M. Hier. Vidae ... Dialogi de rei publicae dignitate

121쪽

uus esse, er statum suum curare, ut i ideo nequit non appetere ea, quae ad vitam tuendam faciunt ,st ut eon seruet, priusq, ά semetipso abiungi, atq; discedere poterit , quam amittere appetitum earum rerum, quae sebi conducaui. Clim itaq; conuictus humani focietas notantum vitae hominum sit utilis , sed etiam necessaria. me qua nuta vita hominis esse posit, perspicuum est hominem hominum esse appetentem, talemq; oppetitionem ei a natura esse insitum, atqi ingeneratam, quia βdiligit irae, ut probatum fuit, atq; ita est affectus, vese conseruet, ac illeatur , Vt etiam , cui in pueris ania maduertimus, noddum sie agnostat, intestigat, qua ob causam id appetat, nis qxod naturalis quida in nos

bis insitus , atq; innatus appetitus existit earum rerum, qllae res Iunt optae, utq, opportunae naturae, odium vero earum, quae futit contrariae . quia non tantam homi his, sed caeterorum quoq; animantium, Cr etiam , ut

quidam uolunt, sti pium natura est fui ipsius construa trix, idq; bubet opprime propositum, se ut egregie in fui generis statu custodiat. Sicut enim intuemur antis mantia flesie mouentia flensuum ristributione, o quadam

eo ultione membrodium invita custodiri, se etiam ea , quae terea gignit corticibus , algi radicibus conster nari. Hac demq; ratione nulla potest arctius concludi,

sitisq; cuiust; flensibus comprehenditur, ut ne quidem audiatur, si quis eontra velit dicere . qui enim intelligi potest , aut cogitari, esse cliquod animul, quod stiuum oderit , ibiq; consulto obsit . ex inimicum existat s mst

122쪽

rere, ut idem animasse diligat, simias ρ oderit, quod

fieri nusto modo potest. Ne quis vero huc obi ciue eos, qui sibi intro mortem confiscunt, laqueosq- , eralia exitiorum genera ibi ipsi parant. nequaquam sunt isti id agunt, quod secum exerceant inimicitias, verum potius errore ducti propter nimiam vel doloris viae mentis , vel cupiditatis Vim. iracundia quoq, ita alia qui efferuntur , ut ea, quae mala existunt, bona aut ment, mala contra, qliae bona, fugianto, quae appeten da, quae fugienda, appetant. Cr si quando perturba tione rationis , ais ordinis in mala scientes ruunt, sic

tamen sibi usum esse putant, optimes ita lise consuetire arbitrantur . eos nangi, a recta ratione vitios natura detorsit, cui fleotentiae quidem fatis argumenti esse posit, quod appropinquante morte Unusquisq; vel fleafectus exalbescat metu, dissolutionemq; naturae fan topere perborrescat, cum neq; ferae, pecudesue istius limoris sint expertes, i es, etiam iniecto mortis ter rore borrescant, atq; refugiant. Alia mibi demum foma, asi constanti ratione vinciendus es, quam nune quam soluere valeas. Nimirum qui conuictum bum . num, bominums societatem euertere molitur, iste etia ut iustitiam ab hominibus tostere nititur exceste tis simam unam Virtutem, omnium aliarum, ut dixi, δε- minam, Cr reginam, de cuius praece entia non est quod hic multa inculcem .sed revoco te ad ea, quae modo plurima in eius emendatione ipse congessi, cuius διθdorem Hessero, atque lucifero ex Euripidis versu parem ficis , totains orationcm tuam in te rinolis . constat

123쪽

I I. ς' enim ex bominibus tuendis, id est ex bominam societ te. neq; esse V sta in terris ixstitia potest, nisi sit bunia ni conuictus societas, quae si nulla esset, neque iustitiae omnino ullus esset locus. quod quidem perspicuum est

ex eius Virtutis diffinitione, cuius vim , atq, naturam

nemo iuture satis explicare posit, mst humani conuictus mentionem incla erit . est enim, ut definiunt si neutis mi viri, affectus animi sivum cuiq; tribuens,er societatem coniunctionis bumanae aequabiliter tuens pro cuius s dignitate. sublata itaq; bominum coniunctione quid opus est in iustitiae breui explicatione illis partiaculis. suum, inquam cuiq; pro riguitate tribuere, crfocietatem Gniunctionis humanae tueri s ea enim re, cu tuseausa aliquid existit, sublata, simul tollitur etiam illud. quippe iustitia existit, ut homines in communio ne viventes tueatur , quasi quaedam ciuilis descriptio, qua continitur multitudinis consense, quae pax esse di

