam ab aeterno Deus voluit Petrum in prima hora esse di- gnum poena qterna,&secunda non esse diguu.