장음표시 사용
131쪽
ignem conceperantiatque ad tectum usiue summiserant. Vbi autem excepta semel a tecto est flamma,celeriter in totam domum grassata est.Ηaec ibidem Galenus. Porro se ex calidiorum corporum vicinia proxima quaeque calefieri,omnibus, qui balnea et stiuum Solem, Si flammam in memoriam reuocasipatet Siquidem ab iis omnibus vicina quaeque incalescunt. A constipatione autem augeri calorem hypocausta, te caldaria nostra abund8 docent.Si enim hybemo tempore ignis accensus fuerit, obstr Gs omnibus quae in Illis sunt spiramentis, necubi frigidus aer permeare queas, intus protinusexcitari ac colligi calorem comperies.Si vero spiramenta no obsti uxeris,sed aperta,liqueris,nihil sane profeceris. Calor enim difflabitur , ac frigidi aeris ingressu abolebitur .interiam vem calorem augere posse,stipulae ac aridi cesami satis testatur,ib enim promptε in se flammam excipiunt,ais adeo flammς materia praebent,illam. augent.Id quod etiam faciunt ligna arida,i etiam viridia Quinquaenim aliqua diu haec ipsa flammam grauant,ac suffocant, tamen tandem calvicta flammam in se suscipiunt,eamque augent.
Quo igitur pacto singuia borsi in animantis corpore perficiuntur mi quistia
im immodica exercitation. Uinfatigatus est,is immodicu calorem, hoc est,maiorem quampro naturali habetis, m in musculis, tu in articulis sininetHi em sunt qui primo motum excipiunt. Etsi caur illic manseri nec ultra progressfuerit, priusiuaper totiι animariscorpis arguitur Olu fuerit,lafitudo dant ut id ' Iuod synim,eritSi vero in totum extenda tur corpus,mourus ipse febris novi, natur,quae totius ammmis immodacus quida calor est.Ita ira quos,quae caloris qui in corde efferuor quidami iis, ob immodica motu inge-άper totiι cor pindi 'ersu febre accendiciam ea etia quaputrescunt in animatis corpore,ca Iorem quedam immodicum in Espartibus in quibusputressunt,esciunt: quemadmodum m eo elat herpetes, is culi,phlemone, phragethia. Hac quidem uniuersum corpus quissimul calefacimis, rem excitare solent. Porra quonam pacto tertia causa in animantibus immodicum calorem excitet, ex iam
dictis manifestum est,m ex iis quaeddu es appellantun Nam in bubonibus,
ibi mone,emipelatis, en omnibus adeo calidis morbis , se perpars contingensiae continua inprimis calorem sustipi deinceps vero etia vicina arti tradi arsiae rursus isti quae ipsa equitur: ita ad principi si insiti caloris perueniente
intemperi totum corpus celeriterprincipe pathemapercipit. rerum diutum in beis apricis mora,nudis quidem, uniuersam aliquando cutem immodice cale faciti at iis qui vestitisun caput tanta xat, atque hoc malum adinio vocatur. Si vero totum corp occupet unc febris accenditur. sertum vero genus causa
quae insitum calorem immodiceDccedit, in restigerationibus oe ac rictionibus feri videtur . Quippe quiliam immodice rixerit, aut in aqua quae aluminis naturam,vel a iam huiusmodi facultatem babesinat erit, Urino ac dens cutem conranget, qua transti reconsueuerunt intus cohibebuntur . Q mofulionis 'eciem referunt quae ibi sunt cumulata febre procreabunt Quot γ' cies causarum qua immodicum calorem intacerepossunt,siunt esculentorsi acres. caei quesitares,veluti alborii portarum, ceparum,stidiraru aboram
132쪽
omnium. Nam ct borum immoderatior U ,febrem nonnunquam concitauit Et quidem calidae potione velan umi ueteris, m acris imbecisto corpori liber bus oblati, medicamenta acri siue amulet sue venena fuerint, hominis
Hactenus Galenus quod quaevis praedictarum causarum externam in omnibus comporibus calore excitare queat ostendit.Causas tamen cur huc ipsum excitent, philosophis discutienda & inquirenda reliquit unc vero quomodo iam dictς causae in ani- Μommantium corporibus calidos excitant morbos demonstrat, a motu exorsus Si enim quispia immodica exercitatione usus,fatigat' est, is certe calorem maiorem quam pro naturali habitu,tum in musculi tum in articulis sustinet Hi enim sunt, utpote motus voluntarii instrumenta,qui motu plus c teris partibus sustinent Quod si calor exercitatione immodica excitatus,in musculis,&articulis manserit, nec ultra progressus seeri sed priusq in totu animantis corpus spargatur solutus fuerit, Graecis vim latinis lassitudo nominabitur,vi lib.3.de tuen.sani. p. .&lib.4.cap.1.copiositiostedit Gale- ribis, nus.Qu'd si vero calor in totu spargatur corpus,febris morbus ipse appellabitur, quaeno est nisi immodicus animatis calonvelint sect.I.apho. comme Is. ait, natiui caloris .h, Sic sane ira interdum,ubi nimirum causequς hanc concitauit,
133쪽
