M. Hier. Vidae ... Dialogi de rei publicae dignitate

101쪽

8Mna venia liceat mihi te saltem de boc percunctari. et caeres bule voci subiecta sit. Prius id mineu quam V babeat, tιbi est aperiendum breui quadam, er circun scripta explicatione , id quodpositum in Ebedira a Pione probat V ebementer Epicurus, o mus in omnid putatione feri oportere. Sic enim quod inuolutum esse videtur, euoluitur, atq; dilucide explicatur. Adea Flaminius. Quando me, inquit rogas, Scio Varii apbιlosopbis rempub. deliniri. Plato siquidem dixit e vitam ciuitatis. eam Aristoteles apertius explicat inquiens, esse eorum, qui vivunt in ciuitate rectam quandam institutionem. alibi autem latius, ac luculer eius declarauit. esse institutionem ciuitatιs circa magia stratus omnis in ea ordinandos, ρ besertim circa primu, ad quem spectat omnes alios summa auctoritate, er potestate instituere. Alij vero alijs verbκ idem fere in munt dicentes rempub. esse rem populi. cum rem ricut, summam ego intePlo, ut rei viriuersa Vis er genere, Cr proprietate quadam enucleate declaretur . nes puto hic quicquam earum, 'eponenda erant, deesse, neq; quicquam superfuere, aut redundare. Bene babet, in quam . nunc video tandem incipis te dare in viam, qua ad id, quo volamri, perueritur. ita enim spero con st re posse id, quod venit in diseptationem. bane Ue ro breuem, er circunscriptam explicationem Video co venire omnibus reipub. formκ, ue ab uno rege, siue Myrincipibus ciuitatis, siue ab Uniuerso populo geratur neq, enim rectiones bulasimodi inter se genere ,sei forma tantum, σJecie differre dignoscuatur. Hoc iacta

102쪽

di putationis nostrae fundamento, inchoata adtac tam tum est reipub species, existιis in animis nostris ad sebrata eius cognitio . nondum absoluta , atq, perfecta. niviracunq; tarum definitionum, quas Vltιmo loco dixi sti, tibi probetur, eius partes adhuc tamen restant explicandae . conuenit sane rempub. 8 Ie rem ciuitatis , aut populi. nam primam fuisse, Ut tu quoq, memoraqub Aristotele introductam uoui, alterius autem auctorem extitisse accepi P. Scipionem Africanum apud

Ciceronem in libris, reliquisse scriptos de hac ipsa re ipse testatur . nita plane inter se differre, sed unam . eundems omnino esse intestigo. Oportet tamen a nobis lucide, ac peripicue declarari , quid sit populus ,

quidue ciuitas, ex qis populus omnis. Fecus adhuc.Uem faremur in tenebris, atqi bastucinari possemus. Porro ego coquo ex verbis Aristotelis ciuitatem non esse ominnem hominum coeuntium multitudinem, sed eam si se taxat, quae congregata est ad bene, beateque degendam vitam , Ut etiam Alricanum populum demisse audio , non omnem coetum, sed istum tantum, qui ιuris cono sensu , Cy Vtilitatis communione est fociatus. Vides igitur ex ciuitatis, aut populi, idem enim sunt, breui descriptione in repub. existere quandam Utilitatu communicationem inter eos, qui coniuncti, congregati binuunt. neq; tamen propter omnem utilitatem fit h lusinori conciliatio, negi solum vitae ipsius causa, Vt scilicet homines hae eoniunctione vitam degere possut. parum enim in hoc a caeteris animantibus, quae s cietate gaudent, Aferret hominum genui . nam eπ αι Pos

103쪽

quoq; inter se multa coaemunicant eorum, quae attinent ad vitam producendam, atq; tuendam. nempe nullum

animal praeter bominem est felicitatis capax, quem fienem, er extremum esse ciuilis focietatis omnes cordati philosophi ponunt, quod est non tantu viuere , sed etiabene uiuere, ad quod communicatio vitae. er publice,Cr priuatim plurimum confert. eommunicamus enim inter nos actiones, quae proficiscuntur ab honestate, id est a perfecta virtute, quae circa usum , Cr exercit tionem versatur, quam prudentiam appellamus, loca tam in delectu bonorum, cr mularum ,semper cum iustitia coniuncta, sine qua nuda esse potest comunis utralitas , quia quidem existit istud optimum bonum, quod rempub. gerentibus proponitur, tanquam extremum, Ammum. Ut enim gubernator propositum babet inem, ad quem tendit, cursium fecundum, medicus sa tutem, imperator victoriam, ita moderatori re lib. beata ciuium vita proponi debet, V t opirus, copi sser gloria ampla fit, ait Virtute bonesta. Porro o

