장음표시 사용
91쪽
-pusseus iudicio compbsitum dixit Nemeenim,ut metipse pauid post fatebitur,e quisito de simplicibus&compositis partibus sermone in hoc libro opus est sed satis est,si consideretur,rium pars aliqua sensus iudicio simplex et coposita sit. Qeterom,
morbos compositarum partium utrique sedis esse c5munes,&numeroquatuor, huc in modum Galenus demonstrat.Quum,inqui omne corpus sensus iudicio compositum,ut functiones suas prob8 exerceat, quatuor indigeat rebus, primo quidem, ut noex quibusiibet,& ut sors tuli simplicibus particulis sit costitutum Hoc est ,necesse est ut conformatio ipsa componii corporis sit decens& idonea: id quod se ubi congruentes A maxime idoneas figuram,cauitatem, peritatem & leuitatem habuerit Habebit autem haec omnia, si ex iis,quae illius sun ni maxime congruunt,partibus fuerit
conformatum Secundὀ,ut non constet ex numero partium simplicium indeceti.I decens autem erit,si aliqua pars abundet ut deficiata errio, ut non habeat indecem tem magnitudinem:id est,non sit supra modum auctum aut minutu. Quarto, ut non quemvis copositionis modum obtinemhoc est, positum situm ,8t consensum naturalem sit nactum:palam omnibus est,in iis quatuor generibus, nempe indecentico formatione,numero,magnitudine,& compositione,omnium instrumentorum compositorum morbos contineri,quod iis quae sequuntur, per singula horum genera ac tdifferentias gradiens Galenus, luculenter admodum demonstrabit.
Di etia vero per singula genera haesunt.Inprimo auide,quod dictu est, limi deces particula forma corriyitur,pgod vel figuram indecente, vel concauitatem, luel meatum accipiat, vel aliquid horam,quae adesse debeat, amiserit. Ex hoc etia
genere est a 'eritas eius, m leuita quando non commode permutantur. In altera
Aute genere quod in numero simpliciam'primarum particularum est, duplexerit morborum disserentia,aut quia deficit aliqui quod adesse oportebat,aut
.. limiat qaod non erat necessarium.Et in tertio quoque genere, quod in m it
dine consisti, itidem duplex est disserentia Quippe si maius fa quod minus es
se decebrit ut e diuerso minus si quod maius Use expediebat,uniuersum infra mentum non ese habebit.In reliquo autem genere morborum,in compositione, aut naturali situ variato,autpartiu inter se consensu,disserentiae constitiatur.
. Compositorum instrumentalium morborum in singulis quatuor pisdictis ge- neribus differentias Galenus hoc loco receset.In primo enim genere, quod fit quam: do decens particulae forma corrumpitur, adeoque indecens conformatio appellatur, quatuor sunt differenti*Prima,figuraindecens,quando scilicet natiua particulae somma deperit,aut aliorsum quam pro naturae modo mutatur atque peruertitur. Secuda cauitas indecens, quando meatus seu concauitas aliqua immodice patet, aut in aretae cogitur Tertia speritas indecens,quum particula natural quis, fit aspera Quarta I utiatas indecens,quando particula natura aspera,l quis fit. In altero genere quod in simplicium partium indecenti numero consistit,duae sunt differentiae. Prima, quado deest quidpiam,quod adesse oportebat.Secunda, quado abundat, quod abesse erat necesse. In tertio gener quodin parum conueniente magnitudine cosistit, similiter duc sunt differentiae.Prima auctio bi maius fit,& ad maiorem mole assurgit, quod minus esse decebat.Secunda diminutio, quando minus fit,quod maius esse oportebat. In quarto TI - genere,quodnon est nisi indecens impositio, duae quoque disserentiae reperiuntur. Vna indecens positus,ubi a naturali situ euariat membru)ta ut se um spectet, quod deorsum sisti, nutare debeat,&contra.Altera, indecens consensus,quum Partes in-
92쪽
ter se non rect8 coh rent. Exem pia singularum differentiarum infra,capite nimirum septimo M sequentibus,Galenus multa proseret.
madmodum vero imorum instrumentorumsingula ex plicabiu comporibus,vel recta Nel vitiatam compositione ortiunmr, atque ex ipsis,ut vel sana 'sivel aegra obtinent ita rursus ex iis et sprimis instrumentis ecuda coa- sescunt. Uculus enim, vena,m arteria ex primorum instrumentorum numerosvnx di tus autem ex secundorum,atque hoc mos etiapes, GTpede cruS. Nain uniuersumquae ex imitaribus partitus coaeessentibus, υnim actionisinati
creatasunt, interprima instrumenta censentur.ΩΡ vero rursus extis coponum se ada.
