장음표시 사용
201쪽
in aliquam oris parte lissectasuerit ut eius osculum ita sit apertum,ut sanguinem
quem priuSretinebat nunc profunda nemo naturalem esse assedi um dicet. Sunt ij tur rpetuo symptomata,nunquam actiones naturae,immodicae excretiones. iam sane obiectionem Galenus ita diluit Verὰ quidem dicitur aliquas excretiones esse plane affectus prcter naturam,quod nimirum morbis succedant: veluti est sanguinis quae disiectionem venae,quae continuitatis est solutio equitur excretio, item ea quae vasis alicuius osculi apertionem,quae morbus est in conformatione,sequitur: atq; adeo etiasympromata,& nequaquam naturae operactamen nemo ob id alui fluorem,aut uri copiam,affectus praeter naturam sequi ostendere potest.Sunt enim iudicatoriae excretiones,quq non morbi seu affectus praeter naturam impetu, sed naturae potius robore fiunt opera itaque siue actiones sint tiaturae, non symptomata necesse est.Postremum auid calenus dubitationem de sudore mouet, num secundum naturam,an pr ter naturam sit.Diocles quidem Othoc in loco, si sect. .aphorismorum commen .as testatur Gai nus,in eam inclinauit sententiam,vi diceret esse excretionem praeter naturam: quod scilicet recte valente corpore,& natiuo calore existente valido,omnibusque iis quq ad corporis pertinent probε administrati Scalimeto a natura superato ac subacto,nu quam sensibilis humor qualis sudor est,excernatur.Quae tamen Dioclis ratio omnifariam vera non est. Nam cstare,etiamsi concoctio cibi optimε fiat, dor tamen, at tenuatis scilicet corporis humoribus,& in ambitu corporis deductis,sano etia d gente ac remanente corpore,elicitur.Quanquero Galenus hic suam de sudore sententiam
non diserte exponit,tamen quae sit eius de hoc ipso mens A sententia, ex iis quς dicta sunt euidentissime patet.Quippe sudoris excretio quae in sanis fit,quod per eum quae
molestant excrementa utilite quod est in tempore,expelluntur, secundum naturam est Eius etiam quae per morborum iudicationesnaturae vi, sudoris fit excretio, quod tempestiue fiat, secundum,aturam est.Nihil enim quod in tempore expellitur, praeter naturam est.Sudoris autem ante morborum concoctiones, vi & impetu morbi,potiusquam naturae facta excretio,praeter naturam est.Estque praesentis disputationis aliquis' risus,is scilicet ut sciat medicus solus eas excretiones quae praeter naturam sunt essec limendas eas autem quq secundum naturam sunt nequaquam sed,si ita contulerit,in-
terdum esse iuuandas. liqua sunt planislsima.Quare Ze nos iam cum Galeno huic Ilubro extremam imponamuS manum.
202쪽
Claudii Caleni pergament, de Sympto-MATVM CAUSIS LIBER PRIMUS,
CAPUT I. se rematum in iis libris considerabimus, redem seria Diire Onisseruato ordine,quem in libro de eorundem disserentiis se-tisumus. Quam vero tria sint omnia e Numatum gen . de inprimi disseruimus,in quo laesam esse actibnem dixi mustac intelligere eam quoque amonem volentes, qua omninomperiit. Quum autem duplices genere sint actiones, quippe aliae naturale alae animalis, ab animalibus austicati sumus, evique trifariam diuidentes, aliassensi ahalias motrices,aMS principes nominam S.
Prim eoque perexiguo,capite Galenus eorum quae proximo libro tractauit epilogum strictum attingit,it futurae tractationis argumentum proponit: idque non alia de causa, quam ut quae superiori libro docuit,nobis subinde in memoriam revocor, M o. ainis, ut nos ad ea quae tractaturus est, atteios reddat.Optimi sanε functus doctoris ossicio, εἶ. I qui rerum de quibus paulo ante Nit summas ac capita,earum autem de quibus tractaturus est argumentum,prptinus ipso dicendi exordio proponit Sic nusquam no methodi obseruantissimus esse Galenus deprehenditur.Quum autem omnia quae in hoc statis. traduntur capite planissima,intellectuque lacillima sint, prolixiorem explicationem in
Gior insere cis actionibus triplex sedi rematum disserentia δε-
Hrehenditur.Vna,quamprimu e seus instrumentum laborat: a
r quum sentiendifacultax tertia, ubi aliquid eorum quae primo in sensus instrumento num ranclabora Veluti in oculo ramum senis LM tW riendi instrumentum est crystallinus humori quippe hunc flum a coloribus alterari demonstratiι est.Sensima vera facultas est,quae a cerebro per nemis in ipsum descendent peruenit. Ad ministerium vero laeuae crearae, reliquae omnes sium Oculi partes Proinde uno Eiquo ex iis quae ia diximus laeso,animal vel male, vel nihil omnino videbit.
