장음표시 사용
121쪽
que copiosius diximus. Atqui in Ionius ab instituto nostro sumus digress ydque I
risconsuliorum gratia,quo scilicet eosdem moneremus,ne in iis rebus quarum nulla habent cognitionem temer8 suam inscitiam prodant,sed medicis,utpote quibus has esse cognitas,constat,excutiendas relinquant.Vt itaque e6 unde digressi sumus redeamus,ad hanc etiam alteram indecentis compositionis differentiam pertinent labios rum exulceratorum,vel palpebrarum,vel digitorum el sedis,&labiorum etiam uteri coalitus.In omni enim hoc coalitu indecens partium est consensus.Coaluerunt narique inter se partes,quae distare ab inuicem deberent.
Eliquum est quintum genus morbi, nempe unitatis cotinuitatista θ-lutio ue illa alicu inplisiparmulae,qua similam vocatur, sae u
p ta adueniat. bre Paulo ante inter communes'trarunspar trum morbos,ein mention fecimus.Quuenim diuellitur ligum G,vel artem: tonus instrumeti m diuulseparticulae comunepathema erit.
Na utriuUssolata est corinultra: ram quiri,pιodnes partes bamaice cohaeret, neque uniseturipartis vero diuulsa, quia non manet una, ped in Dia dissecta est. Quodsi no omnino, sed ex parte aliqua diuellatur, ηο est iam totiuos instrumentimor Ansiex accadere, quo ciliorepars eius aliqua sit alperpessasit se limparis qaae perpessa est proprius aueculiaris morbus est.Vocatur aue tantianus solutio, in osse quides Aura,in carnosis vero omnibus,commumstre secus. ptio aure,c couasio exeodesuntgenere. nsistit vero hoc quide in neruosis, iri ludantem cara spartibus, iussisis in ipsis spis, a viislenta aliqua attritione collisioneu aut reperina cy ferti acta te one,At quae auulsiones nomina tur,instrumentaliuduntaxatpartu; siuntpropria pathemata. Hae quidem sunt omnes simplicium morborum disserentiae.
Hactenus morborum simplicium D compositarum partium naturam, ac differentiam omnem exquisita quadam ratione exposuit Galenus,nuc ad alteru genus, quod utrisque partibus, simplicibus nimirum & compositis,ut dictum est cap. 4. huius libri, commune est nitatis scilicet solutionem progreditur .Principio autem docet quando continuitatis sblutio totius instrumenti,M diuulsae particulς simul pathema sit, Aquando partis duntaxat.Vtriusque simul si ligamentum,aut arteria diuellatur. Siquide diuulso ligamento triusq; soluta est continuitas.Totius quide instrumeti,quod partes neque sibi inuice cohaerent,neq; voluntur,adeoq; ipsum in se diuisum,& vnu non est.Partis vero diuulis.quia no manet una ed in duas disiecta est, adeoq; ei' integrintas soluitur Sicarteria quoq; solutae 16 in ipsiusmet cotinuitas, quam totius instrum ti,cuius issa est pars,coh retiasoluitur:Secudo huius capitis Ioco,quὀd duplex sit s Iutionis unitatis ratio mostrat.Interdum enim totu ligamentu,vel rota arteria,inte dum vero aliquatantum ex parte latuitur. Ideoque fit ut morbus tum vel ad totum instrumetu et ad eius dutaxat parte liqua similare reseratur. Si ligametu vel arter no omnino A ex toto diuulsa fuerit,non est i a totius instrumenti, quod videlicet eius partes adhuc coh req& vnimumsed solius partis quς ppessa est morbus Eprius D peculiaris.Ex accidete tamen etia partis instrumentariς est morbus, quod scilicet pars eius aliqua simplex laborat. Cuius rei ex sum est ud Galenum lib.2. the. metho. cap. sexto de iecore & verus. Quippe si iecoris venarintemperie laborant, primum mor bus erit venam ex accidente vero etiam iecoris,urpote cuius venet partes sunt.Te
122쪽
tio loco,quod se sichuru supra cap 4.est pollicitus, quasappellationes in singulis par cibus solutio unitatis sortiatur,exponit:id quod copiosus lib.ε.& 6 the.metho.cap i docuit Cotinui enim in ossibus solutio, Gr cis χαπαγμα Latinis fraintra dicitur Roctisti me aut nome tacturae ossibus accomodarsit in)ici,quod ea rei durae peculiaris καταλι
sit. ippe ea stan proprie dicsitur,quq in magnas partes diuidi ac distrahi possuntnqu que essentiam soli damS dura naί sunt este etiam lib. metho. cap.9.Aristotele. . . Si in carnosis partibus unitas luitur, Gricis communiter ἔλκs Latinis ulcus dicitur. Communiter autem vox non temere adiecta est,ita enim sub se vulnus etia,quod Grecis Galeno lib.sahe.metho cap primo teste, αυμαproprie vocatur, complem-τρου tur. Est autem hocndiit aliud nisi solutio unitatis ex vulnerando,in carnosa parte relicta. Ruptio ver8 Si conuessi ex eodem genere solutionis continuitatis existunt.