, Fut Estai habent.Atque hinc est quod sal,eo quod quicquid in corporibus humidum inest id
quodammodo absumat,&quod reliquum est substantiae solida adstrictione sua con-Ah πε traha sua conditura carnes seruat,& a putredine tuetur C terum ambientis aeris hutemum puri miditas, adeoque externa,quatenus exiccari notissinit humora incorpore redundan- D RG Uam,eatenu Galeno ubi supra etiam attestante putrefacietem vim adiuuat. Iuuat igitur externum humidum putrefactionem,non autem efficit fallem per se, sed exacti- dente,quat unus scilicet humiditatem excrementiciam, quae putredinis veluti materia est, uel ac conseruat. Vnde palam fit omnibus, medicamenta quibus putrefaciendi vis inest necessari desse calida te humida Calidaint substantia mutent ac putrefaciant: humida autem,ne putredinis materiam exiccent,sed humoru redudantiam foueant, lac tueantur.Proinde verissimε a Galeno lib. .t .metho.cap.s dictu est: nia quae sputrefaciunt,ex calido Si humido hoc pati utur. Externum autem calorem ac humidum putredinis esse,ad eum quem diximus modum, opifices,experietia ipsa omnium .imaxime conuicit. Videmus enim aeris c5stitutionem calidam it humidam non
tum omnis generis putredine sed te magnas procreare pestilentias. Contra a frigido
A sicco aeris temperamento,nihil putrefieri experimur quotidie.Borea siquide fiante, qui natura frigidus D siccus ventus est, omnia quam diutissim8 imputria duram. Austro autem,qui calidus ichumidus est, spirante,omnia secillime putrescunt.In sum ma,ea quae putredini sunt obnoxia, durare in temperamentis aeris Bigidis diutissime. neminem praeterit,atque id magis bi eiusmodi ventis ventilatur.Contra,in humidis Iac pluuiis tepestatibus facillimὰputrefieri nemo est qui ignorat. Vt hinc omnibus sit AHumiditU G- euidentissimum, humiditatem externa, de Galeni sententia,putredinem no per se effi- ubes h νω cere,sed eX accidente,quod scilicet putrefaciente vim iuuet.Quocirca iniuria, ac plaeficit, se ex ne contumeliosi sunt inanes Galeni nonnulli,qui illum, quod nihil nisi a calido li' id u- humido Ze id quidem per se putrefiat,statuerelais3 affirmant.Hanc enim no esse eius sententiam, quae sect. 3.apho. commen .li .scribit,&quae pauid ante citauimus,luculen- ter conuincunt, ut prolixiori ad impudentis huius mendacii confutationem sermo- .. Σ', opus.C.eterum ea quae putrescant in corporibus animatiu posse efficere imam,itum immo modicu calore in iis partibus in quibus putredine cocitant, erysipelata, herpetes, cam dicum calorem buculi,&id genus alia inc5textu a Galeno recitata,euidenter admodsi ostendunt. Na 6 ' febre quil haec omnia excitent niuersum cς pus cateiaciat necesse est. Unde etia co- stat quona pacto tertia causa,vicinia nimira, immodicu excitare in animatibus calo re queat. Siquideab ea parte in qua praedicta mala consistunt, in proximas semperde- ἔγ--. riuatur calor, donec uniuersum incalescat corpusqu9d etiam in adustionibus Solis Adesu propriὰ vocatis,accideresolet. Nam quu haec ipsa, ut capite quinto prioris etiam libri mostratu est,n5 sit nisi permanens in capite ex ςstiuo Sole excitatus calor, facile sub- inde in vicinas diffunditur partes, queadmodu luculeter in contextu Galenus os edit. co sata. Q rtum genus causarum calorem immodicum accendens est constrictio,&refrige- ratio.Nam utraque cutem densans difflationem humorum prohibet, intusque suis- nosa excrementa detines,sebre succendit, id quod accidit crebro iis qui in alumino- sis se lauant aquis,quemadmodum de Albulis lib.8,ther.metho. cap.2. ubi ex professo Alimenta. de febribus ex constipatione natis agit, historiam recenset Galenus. Quintum causarum genus immodicum calorem inducens est esculentorum acris, & calida qualitas, veluti alliorum,porrorum, ceparum,&id genus aliorum,de quibus in libris de alime. facul. D de boni&mali succi cibis copiose tractauit Galenus. Potest autem horuim- moderatior usus febrem excitare.Calidae praeterea potiones sicuti veteris vini M acris, liberalitis imbecillo corpori ingesti Hoc enim vinum calefaceressum experietia, tum Galenus alibi copiose admodum demonstrat. Postremo acria etiam medicamenta, ut
ausi tu. sunt amulata et ut Graeci vocant M.qΠηρια Sic aute appellant proprie,Galeno libis. Ampis . de Simpl.m .faces autore edicamela,quae aduersus venena & fascinationes valeta
134쪽
Item venena, vel ut G es nominarit δυχι κρα Taliaautem sunt quae latinisvenena- inlc pestifera nuncupantur medicamenta se quibus libo de tempe cap .Et libr.3. cap.I8.lc sequentibus aliquot abundε Galerius agit.
