장음표시 사용
171쪽
tus demonstrabimus. Ecquid enim fit dipsum ex aliquo,& alicuius gratia, dc per D Materia. liquid,& ab aliquo efficitur.Porro materia est ex qua aliquid fit,'erbi gratia, ligna, Gpides,domus sunt materia,velint nunc loquutur,causa materialis. Color item imaginis pictae, aurum phialae, aes statuar,nam quodlibet horum ei quod si suae generatio- 'i s. nis portionem impartitur.Vtilitas autem est,gratia cuius aliquid fit, ut vestis, tegendi i gratia Hoc aute gesinus ,Galeno in lib. de causis procatarchicis test variis appellatur nominibus Nam vel propter quid,vel finis,vel ut hodie nominant, causa snalis,& scopus vocatur.Sed praestat eius proferre verba. Vnum utique est hoc genus causarum,qudd siue id propter quod fit volueris nominare, siue utilitatem genera tionis eius,sive finem, siue intentionem, nihil differt. Intentionem autem interpres jκοπον conuertit, Hermolaum Barbarum fortε secutus, qui libro tertio Themistii ide anima,capite sexagesimo primo,σκοπον intentionem,& propositum conuertit.
Elius autem de sententia Giceronis in oratione pro Sextio, & libro secundo ossici rum multisq; aliis locis σκοπον propossitum vertes. Vnde palam fit Galenum hoc loco; ios in . perinde atque in libro de causis procatarcticis, utilitatem A scopum pro una Stride, usurpare causa. Atqui infortasse nobis quispiam,id quod etiam Franciscus Vallerio- lla in suis facit commentariis, Galeni locum ex libro de sectis obiiciet, in quo is disertὸ lscopum a fine differre iis affirmat verbis. Modicae artis scopus, ait anitas est:finitipsius sanitatis possessio Et alium auctoris introductorii, qui inter caetera sic scriptum reli- soluisti. ' quit .Quousque finem suum,inqui non assequitur medicus non finis eius,sed scopus dicitur cui ita responsum volo,verum quidem esse, propri8 loquendo, scopum a fine differre,haud secus atque propositum a propositi fine.Verum quum hoc loco GD lenus utilitatem siue finem,ac scopum id nominet,gratia cuius aliquid fit , nihil cura, do idipsum consequamur, aut non, nequaquam inter se differre haec duo palam fit. In eum quidem sensum, sanitas, Si scopus,&finis medici est,quod scilicet hunc sibi scopum, Si finem proposuerit et nihil non gratia sanitatis vel conseruand , vel restituemde; faciat, quanquam eam non temper consequituri perinde atque sagittarius qui pro scopo it fine habet designatum sibi locum, in eumque perpetuo sagittas dirigit Sic si i. . mat,etiamsi illum non semper attingit. Quapropter quum nemo, modo sanae mentis, . . h. et sit,quicquam agat nisi finem sibi alique proponat,ideo fit ut non raro σκοπος & γέλα
pro uno accipiantur. od non Galenum tantum, sed&Aristotelem fecisse constat. Is enim libro sexto ethicorum in fine propemodum,nominat, τέλος quod alias στα- appellare cosueuit. Praeterea in libro septimo pro G σιώπω dixit, τὸ ἡ οεκα. No igitur sine exemplo Galenus hoc loco scopum,propter quid,& finem, pro uno, D eodem surpauit Quinetiam recentiores causam finalem vocant, propter quam consequems .u,; omὸ dam efficiens agit,sive illam consequatur,sive non.Quodsi tamen quispiam proprie quies & argute loqui velit,is scopum,quemadmodum Macrobius libro primo, in somniinu Scipionis capite quarto definit, propositum atque adeo praemeditatum finem, A ias . . artificis mente conceptum,appellabit. Finem autem eius quod praemeditatum,& men-Finem a causa te conceptumiuit,consecutionem .Quaquidem sunt qui hodie etiam tantur,dum finem a causa finali discernunt: snalem cauiam ipsam intentionem seu ' propositum,scopumve vocantes efficientis.Finem vero ipsius propositi conseriti in instrumentum. nem.Tertium genus causae est instrumentum,per quod aliquid fit,ut ascia, dolabrum,
