장음표시 사용
171쪽
rum, inquit,est adoptio & gloria. t nunc enim vana meditantes,neque Moysis neque prophetarum delicijs fruuntur, tu P0ὶ 3 - ta illud J Delectare in DominoJ nullus est enim apud eos qui illis vitale verbum coquat, neque saginati vituli sunt participes, quamuis ipsi illum occiderint .Exitus vero ipsas dispersiones vocat, aut te salium scripturarum circuitus. OLYMPIOD. Calat. 3. Mutati sunt de sententia .vel sic,cum spiritu coepissent, carne consummantur. nam virtutem aggredi atque incipere multorum est,sed perfieere paucorum. i Qui nutriebantur in cocco amplexati sunt stercora. ORI OENI s. Nutriebantur prius in cocco, est undendum Saluatoris sanguinem ex propheticis praedicationibus audientes. & ijdem nunc, ex terrenis sensi bus atque intellectibus indumeto tam qua ex laceris consuto pannis induti, regia veste abiecta, quam per coccu significat, suis peccatis exaruerunt,maculata carnis tunica vestiti.
Aut mescebantur moluptuose, interierunt in viis: qui na- triebantur tu croceu, amplexatι sunt Aercora. QV i o autem de nobilibus loquar P qui cum delicate
vescerentur ut illorum nobilitas poscebat,interier sit,& tamquam ignobilia corpora proiecti sunt in coeno plate rum .principum quoque liberi ac regum fili j,qui prius in coocino croceisquc vestibus ac fascijsa baiulis, ac nutritoribus gestabantur, in fimo ac luto animam agentes procubuerunt .i Qui vescebantur voluptuose, i delicatis cibis & lautis utebantur. Interierunt in vij s. t Quasi stupidi & attoniti ,&ὶ
mimortui in platearum luto iacuerunt. LXX. ηφανιομαι .pristinum aspectum ac facie amiserunt,tabe inediaq; consumpti-I Qui nutriebantur in croceis. l nutriri puerorum est,& nobilibus pueris in scriptura tribui solet, quos reges & principes4. Reg. I . apud alios nutriebat: unde in Samaria fuisse nutritoresAchab legimus. proprie autem gestari,&baiulari significat:namn Ruth 4. tricis munus erat baiulare puerum. Vnde de Ruth vetula dicit Scriptura, fuisse nato Obed Mι χΘLνὸν in nutricem: neque enim credendum est illam effeta iam aetate lactasse puerum, sed nutrix dicitur quia illum gestabat .vnde B.Hieronymus ut ' magis Dissilired by Gorali
172쪽
magis rem explicaret, alter unomen addidit,l nutricis, inquit, ac gerulae iungebatur ossicio. l ideoque pax verbum Hebraeuhoc loco positum nonnumquam LXX. solent transferre tollere, gestare, ut apud Esaiam 6o. γατέρες - ἐπωμων Θουαντα , i & filiae tuae in humeris gestabuntur. tergo, i qui nutriebantur in croceis.l hoc est,qui in vestibus croceis vel sit per vestes croceas gestabatur pueri nobiles ac Regij, vel an tritoribus seu nutricibus baiulabantur croceis vestibus induistis, ita ut super croceis gererentur. In croceis . t Croceu hoc loco dixit interpres,coloro que coccinii solet trasserre. unde LXX.dixerunt, F H, κα-qui nutriebantur in cocco. Amplexati sunt. apte dixit ma puerorum est quu geruntur amplexari gerulos ut firmius gerantur. ideoque congrue respondet ver-ho nutriendi,quod ut diximus gerendi significatione habet.
Et magnificata est iniquitas filiae populi mei super iniquitatem Sedomorum, quae subuersa ea quasi cursim. ω
non laborauerunt in ea manιbus.