Cur igitur,inquiunt, non semper ob quamlibet dictarum causarumsuccenditur febris tam quia esse cis cause quantita3 inaequalis est, tum etiam quia est quem ipsa corpori infert, magnam in maioris manoris ae ratione disse bi
rentiam admittit a praeterea quod uniuersum animantis corpus alterum ab aetera utrimum H fretio eo, qu)dve promptius,vel ius anaturaei habitu de flectat Quemadmodum igitur haudd ita quamobrem non omnis motus la*tudinem Oicit edtibipi e constat neque musiculos,neque articulos unquam fatigari,nis ipsorum natura a multo, stratori motu vincatur:ita coguare Oportebat,neque linitudinu assectu nisimagnitudinem, V statu dignam moram habuerit, tu corpus vitiarerisse. Vel exiguus quidem motus lassitudinem ess-cere nequit Gigua ero ia udo succendet omnino febrem aut motus quidem effectus cum a liquo comfertur,ta ludo aute minimes Quod vero athletaris corpo
radiuturnos a m vehemetissimos motus citra fatigatione sustinerepossunt, quod nos priuat paulo supra conoetudinem laborauerimn, flatim aegre sertamus,omnes,etiam rudissimi sunt, intestigunt. Proinde nihil mirum est , si fatigatus aliquis haudquaquamsebrisit erit, aut enim leuis fuit lasetudo, aut
non ita diu durauat, aut corporis robore Verior: vel si exercitatio ipsa breuioris tempor ueri neque Mesemens,at e imbecillin quam pro me citata natura, nunquam sane i tudinem eoicietiti vero in igne,re omnium essicacissima, videre est, es enim restigeratos calefacerepotest,nisi cir tempus, robur obistineat.Siquidem redeuntes aliquando ex gelido aere rarusper maxumam flam mam ne molestia transferimus. Neq; etiam quamlibet materiam prompte ac--quasticendit. m aridi calam ramo protinuε o Arsu accendunturiat humida viridiaque ligna ut accendantur livori tempore,fortioreque amma indidem.Ouo pacto totum nihil horum in igne mirum tibi videtur, miraris tamen in Iasiitudine quod indigeat maPitudine, Gr tempore, ' corpore quod facile queat accen dis Verum satia uerit te nulla huius rei admiratione capi, sed quodnam an mantis corpussuapte natura facile calem quod non ita facile, considerare. Sed de hoc Mac audies. Inproenita vero nequaquam mirum tibi vinatur quo acturum es quidpia indiget tempore, est magnitu an ac praeterea ut proxiimumsit et,quod vi patiatarsit idoneum Sine enim iis nec ignis combure - p. Vre, nec adi secure potes nec aliud quidpiam vel icac sem,in id quod ipse sit validius ,aut si non suppetat tempus notatu dignum,mt.Lucernae a tu flamma nunquam confertim oleum assundesine um aqua; nes radio lapides caretentabi tantum abest ut domantem Pediaris. si dine aute calorem,
gus,ac idgenus alia,febrem semper osse accendere putabis,etiamsiexi a sum. σ brevi damant tempore, o siue uniuersum corpus ad suscipiendam ω -
135쪽
brem ineptum sit ,siue noni Quod enim iam calidum est, ut immodice calescat
magispranum θὶ , quemadmodum .dum , ut immoderatius ingeretur,
d vero econtrario se habet, ineptum est,usque adeo fluida, rudis s eo rumui huiusmodi perquirunt dubitatio. Qui autem nihil dubitant, sed promptis
acs teruepronunciant,mbit eorum quae iam dictabunt febrem unquam exci- stupidita, mise tarep se, horam pidatis quatim mi stratione contentio pero odium meretur.
πώ - ό e u Horum sophismata solutabunt in altero volumine, quod de procat arcticis, o i. h. iis ii, ii Vi st, Mi tib se , ut hodie loquBntur,deprimitivis causis secripsimus. Neque
m nunc erores refutare sed vera duntaxat docere instituimus.