A sensifica actione iis nimirum,auditu,olis gustu,&tactu abolitis,debilibuS, . ac deprauatis exorsus riplicem in hac symptomatum differentiam deprehendi osten Nin sidit.Vnam quidem,quum primum sensus instrumentum aliquid perpessum est.Quip- fiea actiones in pedictum est capite sexto libri de differentiis morborum,uniuscuiusque instrumenti unam tantum esse similarem,quq actionis sit opifex.Reliquas vero quae cuhac quodvis instrumerum perficiunt sus te ministerii alicuius gratiafactas esse illius quod prima erat actionis causa.Primum itaque sensus instrumentu est particula similarisjn uno, quoque sensu quae actionis est opifex,quod hic, Sc lib.et aher.metho. cap 6.Oculi ex loluculenter admodum ostendit De aliorum autem sensuum instrumentis, in iis quae sequuntur dicemus. Altera symptomatis sensificaeactionis differentia est, ubi lacuit M
203쪽
sensifica male se habet. Tertia, quando aliquid eorum quae primo sentiendi instrumento simulatur labbrat Exemplo oculi rem paleiacit Galenus.In oculo, inquit, priumum sentiemi ac videndi instrumentum est crystallinus humor,quod is solus sit quia coloribus: alteretur,vi lib.8.de usu par.cap.6.8t lib. .deHippo. DPlatonis placitis,
est demonstratum.Sensifica autem iacultas est quae a cerebro tanquam principe parte Per neruum vocatum visorium, adlcrystallinum humorem transinittitur. Partes vero 'quae crystallino inseruiunt,usumque aliquem prebent,sunt omnes reliquae oculi partes,mebran nimira septe, &humores virreus atq; aqueus e quibus omnibus alibi abu-d8 diximus.Quod si igitur unu aliquod ex iis vae ia recesuimus laesum fuerit,animal vel omni nominil,vel mal8 videat necesse essivi ex iis quae sequa tur dilucide patebit.
C st imitaque umoris morbi in omini perlabus consistunt.Facuti Mui M. vero, in eo quod vel neruu et cerebram laborat. OEZo autem ut fpιe horum sunt morborum genera psis ut alaribμε accidentia. is aut ut instrument Iibta nempe obtructione compresi es, m quicunque ex humorum affluxu ta-
morem praeter naturam efficiuist. At continuisolutio, praeter omnes iam dictos morbo tum similarium, tum instrumentaliumlarticularum communis est, mn
solum cerebro,aut nemo, setae cr assino humori accidere potest. Huic etiam ut a suasede dimoueatur ac tran feratur, instrumentalis morbus accidit. Poris si vel ad mitiore vel minorem angulum conuertatur,nihil quod aestimandam P
ancommodi retSinpursum deoriumve inclinat. duplicia quae videntur omnia' 'parere facit Hi igitur sunt tum primi visus instrumenti, tum earum qua illi
Partisiquet .sum facultatem suppeditantpartium morbi.Earum vero qM Uum aliquem praebet,
Iusque tantW con stiterit,utprimum visus instrumentum quo minus ea quae θη-
nt rium cat, impedire po*t.. huc motam corneae particula quae pii praeposita est,usum impedit,saepropria ipsius ratione, iue alio quovispasti
a naturali lubitu recesserit. .
COMMENTAREM, M, talis unc triplicis in sensifica oculi actione symptomatum digerentiae causis exponis; menti. a primo oculi instrumento,hoc est, crystallino humore orsus,inquiens. Morbi crystallini humoris quos symptomata sequunturiunt octo in temperies,quatuor nimira Fatalias . simplices,& totidem compositae Facultatis autem quae a cerebro per neruum demiis titur morbi sunt in eo quod vel neruus,vel cerebrues laborat.Sunt autem 'triusq; horum, id est,nerui te cerebri,octo genera morborum psis ut similaribus accidentia: cest, odio liuemperies, quae similaribus partibus tantum accidunt. Caeteriis neruum esse similarem partem omnibu incosesso est:De cerebro sortὰ imperitior aliquis d Cerebrum pars bitare posset Est autem cereb um pars similaris, si corpus eius proprium, seu substa simam . cramconsideramus,quae no est nisi medulla,eiusdem cum spinali medulla seno lib.