O Ri ο κ μ i. . Symmachus illud, i quasi cursimia trans u-lir, i de repente. t & illud, i non laborauerunt,t i quam
non vulnerauerit t. l quid enim diuino verbo velocius, dicente, Ecce relinquitur vobis domus vestra deserta, J &soli vin Martia an Iuritatis momento tradidit ὸ Iniquitas porro Ierusalem super iniquitatem Sodomorum magnificata est: nam illi legem tam tummodo naturalem habebant, hi vero etiam scripta ac prophetas, & illa omnia quae apud ipsos admirabiliter gerebam tur. Atque illi quidem in angelos peccauerunt, & in homines similes, hi vero in Saluatorem ipsum ac Redemptorem, qui OIim quidem ex Aegypto redemerat, nunc vero ex daemonii cultu, si illum qui ad eos praecipue venerat, suscepissent.1 non enim sum missus,inquit,nisi ad oves quae perierunt do- Matth. mus Israel. l i Quae subuersa est quasi cursim. OLT M p IOD. Nam Sodomorum euerso velox ac repentina fuit. i Et non laborauerunt in ea manibus.l OLYMν. Pro eo quod est,in malefaciedo non sunt defatigati , idq; Deo illorii peccata patien
173쪽
morumcluae subuersa est in inomento, in non coeperunt in ea manus IP T longe maior fuit poena atq; vindicta congregationis x, populi mei, qua poena & vindicta Socio morum. Deque enim ibi obsidio diutius producta est, ted in momento subuersa ὁ neque manus coeperunt in ca sagittas aut lapides aut tela ulla iacere, sed sine iactu ullo teli aut sagittae perdita atque eiters aestineque aut fames ex obsidione longa,aut vulnera ex telorum sagittarumve coniectu facta sunt.
Iniquitas filiae populi mei . t Iniquitas nonnumquam in Scri-PIura pro poeua Iniquitatis accipitur,ut in Geneti dicit Cain, i maior est iniquitas mea quam ut veniam merear. I quod aliqui sic intelligunt,maior est poena,quam ut eam serre pnisi sed manifestius primo Regum a8. Saul ad pythonissam diuinare metuentem ait,vivit Dominus,quoniam non eueniet tibi iniquitas propter hanc rem, quod B. Hieronymus vertit,
non eueniet tibi quicquam mali propter hanc rem . t ergo iniquitas filiae populi mei,malum & vindictam populi mei lignificat .i Et non coeperunt in ca manus . t Verbum co rarat, non est idem quod acceperunt,sed inceperunt, initium secerunt. quod ex Hebraeo ibri patet, id enim verbum inter cetera significationem quoque incipiendi habet. ergo non coeperunt manus conserere, non coeperunt iacere aut tela aut savigittas, vel eiusmodi simile intelligendum est. Ac ne quispialis versione beati Hieronymi reprehendat, Chaldaeus interpres hanc significationem incipiendi secutus est,& non inceperui, inquit,prophetae prophetare in ea, ut illam ad paenitentiam reuocarent,manus enim prophetiam intellexit, iuxta id quod in prophetis saepe legimus, facta est manus Domini super hunc vel illum prophetam, hoc est spiritus prophetiae in huc vel illum insedit. Aliam eiusdem verbi significationem secuti sunt LXX. -ἐ-u-ν ta non dolere secer ut in ipsa manus. manuum dolore ac labore non illam domuerunt. in illa subuertenda manibus dolorem non exhibuerunt,
174쪽
quia de repente illam eu erterunt. Symmachus vulnerandi mygnificat ione probauit - - ουα εξα-ν quam non vulnera. uerunt manus. l Nonnulli ex Hebraeis hoc modo,& non sunt 'castrametati in ea exercitus. Alij & manus non habuerunt in ea vires,hoc est, oblistere non potuerut.Sed in tanta varietate significationum retinendus est interpretis Latini.& LXX. sensus que expotuimus, alioqui si per Hebraeorum expositiones.
vagari voluerimus Nihil firmi in quo insistamus habebimus. Z AI N. L X X. Mund fuerunt P a Raraei mu super nivem, canduerunt suis per lac, igniti sunt ,super lapι des Sa hirι excisto eorum.. OR t o a re i s. Symmachus reddidit, i Immaculati separati eius s uper nivem e candidiores lacter rubicundiores habitu super conspicua: Sapphirus membra eorum robscurior fuligine species eorum. Eos qui se Deo consecrauerant dicit aetaraeus enim consecratum sigmficat.sic namq, Symmachus & Theodotion in Amos consecratos seu sanctificatos transtulerunt , cum Nazaraeos vellent exprimere . horum &Moyses meminit:qualis erat ille Samson. erant autem ij apud Iudaeos illustres. ideo illorum puritatem opposuit niui,nitorem lacti, igniti autem sunt earum rerum quas Deo polliciti erant, exercitatione probati. Electi vero eius, quos significat excisio,caelestem conuertationem tenent. talis est enim Sapphiri color. habet etiam sui uescentes in auri colorem venas, quibus habitum illorum Symmachus comparat , quod excet lentiam simul & ignitum quiddam in religione deique culta haberet. l Coagulati sunt. ἰ OLYMp D. Hoc est, non dis- fusi sunt,sed in virtute compacti. 1