Rupri Graecis ρῆγμα , est carnosae panis citra vulnerationem diuisio, diuulso nimirum ipsa a violenta aliqua attritione collisioneve, aut repentina, it confertim secta ceriis eis etesione.Couulsio ver3μπα,μα Graech est neruola pytis sine vulneratione facta diuisio. At auulsibnes, σι ασια-Grςci nominant,instrumentalia duntaxat partium propria sunt pathemata quod scilicet ligamenta earundem,Galeno libro quarto therapeuticae methodi capite primo attestate, soluuntur ex toto. Vel,quod partes simila res prius cohaerentes ab instrumento auulsae sunt. CAPUT XII., Unc tempestissi est ad compositosprogredi morbos, a smilaribus rarpus exorsuri corporibu Em igitur de 'tena prioris pecta ex laurudine m angustia mea morbuου Fida compo , no quodsinguli Prio is sectae. particulatim meatus utraqueseustineant e quod vici alij angusiore ali vero latiores reddamtur,ut non magGlatitudinem meatuum,quam angustiam in tota smilari corpore accusare queas, nec liceatiumeroenyibilem alia qua e particula cui altem latum adsit. quacussium erissemper tota 'trif-s obnoxia erit. In aeteravero hypothes, olis quatitarib a naturali habitu e Li in.
si in singulis similarab' corporibus quatuor eris iapositi morbi, cultis mulsco ,calidus simul oebumidus, riseus es siccus, Hodus sic ha das . . fluente aut ipsis aliqua stabiana, itide alis quatuor morbi, iugationes
qualitatum obtinentes, nascentur. Rectissime Galenus post simplicisi morbora explicationem ad copositos progreditur.Siquide is est naturae ordo,ea via ratio ta simplicibus ad posita progressus, fiat.Ex cognitis enim simplicibus, illo sane negotio coposita dignoscatur. Receset eomposita pi . aut utriusq; sem copositos morbos, exorsus a priori, quq in meatuu immoderatione gredi dum morbos statuit. In hac em morbus quida copositus est ex latitudine,& angustia mea- Μ i tuum,non quod singuli meatus utraque, e est,iatitudinem si angustiam sustineant: yneq; enim fieri potest ut idem meatus simul contrariis affectibus laboret , id est, laxetur simul Si constipetur:tiam contrari si eam esse constat naturam, ut eidem simul inesse subiecto minime possin ubi enim latitudo est,ibi esse nequit angustia:sed quod vicistim alii angustiores,alii vero latiores reddatur, ut no magis latitudine meatuu,2 angustia in toto similari corpore accusare queas,nec liceat inuenire aliqua eius particula,cui alteru tatum adsit,sed quacunq; sumpseri semper tota utrisque,hoc est,iatitudi R ni trangusti ,obnoxia erit.Alterius sem seu hypotheseo eius nimisu ρος in qualitatibus primis morbos costituit, quatuor in similaribus particulis copositos esse morbos costat Quatuor nimira nudis datarat qualitatibus moda naturs egressis,quos recentiores immateriales nomina calidum scilicet simul Asi 'calidum simul εζ humidu,
123쪽
frigidum simul D siccum frigidum simul & humidum: Totidem etiam affluenteillis materia seu enentia quadacalida simul Si sicca, lita simul it humida, seigida simul Asicca, Egida simul&humida,fieri morbos necesseest.
E Quia vero tantinui stilutiomnselum incompositis instramenti sed etiam bus quossit corporibu Emplicabitur,ipsa ubnunquaia dictis de riuiis S J esententia,mortis,oe simplicibus, quos tam ab initio libri descripsimus. --ripotest ripars vicere laboret, a mulsiccior,aut humidior, aut i grdio aut calidorpraeter naturam Dinur una cu vicere, e sicciore diar t. Partes igitur qua mul mulcere,oe pilem e laborant trifariam a natu- trali habitu recedunt: propter ulcus quidem,suarum partium unitatem a tum
si phlegmonen aut plus tum calidiores humidioressant Denis tumor in lipsis ad tanta magnitudinεattollatur, t ob hanc ipsam actio laedatur,ta modibus censeri debet,alioqui ramas pathemantaxat, quemadmoduGT Alio existit.Omnes igiturpartes Hierone mal ulcere laborantes tripliciter
necess ara nonnunqua egrotant etia quadrifaria Phlegmonen vero in praesen--ωεω nominamus, 'ut veteres consueuerunt, partiam veluti quandam inflammationem feruoremve ledrubentem, oe renitentem, doloris que tumorem, Sic ρο er pelatis nonnunquam ulcera accidui. Carbunculi enim aliter ω flere nequeunt. Herpetes cancri mediam inter haec naturam obtanent: nam magna ex parte cum ulceribuqnonnunquam vero sine iis consistunt.