tu tametsiquam mari e uni totius instrumenti actioni deputata sunt, inter se
cunda connumerantur idem vero tum horum instrumentam, tum primorsi mombi erunt.Veriis de instrumentorum disserentia an alio libro distulatum est, quae quide exquisite ima sunt, ' quae ab iis secuta, tertia, m quartastatuere conueniat Quippe sunt aliqua quae ambiguas utrinque notaό habent,ut videantur tumprima,tumsecunda esse, tui praesens sermo eiusmodi exquisitam disputationem non requiri Id vero unum considerare oportet, simplex nefensus iudicis,an posito articula.Simplicis emni, primi, P. s diximus,mo sinatura lium elementorum asserent abunt distincti Composita aure reliqui,ssi viris
by thesi sunt communes; Nulia vero est morbi genu neque infimplicibus comporibus,mque in compositis, quod vir rue Aproprium. Diuidendi enim methodus,idferi nonpose demonstrari
Quanquam instrumentorum plurima est divirentia,sunt enim quaeda primi, qua - ihi fumisto,gdam secundi,& quaedam tertii & quarti ordinis tameti eorundem omnia esse eosdem plurimadifferea morbosihoc Ioco Galenus ostendit Perinstrumenta aute hic, haud secti quam in ca- pite tertio partes dissimilares,& reuera composiω intelligit:Exquisitam enim hoc loco instrumentorum rationem c legitimas eoru idem t dictum est,ssifferetias ostendere conatur. Atque ea quide rationevena D arteria,etsi sinius iudicio simplices sunt, composit adeoque inst umenta appellantur Primi autem ordinis instrumenta sunt primi ordinis itiquae ex simplicibus partibus coalescentibus nius actionis gratia creata sunt. Secundi ordinis instrumenta sunt,quae exprimis iam dictis instrumentis componuntur Te et ztii ordinis,quae ex secundis inuicem nexis constituuntur. Id quod testahtuh etiam ea quae idem Glenus in fine libri primi de elementis scribit, inquies Patribus inhilaribus,, grati natura creauit, perficitur Hisrursus inuicem compositis, alterum instrumentu ''maius efficitur Atque illisiterum inuicem connexis, totius corporis constitutio per scitur Verbi gratia ustulus e &arteri ex primora instrumetorsi sunt numero: Quappe musculus ex came simplici es fibris,quae sunt ligamentoru Mnemorus Galenoetia lib.2. de tempe.cap. .test exclusis amen venam A arteriata surculis,quae reuera simplices partes non sunt,c5stat Vena aute Marteria, ex mebranis A fibris compositae sunt. Singula itaq; tria iamcomemorata instrumenta ex similaribus simplicibusve partibus,vel recta,vel vitiata cisositione sortimur ilex ipsis, ut vel fana,vel aegra sint, obtinent: uniusque actionis gratia,creata sun musculus scilicet voluntarii motus Gna distributionis sanguinis, arteria aute spiritusi vitaliu causa Digi usaute ex secudo rum instrumentora numero est, quod scilicet ex primis instrumentis,musculis, venis,
93쪽
secundorum,qui primorum morbi,quatuor scilice conformationis,numeri, magnutudinis,acco ositionis.Vetam de instrumentorum differetia,alio in libro, nempe ut metipse in lib.1.de elementis testatur Galenus, de administrationibus anatomicis,porum iniuria amissi sunt,duputatum est.Ιbidem enim dictum est,quq sim,rimainstrumenta,&qu ab iis secuda,quq item terii Aquaria.Sunt tame di ambiguas utrinque notas habent,ut videantur,tum prima, tum secuda essita,ut est musculus:is enim ex primorum instrumentorum numero erit, set reuera similaribus fibris nimirum &carne simplici,est compόsitus,consi Exsecundorum aurcm instrumentorum ordine erit. si ut exurimis instrusupra ostensum est,non sunt reuera partes simplices, sed ex imitaribus, nepe fibrist membranis composit ,ideoque prima instrumenta.Proinde si mulauium prout in se venarum id arteriarum surculos recipit,expendas,ex secundorum instrumentorum: line erit Sedp'sens tractatio tam exquisitam de instrumentis disputationem nεὶ uirit.Quippe hoc unum hic considerasse satis erit,num sensus iudicio simple aut mposita particula sit.Simplicis enim,hoc modo, partis morbi,naturalium elemem