Icet 2.de tempe cap. .leste, gener .Medullam vero esse partem similarem nullo unqui est dubitatum. Alii autem morbi cerebro 8t neruo accidunt ut partibus instrumentalibus eluti sunt obfructiones,&compressiones harum partium concauitates la dentes,& quicunque alii ex affluxu humorum nati umoresque Praeter naturam eWitantes. ties enim iam dicti morbi,ad indecentem concauitatem pertinent.vi cap. τ. libri decausis morborumdictum est. Pr termorbos iamdictos,non solum, nemo Cerebro mi in licerebr sed etiamcrystallino humori accidit c6tinui solutio,quaelum similarium. divi - - tuminhumentalium ominis est Cerebro autem unitatis diuisionem euenire posio
204쪽
manifestissimum omnibus est. Verum an idipsum citra vitae iacturam possit accidere, a ui a plerisque in dubium vocatum est.Quocirca sciendum cerebrum vulneratum posse se neratum postitnari,ubi vulnera non fuerint magna,&profunda.Id quod Galenus attestatur, qui lib. 6. aph.com. 18. disertὰ scribit se saepius vidisse,& bis in Smyrna,cerebra sanatum esse. Idem etiam recentes,adeoque nostri temporis abutid8 testantur histori .Hinc est quod Hippocrates loco iam citato dicit, εγιέψαλον istιακο-K, id est, cerebro prosundius δε--- inciso letale esse.Quippe διαρεσις proprie existit, yt in nostris in
hunc aphorismum commentariis copiosius monstrauimus. Caeterum extra continui solutionem c stallino humoriacciditetiam alius instrumentalis morbus, nempe inpositu bia sua naturali sede dimouetur ac transfertur Si autem versus maiorem UeI sis minorem angulum,siue dextrorsum vel sinistrorsum crystallinus humor declinet,ni- motisa sua a
hil effatu digni incommodi affert: uda scilicet radi j nihil minus per rectam lineam
in unum corpus collineare queat Si vero sursum aut deorsum inclina in eunde sco' cu .a,itan pum collineare radii nequaquam possunt,atque adeo γοῦ intro suscipiuntur reru ima- minaeta an gine in unum redigi ac colligi, Si in idem etiam corpus, nempe crystallinu , utpote in duas partes dissectum ecipi nequeunt Quapropterus una,gemina apparet, haud secus quam si qliis per diffecta specula quippiam intueatur. Quippe tu quae una res est, duae aut plures esse apparet, diuulsa nimirum rei vist imagitie.Conspiciutur enim tam multa,quot sunt speculi sectiones. Quod Aristotelis etiam,aut alterius qui huius libri autor fuit,testimonio comprobatur.Is enim quicunquetandem fuerit, problem. 17.s ctionis.3I.ita scriptum reliquit. Cur res una non gemina videtur quum in latus ocu- lus vertitur An quia videndi principium eadem in linea fit Gemina vero apparet,quu Pillud sursum deorsumve mutatum est In latus vero nihil refercnisi una etiam sursum aut deorsum transferatur.Et in problemate undecimo eiusdem sectionis. Quare, ait, distractis ac distoriis oculis res una gemina esse videturῖ An propterea quod oculi v- Dtriusque motio non ad idem punctsi deuenit Haec ille.Atque hi quide crystallini, Si illa- Vrum quae huic facultatem suppeditant partium morbi .Earum autem quae usum alique tallinci .stim crystallino praebent partium morbi sunt,si vel in soramine quea vel in eo quod inter λ iquom praebet hoc foramen Se crystallinum est spatio,humor vel spiritus tantus constiterii, quantus ' 'primum visus instrumentum,crystallinumve humorem,quo minus ea quς sentiuntur internoscat,impejire potest.Ad quem sand locum rectius intelligendum initio scien Vueammea dum erit,uueam vocatam tunicam,qudd scilicetvuae acino persimilis sit, post cornea ς' ς tunicam,quae sic quod cornibus in praetenues laminas dissediis similis sit,vacata est,st, tam esse, te in medio,eaque parte qua se costallinor obiicit appositissime perforaram,ut scilicet nulla alia media intercederet tunica,sed per ipsam corneam eluti per subtile admodum te lucidum cornu ,splendoris interni cum externo fieret comunio,quem admodum fusiils libro decimo,de usa par.capta .Galenusdocet.Pr dictum autem soramen Graecis peculiariter κορ latinis pupilla dicitur. Eodem certe modo corneae quoque tunicae portio quae pupillae praeposita est, visum impedit siue propria ipsius rupilla ration siue alia quapiam de causa a naturali statu recesserit, vicirca finem huius ca pilis luculenter ostendetur.