terebellum, serra, securis, &id genus alia. Atque ita sane carpentarius, aur se balignarius obtusam securim praui operis causam esse ait, quemadmodum scriba pra de principm uae scriptionis obtusum calamum. Quartum, unde principium motus, efficiens, siue artifex est quo aliquid fit, hoc est, res efficiens, ut Phidias, verbi gratia, status, medicus sanitatis'. Caeterum x iam dissis quatuor causis, secunda Sc quarta, maxime principes sunt,prima vero St tertia, priores duas dignitate sequutur, id quod GaDlenus etia in libro de procatarcticis causis fusius monstrat. Et hae quidem omnes sib
172쪽
omnesaliquid peisectionis ei quod fit conserunt,ut patebit ei qui per singulas discur
ret.Quae tamen nihil conserunt ad eius quod fit perfectione ed tamen ab iis quae c6- ferunt separari non possunt,cauis sine qua non, rationem obtinent Eius vero causae exemplum est apud Galenum libro tertio ther methodi capite nono, Ibide enim .ritatem viceris rationem eius,sine qua non , obtinere est. Nequit enim ullo pacto cu- nota Vrari ulcus,nisi prius purum,Scab excrementis mundu iuerit Habet & ipsa cauitatis impletio, ad ulcus rationem causet sine qua non. Siquidem nisi cauitas prius impleta sit, ulcus cicatrice induci non potest, Tam puritas itaque,quam impletio cauitatis, causae sunt,sine quibus vicu curari no potest, proide ab iis quae curat ulcus seiungi nequeui. Praecedere enim oportet e veluti sanguinis generatione cibi pr masio antecedit. Vt . Ahanc cauta sine qua sanguisgenerari no possit obtinere rationem necesse sit.Porro quod causarum, quae seinuicem excipiunt, sit ordo quidam, luculento calculoru exe-plo Galenus mostrat.Quod quia omnibus perspicuu est,ided uberiori enarratione noeget. In ordine autem causara diligenter admodu distinguendae erunt cauta, quae per se aliquid laciunt, ab iis quae ex accidente quicquam faciunt, modo inter dispus adum, seri Ate,atq; alios multis erroribus implicari nolis Per se aute quicquam facere dicitur, quil, quae is aedi
ex sua natura,atq; adeo primo,M nullius interuentu facit .Ex accidente autem contra, Acmn dia quu non ex sua natura, sed secundθ, alteriusque interuetu Per se itaque frigida aqua refrugera ex accidente aute calefacit,stipata nimir occlusaq; corporis summa facie,atque adeo calore intus cocluso , es aceruato.Sic calida aqua per se calefacit,ex accidete autehoc est,intercedete calidoru vacuation ref igeratot fusis lib.3.de temp.cap. vlt.Galenus demostrat.Ea quoque de re ex professo agit lib.Ide simpl.medi .facul. cap 2. s.&4.Quod si ad pr sente disputatione cogruetia exopta disquiras, morbu causam per se laest actionis dices,ex accidente vero causam morbificam.Morbus enim primo, Mnullo alio interueniente,actione impediticausa vero,secudo, id est,morbi interuentu Reliqua planiora sunt, quam ut explicationeullam requirant.
His itase habentibus ac definitis, cyMUiam morbuae assectus quidam estpr
ternaturam . aedens actioncmorbum autem ipsum alter quida assectin praece- Morbiscdere potest,qui ipse sit praeter namra non tamensuapte ratione ,sed morba interuentu actione laeda hunc assensi non morbu, ed causam qua morbu praec di appellabimin. Quo loco a rate mente iis adbibeamus,qui huc assectu laeden .
D anionis causam esse dicunt mes enim persee,nes primo sed ex accidente, , siecundo, ' impediri, eue' laediper i m ricemus actione . . Ab ipso aute morbo primum, Diipsius rationedras quu dicitur moria esse assectum corporis qui actionem impedit is qui statim subaudiunt,primo G perse,satisfacit definitio.