um,calidi, rigidi,humidi, & sicci differenti sunt distincti. Vt enim quatuor sunt turalia elementa,ita etiam quati, obsunt primi partiu,sensus iudicio, similarisi mo
tione,numero magnitudine,& compositioneandecentibus,sensus Iudicio composit sparticulae proprii sunt morbi ulluni vero est morbi genus, neq; in simplicibus partibus,neq; compositis,quod utrisque, simplicibus scilicet&compositis, sit proprium Habet enim quilibet hanim parti uiroprios sibi tantum,it nulli alteri, morbos. Ve bi gratia,similaris ex prima hypothesi,latitudinem A angustiam.Ex altera,calidsi, set gidum,humidum ut siccum morbum et Comp6sita vero pars, quatuor genera paulo ante recitata trique sectarie hypothesi communia ullus est itaq; morbus,qui sim
plicibus Acompositis partibus proprius sit, id enim diuidendi methodo aduersatur Nam inter alia praecepta quae diuidendi methodu perficiunt, Aristotele & Boetio in lib.de diuisionibus, testibu hoc haud restremum est, quod solae quae per se sunt, siue propri disserenti ad diuisionem legitimam sintinumen tacludd scilicet illae unius eiusdemque rei substatiam copleant. Hoc est, per proprias differentias diuisio facienda
est,quoties per differentias genus distribuendum erit. Propriae autem sunt,quae suapte natura, ea quaesub eodemgenere iunt separant, ut rationale,.8t irrationale,hominem te equum.Hinc omnibus palam fit, differentias ea quae inter se oppositae sunt, genus ipsum commodissime diuidere posse Quare rationale id bipes,quanqua animalis dinferentis sunt amen ad diuisione ineptissimaesunt,qudd sibi inuicem nullatenus opponantur Vtigitur rect8 procedat diuisio, primum necesse est,ut disserentiae perquas genus inspecies diuiditur inter se oppositae sint.Quocirca omnibus hinc constare pii Misserentiis genus aliquod diuidentibus,utpote inter se oppositis,nihil essepropriss
pone Proprium enim est quod omni,& soli Asemper inest.Si soli inest,iam cert8 il lius contrarioseu opposito inesse nequit. Si enim risibile rationali propriu est, adeoq; orruit rationes Mesoli rationali, ac semper ei de conuenit Nationali conuenirς ὀζ in e nequit, alioqui idear duobus contrariis propriu esset quodnon solum dictu ab-
94쪽
vnam es simplicium m compositorum corporum commune mortigerius, me ex ordine primorum, uesecundorum, siue tertiorum sint, quod nunc dicere . thodus iaciro inueniendi etiam hunc morbum bol commune quod omni-bAspraedictis partibus inest Si enim quam secundam naturam se haben atquid ipsis inest commune, quod actionem, vel vium a liquem, animala praelat: omninσvirqae si idipsam corrumpatur, munis quidam ipsis morbin constituetur. vero hoc est, quod omnibus commune existit Singula paratum unitas, quanaquaeqW'radita fuerit,una esse, unam actionem vel usum perficere dici tur.& vero haec ex aliqua occasionesoluatur j a istiuspartis morbus est. Quam autem in singulispartibus appellati οη sortiatur hic morbu paulops , ubi iadictoram generum disserentia iis particulares fecies dissecuerimn, dicemuri
itaque hoc et Hamur misus apriori sepothesi exos. Duo
itaque in hac similarium corporum erant morbr,in meamum m de consipientes Unus,eorunde latitudo, alter vero angustia.
friusque vero horum,duplex disserentia Angustiae quidem,corporisndiquei Gesum confessus, mi oram meatuum obturatio.Latitudinis autem,
95쪽
corporis ad omnem panem extenso,ac ipsorum meatuum veluti expαnsio, ex elementorum, quaepropriis corporas plicia, oeprima appellari assueram, concidentiaefacta. mqua existis compositasunt concretiones vocant.