eb ἡόni . Quum Vni ratis solutio comunis sit tum similartu, tum inst umetalium partiumor a I' bus,ideolianc ipsamvirarunt,morbis posse contiem te c5misceri, hoc loco Galenus mostrat. Vocat aute hic partes instrumentales, posita instrumeta, idq; n5 temer quod etia quaeda mi instrumenta siniplicia,nepe oes partes similares quae perfectam solutis unitatis edere actione possunt quemadmodus upra,cap. copiosius docuimus.Cςterum quaises I in se, placita Gilenus haud sequatur is sane relictis, quo pacto solutio unita- tis cum fimplicibus alterius sectς,quq veritati consona est, morbis copuletur stedit. Quippe accidere saepe, inquit,ut pars aliqua corporis ulcere laboret, et simul etia si cio aut humidior praeter natura sit,aut inteperie aliqua frigida simul,aut calida insestetur. Vel ut una cum vicere,& Glidior & siccior sit.Fieri etia interdum solet,ut parsa .i simulN Vicere, N phlegmone laboret,atque tum tritaria a naturali habitu recedit. Napri md quidem propter 'lcus,sua unitassim amitui. Secudd propter phlegione plus moibl. iusto fit calidior it humidior Tertio tumore corripitur in tam magnitudine sublato, .l ipsam actio i datur.Tres itaque tum simul in una & eade parte morbi sunt,
ἡ. si 'oia. unus quidem ulcus,alter intemperim calida &humida, Si tertius tumor Nam, ut iam Phlmmone. diximus,si tantus fuerit tumor ut actionem per se impedire possit, in morborum nu- si um censeri debet.Sin minus,phlegmones symproma ut pathema erit, perindeatq; - . dolor. Porro phlegmone inpr sentia Galenus n6 generatim,vererumore medicora, po*δ et inflamatio vi scilicet ide Gr cis φ hic vox φλογω si solutio tinui- gnificet,sed speciatim potitas pro rubete, ac renitete, lorificoque tumore, quemadmqfutas libas .ifie metho.Galenus docet.Saepe etiam ulcus Giugitur e sipelatis, ardeoq; solutio c6tinuitatis cu c5posito aliquo morbo coplicatur,&connectitur.Non clibis istis, aut ab re di ir Galenus n5nuqu siquide interduetia sine ulcere,ut testis est Ii.14.the meth .cap .i.idem Gales, acci 1terysipelas. Incubuculo itideunitatis solutio cuc o
124쪽
sito copulatur morbo, quod carbunculus sine ulcere haudquaquam cosistere possit. Qui enim hoc malo correpti sunt, particulam omnino stabunt, unde pustula rumpitur,adeoque ulcus cum crusta gignitur .Herpes Sicancer,inter haec,nempe eryspe- lata Sicarbunculos,mediam obtinent naturam, quod scilicet non semper,ut carbun-cuthneque raro,ut erysipelathsed magna ex parte, cum ulceribus consistant. De quibus omnibus fusius Galenus libro secundo ad Glauconem tractat.
Careerisin omnes Musemodi morbi,etiamsi citra 'laus consistu compositisunt. Una quide ratione,quod oes ex redivate humorevel cadido. Afino nascumr, Uaua bile er pelaό, ab atra cancer,a sanguinephlegmone, apatuita Mema. Alia ver quod oes ta dicti humores,quaqua jecrepunt humidi, facultate tameno se thumidi.m atra bilis Mida oe cca est aua vero, ita et siccae
tui seinda humidasa us calidus humidus.Tertio aure modo, , oesi morbi sibimulae cinistentur,atis, ramo admosi aliquis eoru si ceras inuemtur.
phlegmonae mma ex parte misscetur aliquidves er pelatosum, vel aedema seu vel cirissum Isipelati autem, aliquid vel phlegmonsum,vel aedemato
fumvelsci rebosum, militersingulis aliorum. Itas multiformiter omnes huiuscemodi morbi composit uni.Dicemus autem de iis copiosius in libro de momborum causis inscripto, in eo qui illam flequitur de B tomatis morboru,nes non in tractatu de medendi ratione, ius gratia haec omniascribuntur.