Qui vero rudius vel contentiosius audiunt,iis addendu est etia, primo, t harusse
i s seuperuenerint,qui ipsos veluti umbra sequantur, ne hos quidem morbos voca- ibimus,sedis tomata.Itas non quicquid in corporepraeter natura fuerat, nobis confestim morbus nominandus erit :s id quo rim. laedit actonem, mι Am.
quod vero huncpraecedit,morba causam, nondum autem morbum. Si vero alius
quistia assect in corpore moria stequatur,ub toma nomina tur.Quaelia actionis ipsius noxal Numa est animatis. Ωsacquid enim praeter nazama ann
manti accidit,sImprema est. isque nominum usus apud Graecis sic se habet.
173쪽
qui licebit quidem qui volet ea mutar modo, ut dictum est es t e permς neam Visi noluerit vocaret' toma Hepigenema,hoc est, recedensomno maenim σὲ omne id quod animanti praeter natura accidit: Epigenema vera a omne ed quo olos morbos necessario sequitur. Verum nos ut daximW, omnem
alteratione quae adhuc is albos omnia vero quaepraeter natura in corporesumis tomara nominavimus.
Quis sit legitimus usus horum nominum cauta,morbi*ymptomatis,& pathema-M r . tis apud Graecobhoc loco planis im8 ostendit Galenus.Siquidem morbum appellant affectum,qui primo,& nullius interuentu, actionem laedit. Causam affectum praeter naturam,qui morbum praecedit.Quapropter haec ipsa neque per se,neque primo,sed
ex accidente ac secundd,hoc est, interueniente morbo, actionem ladit,st impedit. AL ympi a P fectus autem qui morbos perinde atque umbra corpus sequuntur,sympto ala nomi nant. od vero actionis ipsius noxa sit symptoma, sequenti capite fusius docebitur. Caeterum si cui is nominum usus parum placebit,huic licebit illa mutar ea tamen i ge,ac coditione tres ipsc permaneant,& nequaquam utetur Si itaque id quod morba sequitur, no vis appellare symptoma,licebit appelles epigenema d est, succedens, Symploma enim nominabis quicquid animanti praeter naturam accidit.Epigenemaverori h* - id tantum,quod morbos necessario sequitur. Galenus autem alterationem omnem praeter naturam quae adhuc fit,pathos nominat.Symploma vero generatim pro om- ἡ ' P ni eo quod praeter naturam in corpore est usurpat. ao san8 pacto it morbus,&morbi causa recte symptomata,ut insea latiusdicetur,vocabuntur,sunt enim affectus pila
Eadere, Λεhun occidet a tem nonnunquam ut eadem res pathos, oes' toma ηο 6es, M.' ' netur,quodvirunssgnificatum illi insi quavis alia atque Aa ratione. Vt me
psi causa tremer spati:quia accidit ei, utpraeter propriam actione et altereturm moueatur.Proinde tremor padema, Grpathos est, propterea quod taeis mom est alteratio.Θ toma e quia moes praeter natura sSi vero alteratiss=ων odii hea dutaxat esse 1 admota in vide ,audieri, odoria'gustari, cir tangendost, ης si pathos sit at nominaretur,no elisio rem Symptati eη- idpropriu est, ut sit praeter natura. umst ut in omnibuς dister hiis, quae a naturalistam sunt immutatae,c stat. Siquiis naturati s Rum, et coloribus et ma ritu abus et actionibus,etpathematis corruptissit. Atq; haec est απι maximepropria ratio,anaturali flatu mutatio.Quid autetauquid et morbus mutatio est a naturali flatis an nosimpliciter mutatiosed mutatio quada Omprema verosimpliciter ma ratio crine eo secuta natura sinasse Til mutato, actione ς laedere, movi Duo quomo, '.Duos, haec,quo morb's necessario exiguo visit in genere affectus,et laedat. actionem quorum neutrum symptomati necessario adest. Nam licet neque asse , τόkό si neque laedat actione tamen eo solo quodpraeter naturam si abunde δε-