Principio huius capitis simplicium morborum,qui in similaribus accidunt pa tibus umerum ac differentias ex priori hypothesi,seu de prioris sectar sententia, colligit.Dictum enim supra est,iudicio eorum,qui hanc sectam excolunt, duo esse similarium corporum prima orborum,qui in meatuum immoderatione consistunt, ge
nera,latitudinem,& angustam. Vtriusque autem horum generum duae sunt disiere tiae.Angustiae,corporis undique in seipsum consessus, si ipsorum meatuum obturatio siue obstructio.Graece enim est ἔμφραθσ.Necesse enim est si meatus angustiores fiant, ut idipsum accidat bifariam .Prim6,quando corpus undiquaque in seipsum cosidet. Quaecunque enim in se resident, h se meatus,si quos habent mittant, aut salte quam prius habuerint angustiores naciscuntur.Quod in spongia maxim8 videtur, quae etsi seraminulenta admodum est,tamen pressa in sese residet Secundo, ubi meatus obturantur.Si enim obturantur,angustiores quoq; fiant portet. Differentiae veris latit dinis itidem duae erunt prioribus plane contrariar, nempe corporis ad omnem parte
extensio, ὀζ meatuu expansiomeque enim melior nobis vox occurrit, qua reddamus dictionem απε αν,qua hoc locoutitur Galenus .Extensio itaque,--σινvocat G
lenus,corporis consessui nisi contractione appellaremus,contraria est.Nam ut in cinsessu in se residet corpus,ita in extensione partes qu resederunc iterum extendundusile a seinuicem disiunguntur,adeoque earunde meatus aliores sunt. Expansio autem meatuum,obturatui leu occlusioni contraria existit. Vt enim in obturatione, meatus qui sunt in partibus simplicibus et primis,quae elementa vocantur,angustiores reddu- tunita quando praedictς partes in se concidunt, meatus expadutur, latioresque fiunt. Caeterum simplices,prim siue similares partes,Galenus etiam Mementares,& sensibiti lia elementa lib. .de naturalibus lacultatibus,te lib.2. de elementis, propria hominis elementa appella quod etiam hic innuit dum inquit: elemetorum, quae proprie simplicia D prima appellari corpora asseuerant. Quasidicat, expansio fit,de prioris sectae sententia,non quando omniu rerum communia elementa c5cidunt, sed ea potius quq propri8vocatur similaria corpora. Appellantur enim it illa elemeta, sed, ut dicta est, sensibilia .Porro corpora animantium quae ex illis elementis coposita su υγα α id est,concreta,vel concretiones nominant. Quod clarius lib.s .de simpli medi secul. cap. et .vbi ita scriptum reliquit, Galenus monstrat. Methodici animantium corpora status immutatio.Et medicamela,quae meatuu miscet sq, corporis sta- tum praeter naturam se habentem immutant.Porro no solum sed etia
lamet amburar, &με προ ποιια Galeno libM.. metho.cap 4.dicitur. Pορο πο α autem exiguorum meatuum,status Vocatur.
4. In altera Opothesi duae etiam morborum sunt disserentia, interdum enim βcorpora solis qualitatibus alterantur,interdum vero substantia quaedam
mox praedictas qualitates obtine ad ipsa confluit. tque hic secundus modus,qui t more in corporib' excitat,ὰ nullo meditam ignoratur .Etenim e sipelata, len
mona, aedemata,ebmata, b getbla, ramae, elephanasciscabies, leprae, alphi, ediscimini,huius sunt generis, ac neminem latere possunt. . se morbi qui inhiaqualitatum intemperie consistunt,deprehense siunt dissiciliores, nisi quum pars
96쪽
i aptum m in id Diapraeter narurium est sexerit.Tunc enim facile ab ιμmnibus deprehendarum
Quae sint alterius hypotheseos seu secta quae elementa alterarioni esse subiecta statui simplicium morborum in similaribus partibus natorum differenti ,hoc loco re' this,ptata censet Galenus Duas autem esse monstra unam idem in qua similares partes solis tiuta. qualitatibus,citra humoris alicuius influxum iteratur.Haec solius qualitaris alteratio, intemperies nuda vocatur,a recentioribus vectimmaterialis,&sne materia.Alteram autem,quando substantia quaedam, pressissis qualitatibus praedit adsimilares partes ' θ' constuit.Haec intemperies cum affluxu neotericis autem materialis, aut cum materia vocatur. Atque haec secunda disserentia, quum in corporibus excitet tumorem,anullo medicorum ignorari potest. Ad eam itaque intemperiem cu aflluxu humoris, omnes tumores praeter naturam pertinctete sipelata,phlegmonae, caedemata,phyma ta,phygethia,&alii eius generis,qui a Galeno hoc in loco commemoratur, qui Stipsi, substantie vitiosae in laborante parte affluxum indicantre iis vero omnibus Galenus in libro de tumoribus praeternaturam,&lib 13. t .metho Sesidia. ad Glaucone,scri- , bit.Et nos etiam in compendio nostro re lib. quinto de medendis morbis, de iisdem copios8 admodum egimus,ut non sit opus, hic eos prolixita explicare. Caeterum qua 'omnes morbi a Galeno hic commemorati, sint tumores, adeoque substantiae, Sole meridiano clari us est,non omnes morbos esse,ut quidam,Aristotelis rationem secuti, a bitratur qualitates. Qui enim alias hoc loco phlegmonem, quam esse substantia nomo nescit ,tumor enim pr ter naturam est ex sanguine copiosiore ac calidiore fictus Galenus inter morbos similarium partium recenise potuissetZEt miru certῆ est, cur hunc errorem suum non animaduerterit barbara medicorum turba,quu tamen hanc intemperiem,quam morbum etiam esse fatentur, ipsi materialem nominarint.Si materialis est,quomodo qualitas esse potest Sed in re mani sestissima, ac supra etiam nonnihil explicata,non est cur longitis immoremur. Omissis itaque omni u a Galeno hic enumeratorum tumorum,propterea quod alibi,ut comprehensum est, abundὰ a nobis expositς sint, descriptionibus,hoc tantum in praesentia monebimus, pemeram in Aldino Gr co exempli i legi εςινοτε δε ρυκαστινοσί s ουσιασαυ ,ε latam' scri
τητο Quam quidem temonem sequentia satis confirmant.Caeterum morbi qui in sola qualitatum intemperie consistunt,non ita facile, quia nullum excitant tumore, cognosci possunt,nisi pars laborans plurimum in id quodpreter naturam est,deflexerit. Tunc enim facilὰ ab omnibus deprehenduntur,ut sunt ambusta,&vehementes re Egerationes,dequibus mox dicemus.