Monstrat hoc Ioco Galenus,morbos praedictos omnes,suaptὰ natura, etiamsi citra ulcus consistunt,triplici quidem ratione esse comp0sitos.Vna,qudd omnes ex redu- dante aliquo humore vel calido, vel frigido nascuntur, ut erysipelas a flava bile, ab atra taceria sanguine phlegmon a pituita cedema. Nam quia cum intemperie calida rigida, humida,vel siccainnum aliquem sibi adsciscunt humorem calidum,vel frigidum,ideo compositi sint,necesse erit. Atque is unus est horum compositionis modus.Alter, quod omnes iam dicti humores quanquam forma seu specie esse humidi videantur,tamen iacultate non sunt humidi,neque unam aliquam simplicem habent temperaturam. Atrae enim bilis humor Egidus Si siccus est,flauet vero calidus 8t si cus,pituitae frigidus 8e humi dus, sanguinis calidus D humidus. De quaquide quatuor humorum temperatura copiosissime scripsimus in postrema nostri compendii editione.Quare non est curion us de ea hic disseramus.Tertius compositionis moduses,quod omnes ij morbi sibiinuicem commiscentur,atque rarΘ admodum accidit taliquis eorum Φncerus inueniatur.Quippe phlegmonet plurimum aliquid quodvel Gosipelatis et cedematis et scirini naturam refert, comiscetur. De qua quidem postrema compositionis ratione plura dicentur capite sexto libri de morborum causis. Praeterea lib.I3.ὀe I .the.methodi,&libro secundo ad Glaucone Galenus plenissimEde iisdem agit. In fine huius capitis ostendit quarum reserat,si quis rectὰ curare morbos velit,ut quae in iis libris traduntur,perspecta habeat. Vsus igitur maximus horum librorum est,ad plene intelligenda quae in medendi ratione a Galeno docentur.
ad instrumentora morbos resistamus,ofendentes quomodo ipsi quos copo tisat. Primiι auter quod ab initio dicts est meminisse Fortet,lae suntlrimotasimilam, corpo ta morbi, alij lyrametariorum,
125쪽
compostorum Phlegmone quidem primorum, luxatiis vero instrumeritam
ram. Q mitaque mebrum aliquod ut oe luxatur, phlemone laborat,
iuxam quidem primo totius instrumenti morbus est,eblemone autem neque im neque proprie,sed ex accidenti quia enim phlegmonesingularum ipsius Mnum morbus egerit utique ex acci nil totius quoque in strumenti morbus . Et quidem linituri phlegmone est membranae quae cornea adhaeret tunica mam, denti vero oculi morbus Z. Atque euenit nonnunquam,ut cornea tunica' ua
.dum habeat Vlcus, oedeinde tota es, aliquid ex tunica quae sub ea si egvuea nominata recidat, distorqueatarpupilla. Et borum trium quodlibet
oculi vitium existimatu quouis vicu' er erosis ad solam cm eam pen eat,
procidentia vera ad umeam,m distortio ad pupillam. Verum, vidictum est,si l
miliarium corporum morbs, ex accadenti sunt Quum in eo quod praecedit capite,qui qualesque seat in primis acsimilarlaus par-bus morbi compositi abunde exposueri nunc qui instrumentariisproprii M peculiares sint compositi morbi, ac quomodo earundem partium morbi inter se commiscentur,ostendit.Sunt autem alii quod ab initio huius libri dictum est orbi par tium similarium,alii item instrumetalium. Primaram seu similarium partiummo bus est phlegmone,quod inaequalis m ustuli,Galeno caps libride inaequali iure m ' rie teste,intemperies sit Feruet enim iam qui in eo est sanguis, isque secu excalefac
primum quidem & maxime arteriarum venarumque tunicas,mox voeo omnia quae
extra has tun quibus scilicet circunfunditur,nempe eruos,ligamenta, membranaheu, A carnem ipsam. Vt rectissimε hoc loco a Galeno dictum sit, phlamonen singes rum ipsius instrumenti partium morbum esse,eo quod singulaseius partes sensen occupare,ut dictumest,incipiati vel quod in singulis instrumenti partibus, venis cmmrum,arteriis,carne,& neruis fieri possit.Luxatio vero instrumentariarum partisi morbus is,utpote qui figuram naturalem earundem vitiet corrumpatram igiturm brum aliquod corporis,manus videlicet aut crus,simul & luxatur,&phlegmonem ripitur,luxatio quidem totius instrumeti,propter causam iam expositam,primo mer' bus est:phlegmone vero neque prim neque propri sed ex accidente,hoc est, secundo:ita enim infra capa.de sympto.disse.hanc vocem interpretatur. Primdenim, comprehensum est,& propri8 phlegmone partium similarium inmorbus. Secundo autem instrumentalium,quod nimirum partem aliquam totius instrumenti occupeta Quod prim exemplo lippitudinis Galenus luculenter admodumdemostrat se petippitudo,οφθαλμιLGraeci nominant, phlegmone proprie esteius mebranae qua corneae tunicς adnascitur,quam ob id GrFi επιπεφυκο-,Latini autem adnata ala adhaerentem,alii albam,barbari