do diserti finietur. Atque a m&rbo hac ratione disser c athemate autem,quod hoc θω in . ninosit in m τ' nonnunquamsecundum naturam. Sympuma vero no P min motu edetiam in habitu quo M ,-omnino prater naturam . Erat igitur Pathos alteratio aut motus circa materiam qui adhuc μ. Assectus autem pom
175쪽
SE propriis man is lacuere diis rere propositum est. Horsi
' autenriplex est iusseretia. talia enim corporis nostri asse lassum. lis vero functionum viri. Ita autem ad ut sege consessu Ltur nexcretaram retenrem immoderatione. ostrepitibus qui in ipse animante cons tun adhaec etiam in aliis omnisin sensibilibus Asserentiis. Fid. noxam vero nunc etiampriuatio inaudienda erit. Nes enim mouendi dif
ficulta3 duntaxat,nes dissicultas smtiendi, actionum noxae sunt: sed σ immobilitas, sensus abolitio. Meunaem modum non polim dissicultaue concoquendi,
um in eo quod praecedit capite abunde quid sit symptoma generatim dictum,&quopacto a morbo,& pathemate differat monstratu fit,nsic de symptomate speciatim symsomatisδ' dicto agit. Re aut e more suo,& dialectice a diuisione orditur, prima ac praecipua eius
genera tria esse ostendens. Primi generis symptomata sunt affectus corporis, hoc est, Afictus eoi po- habitus quidam,& ex permanentium constantiumque numero. Q re palam est, affrans. ctum hic propriissime sumi,quddin aliis acceptionibus reliqua etia duo genera sym plomatum affectus dicantur,ic sint. In primo igitur genere symptomatum censentur lvitiosi corporis colores Quippe color auriginosus in regio morbo,symptoma est, Daffectus corporis, qudd scilicet amoto etiam morbo,obstructione verbi gratia, color Actionum noxe. hicaliquandiu maneat, nec ita facile amoueatur. Alterius generis symptomata sunt ita λὰζ . -noX Vt Visio deprauata,concoctio vitiosa,&id genus aliae. Tertia generis '' symptomata,vtraque iam dicta comitantur per immoderatas vacuationes, retetiQ-n .Hoc est, promiscua sunt,ut quae modo ad affectus corporis, modo ad functionum noxas sequantur .Exemplis res clarissima erit.Sanguinis profluuium, immoderata e Iut immodicum expultricis secultatis motum.Idem etiam sequiturassectum corporis, puta calidam intemperiem,vel vulnus,le id genus alios affectus . Exempla multa nobis suppeditabit caput secundum libri tertii de sympto.causis.Caeterum consistunt etiam x Uno . haec symptomata in strepitibus.Perstrepitus autem,quos ψο ἔχους Gr ci vocant,intelli, gendi veniunt flatus, spiritus,qui inflandi vim obtinent, atque strepitum excitant. Cuius varias species lib.3. de sympto.causis,cap.2.commemorabit Galenus, Praeterea haec symptomata tertii generis in omnibus sensibilibus,hoc est,quq sensu percipiatur, Audinis. differentiis consistunt. Nam otior ν Graecis id quod sentitur appellari solet. Monet autem hoc loco Galenus,quid per noxam, φν Gr cenominat,hoc in loco priuatio etiam omnimoda actionis sit intelligenda , ita nimirum ut non solum difficultas mouendi, aut sentiendi sit noxa actionis, verumetiam omnimoda tum sensus, tum motus priuatio M abolitio.
Atque hac seunt genera θ tomatum, in quibus particulatim disserentiaue considerare oportet.Nec ab re fuerim gula deinceps oratisnepersequi , lari s admonuerimus i quod in libro de morborum disserentiis diximus. Nempe quod quisanitatem non esse assectum corporis per quem a mu sed μου actiones esputauerunt dii doctrinam quam nos nunc ino tomatis de inronum noxa tra dimus,ad morbos referent, in nominibus duntaxat a nobis dissentient , modo in ipsis rebus nihil errauerint. ccidunt autem,ut saepe dictum est, huiuscemodi omnium doctrinarum errores,ob praeteritam aliqua dorentiam. risui omnes
176쪽
e Spercenseat, i m Numam sed morborum dicam esse disserentias, vi
mine tantium 'on re ansis discrepabunt.