Qiuppe ubi calor in Nniuerse corpore revera se is nominatur: qui in saliis
partibus nonnunquam haud obscure appare Nam e crura iis qui vehemere praeter cosuetudine ambulaueriin ev manus quis Og plurim rem an
do,aut fodiendo iue aliquidia faciendo,exercuerit, bidiores ipsis labora tibus, se iis qui extrinsecus eos tetigerint,manifeste apparent QMdsiquistiam metuus tumor in partibus, ob affluentem aliquamsubstatiam cautam, oriatur, ad secundam morborum disserentia retinebit. Adprimam autem, e r illi omnes quos iam diximus, assenus qui ex ad ione Solis aut iviis calefaenio
ne sunt incendia ambusta nunquamspari vel in toto animalis πτο -
97쪽
referuntur. Calidam intemperiem interdum totum occupare corp us ,in eoque sic exuperare, ut eius functiones t dat:interdum non totum corpus, sed tantum aliquas eius partes inuadere monstrat. Si in uniuerso corpore consistit,actionesque eius impedit,s ris nominatur.Si vero in parties, verbi gratia, cruribus it manibus, labore aliquo latigatis,calor immodicus excitatur taccidit iis qui vehementer, lepraeterconsuetudine ambulauerunt ut manus plurimum, remigando, aut sodiedo, aut aliquid tale facita do exercuerunt:siquidem praedictae partes,ic illis qui laborant, de iis qui eos extrinscicus contingunt,calidiores videntur:tum illi nomen febris haud competit, sed calidi tantum intemperieS,eaque nuda,nominatur.Nam omnes illi,quos iam diximus, assictus,ex nimio labore excitati, or qui ex Solis adustione,aut ignis calefactione , visuiu incendia,& ambusta, in una quavis particula , aut toto animalis corpore relinquun. tur, ad primam morborum partium similarium differentiam referuntur: quod scili,cet similares partes, in iis omnibus solis ac nudis qualitatibus, sint alteratae. Caeterum notandum hoc loco venit,quod ubi nos conuertimus, ut sunt incendia D ambusta, Graece sit: οῖα αἱ τυφωδῶσ- πυρατωδεατ διαθέσεσσ Quare eos affectus, quos Galenus *ωstio nos incendia:& quos il-κατα-nos ambusta vocavimus, idq; sane t putamus,non inepte.Nam Graecisτυφουν dem quodiniui id est,incedere,coburere,ic ardere significat.Hinc τυ pu ς,τυς , τυς χευ'Typhos, typhones Typhoeus igneus,sive ardes Demo,Poetis dicitur Fuit is terrς filius,gigantsi omninser maximus ac immanissimus.Quo nomine factum est,ut hunc Pindarus 4. Olympiorum ode, ἐκατα κεφαλον οδιμον, hoc est, centum capitibus horrendum, Si prima Phthiorum)κατον-κάραγον,id est centicipitem,Sc ibide ode octaua , id est, multorum capitum nominet Latini poetae eadem de causa Centimanumvocat. Hic quum fratres a Iouefulmine percussos ulcisci voluisset,& hoc nomine Iouem in cer tamen prouocare ausus esse Iouis fulmine sub Aetnam Sicilia montem deitusus es quemadmodum locis paulo ante citatis Pindarus,&lib.3.Car.ode A. Horatius,&elegantissime lib.s.Metamorphociis versibus Ouidius indicauit. Vasta giganteis iniecta est insula membris Trinacris,& magnis subiectum molibus urget, Aethereas ausum sperare Typhoea sedes. Nititur ille quidem entatque resurgere saepe, Dextra sed ausonio manus est subiectit Peloro. Leua Pachyne tibi Lilybaeo crura premuntur. Degrauat Aetna caput sub qua resupinus arenas Eiectat fammamque sero vomitore Typhoeus. Quum autem satis ex historiis constet,Aetnam montem,igneos globos, it gamas euomer factum est ut Typhonem gigantem ei substratu,& sub illo humatum esse,Poetae finxerint,quasi ipse incendii illius esset causa, ac veluti reniteretur