Tacitet obiectioni hoc loco Galenus occurrit.Quippe cur apr dictis quinque cause l. non perpetuo accendatur sebris,longa& dilucida enarratione usus, rationem reddit. Tres autem eius rei causias, ut breuiter quod copiosissime Galenus agit explicemu 1, ii 'νερ ' affert,nempe esse istricis cauis imbecillitate, affectus quem ipsa corpori infert parui ais acceruia- tatem,& corporis ut a habitu naturali deflectat. Na ut no omnis motus lassitudinem inducit,sed necesse est ut sit multus M vehemens' ita etia lassitudinis affectus, nisi magnus sit,ie moram effatu dignam habeat, febrem nunquam excitare poterit. Proinde ut motus affectuscum aliquo consertur ia etiam lassitudo . Utraq; enim ut Graeci dicunt m soli,&ad aliquid reseruntur. Corpus autem alterum altero promptius aut aegrius a naturali habitu deflecti, hinc fit euidentissimum, quod nos priuati si paulo supra consuetudinem laborauerimus, statim moleste seramus.Contra athletet diutum nos simul&vehementissim s motus citra fatigationem ac lassitudine, sustinere possunt. Porro quod propter tres causas a Galeno commemoratas non semper excitetur febris,igni qui ad agendum est efficacissimus,satis confirmat. Siquidem is refrigeratos calefacere nequidnisi & roburi&tempus obtinuerit Neque etiam quamliber materiam accedit,sed eam duntaxat, quae ut accendatur, flammam in se suscipiat: apta ut se, aliqua est. In summa, ut res aliqua quidpiam faciat tribqs opus erit, vehementia, tempore,&quidpia habilitate ad patiedum,quemadmodum exemplis aisquot in contextu luculenter de 'iti EbL monstrat Galenus. Notandum vero hoc loco erit ante ignis exemplum in Grsco ALee locus expen- dino codice inserta esseh cverba.GmnaMάψει πυρελχ'αν et σπανο σιγμαἶς hc G MDkερρς.Quae temere si, ni repetita, ideoque ab antiquo interprete, & a nobis etiaomissa A praeterita. Quod sixeris in cotextu esse relinquenda hcc verba quis praefra'cte admodum contendat, hoc ei minime permittendum erit. Nam manifeste falsum asserunt,nempe,quod lassitudo febrem accendat etiamsi exigua,&breuis temporis est, ac robore corporis laborantis imbecillior,nisi per interrogationem legantur,eumque verborum sensum exprimant Si exercitatio ipsa quς nec diuturna sit, nec vehemen , excitare febrem nequit,quomodo lassitudo febrem accendet,quae exigua est,& minimmediuturna,it robore laborantis corporis imbecillios Atque hactenus de iis qui dubitant de causis febrem excitantibus. In fine Galenus ad eos diuertit qui nihil omnino dubitant, sed prompte&proterud pronunciant; nihil eorum qu dicta sunt una, istari: τὰ quam febrem excitarς posse: fuerunt efiim Sophi aliquot, qui constanter negabant posse fieri mota a causiS externis sebrem , aliosque morbos ullos fieri posse . Quorum absumm ob negantes. pinionem in libro de causis procat arcticis, seu ut hodie loquutusiprimitivis, Galenus copiose admodum consutauit. Quam ignari autem omnium rerum fuerint, facile vulgatum hoc dictum declarat, Qui nihil scit, nihil dubitat Nam hoc hominum ge- In temerarios, nuS, quibus Omnes bonet artes, ac ingenii perspicuitas & acrimonia desunt, arrogans, temerarium, & impudens admodum est, ideoque ad inscitiam suam velan-
136쪽
dam,R ad se ostentando plurimis fucis,& technis utuntur, quoque sunt imperitiores,& solidae doctrinae minus hauserunt, eo sunt audaciores, A ad se veditandosmagis apponti QDcirca deomnibus,quod vere Galenus hic testam prompte & proterve pronunciant,nec sunt alii sui confidentiores,ac loquaciores, ut qui iisce artibus & popularem auram,&potentum,si Diis placet, gratiam ac beneuolentiam venari studeat. Horum cert8 stupiditas i reetissime Galenus ait, serationem,contentio vero odiuRursus ivtur ad id quod vibiu positum erat redeamW.Erat autem, ut ambit Anobis propositum singulorumsimplicium morborum causag tumpraecedem Duaeranis mor
tes,tum euidentes explicare.Non enim fortassis inutile fuerit eos qui ita pes
euitat ratia appellationes diffinxerunt,imitari Eos latur qui in anam i co A Wsue asymmemo*spraeternaturamsint, causaS praecedentes mmi-εride te nant. Qui vera ext secus adueniant, cir vehementer corpus alterant immutantque, euidentespraeincipientesque causas appellant.