vitatis naturam Aristoteles concluse, π enucleate ex

prefit finem eiusmodi congregationis , ciuilis focteta tis includendo, ut scilicet ciues bene, beates Vivant, in quo quidem inest vis, dis sententiatum, ac iuris lendi, sine quo nulla humana societas queat existere

diuturna, cretus rei gratia dixit omnem eam institutio nem pertinere ad magistratus ordinandos, quorum ope ra ius in ciuitate retinetur. Omnis nunq; respub. instiatuitur ciuitatis ordinandae causa, ex quo ordine omnis

104쪽

atum enim concordia, ex qua fit quies, cr pax , in cis

tute nunquam bene, er beate vivi potest, pia, ut diximus, est cιuilis consociationis finis . concordi4 pro fecto nulla erit unquam in ea cogregatioης , in qua mi, Cr aequitas non colantur, ea que cιuitas hucto loco bubenda, nes recte eo nomine vocari potist, in qu ista virtus non regnet, quae mustat ex hominibus tu ea.

dis, idest ex societate geueris humani Gnseruanda, qua quidem iustitiam vocamus, at quam ti Amμι, σα qua una virtute viri boni nominamur, cum sit fur dumentum totius boni, pulchri, agi decori, sed etiam fine ea nulla humana societas existere valeat. sunt no que ea duo inter sie Usque acto conruina, ac coniugat4, ut natura reciprocentur , er alterum me altero esse nequeat. Sicut enim, ni sit iustitia, noti potest cono

Mere tamara societas, ita iustitia no posit esse inter ris fine bominum societate. Muidem hominet alius disparticipando, conim candos inter omnes, iusti na tura fiunt, ut postea latius Ocetur. Hinc Herodotu

prudens rerum scriptor ait rueudae iustitiae causa olim reges constitutos, id est respublicas adimentas fuisse. quarum gubernationem initio omnium penss reges fulsese, er ira, er alij luculentisimistriptores literis pro

diderunt, ut apud Medos, Persas, Aegyptios , M cenaeos, Argivos, Bactrra os, Armenios. Nimirum eius Virtutis tauta vis est, ut etiam qui maleficio vi

uunt. baui co sistere minat siue aliqua iustitiae paristicula. omnis nanq; eorum coitio dissoluatur . no induperiuria praedia aequalitas seri Gur, v c Mqi

105쪽

εὶρ pro dignit re. V q; adeo in muni costgregatione re quiritur iustitia, quae esse non potest, nisi inter eos, cpia congregati sunt, aequo iure uiuatur . quod ex Platonis repub. plane intestigere possemus. ambigere enim vi titur ipse philosophus, aut qui ct eius Icriptis iudicat, utrum nomen, ac titulus ei libro potius congruat, de repub. ne, an de iusto, sque ideo, ne erratum ejest, utrunque inscriptum fuit. igitur in definienda ciuitate, iust vis iusti, ictus exprimatur, non includitus civi iis sitietatis finis, communis utilitus, per se est optimum bonum. Planius, explicativss egit ruamus in populo describendo , aduertens non esse innem coetu in multitudinis, sed tintlivi eum, est iuris eoinensia. ef Militauin communione sociatus .fa

vi eo laxus est laevi ciuitis coniunctionis, er Heuius ope, agi prae tu peruenitur ad finem. bine eo rigimus esse tune rem populi, cum bene , iustes geri fur siue ab v no, siue a paucis, flue ab uniuerso populo . Isq; res b. stue sit institutio ciuitatis, siue res populi, ut Asticano placuit, hist iuste gubernetur, non habenda est, neq; respub. neq; ciuitas, neq; populus. Dd etiam dictuin laeso de quamlibet amplisima pro

viseia , t regno, quod constet ex pluribus ciuitati bas . est nempe eadem ratio. in Mim relligitur citiis em esse communicationem qua udum utilitatum intertiues, Ut recte inter eos vitiatur , ο cum Virtute, ex

qua fit felicitas, ae est opus animi ub i a virtute princisiens, ita quoq; regnum multarum urbium λ-tGigi potest , rubtiis discriminis existere inter ciuit