suggerenti flammas Vulcanoonde fiat ut inter luctandum,tanti globi flammarum in altum surgat. Prae' ' terea τυφώ Gricis,Suida testedde quod κεραυνου rasin id est vehemens, siue violenta fulmen significat.E quibus omnibus abunde patere arbitror, Galenum per affectus τυ p 2δε ir seuot nos conuertimus,incendia,intelligere flammas succension&ve,qu i Solis calore oriuntur siue sint sui na,sive aliae flammae ardetes. Id quod aliqui Graeci codices satis ostenὸunt, in quibus pro τυφωstair legitur κάυματα, id est incensi nes. Quanquam haec vox non sit legitima Galeni, ut quq ab imperito aliquo teme- τὰ in contextum sit rapta,quod hanc sibi aliquis,interpretationis tantsi causa, in margine libri adscripsisset. Quinetiam Galeni verba satis conuincunt, τυφωδῶ non esse
98쪽
nisi a Solis adustione procreatos assectus, quemadmodum πυρια δαὶς ges ab ignis ca mori μlare tantiasti enim aescius qui ex adustione Solis vel ignis caletactio relinqui inroe Iuti sunt incendia,teambusta, ut scilicet incendia, sit exemplum eorum affectuum qui Solis ustione fiunt:& ambussa, eorum qui ab ignis calore procreantur Proinde ut Galenus, per τυφω mir affectus,intelligit flamas succensionesve Solis calore excitatas: ita per mi τί 'idem, eas quq ab igne factet sunt bustiones intelligit. In summa ea quae alio nosiine Graecis ae rei uetuet Latinis ambusta dicutu Quod itidealiqui e dices Graeci demonstrant, in quibus πυρακτώσας legitur,quaedictio Graecis cobustio- nes significat, πυρακτέα, enim, Graecis comburo sonat Est autem &haec vox,quae itidem interpretationis causa margini adscripta fuit, temere contextui ab imperito aliquo librario inserta.Ηaec copiosius de signiscatione praedictarum duarum vocu dicere placuit,quod τυφοι ur dictio nusquam alias, quod sciam,nequein caleno,neq; in Aristotele occurrat. Aristoteles enim lib. meteor.3. capa. Typhonem,uentum esse impetuosum tradit,qui per gyros irrui suaque impetuosa rotatione,quandoque arbores eradicat,turresque claticit.Gellius etiam lib.16. cap.I. figuras quasdam nubium m tuendas , τυφῖνας Graecis vocari scribit. Si itaque depressis sinu arctius rotati venti esseegerint nube, sine igne vorticem faciut,qui aristoteli Jphon appellatur.At spiri oti quia, tus qui e nube detrahitur,ardens accensusque dum fuerit, quod quidem accidit si te- ristoteli,do altiKnuior efficiatur,eidem πρwέρ nominatur,quod uniuersa coburat, & aerem incendat. Plato etia in phoro,Typhona non flamma ex aere,sed ab exhalatione, vertice priuia quam incedatur,esse tradit.Typhonis igiturvoc philosophi aliter atque Galenus usi sunt.Caeterum si magnus aliquis tumor propter affluentem aliquam substantiam calidam, in particula excitatur,tum ad secundam differentiam morborum,qui in simiti Iaribus partibus oriuntur, pertinebit.
Eius vero morbi Di caetri contrarius est,nempesti di in extremis partiue
adeo subinde manifestus est a lectu vi ere ipsae emortuη deciderint. At in uni
uerso corpore, qualis es is qui in vehemensi re iter agentibus accidit 'Plurimi enim horum in ipso itinere mortem obierunt, ali vero priusquam domum reuersi essent, sonum nassis imortu elidique maruerui. Huismodi vero affectus etiam saepe iis qui comitiali morbo laborant, tremulis,m conuulsis a cadit.Porro eorum qua in itinerepropter rigus mortuisiunt,alij promoton alii
opisthotono dη distentione, alij congelatione correpti sunt, alis aporteriae quidpiapmile perpessunt.