C o M ME N T DVniuersum morbificarum causarum numeram in duo tantum redigit genera, atq; ta bis se alterum earundem genus quod in animalibus consistit, caulam praecedentem, velut Pr eden aut hodie loquuntur,antecedentem,siue internam vocat. Alterum autem quod extrins cus aduenit, externam causam, seu more recetiorum,praeincipientem, primitiumve Extrema eulage. nominat. Verum non hoc duntaxat loco bi ex professo de causis morbos procrean- pr m plena ineura testatur Galenusmempe lib. primo therap.method.cap.8.3clib. 4.de rue .sanitate, cap .Item in commentariis in librum secundum de natura humana Hippocratis in 1.& s.commentario aphorismi Vt hinc plurimum errare palam fiat omnes medicos recentiores,qui tertium genus morbos procreantium causarum,quam illi continen-tientem eati tam tem elint illorum more dicam,coniunctam nominant,de Galeni sententia confin egestatuunt.
Σerunt.Nam si ullam causam in morbis cotinentem statuisset Galenus, cert8 res ipsa, imo necessitas, M tractandi series, ut hoc loco eius,perinde atque aliarum duarsi,mentionem facere postulasset.Quu vero ne uno quidem verbo huius meminerit,nullam prorsus esse in morbis huiusmodi causam,omnibus est noti stimum. Quod certe aliis in locis,nempe capite primo libri secundi paradoxorum, item in apologia aduersus Montuum,& annotationibus nostris in primum,& quartum Galeni de sani. tuenda libros, fusius a nobis est demonstratum.Omissis igitur iis omnibus quae locis iam citatis de continente causia 8 morbis tollenda diximus, in praesentia eas tantum obi ctiones,quas pro tuenda continente in morbis causa Franciscus Valleriola, singularis eruditionis D candoris vir,in suis doctis sane commentariis affert, diluemus, quarum
haec prima est os,inquit Valleriola,credimus ex internis causis unam aliquam inue- in morbis caulaniri,quae affectui ipsi functiones laedenti proxima,St immediata sit, quam colunctam rect8 nominari liceat, nec id Galeni sensis repugnare.Haec ille. Cocedimus autem tibi primuin. doctissime Francisce aliquam reperiri causam,quae affectui actiones I denti proxima,& immediata sit, dici vero hanc ipsam colunctam,minime tibi permittimu . Na causa Ar ubi, 4, ta quae affectui actionesi denti seu morbo proxima Mimmediata est,Galeno nequaqua deti Arima est, coniuncta, sed pricedens appellatur.Id quod pes ostendit eiusde locus qui est in cap 88. artis medicae, ubi ita scriptu reliquit.Iam sectum atque erustentem morbum curare ' 'oportet: sed eum qui nondum est,at futurus est, ne fiat, ab eo qui est in corpore affe- P ct prohibere decet.Eius aut qui adhuc fit, quod quide tactu est, curare, quod autem 'futura est,netat prohibere.Prohibetur vero sublato eo affectu, a quo fieri consueuit. VHuiusmodi aute inectus causa pr cedes nominatur. E quibus sane verbis primu luco
137쪽
meridiana clarius est Galensi proximam A immediatam affectui qui laedit actionem,
siue morbo causam,non coniunctam,sed praecedentem vocare.Deinde hinc etii m nifestum fit causam coniunctam no ideo ita appellari, quia proxima sit morbo, aut 'inter hanc,le morbum nihil interueniat:hanc enimGalenus προηγουμ ui,non moge His appellat: sed quod essentiam rei, ut lib. I. de causis pulsuum cap.i idem Galenus attestatu contineat, ita nimirum,ut hac ipsa sublata,simul etiam rem ab eo producti sublatu iri necesse sit. Hinc rectitis latiniscontinct, quam coniuncta vocabitur,quod:-- etiam eiusdem definitio satisconfirmatiquae eiusmodi est. Continens causa est, quae quum praesens est,morbus quoque adest, quum tollitur, morbus etiam una aufertur. Sic igitur morbi essentiam continet hoc genus causae,ut ea non pr sente,morbus ad-ρjf- esse nequeat Quod quum manifestε lalsum sit,ex permanentia enim n umero rerum, morbus est:hoc est earum quae sublata etiam ea unὸe nat sunt causa, permanere ac durare possunt,quandoquidem affectus sit, ut fusius cap primo libri dest . disse.dsmonstrabimus:consequitur nullam plan8 in morbis esse continentem causam.Atque inde etiam perspicuum fit,quant sim ad euitandos errores conserat,propriis uti vocibus Nisi enim hoc genus causae coniuncta recentiores appellare voluissent ἐnungeo demetiete peruenissent,ut aliquam talem esse in morbis sibi temere persuasissent.Con tinentis enim nomen ne id facerent eos pulchre monuisset. Sed de primo Valleriolae argumento satis. Alterum quo in asserenda continente causa utitur argumentu,