106쪽

tem, Crgentem, vel, ut nunc loquuntur, regnum, nisi qaod in gente, aut regno est maior multitudo nobi lium, cr clarasimorum Virorum conuiuentium recte, ex boneste, Crus virtute. est Mngi ciuitis pars geri

tu, aut regni. quippe prim domus sit ex pluribus bo intrabus, ex pluribus domibus , seu fumibys sit vicus .

ex multu Vicu constatur ciuitas, deniq, geus, seu re gnum constituitur ex multis ciuitatibus legum comm nroire utentibus. Idem sane sinis, qui est propositus clivitatι , debet esse etιam toti genti. nec tantun mi prouiuctae, sed Uniuersio bominum generi, in uni ci latatem, aut provinciam postitit conuenire omnes homi nes, Cr utilitates cluila coniunctionis inter se cominu . nicare. Etenim Cy quilibet ciuis, er ciuitis, ex gens omnis omnia referre debent ad Virtutem, er ex ea age ae, replib. s moderatorem eniti par est , atq; animum Intendere, ut tum singuli ciues, quam tota ciuitas, me gens Universa in laude vivant, atq; Virtute, cuius bo

ina olimes in tranquillitate positi mi felices . felicitarei Vero consequi non Valet qui non omnia e virtute agit, ex qua oritur honestum istud, ad quod, tanquam ad a.um, rerum publicarum rectio, sicut caetere quos actiones, maxime vero baec, est dirigenda. nihilo utetu honestum esse potest, nisi septum t , ac stipatu omnium praeclarismarum Virtutum corona, in qua. portet eminere, algi, Ut inquit Plato, praefulgere iste sum iustitiam, propter quam humana focietas, ris' b. ex civitas, omness communitates inractae fuerunt. Hi a vero hominum coetibus, in quibas, ea ρκα diri,

107쪽

1 s.

non inueniuntur, nulla existere potest re pub. ne ρ istae ciuitates sunt babendae. Potes ceviqi Flamini intellige re ex las, quae hactenus a me ricta Aut, iuuectus ne fueris in rempub. au in quavit m aliam bominum con sociationem, cortionemve ab hac, de Pa quaerimus longe seiunctum, in quo quidem errore tua diutius Ver sata est, atq, Vagata oratio, Cr pro repub. longis δή-ti' insecutus fui ι eius umbra quadam, et Vatiam erinie, cum qua dimicares . ut apud Homerum s ιomede ratus sibi esse certamen cum Aenea, eum cy se persequi

atque urgere , tandem resipisceus seu it sibi rem esse:

eum inani imagine. poteras tute quidem agnoscere, asea congregatio, qlia loquebaris no neu reipub. mere

retur, ex linea o , qui proponimr, qu e omnium re rum, quae ab arte, et ab hominum industria proscistu tur, uatura, π m apprime cognoscitur. Poteras inqu4m ex Africani sententia liquidias in picere,in ista, quam memorabas , esset res populi, er an iste populus. Hic Priussus . nostera inquit Vida interrumpere con lineutem orationem tuam. verum tamen bic , si liceret, te loenter interpellarem, ne quis . in animo meo sim pus rodeat. Licet, inquam, veteris academiae lege

Quid est eorum, quae bactetuu a me dictasunt , quodo animi torquet s At ille memorasti tu quidem, inquit, initio bomines in montibus, cr siluis palantes , ac dis sipator se oppidιs, moestibusp f Ase coeuntes, ut ea

societate coniuncti, ac concillati, Virtutis amore in ductι istam beatam agerent, quem finem huni anae con

sociatonis existere plurimis verbis sipatasti. Omiho

108쪽

I host i ,-cbpisti si quuntur instituta , istis omnino

repugnari. nam video hunc a te disputationem institu tum magis ad placita antiquorum philosophorum , tr sententias se biciendo, quita ad christianae veritatis fationem. plato irae quem platUoborum qite sum o luti deum vos pbilosopbi suspicitis, ac colitis , fateturnistros , paucifimis exceptis, beatos existere, ne diu, esse posse, dum eorpori, tanquam saxo ostreae, astu ti tenentur. quae igitur beatitudo, aut felicitas spera n potest ab illis, qui tot numero in communione in uunt centes ne aes caii das tanta molitione, fatitorsis operum impensis amplifimas urbes, ut ire eis ex tot nitribus ciuium communi iure fotiatorum unus fortassὶ aliquando, aut plurimum duo felicitatem, quae est re rum humanarum finis, Gnsiquantur Preterea quis. Eridat ruder illos primos homines ex Vtitima antiquita 1e ιgnauos, dedito s ventri, ac fovivo, indoctos, inculintos, literarum, Cr bonarum artium instientes, quoravitatu, mort kiq; iuxta existimandam Deo, ex agrosti illa, imininis consuetudole, Virtutis speciem, er