continctium appellant. Adnatam& adhaerintem, quod oculu totum seric5tineat,& vicinis partibus committata Albam autemacia r ut alibi fusius docuimus.Cornea verdot & id obiter dicamus,nomen suum aco nus1 militudinequam gerit G sit .Haec enim tunica ea sede qua oculi nigrum,seatris consistit, in cornu imaginem degenerat,quod in laminas diuisum, & exacts leuigatum,vitri alicuius loco lucernar accommodatur, pellucidumque est.Ex accidetea tem totius oculi, quod nimirum aliquam eius partem,nempe adnatam, cupet, morbus est.Deinde exemplo viceri scomeae idipsum Galenus ostedit. Genitenim inter dum ut cornea innica pro do laboret ulcere, dein tota ab eo exest, aliquid ex iam
ca ρος sub ea sita est,it Grecisi-ο lsis,Latinis Uuea,quod vuς folliculo,aquopia cuius quo firmatur extractus est,simillima sit,procida Ndistorqueaturpupilla.Quae
126쪽
non est nisi ramen vue Haec enim in medio foramine peruia est, quod minimum
in oculo apparentem efformat circulum,& pupilla nominatur.Merito aut vuear procidentiam,ab erosione cornec facta pupillet comitatur distorsio. Peri enim nequit Popilis distortis vivuea procidatini si mox pupillae sequatur diuulsio. Horum vero trium vitiorum,
quodlibet oculi ex accidente vitium Aqu8d aliquam totius oculi partem similarem
occupent.Vlcus enim & erosio corneam , procidentia vueam, Adistortio pupillam. Vnus itaque compositionis in instrumentariis partibus morborum modus est, quum Codi16sitionis duo,simul miscentur morbi, quorum alter primo ad similarem, ut phlegmone, alter morboru in in-verd ad instrumentalem ut luxati pertinet. Alter compositionis modus,in quo plures quidem miscentur morbi,sed neuter nisi ex accidente ad instrumentalem partem refertur,ut est ulcus,verosio corneae,procidenti avum, te distortio pupillae.
d si itaque unamquampiam ex ipsis compsim infestaverit morbus, is
quoque ratus instrumenti ex accidenti morbus erit. Ubi vero complures ,sed --
gulae si His morbis laboraμerint, sic quos totius infrumenti composituου momous erit. Ufac esse ita fors tulerit in oculo,neque enim i sibilis est potbesisset e morim lippitudo, m erosio corneae, G procidentia vuω, σβ fionis aliquod initium,quod neque unus, nequesim exsit morbus, Omnibus manifestum est. Appellabit autem hunc qui 'iam compositum oculi morbum
cibus vero non unum compositumse plures dicet esse in oculo morbo in diuer se spartitas consistentes. hil autem refert quatenus ad curandi indication is varietatem pertinet,cui gravita haec omnia inquirimus , ne νηπι fuerit compositus moris siue plure pugnanti curatisne indigentes. Plenius vero de iis
in libris quos de medendi ratione inscripsimus disseremus. Inpraesenti autem se
mone, hoe tantum demonstrasse indicasse sulficia probabilem virosis habere
sententiam, m qui plures esse in oculo morbos arbitratur,m qui,ut unu est in-Drumentum quod labora ita unum quoque morbum esse compositum autumant: quando, ut dictu est, plures in ipso particulae laborent.
Pergit Galenus in explicatione eius,ut sciamus qui morbi compositi ex accidenti,& Qurdo morbus qui primo D proprie stat totius instrumen Linquiens. Si unamquampiam ex ipsis similaribus instriamentalem partem constituentibus, compositus morbus infestaverit, stemmdu,&qua. ut ulcus 8c erosio corneam,tum is totius instrumenti ex accidenti,propter causam iam do ex accidente. saepe expositam,morbus erit.Vbi vero complures infestaverit partes,sed singulae tamesingulis morbis laborauerint,lt sic quoque totius instrumenti, oculi nimirum, compositus morbus erit Verbi gratia, si pie 'glon,&lippitudo in adnata oculi tunica, in cornea erosio,in vum procidentia,&initium suffusionisiquae non est nisi lenti humo- suffusio quid. risin corneaiuxta pupillam concretio fuerit, neminem latebitilum neque unum, neq; simplicem esse morbum.Hinc est quod alius quispiam hunc compositum oculi morbum vocabit Alius vero paulo curiosior,n5 unum compositum, sed plures dicet esse in oculo,in diuersis ipsius partibus,ut iam est expositum,consistentes morbos. Nihil tamen refertiquatenus adcurandi indicationis varietatem periinet, cuius gratia haec omnia inquiruntur, siue unum compositu siue plures, pugnantibus remediis indigentes,dixeris morbos Quippe siue unus compositus,siue plures esse morbi dican-rur, eadem tamen erit communis medendi indicatio,nempe eius quod laedit per con- Communis m-trarii admotionem ablatio.Perpetuo enim verum est hoc tritum in scholis medicor 'ino xkaxioma,Contraria contrariorum sunt remedia.