Canta diores Naedara et eluae nive,nitidiored acri , rubicun- Hores ebore antiquo, Parabiro pulchrioreris ONAa A R A a i filiae populi mei,qui coma Deo dicabat, cu
175쪽
i Nazaraei eius, i eius nempe filiae populi mei de qua proxime dixerat . eam enim reserri pro nomine satis liquet ex He braico de Graeco, α,ειωΘηπιν οἱ ΝαθρMM ς . qui autem sint Nazaraei, & a quibus illis abstinendum esset suae consecrationis tempore,in Numeris descriptum est. dicti sunt autea separatione seu consecratione utrumque enim hoc nomen significat,separatum quasi exemptu a reliquo populo, Sc Deo consecratum seu deuotii. i Rubicundiores ebore antiquo .l Ebur antiquu rubescere certum est. quamuis autem in Hebrae sit my, quod nomen proprie significat, os, t men quia ebur e dente & osse elephanti fit, ideo B. Hier nymus transtulit,ebur; & quod sequitur n)auan antiquum vertit.Ceterum Hebraei αν noc loco significare aiunt, aspectu, speciem,ut etiam LXX. in Exodo capite et .verterunt, acu uἀιδες τῆ ρεω- σει οὐρονοῖ, i tamquam speciem firmamenti
caeli, i significare gemmas volunt, ut saepe fignificat,&hoc loco LXX.verterunt i super lapidos, i nem,pe pretiosos. quem Chaldaeus interpres rubinum putauitet SymmachuS,mιρρο αροι viami rubicundio ψres habitu plusquam conspicua, t hoc est plusquam gemmae. Sed B. Hieronymum,puto noluisse cum re quae admodum riubra esset, comparatione fieri,nam id non esset pulchrum. sed ruborem illum eboris flavescentis assumpsisse qui propior esset ad speciem humani vultus.ideoque dixisse,ebo e aut i quoquamuis re uera non ita rubeat ebur antiqnum. j Sapphiro pulchriores. l breuiter dixit,cum in Hebraeo sit, Sapphirus excisio eorum. quid sit autem excisio seu segmetum varie ex Ponitur. alij namque membra putanr de artus,quod videlicesivnumquodq; dissectum sit ab altero, quamuis neruis coniunatur. quem sensum videtur Symmachus probasse cum tran-ulerit, tagit, i Sapphirus membra eorum. lnec diuersi ab hac sententia abierunt LXX. cum dixerunt ν
efigiationem & figuram quasi exculptam excisionem put Merunt di, unde idem verbum Hebraeum in Iob 3 3 . sic verteruti
ego .l ideoque Αωc ἐγὼ, i Ex luto efformatus es tu ut eri auctor Chaldaicae versionis dixit,& sicut Sapin
176쪽
Phicus iacies aut figura eorum. Ceteru LXX. optime illi qui-
ciet in transtulerunt,am ρρωΘηιαν x λιθαι, optime etiam diltinxerrant.Sed qui primu pro ἐπιφράλ-ν posuis επροβη εν,contra rixit hoc verbum cum nomine proximo γλα,& fecit, 'Uγαδεμ ε ρώθη- , i super lac coagulati sunt: l & consequenter necesse habuit totam structuram immutare,& sc distinguere,
cti rictionem secutus sit , quam habet Latina interpretatio &Hebraicus textus.Sed ipse etiam, Origenes ἰ---ν,simplici e legit, & exponit λά- ίρη-ν, quasi verbu sit meoia,quod est igni probare,& excoquere,cum reuera LXX. ut liquet ex Hebraeo, no potuerint nisi ' is mροῖ,quod est rusus,verbuderiuare, ut sit rube scere . quod etiam impressum est in grae-- -- λιθου, una littera adiungitur in Vaticano codice pro batissimo,& recte, I λιθοκ,super lapides, ut respondeat illis,' se χο , λ alioqui υ λιλα, no,plusquam lapis significat, ted supra lapidem,quod loco non conuenit. In his igitur pulchritudi sie in Naaaraeorum descripsit, eorum vero deformationem, α speciem longe aliter immutatam in sequentibus deplorat.
iurati LXX. Ob rata e ver fuliginem θecies eorum:non sunt cogniti in exitibus. Maasit pelia eorum super ossa ipsorum, exaruerunt Mn sunt quasi lignum.