eiusmodi est In phlegmoneseit,is humor qui propius Iaborantem locum abscedit,&iquo protinus affectus functiones laedens sequitur, coniuneta illius causa merito dici poterit.In pleuritide,exempli causa,vitiosus succus membranae costas vestienti inh rens, pleuritidis continens causa erit Siquidem quum priter naturam sit ut morbum esse oportet,aut morbi causam ut sympto .Moctu autem esse nemo, nisi insanus, dixerit,quumno ab eo humore, Ni md membri functio laedatur,sed ab affectu potius quem is concitauit humor,nempe oborta phlegmone.Hactenus Valleriola,cui vidi lucide respondeamus,animaduertendum erit, neutrum quod in producto ab eo ar- gumento assumit veritati consonum e .Neq; enim humor qui laboranti loco adhaeret in phlegmone, in pleuritide, verbi gratia, vitiosus succus membranae costas se cingenti inhaerens,continens causa ed morbus est. Et morbum quidem esse nemo, nisi insanus negauerit,qudd nimirum illi morbi definitio optime quadret.Quippe humem mcir is, siue sanguis qui parti laboranti affixus est,ac vestientem costas membrana Ob- ββ sedit eruet,distendit grauat,adeoque phlegmone est,utpote quae,Galeno,etiam capde inaequali intemperie autore,non nisi calida cum affluxu humoris intemperies ea se stit.Haec autem,quod experientia ipsa confirmat unctionem primὀ,& per se, nullo. alio interueniente laedit, morbus igitur sit, D minime causa morbifica, necesse est. Quippe causa per se,& primo functionibus haud incommodat Humores autem partibus laborantibus affixos &inhqrentes esse morbos,lib. II.therap.metho cap. IO. Obstructionis exemplo luculentissime Galenus ostendit. Nam ibidem obstruentes humores,aut id quod ab illis tactum est,morbum,adeoque obstructionem nominat.Obstruentium autem humorum affluxum, seu adhuc affluentes humores, causam praec dentem, vel ,ut hodie vocant,antecedentem.Sed instat Valleriola, humor , inquiens, laboranti parti infixus,morbus esse nequit, propterea quod affectus siue morbus ipse qualitas quaedam sit,uti in praedicamentis Aristoteles asserit, humor autem morbum inserens, inhanens, impassiisve, substantia, igitur ut morbus sit fieri haud potest. H c ille.sed notandu initio erit,Valteriolam non recte humorem inferentem ma nisiZ, bum,& laboranti parti inhqrentem impactumque inter se confundere,quum diuersi ' sint, diuersasque appellationes, quod obstructionis exemplo iam manifestῆ ostem dimus, sortiantur. Quippe morbum inferens humor, causa pr cedens seu antece dens, impactus autem,& laboranti parti inhaerens, morbus est,& nuncupatur. Nunc
138쪽
ad rationem Valleriolae respiciamus Haec quidem si procedit,&firma est,tum nequepterygion,neque calculus in vesica,neque suffusio morbi erunt: quod tamen capite octauo prccedentis libri Galenus disertὰ affirmat:sunt enim substantiae, hoc quidem membrana,ille lapis,haec autem humor. Vocirca fallitur hoc loco plurimum Valleriola,& cum eo magna recentiorum medicorum turba,qui non animaduertunt hanc Galeno ρο-
voce Δαθεσιν seu affectum, secus a Galeno ac Aristotele usurpari .Hic enim pro qualitate quae facile a subiecto amoliri potest, accipit. Ille vero pro omni eo,quod natiua corporis temperaturam&structuram turbare ac destruere,actionesque laedere potest, siue idipsum qualitas,sive substantia sit,ut fusius capite secundo prioris libri diximus. - Caeterum quae de spiritu flatuoso ad continentem in morbis stabiliendam causam G. deinceps Valleriola produci sect sept.apho.comm . tricesimo abunde colatauimus, no est igitur cur hoc loco repetamus. Pergit Valleriola,& Galenum in morbis continetem causam statuisse ex primo de pulsuum causis libro probare conatur, ubi ille sic
scriptum reliquit.Tertium quidem est causarum genus non in pulsibus modo, sed in 'aliis cunetis, unum quod primum & praecipuum est,quod quidem continens appellat: Pcuius inde appellatio deducta est,quod illorum essentiam contineat,quar,ut modo di 'Σimus,generationis est causa.Haec Galenus. de constat, it Valleriola,non in pulsi- Vbus modo,sed Si in cunctis aliis generationis causas habentibus, quod Galeni verba a pertissime sonant,causas inueniri continentes,&primas, ibus eiuS qubdfligenera- Responsio. tio adscribatur.Si itaque in cunctis aliis,cur non 8ζ in morbis tales erit assignare causasZRespondeo verum quidem esse quod Galenus asserit in cunctis quae generationis causas obtinent,inueniri continentes,quibus eius quod fit generatio,adscribatur, u-s .Nulla nanque res est quae in ipso fieri essentiam