Docet hoc in loco Galenus, qudd hi qui sanitatem D morbum no esse affect iis compori per quos recte aut perperam agimus, putant,m id quae nos symptomatis, quae iunt actionum nox tribuimus,admorbos referant:quum de illorum sententia mo bus non sit nisiacti Marsa seu impedita Proinde ut nos istis symptotaratis, utpotὰ quae essentiam suam non nisi in fieri'btinent, causas continentes assignamus ita illi suis morsis,quae non sunt,ut diximus, nisi actiones Iars rect8 causas cotinentes tribuunt.
Nihil itaque mirum recentiores practicarum ut vocant,scriptores, quum tussim,con cur prassiensi, uulsionem,& id genus alias deprauatas actiones,inter morbos connumerent, ii isdeetiam tribuant causas continentes eque cert8 in eo vllam mererentur reprehensiO- .ausa, eontium ne nisi easdem etiam aliis morbis,qui reuera sunt morbi,hoc est, affectus praeter na- V in nam turam, laedentes actiones, ngerent.Dissentiunt autem a Galeno, A nobis in nominibus duntaxa qu3d rem illam quae est amo issa,non sympto , ut nos, sed morbuappellant. Accidunt aute eiusmodi errata,vbi aliqua differentia praeterita fuerit Verbi gratia hoc loco actiones lasas,alteram symptomatum differentiat omittentes,eas morbis potiusquam symptomatis adscribunt,atqui perperam Atqui dices quomodo per' - .as b,hesperam,quum non in re,sed nomine duntaxat dissentiant. respondein duabuS de cau- eui proe litorsis Primo quod neque sanitas,neque morbus, Ut cap a. libri de morbo.disse.luculenter adscribsitur. demonstrauit Galenu in actionibus consista sed in constitutione potius seu affectu. Praestat igitur noxas actionu non morbos,sed potius symptomata appellare.Secundd, si actiones laesas morbos vocaremus,nemo recte curari morbu ullum amrmaret,quddscilicet,ut lib.2.ther method.cap.3. testi sestGalenus,non unmonis vitio. sed morbo ipsi,id est,affectui pr ternaturam qui actioni incommodat,remedia applicentur.
I tur iam explicandae doerenti ermone ad principium reuocato. Quonia Diploma genefrutomageneratim quidem appellatur quicqmd animanti aeter naturam ac cidit,ut et morbi, eorum causae quaescilicet intra corpW consistunt,non extemnaeomptomatasint. In aetera vero ignificatione, m propria, exceptu ti; morbis, tum causi reliqua omnia quapraeter naturam sunt, Omplomata nominantur. De quibus nunc agere nobusropositum est.
Quod bifariam, nempe generatim,& speciatim, symptoma accipiatur,hoc in loco
diserete docet Generatim enim,ut antea quoque di tam est, symptoma vocatur qui quid animanti praeter naturam accidit ita ut hac ratione,tum morbus, tum causa morbifica interna,in censu sit symptomatum.Externae vero causae symptomata nequaqua Enereae mota sunt,quδd extra corpus animantis consistant,nec illi rect8 accidere dicantur. Specia--nsitim symptoma estiquicquid animanti,exceptis morbis,& causis,pr ter natura accidit.
Non est autem nisi id quod morbum sequitur. De hocitam symptomate in praesentia aget, idque in suas species ac differentias digeret.