OR t o a N i s. A spiritali illuminatione exciderunt,& inisteriori fame tabuerunt,ita ut lignis sint aridis per similes,non illis plantatis secus decursus aquarum :quales nuc sunt qui apud illos habentur sacerdotes, nullam spiritalem pinguedinem habentes:& ut hic scriptum est, nigris erant maximo pudore vultibus, quod cum similiter atque alij peccarent abducebantur. nam&nunc in ijs quos pudet co suetudo hoc nomine utitur. i Non sunt cogniti in exitibus eorsi. l ox TM-νi o D. Abominabiles facti sunt in vijs eorum .d Adhaesit pellis eorum super ossa ipsorum. l O TMMon. Qui virtute per simulationem&hypocrisin habent. i Exaruerunt E I vs-
177쪽
hsu. Cum nullum haberent humorem spiritus.haec vero Ip. sis quoq; captiuis ex vexatione contigerunt .i Facti sunt quasi Iignum. l Eius nati. Excisi a vita Dei&arescentes.
eni grata eLIsuper carbones facies eorum, in non sunt cognitι in plateis: adhaesit cultis eorum ossibus Mou est quasi lignum . SP Las vox ille faciei eorum ac sorma, obscurata denigraistaq; est plusquam carbones, cum prae fame liuorem atq; nigredinem vultus illorum contraxisset, adeo ut cum in plateis incederet non agnoscerentur, quod prior estigies in speciem esset longe diuersam immutata. cutis eoru exaruit,adeo ut ossibus adhaeresceret, & in tantum succo evanescente siccata est & obduruit,ut fieret quas lignum arida. I Denigrata est&c .l De fame haec dici non dubium est, ut etiam cap. 3. mpellis nostra quasi clibanus exusta est a facie te-
pesta tum iam is-l Non sunt cogniti in plateis.l Nam inedia& vexatio vultum immutauerat,vi de Iob legimus, non suisse ab amicis agnitum. δ Et facta est quasi lignum. Hanc similitudinem ad pellem refert B. Hieronymus, ut ipsa pellis arefacta similis ligno arido euaserit. Verum LXX. referunt ad ossa quibus dixerat cutem adhaesisse, gempe exaruerunt,facta sunt ut lignum. l certe ex usu scripturae est ossa arida dicere,& ea lignis arctibus comparare, tortasse ex simi litu dine vocum Hebraicarum nae ν&rit, exiccatis namque medullis arescunt ossa, quae illis rigari dicuntur, ut aquis ligna & arbores, unde in Prouerbijs dicitur, i Sanitas λ,ueib. . erit umbilico tuo,& irrigatio ossium tuorum. l Sic in psalmopta io,. 1ο ι .legimuM l Ossa mea sicut cremium aruerunt. l
Iesiores erant iuberati glado, quam occis tme: abierunt malnerati a frugibuου agrorum . ORI οε Μ Is. Melius enim est bello velociter interire,qua fame vexari ex frugum inopia .Recte aute dices ensem EFh.cε. quoque & gladium esse verbum Dei, dicit enim Paulus, i Et
178쪽
gladium spiritus, quod est verbu Dei , i de quo sponsa inquit, Can. 1.i Vulnerata caritatis ego sum, i dicit etiam David, i accinge- Psu. . . re gladio tuo super femur tuum potetissime,specie tua & pulchritudine tua .l Tali percussos gladio bonu est sub pedibus
Iesu cadere,iuxta illud, i populi sub te cadent, i illius regnum pati . . confitentes, potius quam animi fame teneri .nam fructus agri Christus est, in Bethlehem natus,quo nomine domus panis significatur. cuius cum ieiuni suissent Iudaei, in daemonum reis gionem abducti sunt. ager vero benedictus Domino, & valde odoratus,cuius odorem spirabat Iacob, Christi Ecclesiam indicar. A frugibus agri . t OLYMy. A mundanis actibus.ager enim pluribus in locis intellectu sublimiore mudus accipitur.
ΤΕΤΗ. V V L G A T A. Melius fuit occisis gladio quam interfota fame:quoniam si
AC si malorum inter se qualitas comparanda sit, longe
meliori condicione fuerunt,quibus pro patria pugnantibus serto vulnerari occidique contigit,quam qui fame consumpti sunt,& inediae gladio transfixi. quonia qui famis vulnere traiecti sunt, ij e vulneribus extabuerunt, dc tabo man uerunt,quod manatione proventuque agrorum carerent, asseu gibus destituti essent. In hoc versu pulchra est in verbis Hebraeis similitudo, quae gratiam sermoni conciliat, nam fames & gladius in ea lingua similia sunt,mn & Iara,extabescere etia seu fluere,& prouentus terrae similem origine habent, atq; etiam affine significatione; utrumq; enim verbu & Ity & a a fluere significat: petin, de est igitur ae si diditam esset, effluxerui confossi a fluore terrae . Sed B. Hieronymus eandem sententiam a contrario expressit cum dixit, I a sterilitate terrae. t fluxerunt & extabuerunt eo quod non habuissent copiam fluoris terrae;na inopia
fluoris terrae idem est ac sterilitas tetrae. fluor autem terrae, germina sunt & prouentus. fluxerunt ergo & extabuerunt quia nullus erat quor & prouentus. molestissimum vero ac miserimum mortis genus esse,cum fame quis moritur,egregi, Poetae versus docent, noras . Odyssi M.