Frigidam intemperiem perinde atque calidam nunc in extremis tantum corpΟ-ris partibus,nunc vero in toto corpore consistere,hoc loco Gasenus docet. In extremis autem partibus ideo maxim8accidit,qudd a caloris fonte, corde nimirum ipso, laesi Emi,pari longissimῆ absint.Ea autem frigi ni petiei species,ita manifesta est, vi & ipse ex- cibus in m trema, manus nimirum &crur'. ostigore emortua,nonnullis deciderint. Quod ipse cuida in vinculis detento,lictoris, qui illiusdeperibat uxore,malici λ&scelere,a instatu.cidisse,noui. De industria enim, miseru homine,nec vestibus1aec alia ratione a fi goris inclementia unitum seiddissimo in carcere, inscio ma*stratu,tam diu detinuit, quoad carnes uniuersit frigore emortuae illi 8 cruribus deciderunt . Nulla vero alia de cause homine ita duriter tractaui quam ut subinde huius uxore liberius abutincta se ille posset In uniuerso autem corpore accidit haec intemperies,iis qui in valido frigore iteriaciunt.Plurimos enim horum Galenus inipso itiner mortem,propter spi in tu λς rituum exti monem, sanguinisque refingerationem, obiisse memorat. Alios ve-
99쪽
ro priusquam domu reuersi essent,diuersorium nacti, semimortuos gelidosque planὸ apparuisse que nullo alio nomine quam quod pr viarsi, a nimio frigore,coarctati ne corporis calor nativus spiritusque animales diffundi ab omnes partes nequiverim. Cstera huiusmodi affectus etiam iis qui morbo comitiali corripiatur spe accidit. Naprincipio inuasionis morbi,semimortui ac gelidi planeque rigidi esse videtur.Itere mulis & couulsis Per reemulos autem,sive ut Galenus appellat τρομω- ,non eoS,qui ex quavis occasione,tremunt, hoc loco intelligit , sed eos tantum qui ob terrorem, aut metum incussum tremunt. Vt tremuli non sint in nisi timidi, Si trepidantes. Terrorem enim,ut in Tusculanis ait Cicero,pallor it tremor,& dentium crepitus cons qui ius Quippe per terrorem dc metum,spiritus,ut Galenus lib.2. de symptomatu in sis cap 8.testatur,lt sanguis, intrδ te ad scatebram suam reducuntur retrahunturque quo fit,ut partes in superficie positς,algeant.Porro qui frigidioris coeli inclementia in itinere mortui sunt, itemprosthotono,id est,conuulsione ad anteriora, alii opisthoto- .no,hoc est, couulsione ad posteriora,alii tetano te a distetione, hq c enim tria sunt c&uulsionis,ut alibi diximus,genera) correpti sunt.Alii congelatione, quam 'o'; Gale- nus vocat, laborauerunt.Propri8 autem Graecis o Uur, idem quod his ira zoui hoc est, firmitas, stabilitas, Si fixio,significat.Quumvero ita quae fiigore covcrescunt, eccomgelant firma quoque fiant ac stabilia, factum est ut medicis etiam,malum hoc in quo partes corporis prae frigore rigent, adeoque stabiles sunt, πῆ9σ, id est, congelatio, dicatur. Alii etiam ex iis qpi per frigoris vehementiam iter fecerunt, apoplexiae simiule aliquid perpessi sunt. Praedicta vero mala omnia ,aut refrigerato neruorum pri cipio, aut 0bstructis viis ac meatibus,per quos spiritus animalis in corporis partes di L funditur,obstructis, accidunt.
Porro in iis omiam quibus1 Numa aliquo succedit, multorum disestrahit intilligentiam , ut D toma putent morbum esse mi orbam ipsumo tomatu causam ne qui actionum noxa , morbos esse arbitrantur, is ij non ab re conuulscinem , sensum abolitum, torporem, id genus ab '. morbos vocant. Itqui nos ab initio, de nominibus diximus, ut in iis omnibus intelligemes, non de rebus ipsis led de nominibuN esse controuersiam . I
sis tamen flos quistiam reprehendet , qui suam in omnibus baud seruistb pothesin . Q nquam vero errant, tamen sapienter se quippiam agere putant Qiffine audire licet eos, quum interium diglingunt, dicentes . Si ex phlegmone nasiatur conuulsio, ipsam esse phlegmonis epigenema buccedens, Omploma. Si vero ex sela intemperie, morbum. Idem de febre quoque faciunt: quum enim sensibilem alicuius partis assectum siluitur,fγm-
poma esse arbitrantur, alioquin morbum, Spathema appellant. Ha. ἔγ-tur accusandi sunt, quod alienam confutationem non expectantes , ipsi in stipseos incurrunt. sem vero actaenum noxas, morbos vocari flatuunt,sicque
perpetuo faciunt, tale quid negligant, in nomini bin deceptos esse il
los, in rebus autem lsis inihil errare existimandum . Verum de medicis nominibus omnisus, abunde alibi diximus . Et qui quis ipsis recte uti volu rit , eum librum legat. In praesentia vero, de rebus enim confiderare con-