Inum ipsarum duae siun rimae disserent . . Alia enam animae, alia vero naturae indepriores animalessecuta vero naturales appellantur. sus
177쪽
Animalis isti, animaias insensifica motri es, i principes diui es:neque enim inconini diri 'xi erit mris do binaegratia,itd eas nomisisse: iterum quamlibet ea m
itassi. qua dictaesentin μα disserentias di scamus. In lis igitur animae actu, quoes in uniuersum habet disserentis, videndi ,odorandi, gustandi, audiendi, P tagenes
Μ-α di Motrix autem actio, continens instrumentum unum habe modum ae mmis eius unum ita enum in libris de mom musculorum demonstratam est Vari liis autem lup ticularibus instruisentis adeo, ut multiformis esse videatur :M- animae actu. riscipe Iacultates cedit, in imaginationem, rar. . Cqμμηντ e In memoTIam nobishoc loco Galenus reuocat triplicem symptomatum speciatim acceptorum naturam, hoc est,tria prima& pr cipua eorundem genera, superiqri πη- rex'licata,affectus nimirum,actionuris noxas, v quae ad utraque per immodicas excretiones ὀζ petentiones sequuntur,quod scilicet singula hare symptbmatum genera in suas sit digesturus differentias.Exorsus autem a Bela actione, hahcjis duo primascat ri millisalta genera,animae,unaturae nimae autem actione siue animalem,hic Min libro secundu de motu musculorum ideo vocat, quod ab anima, quae sensum D motum, tque quiddam etiam diuinius,nempe imaginationem allucinationem,& memoria exer- voluntaria. cet,procedeat.Alio nomine voluntaria nominatur, quod scilicet eam ubi fit, Caleno loco iam citato teste, sedarepossumus, si velimus, A quum non eandem excitare Naturalis. Porro naturaeactio, sine naturalis dicta est ideo, quod a natura prodeat, id est, as cifacultate quae vitae necessaria submini at nutritionibusq; in uniue sum munia obit. Haec igitur n'n pendet a consilio, seu arbitrio, ac voluntate,sed sponte ac naturaliter
Vstilis. si Sub se itaque amonem eamquq ab arteria hi, & quum Galenus lib. 1. de difficult. spirandi priuatum im hoc est,uitalem vocat, completititur, quod & ipsa sponte tinaturaliter fiat,ut est, cordis Marteriarum motus pulsu ve Caeterum animalis rursus in ensifica. . sensii ficas ita enim rectius conuertes, qudd nimirum sensus causas praestent)vira, ' quippe αι ita Graecis, id est quod sentit,aut sensum pr stat. ἁiemet aute quod semititur,ves,Vt Cicero interpretatur,quo1 sensum mouet,aut sensibus percipi potestimo trices,& principes,ηγεμονιι εις Gr cinomjnan idque commode admodum.Nam illis A.,iaria.. k fm- sonat principalis, &-ν stantissima est animς pars unde ratio pro- λογis in ficiscitur,Alio nomine λογιδειαν, latinis tiocinatri dicitur.Sensiles animae stimes quinque in viriuersumdifferentias habent, nempe, vi siles, odoratrices,gustat rim a Votri actio cε- ditorias,& tagibiles Motrix aut actio,continens id enim προσεχυ proprie signi scat: Vc instrumentum unum habetinempe musculum:motionisque eius unus est,maus, nimirum voluntarius. aramusculi sunt motus volutarii, ut initi etiam libri primi motu m*sculorum testatur Galenus instrument ,& quidem continentia, ita san8, yt
motus a se producti essentiam contineant.Agente enim musculo, necesse est motum fieri .Contra cessente eo ab actione,cessare etiam motum oportet causa iraque conti nens seu instrumentum continens voluntarii motus,rectissim8 hic a Galeno appellatur PorrΘ motus is musculorum in particularibus instrumentis adeo variatur,ut multiformis esse videatur .Quam varii autem sint musculorum corporis motus,anatomes ratio luculenter admodum ostendit.Nemo autem,quod sciam,hosum varietatem xγ Metirilia . mus,M Metius demonstrauit, quam Andreas noster Vesalius in altero suorum de s Priaeipis animae brica humani corporis commentariorum libro.Cui hoc nomine pro doctis suis la-
te boribus studiosi plurimumdebent.Poria princeps animae actio in tres differetias so
178쪽
Galeno cum Aristotele,& reliquis philosophis. Quippe Aristoteles, emissius,ac pe- Aristolati, & t ripatetici alii fer8 omnes, cerebri seu principes animae actiones, non intres, perinde liquorum phil atque Galenus,sed in quatuor potius differentias diuidunt tensum scilicet commune,
imaginationem,ratiocinationem,l memoriam Sensumautem communem ideo ap- opinio.