179쪽
λιμή- ώεειν-πότψν ---.Deinde ut famis malum quam magnum suerit indicet, in auditum & prodigiosum facinus commemorat, ad quod illa impulit, & toti huic famis lamentationi hoc veluti fastigium imponit.
Mantu mulierum misericordium coxerunt filios sos, sumstini in esiam illis in contritione siliae populi mer.' RI GEMIs. Ne videantur mulieres per crudelitatem Llios deuorasse, misericordes fuisse dicit, & hoc calami. to sum facinus necessitati ex inopia ascribit.Coxerunt autem idem quod torruerunt atque assaverunt significat,quod obsidentibus Romanis accidit. ideoque contritionem vocat illum persectum generis interitum. & in secundo quoque Thre norum alphabeto huius calamitatis mentionem fecit: & hanc aliasq; clades diligenter Iosephus in libris de captiuitate tra- Iosephus didit. OLYMPIOD. Illi Deum cauponantes sui emolumentii; bI ici, causa deuorare dicuntur animas hominum . iuxta illud quod PM. ii. est in psalmis, i Qui deuorant plebem meam ut cibum panis4 cum propter multa peccata permitteret Deus ut in potest te talium principum esset populus .
Manus mulierum misericordum coxerunt filios se os , ficti sunt cibi earum in contritione filiae populi mei.
IL L v v vero indignissimum teterrimumque facinus quis sine maximis lacrumis narrare poteritὸ mulieres,sexus sua sponte ad misericordiam natus,& ipsae praeter sexus condiscionem sponte ad eum affectum propensae,&quod pIus est matres, non alieno ministerio sed suis manibus filios elixa uerunt, & in contritione filiae congregationisque populi mei, cum maxima aegris udine Iaborarent, & dolore praesentium , maIorum vexarentur, aptum scilicet delicatumque cibum inde sibi parauerunt, qui in dolore & stomachi languore gratus& expetendus esset matribus , & Ianguentes ad edendum
l Facti sunt cibus earnm , t n m. Hoc verbo solat uti scri
180쪽
plura qu si comedens non satis valet, & vel corporis vel animi aegritudine laborat,itaque necesse habet delicatiore & expetibiliore cibo,qui etiam languentem ad gustandum invitet,licet a cibo abhorrentem. in contritione igitur & aegritudine& dolore filiae populi mei hic sit auissimus matri appositus est cibus scilicet, filius occisus & elixatus. dicitur enim hoc loco cibus per dissimulationem, quae ironia vocatur. Verum aute hoe esse quod dictu est ma de cibo languentis aut aegrotatis dici solere,docet haec scripturae loca, quod in David tristi de morte Abner, & post mortem filij quem peperit ei Bersabee
hoc verbo Scriptura utitur: in Amnon etiam cum ob amorem Thamar aegrotaret . ubique enim in his locis est verbum nra.
CAPH. L X X. clompleuit Pominus furorem suum, e dis indlanationem iraesae, ον succendi ignem in Sion, in deuorauit fundamenta era .
OL TMν iov. Firmitatem, stabilitatemque animae: haee vero etiam secundum historiam contigerunt.
CAPH. V V L G A T A. Looptiuit Pominus furorem suum, Qussit iram indin tionis suae , or sectendit ignem in Sion , in deuorauis
fundamenta eiu . IN DION Aτiona ac suam omne quam veluti diu concepta retinebat Dominus,exhausit atque consumpsit omnia tela furoris sui coniecit,& fame & bello & morte populum perdidit: omnes sagittas suas in.nobis compleuite Effudit & tamquam igneum halitum efflauit iram indignationis suae, quo halitu aptam combustioni materiam nactiis , succedit ignem in Sion, ita ut non modo muros flamma depasta sit, seu ipsa quoque fiundamenta combusserit. ἔ CompIeuit Dominus,l vel tamqua in is conceptum &esausum prius, re ipsa & opere compleuis;vel furorem, hoc est vindictae suae vim & iacula omnia in nobis compleuit & cosumsit, iuxta illud Deuteronomij, i Sagittas meax complebo, in
eis: l quas sagittas exponensiar, I solis vastabit gladius, & i