liam vi, sequentes praedictum de nominibus pactum ad eia quae sequun
100쪽
obitrensic repreheditplerosque qui symptoma esse morbil,& cotra morb5sympto tomatis causam putat, ' verbi gyatiasos qui couulsionem dixerunt esse morbum, filia gidam vero intemperie 'nde nata est conuulsio,morbi causam: quum contra intem peries potius sit morbus, ut quae primθ A per se actionem laedat: couulsio vero quod iam veluti umbra corpus, sequatur,actioque sit deprauata, symptoma. Caeterum is quem l qc loco G lenus taxat erro ad nostra Usque promanavit secula, ac nobiS cau- lantisi ad ho G conrinentis,sive, Ut ipsi loquuntur, coniuncti in morbis, assertionem peperit, v pro in uioquod infra copiosius demonstrabimus. Quanquam medici qui actionum noxas a bitrantur esse morbos,ut faciunt qui appellantur Methodicidi sane non ab reconuulsione abolitum sensum, torpoxem, Zc id genus alia, quod scilicet noxae sint actionum, morbos vocant.Praeterea quum acti es non sint res permanentes, sed essentiam suam habeant in fieri, merito etiam suis morbis causas attribuunt continentes Nostri contra,de sententia sui principis Avicennae, morbum, perinde ac Ga- Meshodi lenus, definientes,esse affectum a quo primitia vitiatur actio, nequaquam illi causam stestis morbis continentem , ud quae non sit rerum permanentium, qualis affectus, assignare possunt.Sed ea de re fusius capite primo libri de symptomatsi d fierentiis dicemus. Ρ - stio, xd num morbus sit in actionibus,,ut affectibus corporis quari endus nitio huius libri num dictum est.Quare noti de rebus, sed de nominibus potius est controuersia. Res enim ps s
non mutantur, siue affectui,sive amoni nomen morbi accommodes. Quod clarius buseCrpori, sit
libro primo therapeuticae methodi, capite septimodis verbis Galenus significauit. Illud, inquiens, omnino fateberis, aut morbil ipsum causam actionis laesae esse, aut Q irebis, est' eεtho quidem morbus est ipsa actionis laesio, affectum qui huic officit, morbi causam esse. uersia.. Existitque hoc loco rursus de nomine cὀntrouersia, ipsum ne oculorum affectum a quo visus laeditur morbum vocemus: an ipsum actionis vitium. Veram siue quis Mactionem vitiatam morbum dici velit, utique multo prius statuat necesse est, sani- Diatem esse naturaliter se habentem avionem: siue affectum qui actioni incommo- radat, multo quoque antὰ qui secundum naturam est, siue hunc affectum, siue constitutionem dici velit, sanitatis vocabulo appellet. Haec ille Quae ideo citaui, ut huic praesenti loco aliquid accederet lucis. Est itaque verborum Galeni is sensus.E si illi qui actionum noxas morbos esse dicunt , quod in nominibus tantum a nobis dissentiant, modo hypothesin hanc perpetuo seruent, a nullo merito reprehendi possint: tamen non est cur illi reprehelisionem effugere queant, qui suam in omnibus non seruant hypothesin . Aique illi quidem, eo magis sunt reprehG-dendi,quod quum maxime errent amen se putant sapienter agere. Non seruant autem suam hypothesin qui ita de conuulsione distingunt. Si ex phlegmone na- oes Am bypo scitur conuulsio, ipsam eta phlegmones ἐπιγένημα, id est , shccedens,&iymproma, thesin nos ex dicunt. Si vero ex sola intemperie oritur, morbum. Nam nunc symptoma,nunc vero morbum conuulsionem esse affirmant idque contra suam hypothesin,quae Metiones laesas, perpetuo esse morbos statuit, Hanc itaque si seruarent, nunquam conuulsionem, ut quae sit actio deprauata, dicerent esse symptoma. Quod incon uulsibne fecerunt, idem etiam in febre secere solent. Hanς enim quum sensibi lem aliquem affectum, verbi gratia, pleuritiri, peripneumoniam, erysipelas,8c id, ῆS genus alios affectus , sequitu , symptoma es arbitrantur, alioquin morbum, & pathema appellant. Sed hoc loco forteἘuispiam secum ita cogitabit, qui fix ut prisdictos Galenus reprehenda quum ipse haud secus ac illi, libro primo ad Glaucon emcapite quarto febrem symptoma. nQminet, dum ira scribit Febres quae ex phleg- mone ortum habent,phlegmone laborantium partium veluti symptomata quaedam risunt, morbusque aparte laborante dehominari einsere accipit, ut phrenitis, peri- is
pneumonia, pleuritis, & alii id genus. Quet vero ex humoribus acceduntur,& eo ipso se