pellita quod percipiendis omnibus omnium externorum sensuum functionibus sese suscω in ex aequo accommodet, illorumque omnium obiecti solus ipse percipiat, apprehedat,ir discernat.Sensum communem proximesequitur imaginatio, quam Graeci φαν--I maginad σίαο nominant.Haec formas Scimagines rerum quasilli sensus communis proelrenunciat etinet,& in se consignat ita ut digressis etiam his quae sensus ciebant, illorutamen vestigia, Meffigies diutius haereant,ac cunctentur in nobis. apropter ut sensus communis es prisentium, ita imaginatio absentium .icut hic vigilantium tantum, ita illa etiam dormientium est Tertia cerebri actio est ratiocinatio, θάνοιαν Graeci,la- Ratiocinatis, lini alii etiam cogitationem nominant. Haec conceptas animo sp ecies sub sensum, & μη iudicium reuocat,ac ratiocinando aliud ex alio eliciem,componit, ζ discernit. Gar Memo vi. ta & postrema est memoria,quae quidem ea quae a ratiocinatione sunt elaborata, ceu fidissima tutrix,consentabac veluti inhorreum recondit.Atque haec est Aristotelis,la aliorum philosophorum de inimis cerebri actionibus sententia. Galenusautem tres Galenu, sensum latum esse principes actiones hoc in loco est,ut qui sensum communem a primo sensorio siue cerebro non distinguat.Non distinguere ver8 Galenum sensum comunem Tibici ''
a primo sensorio abunde testantur, quae idem in fine libri septimi de placitis Hippocratis A Platonis scribit Alteratur, inqui igitur sensus instrumentum . Dignotio aute is alterationis fit ab una facultate quae omnibus sensoriis est communis,& ab uno manat is
nem sensu siue primum sensitiuum nominare velis,nihil refert. Hoc autem esse ce- Drebrum primus liber demonstrauit, a quo omnibus partibus sensus,& motus suppedi- ωratur. Haec ille. Recte autem Galenus sensum communem, Se primum sensitiuum unam ὀζ eandem rem facit.Nam omnium exteriorum sensuum obiecti, primo sensitivo seu cerebro renunciata M oblata maginatrix subinde facultas apprehendit, A diu sternit,atque eorundem imagines a sensibus externis oblatas,digressis etia iis quit se sus ciebant etinet.Proinde quum imaginatrix facultas singulorum sensuum obiecta Nilui opus est.&actiones apprehendat ,discernat, retineat, ic in se consignet,nihil opus est fingere, finguro sensum quod Aristoteles secit,sensum communem,qui omnium sensuum obiecta primu per- 'μης 'cipiat Hinc est quod Ludovicus Viues,vir acerrimi iudicii, libro primo de anima,in Ludovis vi ex capite de cognitione interiore,sensum,qui ab Aristotele communis dicitur, quo iudicantur sensilia absentia,St discernuntur ea,quae variorum sunt sensuum, sub imaginationem venire posse disertὰ scribit. Quapropter id quod Aristoteles sensui communi
tribuit,Themistius lib. s. de anima. cap. 14. imaginationi adscribit iis verbis.Sensus, is inquit, a sensilibus exterioribus commoti lacessitique primum simulachra ab iis missa Drecipiunt:deinde illam animet vim,qua imaginationem M phantasia vocamus eu Blun cuius ea est natura, ut formas atque imagines rerum, quas praebent ὀζ renunciantis sensus,retineat id consignet in se in ut digressis iis quae sensus ciebant amen vestigia Dillorum, t effigies diutius haereantile cunctentur in nobis. Hactenus bona fide The- is mistii verba ex Hermolat couersione retulimus,ex quibus sole clarius liquet illum etia. sensum communem praeteriisse, ut qui simulachra a sensibus externis recepta, statim imaginationem apprehendere,discernere,& retinere scribat.Sed ea de re in Compem dio etiam nostro disseruimus.