127쪽
Qi mi admodum igitur simplicium morborum alius quidem primo totius in-
frumenti morbus erat, velatis usio :ause vero ex accidente, ut cornea ex is
ram ita compositoru- morborumpropri' quidem totius instrumenti erui, id complures eius particulaue simia infestant ex accidente vere,qui in una quapiam
simparticula compositi morbi cons si veluti lippitudo quae adnata membru-Hlemone co-'pHemone est. Etenim phlegmonen esse compositum vitium demonstratum est ροῖ λ νηφ in eadem etiam me una vicus suboriatur, Hirofecto magis compositam morbum particula ipsa sininebit. nihilominus totus ipse Otaus composito morbo laborare dicendus est Et huiusmodi quidem ex accidenti retius instrumenti sunt compositi morbi. t ij per quos uno tepore multae particulae I boran ipseram instrumentorum primo sunt compositi morbi, atq; eo magRDa est alim quiuis simpliciumno ex accidenti, fedprimo tot in infrumenta morbus
'erit,ut in ocHopter sum, sumsio,rb S. Nam horum quilibet proprius s
ocesi mo n. t quum omnes H concurrunt, compositum morbum proprium ocisti efficiunt.Hae si quiς utatur metbori, omnes instrumentorum morbos compositos facile inueniet. Mihi vero omnespersequi componeresupervacaneum videtur.Si enim quisti simplices omnes morbos cognouerat, oe eorundem tam et, a, .es ρ rionis modum, satis idoneus erit qui in is particulatim se exerceat. Proinde si is excitabit. duntaxat quae in hoc libro scripta sunt quis legeri nihil utilitatis reporta bi ni lurimum in istis se exercitauerit.
Qisd paulo ant8 obscurius, hoc nunc clarius ab oculos ponit Galenus, nempe ' ex compositis morbis nonnulli primo totius instrumenti sunt morbi, aliqui vero ex accidente,inquiens.Quemadmodum simplicium morborum alius quidem primo ac proprie totius instrumeti est morbus eluti suffasio, quae morbus es in numero: alius vero ex accidente, ut corneae exulceratio: hic enim morbus uni alicui, nempe ad- his i ta iis, mi ,instrumentum constituenti parti, i md: dein per eam toti etiam instrumento lataiεtita. inest, ideoque non totius oculi per se morbus est, sed ex accidenti: ita etiam combicomposissi positorum morborum proprii totius instrumenti sunt, qui complures eius partes uno eodemque tempore infestant,idque eis magis, si particulatim quiuis simplicium non ex accidenti, sed primo totius instrumenti fuerit morbus t pterygium , suffusio, A rhoeas seu angulorum imminutio. Singuli enim horum quum sint morbi in numeriaecidente. ro,totius instrumenti primo sint morbi necesse est.Ex accidente autem totius instr menti compositi sunt morbi,qui in una quapiam ipsius particula consistunt, ut lippitudo quae adnatς membranae phlegmone est,adeoque compositus morbus. Phl gmonen autem esse compositum morbum capite pricedenti demonstratsi est. Quod si vero in eadem adnata,vicus etiam fiat,sic profecto multo magis, quam si sola phlegmone laboraret ipsa particula,compositum sustinere morbum dicetur . At nihil minus totus oculus composito morbo,sed ex accidenti,infestari dicendus est Caetera hac methodo si quis utatur ,facilla omnes compositost instrumentorum morbos d Prehendet.Quapropter omnes percensere ac persequi, merito & rectissim8 Galeno visum est superuacaneum sor8.Si quis enim omnes simplices morbos cognouerit, re Expeditissma deinde quo pacto inter se componantur didicerit,satis idoneus erit, qui in particularibus se exerceat.Expeditissima igitur via,& ratio compositos morbos deprehendedihendemia est,ut primum simplicissimos quosque morbos admutam coguoscamus, dehinc v,
128쪽
rios compositionis ipsorum modos contemplemur, quibus scilieet eopulata , quibus minime possint.Quaproptes Galenus hoc loco nos non temere diligenti G& strenui navandae operae adhortatur enim obiter,& veluti per transenna,vt dicitur unc& alios sequentes libros inspexerit, it semel duntaxat Iegerit, nec se exacta diligentia Gidue in ipsis exercitare studueri nullum certe ex hora lectione tacta reportabit.
Claudii Galeni pergament, de morborum
t quidem qualesquesint omnes morbi per genera ac steries simplices um compositioriore iam ubro explanavi-d-Nmus.Reliquum est vis utorum causaspersequamur πιο Ia mplisi Pus, similaribus nominatis animalis parari deinde ad composita instrumentalis transibimus.
Breuissime quid superiore libro docuerit,&quid in eo qui sequitur sit traditus,G Ienus hoc loco mostrat. Proinde epilogum it dicendorum propositionem in se complectitur.Nam quum in eo qui praecedit libro quo qualesque sint per genera ac species digesti omnes tum simplices,tum compositi morbi declarauein,in eo qui hunc sequitur ad eorum morborum qui diuisione inuenti sunt inquirendas causas, idq; eodem quo supra ordine, progreditur.A primis enim A simplicibus orsus particulis,d inde ad compositas transit, Muniuersiam de causistractationem ea legeabsoluit.