sua possidet, ut sunt pulsus , actiones, pathemata,quq recentioribus,ut alibi demonstrauimus,morbi fientes nominam tur,ic symptomata, quin causam etiam continente obtineat.Morbus igitur qui est,in generatione,siue fiens,qui tame morbus dici non debet,sed pathema,ut capite primo libide simplo disse.clarius te copiosius dicemus,habet certe causam continente,quod scilicet non sit affectus,& onumero permanentium constantiumve. Sic certe febris quae adhuc in generatione est,causam habet continentem,quBd scilicet, ut etiam libro octauo the .metho .capite secundo testatur Galenus, dum aufertur causa, ipsa unaint reat. Non tame inde recte colligitur a Valleriola morbum etiam factum, qui est affectus,atque adeo res constans, A ver8 morbus, ut loco iam citato fusius demonstrabimus,habere continentem causam,quΘd nimirum morbi essentiam causa sua non co-
tineat,quandoquidem ea sublata quod putredinis exemplo Galenus in libris de cur di ratione inscriptis manifeste docet, morbus adhuc maneat. Verum ad dilueta hac alteriolae rationem quintam,in praesentia quae adduimus lassiciant, quod alibi illa copiosius consutaueramus, it insea latius diluemus Caeterum quod V iteriola subinde symptomatis quae sunt actiones laeste,continentes causas adscribit, nulla cosutatione eget,qudd nimiru idipsum libenterilli concedamus.Non est tame cur ob id mori symptomata bos etiam habere causas continentes fateamur: neque enim instar symptomatum fluxiles,mobiles, instabile M imperfectς sunt,atque in ipso fieri duntaxat essentiam sua eausas eb Est, possident:sed fixi,stabiles,constante or persem .Quum itaque fateamur symptomata, aliasque res quae adhucin generatione sunt,& inconstantes, habere causas continentes, non debebant haec ita a Valleriola produci,quasi in uniuersum negaremus Galenunusquam causis continentis meminisse,quum nobis probe constet eius etia in seque tibus libris aliquoties mentione fieri,ne ignoramus illum peculiarem de continentibus causis librum exarasse.Ridiculum autem est,pace tanti viri dixerim, quod in fine commentarii sui attexuit Valleriola,sic inquiens: et extern iunt, tr prςcedetes caust, etsi ad cuiusque rei productionem non minimum operemur, eius tamen quod fit propriet te adequatae cauta non sunt, quum productaerei essentiam non contineant,
139쪽
quod coniunctae causae proprium esse vult GalenusHis san8 verbis Valleriola omnes reliquas na excepta continente,8 propriarum causarum numero deturbat, atq; adeo quicquid in iis libris a Galeno de causifexternis,le praecedentibus scriptum est labeis ei at,non tamen sine multorum risu,qui satis intelligunt nullam esse in morbis causam continentem, ideoque a Galeno hic merito omicim D praeteritam Si enim mombus,ut lib.2.the.met .capite tertio attestatur Galenus,&nos iam lapius diximus, ex
permanentium, Si constantium numero est,quomodo rogo continentem causam ha
bebit,quum h c ipsa morbi essentiam ita contineat, ut sine illa esse nequeat Praeterea si externa D praecedens, ausae non sunt propriae,quod asserit Vallerita cur igitur hie& alibi has duas solas,continente prorsus omissa,inter morbificas causas receis Gai lPutredo sebris nussAdh ccurlib.undecimo the.metho.capite decimo, putredinis,ρος ut ibidem pa- lcaui, πιας ς - testatur ebris est causa antecedens,curationem febris sanationi praemittenda esse docet,si eius causa propria non estp Cur denique eodem loco obstruentium humora affluxum,ut obstructionis causam antecedentem, prius quam obstructione sanet, pescendum,& inhibendum esse praecipit, si non sunt e propriarum caulara numero Ita sane ab iis causis pendere morbos manifestissime videmus, ut illis promtibus adhuc, morbi quos creant,curari nulla ratione possint,tantum abest,ut propriς dici nodebeant. Atque haec puto pro argumentorum quae pro tuenda in morbis causa con valletiolae loe'. tinente affert Valleriola confutatione sufficere. Venim quum ille de nobis eo in loco sit honorifice locutus,hoc illi reponemus laudis.Nos certe Valleriolae eruditione magni Acimus S admiramur,eiusque animi insignem cadorem agnoscimus, optamusq; ut omnes ea dexteritate dimodestia,qua ille feci nobiscude veritate erueda colendat:
nunc ad frigidum.Sunt vera m huius multae numero causae, veluti refrigerantiu vicini ciboru tu a Palatas et quanta confli alio,s raritaLaae praeterea ocii, ammodicus motus. Huiusmo
di enim occasiones,ignem quos ipsium extingunt Nam si exigus unae plurima