ut in bane coinseuhionem vitae bonesti causi concordes renuenerint, fle seq- legum vinculis colligandos, cone

corius potestatis s videtur potius eos necessit ite aliquas adactos fuisse, er alijs plane causis impulsos magis ad corporis, viiij prestutis commoditaret, quas isti- hiabant, pretinentιbus, quam id animi bosta , quorum penes eos nata Electio esse pote, at , eis talia, non

109쪽

existente pbilo obia, penit*s ignorarent. Postremqc lateri de tuis, perinde ax si quippiam sit arti iciosu. . 4tqui semper equidem audiui, π apud principes phthsopbos legi huiusmodι bominum conciliationem n tuera ipsa suadente, atq; occulta, ex tacit q rii Vi per petua, Cy aeterua cogente existere. Tunc ego , ad bo

Ustimam, inqgam , quae fuit tui scrAp li tertia qu stiri ut praepollere re pondeam, est expetita, facilis p re spo sto, qGaioquidem quaecunq, ex ψrte, cy hominum cura, cis industria 4 iciuntur, cognoscuntur plaue ex sine, er bono, ad quod constituta fu t. licet vero natisimus ad societatem, ad quam naturali quodam animi impulis vebementi , cr affectione rapimur, tamen cun ciuitas ipsa non instituitur, aut perficitur abis bonisenum opera, ars industria , ab Qte Podam modo proscisti videtur. ideo ex fine , cybo io, q mi est in iustum, er ab Aristotele, cr ab Africauo definita fuerunt er ciuitus, ex populus. causam vero constra tuendae ciuitatis, quae fuit ultera dubitatio, fuisse bo minibus, Ut bene, beates, idest bone te, m Vir tute inuerent, nemo, qui rectis utitur seu bus, i t i scias. id omnes plane cordati philosopbi fas e tur . no negarim alias quos causas permultas ad hos coetus, crfocietates conciliaudas conbi ιr se, quoi ex Aristote

munio locι Vni viventibus maximim affert. de diuti nim .homo enim hominem natura silit,inc gaudet tu cundissima vitae siocietate, neq; vatra rei potest cuiqua

110쪽

ia diligentia iuuari queat. ipsum vero simul uiuere, per

se multarum commoditatum euas existit, eum sibi mu tuo cives deseruire, prodesse , cr subuenire valeant , tutiuss ideo Vivant. atq; ita propter of clarum com munionem bomines multitudine congregati commodius uiuunt, multoq; melius tueri se valent contra validio rum vim, ferarumq incursius, persi. ni commum nrala falatem quaere ites fisi consita in media conferunt , perstulissi communibus, communicatis opibus obuiam eunt. Prolude causam quop ciuili consociatio m attulisse potuit, cum sanguinis comunicatio per mu

tua connubia tum rerum permutandaram,Crratione coutrahendarum commoditas. bona quidem baec

omnia existunt, Cr perquam oppido Uui sunt hominio generi, ex clxili continctione proueniuret, Cr ad

ea isti fortasse restexere, qui primi hanc societate inierunt, non tamen viis extremum, Cr vltimum bonu ,

quidem quid aliud essepotuit, ut bene, Crbeate viueretur, ipsa beatitas, quae esse non m test, nis in vita honestifima, as ' electistima s constat

autem ex eis actionibus, quae sunt virtuti , ex qua id, quod dicimus bonestum oritur, consentaneae. Pot temum igitur propter vitae bonestatem, quaerest ipsa visetus , aut q cquid Virtute geritur, tanquam propter eam rem i, in qua re completur istud extremum, atqκοexcellens, perfectum, cr absolutum bonum keonstit tu fuit primum ciuitas, ut, inquam homines Merenex itam consentientem, respondentems virtutibus , tae stam, constantem, σ nariara congruentem, Ut ut

sitas