Posteaquam tetur demonstratum est de sententia rerum, qui substantia I 2
nerationi ac corruptioni obnoxiam unitam esse, alterarique arbitrantur, omnem odsimilarus plicis aemum iudicio corporis morbum, vel intemperieri quandam Meles, vel partium continuitatis diuisionem: de illorum autem sententia qui non ν- nitam esse, sed pacuum quoddam otium Omni corporum concretiona antextum putant, moderationem meatuum, sensibilis unitatis selationem incipiamus nunc singulorum morborumprioris h potheseo quam nos veram es credimus,causas considerare. ant autem,υt arbitror, quatuor quid simplices, oequatuor compo it in sente mmim aliquando immodice vel calore duntaxat, vel Pre,aut in altera oppositione vel humiditate, vessiccitate . . ccidit vero
nonntinquam ut duabus simul qua litatibus auctu, morbus calidus simul oesi cu velfisos e siccus es callidus m humidu velfigidus ct humidussit.
Co MM ENT AE tinctorum qu in simplicibus similaribusve partibus accidunt genera de utriusque sectae seu hypotheseos sententia enumerat. Prioris quippe sectae viri, qui substantiam ortui & interitui obnoxiam unitam esse iterarique arbitrantur,omnis similaris simplicisve sens iudicio partis, duo tantsim genera morborum esse statuunt, nempe intemperie te partium continuitatis diuisionem. Eius autem sectargutores fuerunt ex
129쪽
philosophis Plato &Aristoteles, ex medicis Hippocrates,Galenus,Paul Aetius, dic teri serὰ omnes.Hinc est quod Galenus,lib.3.de diffe.pulsuum ita scriptum reliquetiti
Quidam,inquit,in quorum etiam nos sumus sententia,aerem unu esse corpus undique sibi continuum, quod nusquam habet quicquam intextum,censent.Ηi itaque sartita- . tem in similarium partium temperie ac unitate statuetes, merito duo in iisdem etiam morborum genera esse affirmarunt,intemperiem nimirum,& unitatis diuisone .C
terum quum duplices esse constet partes similares,ut praecedentis libri capite tertio copiose a nobis expositum est,alias quae reuera sic vocatur,alias quae sensus duntaxat i Al essu, sis his Vidςnxur,non temere factu est,ut Galenus hoc loco adiecerit, lite ver
is tatista: ahi πρόραιεισιν,id est,sensus iudicio.Alterius seqae homines qui substantiam non lsen duo itidem in similaribus partibus morborum genera esse dicunt,meatuum sciti ilicet immoderationem,te sensibilis unitatis solutionem. Neque ab re dicit Aerumqhoc est eius quae sensu percipitur unitatis Nam de illius sectae hominum sententia nulla est lreuera unitas quae soluatur,sed partes substantiae vacui cuiusdam interclusione sep irantur.Huius autem sententiae autores,vi lib.I.de elemetis A lib. I de simplicium moraldi.facul. p. II.Galenus attestatu fuerat Epicurus,Democritus,Asclepiades,Leucidipus,li Mnesitheus, qui corpora nostra esse diuila, it nequaqua unita,propter vacuum te inane spatium quoddam illis interspersum,trinsertum dixerunt, per quod san8atomos,&insectilia corpuscula vagari ac volare crediderunt. apropter apposita a lmodum hac Galenus usus est dictione συγκρι ra, hoc est,cocretione. Nam animanti ε- σογeps m. corpora z cap. s.praecedentis libri dictum est, predicti autoris σιγε --,quasi co lcretiones quasdam ex corpusculis insectilibus ὀζ tumoribus, nominabant. Atque hae' quidem fuerunt,ut etiam lib.I .de naturalibus facultatibus Galenus testis est,tsi in medicina, tum in philosophia eorum qui aliquid de natura tradiderunt, quique saltem quod dixere intelligerent,& sequelam eorsi M proposuerunt,non modo intuere tur,sed etiam seruaren duae sectae.Nempe altera se um substantiam eam quae generationi,& internetioni est subiecta,totam tum unitam esse m alterari posse proponit:altera immutabilem, inalterabilemque,te in tenui dissectam, tum vacuitatibus quibusdam interceptam statuit Caeterum quum priorem sectam veriore,ut reuera est, Galenus creda altera neglectate priterita,quot de prioris sectet placitis sint tum ii plices,tum compositi similariu partium morbi,memoria repetit,breuiterque recenset.
CAPUT II. nam iptar singulorum dictorum morborum generationis mcaufeiam consideremu sumpto ab eo morbo inim, quam immodici caloris intemperie confiniit. Ulparet autem in reliquis omnibus
corporibus quaesti splus satis iis, caliscunt, vel ex motu quoda a
geri ca re vel ex putredine, vel ex vicinia alterius corporis calidioris, vel ex conssipation vel ex alimento ad calefaciendum idoneo.