itur noxae sensi Parum a Boram communes quidem omnium Jknt sensus prauario, sentiendi dissicultas . Voco autem sentiendi dissicultatem, omnem m. vitiosi essu amculares vero iuscuisseque sensus noxae an oculis quidem
179쪽
., c nomina non obmen tamen ram dictisproportione res dendi ut enim propria
Msὸ biseriam sensibili omninonventiu qui masesen t. Male Vero b aria dicitur, uno modo iis p debiliter,altero aut iis p deprauate Piscat.1 actus autem iusta Dorori sentitionepraeter reliquos siens propria, m in ignes promapossis Horim. m licet in cae eris etiast bm ab externis propriissensibili ora, in hocrameno fistum ab exterat sed multo etia magis ab internis corporis aste ibus acciditi. ad yubinde adeo vehementer, ut nonnulli doloris latalentia vidis, bi ipsis morie cocinerint Fit igitur in oculis ob lucissplendore,dolorificumpathema. Et in asin-
bu ex magno quopiam aut iustero sono. In olfariis quoque, g s,alia quae molesta consistunt,pathemata, apropriisscilicetbensilibus quolibet horu sensi
Miisi dolores dolenter ast is aximi vero dolores sim fui tactus euenint. Quinpegia ob bmonen aurium, aut alium quempiam in ipsis assectam nos vehementer torquet, i non audit sedi Mimproprispunt dolores. enim somniumsienseri Oracdimunt reliqui vero quatuorsingulatimsiuiduntaxarsenseri .se in ocula uisis vehementes excitamur dolores, ensu taEius an ipsis contrastato: quemadmodura etiam in dentiburis crasso int ii M. Lamprurit in quos ex hoc generes Nu mutum 6ZI An e st igitur ut circa quamlibetparticulam propriu nomen quam,
quate cephala dis aes,capiti dolor, cst cardialo id est,cordis dolor, es
talagra,ho est,auris Llorinon enim inuenies impositu nomen ed oratione om huiusmodi interpretarisatis erit, diceri,ue eritisiit idem renum, lim,
gens, m pedis, T aliorum uteri seque talia quidem, tot sensifcri vij iti. Histriumsμ θηη omata. α haec das etia insignia, nempe vigilia cye Gomin m nprimosensimo,quod omniumbrasuum commune est, notant.
orditur hoc loco Galenus a sensificarum actionum noxis, atque primum quod Commactarin- omnium sensuum communia symptomata duo sint, nempe priuatio sensus, ni Eum o sentiendi,ostendit.Per difficultatem vero sentiendi, omnem vitiosum sensum t-μ intelligit,imbecillum nimirum, Se deprauatum, particularia vero sensuu symptomani θ V tria esse ait noculis , caecitatem, quae non est nisi priuatio,&omnimoda actionis abin OUπὰ. litio: hebetudine sine obscuritatem visus, ques no est nisi imbecilla actio, Ddeprava tam visionem πιρο ιν Graece vesantivi est strabismus,seu obliquus aspectus, & im, tingui. tuitus.In lingua,gustus priuatio,si ue gustiis debjlis,abolitus,& deprauatus.In narib Aram. odoratus abolitus,imbecillus,&deprauatus.Similiter tactus abolitus ebilis,lt depra '
a - ' nor sensuum symptomata, nomina propria haud Q
tineant,tamen iam dictis,ut c0mprehensum est, proportione respondent Aut en Omnino propria sensium a nempe debiliter Sc deprauate:quae enim alterutro sunt modo, ea male suid, Tru cuntur C terum tactus In sua actione, pr ter c teros sensus,proprium 8c insigne synhDbi. prom obtine dolorem. Dolorautem non est nisi tristis ille sensus, affatim violem terque t cap 6.libri primi de symp=.causis latius dicemus,incidens Sed dicet hicali obsimo. quis,quomodo dolor proprium est tactussymptoma,quum omnium etiam reliquoin Responsio. sensuum communis sit Respondeo,quanquam quilibet exteriorum sensuu a propri'