citur. quippe ea una virtute concordes tenentur ciuita tes, ciκtas, quo ad publica attinet, idem volant omisnes, quae concordia atq; consensio est, quo quaedam ci uilis amicitia. iccirco eum virtutem Aristoteles inter dum nominat popularem, cuius v irtutis fruendae causa, ex Herodoti siententia ide philosophus dixit reges otii fuisse constitutos, idest respub. quas memorauimus ini tis a regibus administratus fuisse. V i adeo humanum

genus coniuncturi, ac coniugat m est cum iustitia, tunetas nobis est .eius cognatio, Vt mitto quod sine ea bo manes existere neqheaut cum ea in lucem editi, ad

e ras vatismus . nes enim a nobis addisci potest . sed

124쪽

LIn Est

quaes eius semina cooriuntur in animis rectris, fames nulla eius ristificatio eluceas, sicut in terra abdita la ibit quaedam herbarum Femina, quae calore ,' Cr blimo re, adhibita quoq- aliqua interdum cultura, in auras eliciuntur , ita istae quaedam quoi scintillula exercita tione, Cr consuetudine , ut inquit Plato, acquiruntur, Iegibus videlicet, institutione, ex doctrina, quidem natura bominem inchoauit. doctrina deinde perficit, et absioluit. Atqui inquiet forte quis . nemo inficias' eat bominem societatem appetere, in Atera ant malitia. desinat enim istico esse bumanum genus in sim

piternum funditus euersum : ns sit maris, scisine

coniunctio, liberorumq: Cr procreatio, es educatio, nepi vero in conmollesam vocari , an conducat suam quenque familiam regere, o cum suis in eadem domoeoniuncte vivere cγclopum, aut Arcadu more, fedom nem disputationem esse aduersus ciuitatem, Cr ciuilem coniunctionem tantorum malorum conciliatricem, ficue Flaminius magis in hac causa contentionis, quam veri latis cupidus conatus fuit probare. Eandem equidem rationem dico esse, quo ad boe attinet, πfamiliae, et Nuitatis, atq; ad utranq; natum esse bumanum genus fonsta . Porro si inibi das Aminem natura esse aptum ad aliquem foetetatem, Victolidis argumentis peruici inus, fateare etiam necesse erit, eandem aptum esse naturaliter ad ciuilem consociationem, quae communitas hon modo continet, complectitur omnes alias com

munitates , sed etiam ' ex illis. ut dictum fuit. Iem per eatin ab uno incipit multituis . neq; inteps p

125쪽

test . ut cuius omnes partes sint valgrales , totum, Cruniuersum istud non sit itidem. Qisin etiam ciuile con iunctionem esse maxime naturalem fateri cogimur. si ad finem, er extremum resinciamus, ad quod alia co munitates referuntur.' qucquid est fetis aliquorum naturalium, constat id quoq; esse naturale, est eutra forma, Cr ipsa eorum natura, quorum est finis . con

venit vicem internos comunitates domis .er vici liraemini exsere naturales, no laeuum , ut modo diximus,

quod inde in die ei suppeditari possit aliqua nec faria, sed etiam quoniam communitates igetque perficiunt domum, viri inquam, Cy uxoris, domini, er strui, patris, Cr fili , existunt fecundum naturam. idem de vico Acimus. fit enim ex filiorum, consobrinorum,

sobrinorumve, Cr vernarum .sq, nepotum in una ea

demi a domo sobolescentium propagatione, quae quidem principium, Cr quasistiniuarium ciuitatis existit. eosna , cum Vna domus capere nequit ob nimium incre mentum, fabricant sibi alias, alias domos pro pinquas, atq; contiguas, is quas exeant tangsam iucolamas, quarum multiplicatio affert rebu*ub. origi nem . quippe sicut ex multis familijs sit vicin, ita ex pluribuου vicis evadit tandem ciuitas, quam facuit pro piuquitares, coniugia, Cr sacra, mutqaes co siuetudianes, ad quam, tanqgam ad ne referuatur, et propter quam existunt er domus, Cr Uicι comm 'itates. τι sobrem rixit Aristoteles bominem esse ciuile auimal, es vitatej v ehementi animi impul oue, atq; libirinesium mpere appetere . ciuilis eam societas est perfectio,

126쪽

e L TERR

Oxtremums omnium aliarum societatum ducta ὀρrim,

communitate naturae, ascendensq- multis gradibus, Crad summum perueniens, maximes iccirco expetenda.