Simplietum qui in similaribus consistunt partibus morborum causas expositurus p ta es inest, Galenus, b eo qui di qualitate,&potestate sua caeteris omnibus prista immodico niti
maliti , eat, mirum calor tractationem exorditur Nam ut inter primas qualitates caliditas,Gale. diris e cistis no in libello de artis constitutione,& Aristotele. . meteo. cap. r. ὀζ. a. de generatione les. testibus, omni uestinicacissima:ita etenim qui ab ipsa proueniunt morbi,omni usum quinque eatae. pemiciosissimi Mimamque inferunt noxamHuius aute hoc in loco Galenus quinq; praecipuas causas recense nempe morum,putredine,calidioris alicuius corporisvid niam,constipationem,& idoneum alimentum.Atque ob eas quidem causas no solum nostra
130쪽
nostra,sed vomnia alia seipsis plus iusto uicalescunt, ut exsequentibus dilucid8 a
Ex motu quidem, veluti in is qui quovis modo exercitantur,m in lapidibus, Μ μ aut signis inter se mutuo attritis, flamma ventilata, putredine autem ca- Putredo. lefiunt tum reliqua corpora omnia,tum maxime semina, Vercora. Ego quideridi aliquando columbarum amputrefactum arsisse.Quod vero G calidio- Calliarem eos rum corporum vicinivroxima quaque cessan omnibus patet, qui balneah Solem ae liuam, omnem ammam ad memoriam reuocant.Ita quoque si Ron auo: mae tempore in ampla domo ira succendas, obstruens omnia ipsiuslyramenta, intus calorem colliges.Si vero ubique aperta liqueris,nihil amplius seceris. De eodem sane modo oe balneae atque camini, suum antus coaceruant calorem E quibus euidens est, conssipationem nonnunquam adaucti caloris causam esse. Manifestum vero quod a materia Foque calor augeatur . Nam calami aridi Alimentum siue .
facile maxima ammam excipiunt.Ligna vero viridia, praesertim si plura id,' inieceris, aliquandiu quidem flammam tum grauant ums ocant,demum veri
Quum ea quae per exempla fit doctrina,Galeno etiam ipso lib.f. the.metho. pH. Doctisnam arest omnisi sit optima & expeditissima,ideo hoc in loco,qua ratione praedictς quin- exempla fit om-que cauis externae in corporibus immodicum excitent calore familiaribus admo-- dum atque a philosophis demonstratis,st experientia cognitis exemplis comprobat. Principio autem motum esse caloris causam tribusostendit exemplis, exercitio, lapia Motus loris dum aut lignorum mutuo attritu,& flamma ventilata. Singula nanque horum caloro excitare possunt Qus enim exercitantur corpora,spiritu A sanguine, ut libro secudo, de tuenda sanitare,capite secundo, fusius Galenus docet, per uniuersum corpus dissu sis,seipsis calidiora redduntur. Ex attritu autem lapidum aut lignorumaer qui inter cipitur attenuatur, attenatusque vehemeter calefit quod copiosius sectione prima,problemate.ss Alexander Aphrodyseus, tradit . Flamma vero sufflando excitata, quς in ea partes igneae sunt difflantur magis, sibique mutuo occurrunt, sicque vehementiris calefaciunt.Sed causas horum omnium philosophis it ociosis hominibus disquirendas relinquamus,quum medico satis sit experientia cognouisse motum,praedi rum trium exemplo Morem in corporibus excitare posse. Atque hacten de motu.Ex pu Putredoήtredine calefieri corpora,semina & stercora abunde testantu haec enim putrefacta ita incalescunt,ut instar fumi,Galeno lib.i .de disse.seb cap.s attestante, multam evapo rationem in sublime emittant non parum mordacem ae dolorificam, &si quis proxim8 accedat,nares oculosque lardentem.Ipsa etiam stercora tangentibus adeo calida sentiuntur,ut qui longiori tepore manus A pedes admoueat, exuratur. Calidiora autem quae sic putrescunt corpora ideo fiunt,quΘd extraneus calor uniuersiam substantiam eorundem occupet.Sci de putredine paulo post plura dicemus. Q od vero ali- colambinastes quando columbarum stercus putrefactum arsisse uiderit Galenus, id clarius libroo de tempe.cap.2.iis exponit verbis. In Mysia,inquit, quae Asie pars est omus hac aliqua- ,, do ratione coflagrauit. Erat proiectum columbinum stercus, cui iam putrili excal nsecto ac vaporem Oenti,& tangentibus admodum calido, in propinqua fenestra lae- ,, ra ita ut iam contingeret eius ligna quae large nuper resina illita iserunt. Media igi- ,,
tur state qua Sol plurimus incidisset, accendit tuta resinam,tum ligna .Hinc amem di, eclares quaedam aliq,quae prope fuerant, D senestrae nuper etfam resina illitae, iacile is