' niuem aut glaciem impona3:autfigida aquam infundas ipsam ilico extingues. rum si ambiens nos iner summefit fretas, qualu potissmum byberno tempore : apud rum est,non solum lucernam sub dio expositam,verametram omnem Pei exiguumprotinus extingui videbis. . seque ita quidem apraegelidoram vicini gnis vincitur, b eorum autem quae ipsum nutrire solent excessu, vel defectu, vel aliena qua litate ad hunc modum laeditur Si ligna multa confertim supra eriguam coacer aeris ammam, ob immodica quotitatis excessum, ipsam sus-cabissemdsi nihil omnino,ampauca admodum suppeditaveris,labescere vide',
bi idque ob alimenti defectum Apaucitatem ic lucernae sammam manui, inpericulo esse,ne extingua re videmus, opter o ij ipsius alimetiimmo- derationem Save enim ei oleum non libera iter adhibea me confertim infundaSI utroqueplurimum offendes modo. Asiargum siti exabueris materia sed qu, suapte natura nequaquam ardea vel non nisi difficulter, ilico ipsam flammo norem reddes eluti si oleum aqua mixtum in ignem esskndas . Porros etiam aerem qui fammam circudat obturaveru ac nimium rarum effeceris, videbis fidquoquesammas confestim inur,c ne extinguatarpericluara. turatur
140쪽
temsi medicam cucummiam velfurnulam in quo carbones extingumar , aut aliud eis odi circumponas . Sic etiam si camum foramina obstraxerissis plurimo Sole, ex Uiuo, CT aprico loco ignem accendas, aut marerem es teram flammam Edmoueas, videbis etiam tum seinorens ammam tabescere, eo quod ab extera amma. t te fortiore, rariis ut, m vehementer discutiatur.
Neque hoc in obscuro 6hs eam ventilaueris, hoc est, moueris, quidem modice id feceris, augebas veri immodice ventilaueris , dissolues, ac dissipabis . Ita edi ventos,siquid illam iuuare debent, flammasemper m δεδηe restondere oportet. Si vero maiores sint quim illa queat sustinere, ipsitim distergunt, non
ventilant.Hinc manifestum est ammam aduentitio motu indigere,ut increscat,
non tamen Immodico. Nam quae omnano no ventilatur, eleuet quae vero ab emterno motu immoderatius irruente ag3tatur ea dissipatur,s disiatitur.
t e morborum causes,qua superiore,c lidorum inuestigahurus Galenus, principio sex causas frigidas ignem extinguentes, nepe frigidorum yicinitatem, alimentum, constipationem,raritatem mmodicum otia. & immoderatum motu esse ostendit. Ignem vero frigidorum vicinitate extingui,
:mplis aliquot ab experientia desumptis dem strat, quae cum plana Se perspicua Π
1LLIt,explicationem nullam requirunt De Istro hoc tantism annotanda esse duximus, προ celebrem hunc Germaniae nostrae fluuium, ea maxime parte qua Illyricum alluit sic appellari, ut Plinius autor est, Alio nomine Danubius dicitur. Alimenti autem exces- lib. op.is. sum D desectum ignem extinguere, exempla a Galeno producta luculentissime declarant. Diminuitur tertio ignis A in periculum ne extinguatur deneni si aer qui flam- consti=atio. mam circundat medica cucurbitula ut furno in quo carbones extinguntur id enim Graecis πινά ς,κπνιγέα Phauqrino, & Suida testibus significat circunposito ob- struitu Pari modo si fornacis,& camini foramina passim obturaveris, ignem extingui necesse est .Raritatem vero ignem extinguere inde patet.Siquis in multo Sole, M 'U' aestiuo,aut aprico aliquo loco ignem accedat aut alteram maiorem flammam adhi- Molache t,tunc minor tabescet,quod a maiore rarior fiat,& vehementer dissipetur. Quod
immodico motu ignis extinguatur iidem manifeste satis explicat Galenus. Ab otio vero immodico extingui hinc palam ficiSi enim omnino non ventilatur, & sufflando excitatu elanguescit .Qus quum omnia sint perspicua,& intellectu facili ma,in iis G
narrandis ut plus opere ponam necessarium esse non censemus.
Per primam sane causefci ab omnifigido quod extrinsecus tu olo con- a
tactu,tum potentia occurrit,s m morbus procreasitur. Sic aliquis in rigida aqua natans laeseus est,aut perperam lotus,autperfrigus ite aciens. Quo damvero priusquam domum reuerterentur ortuos se noui Obsecundam aute causam nonnulli apoplexia, aut morbo commati correpti puni, aut motus sensusve noxam *biem aut alio quo ampacto ex ebrietate refrigeratisiunt.ΩΘnqua vinum si moderate Amatur insitum calorem auget, vi quod sit maxime familiare alimentum, metiam optimi hucci cibus, O qui plurimum Atmeti animali praebet immoderatius ingeritur,filydorum morborsi causa erit.Praeterea quincunque vel comedantur vel bini tur naturasti lora, interstrodorum morbo'