δε vide domin ipsius commmitas subministrare quaedam potest duntaxat in diem ad nec statem vitae. quibως fingulis diebus nobis est opus. prima baec bominum ρ-

cietas familia dicitur, quos quoniam ex Vua, as, ea dem penu viuut, Charundas elio πνους ' pimenides vero oblo Cnous Vocabat, quod eodemiare , er taberna coutantur. plasicula deinde vitae praesidii, σ paulo maginibundantius ex vici, seu pagi , 5'ia ex domus communitate sufficiuntur. At vero omnium rerum . quatrum Vita humana indiget expletionem eiura affatim suppeditat, ut ibi bomines non tantum V vere, sed etiam bene , cr bese uiuereposint in omniurerum abundantia, Cr copia, non modo pertinentui victum, sed etiam ad splendorem, Cr cultum. Om- tua bominum victui necessaria nequaquam in Uno vico reperiri post, quae babentur in multis. sua eviraquaeq; ars in singulis vicis exercetur , in alio textrina,

in alio fabrilis, ceteraes in alijs , atq; alijs, tu suo. quaeq; instιtuantaer. caeterum bene beate viverere te dicitur congruenter naturae, fecundum quam nos est vivere in solitudine . nam eos, qui parent rationi in expetendis, fugiendiεῖ rebus, eouensenter naturae in uere dicimus, er id bercle feri longe melius, atq, commodιus potest, ubi praeter victui necessaria haberi pssus Virtutum exempla propter facta, er consulta foretium, Cr sapientium virorum, ubiae legum imminent.

imperia ,

127쪽

imperia , quibus diuersa ratione bomines informari possunt ad virtutem, ut humana inta sit omni honora genere eum late expleta , atq; ab ipsis naturae initi sprofecta deindefensim progressa non solum corporis,

sed etiam animi bonis perstuatur, quorum, expletionem nulla alia communitar suppeditare valet constat squide homo ex animo, er corpore tanqua suis partiburimq; minus animi bonis, quam corporis ad summum se licitatem indiget, cu igitur omnis bomo natura se imse diliga necesse est dirigat quos omnes fui paries eo sectaries naturali libidine , atq; Upetitu in ea sera tuir, ex quiuias posset necessaria praesidia utriss M partibus affatimsu ministrari, quo se integra constrinvare, ac tueri posit. cum Vero id ex nuta alia comoenitate praeterquam ciuili consequi valeat, liquido pueret bominem naturalem libidinem ad ciuilem. sotietatera habere, ciuitaterus, ideo deniq; naturalem. communita

tem existere zmΗine Aristoteles dixit ciuitatem quidem principio constitutam fuisse ad vitam degendam, di 'de ad bene degendam procesisse. quod ita intelligo. insetis quidem homines audita non oratoris euius spiam tu culenti , ut aiunt , sed naturae ipsius voce , in coetum .er concilium ex vicis,er pagis in unum commisse, e dems natura duce, ac persuastrice , eommunitatem iam inchoatam perficerent, eis fastigium imponerent , ciuitatem primam instituisse, quo ex ea eommunione uberius, commodisss vitae praestria habere po*ent. deinde vero iam constituita ciuitate, maenibusprircun-

128쪽

ρ mentibus buminis ratione explicante, elues Foque animum adiecisse ad virtutes, quae mentes nostras mis ' dum in modum suapte specie, Cr pulchritudine comm tient, quarum femina dixi esse in nobis, atq; in animis nostru cooriri. Q nandoqvide in omnium rerum principi suo more natura se occultat, atque retriast , heptune primum subito sinit se facile perspici, aut eognosci, atq; iccirco quae facit , haud statim perficit. sed progredientibus aetatibus, quae inchoaverat, paulatim, laseries absoluit, quod quidem in omnium animantium ore tu intueri possumus, hominis praesertim, qui recens ore tM , uti exanimis, iacet, nes ex eo loco, in quo est natus se comovet, deinde accedente in dies paulatim' mitudine, Cr animo, er sensibu3 Vtitur, connititurj. vise erigat, σ etiam manibus adiuuatur, antequino

rit, quem ad usum sibi data stat manus . incipit etiam

mmmentari, er aliquid disicere, primum quidem ea . quae ad corporis tutelam, construationemq; pertinent . nisil enim tunc altius cogitat, fel tantxm proxima His. quae vidit, et sentit, er duntaxat corporis bona cognoscit. vim vero animi, tu mi, imbecistaq; adhuc me te obscure , quaM per nebulam, Cr caliginem percipit. quo autem plus aetate progreditur, eo magis naturam

suam, ex quastseipsum agnoscit. dispicit. π sentit

quid fit, qMntumgj a caeteris animant ibus: ratione non utentibus disserat . incipiis non tantum de corporis commodis cogitare, ut in pruna commendatione natu rae, cum inquam primum nes nobismet ip* cocredissit,

ut flagri, ex integrum β qui'; construit , qui pri

129쪽

I. I. Imus in nobis est appetitus , sed etiam de animi bonis,ad quae nati fumas, aliquid suspicatur. iams electιone, re kctiones utens studet bonori, dignitati, atq; existi mationi. demum id appetit, quod bona animi affatim expleat, quae est naturae ipsius summa perfectio, atq; absolutio, ad quam omnia,quaecuus ipsa agit, referuntur, quod est rerum omnium expetendarum extremum,

summum, atq; Vltimum. id ipsum procreationi ciuitatis contigit, quoniam nihil unquam simul inuentum, erperfectum extitit. nam primo humani generis ortu rudis ista, ex inficiens multitudo congregata in coetum conue mi tum per se occulta quadam vi impellante natura,

praesidia quim urbium quaerens spe custodiis, Cr con

servationsessui, ac rerum suarum, gram in mutuo sin guli auxιlio locabant . quae quidem nitit, aut certe parum animi bona attinent. mox vero eadem congre

gatio, sese paulatim aperiente natura, disiectas ea, quam diximus, animorum caligine, diuino ais mira bili rationis utentes dono abstraxerunt cogitationes suas a reb humilibus, in quas se abiecerant, mentems ab oculorum consuetudine avocarunt sentientes se natos ad maiora, loges magnificentiora, nec tantum ad corporis qui*, fui construationem, er tutelam, Verum etia . Cr in primis quidem ad animi cultum, er Ornatum ,ais edoctι fuere multo inferiora esse corporis, animi

bona, ut in quibus sint maxima momenta non tantum ad bene. idest commode , sed etiam ad beate vivendum. id autem ramulatur ex corporis incolumitate, er men tu ratione perfecta. continet enιm Uitam omnem . neq; α χ

130쪽

idusta eiustas consequi potest, nsplurimis virtutum fulta adminiculis, ad quas Virtutes bomines sie natu

ra aptos animos bubent , Vt non modo ad eas percipie das, exercendasci; procreati videantur, verum etiam , ut a contrari' sint ulieni. Itus, quona ea ocietate eo

iuncti essent, considerantes, sentientesq functum esse

istiusmodi communitatis coniunctionem deo interposito Cr teste, er rurice, peschrums Cr decorum esse viue re in coetu aequo iure cum multis, Icires in ciuitate crimperare, ex sua voluntate parere, atq; uti illis, quia buscum congregantur, moderate, ac scienter, er in pulcherrimis muneribus re lib. cum dignitate versari,

vitams de re, Cr splendide agere, cogitantes item non tantum femi esse natos , sed Cr patriae, er suis, et esse pulchrum, ae summa laude dignum multos iuuare,er humanae societati feruire, ciuium inquam saluti con fulere , quod est plurimis prodesse, nemini nocere, ercommunem utilitatem sinis commodis anteponere , ac nomodo labores adeundos communis commodi causi, verum etiam, δε opus fit,intae non parcendum. id propter coercere cupiditates oportere, quae in nido animi deIra testunt, domitas s babere libidines, sua tuendo, ab alie pu mentem, oculos gy, et manus abstinendo. Iams a, uora, ex quaedam supra si sapientes, deo tribuere bonorem rerum omnium effectori, et cum iustitia religio nem colere assuefacti fuerunt. bine eonditae leges, hinc

magistratus , Cr iudicia costituta, unde orta est respub. ut sua quisque retinere posset , praescripta quadam re Ee , honestes. v menri forma. bino haberi coepta fuis