Foramen istur sium quam modis a propria natura mutatur, nempe auctu, pq mensu vel imminutumvel diuulpa et ruptum. qui auctio nunquano lassit visum, proFzhiluta
siue eas Haisgeniti humus iae postea conregerit. Imminutio Hro qua simul atq; in lucem editi siumus incepi acutissmi visus occaso est quae veropostea ac cida praua Reliquorum neutra laeaprimis unguiculis, mersea incida quies quod istimatibe densisit visivi incomodat. at iasaepenumero , di in exigus evrocideriis inducta in disto Iupiuia cicatrice, homine quominus cerneret
205쪽
i maudqκ ambusse impeditum, ubi panem cornea quae ei obiecta erat absolum haberet. tque haec quidem experientia ipsa demonstrat. Uerum is quam insem foraminis amplitudo bonae visoni semper incommode angustia
curser mim non sempere consideratione dignum. Videtur autem mihi neruus qui a cerebra ad
oculum defertur, qκem Herophilus meatum appetiuit,quod is serus manife -- habet foramen in cisti ratus esse iura.Proinde ubi alterum Oculum claudimas, alterius pupilla dilatari accidit,quod stiritus qui prius ambobus est distributus,
irrum C sol unam tantum commeat. Itas etiam eorum qui si usione laborant, copuli te, si aeu tam' ctas usione, a As admota rii um recepturi sint,nec ne,per hoc maxime juram β -, ω dignotio fuit. Quibuε enim altero oculorum clausepupillam dilatari conuit, hos ςἈμ- μμ compun tis visum recuperaturos stes estQuibus vero non dilatatur, bom ne unquam vistum recuperaui nes etiamsi iucudisti me, Cr optime tractentur. Ex iis omnibus liquet,iritum aliquem animalem a cerebro ad oculos comere,e r in
humorem ripsum crystalli, in omne i sit obiectumstatium,quod vae oromen finit . Qualitu vilia, siue inprima formatione ueto lea amplior si universa haudprobestiritu impletur.Fundi igitur,dissoluique, ac disii pari inmnecesse est. Contra in minore pupissa, digitur,ac constringitur,cν densior fui ritus . sequi in libris de usu partium demonstratum euiritum coactum ac tanstrictum adsensus bonitatem coperre .ediuerso dissolutum, Hilatum semiendie. ,. iiii dissicultatem inducere. r igitu vilia morbi ratione minor reddit Osiuapte ζώό natura,mediocri deterior esscitur' Piaprauos assect sequitur, Ob quos ocunon suapte na- culus ita laborans necessario deterius cernit, non propter papillae angustiam ria. π α'' nam igitur hi siunt assectus nam hoc sermoni adhuc des. as quid ad ipsam
vveam tunicam duntaxat flecta adter ad humorem tenuem e fum, qui inter Matinum humorem vueam confinit . . si tunicae quidem filius Uectas, extensio quaedam est,m laxitG,qualis in externis subindepartibus accidit, quu in articulis agamenta redundante humoresuerint imbuta Humoris vi o af-ctu defectuου quidam est rapter quem vacuato internostatio,vuea in sese conq
cadens,contrahitur ac rugatur, atq; idcirco pupillam minore reddit.Deteriuου igi
tur, aut nihil omnino perhuis modi assectus ut videamus,nopropter pupilla paruitatem, sed ob humoris defectu accidit. Quippe demonstratum est iis diset mnibus de viseu,quia m in bim de usu partium, oe in iis quos de Hippocratis
Crystallibus ba Platonis citis inscripsimus,habuimus,c stallinum humore emperpropugnaculo quodam egere, quo citra stensia externum lendor sustineat. Unum autem aliquod propugnaculorum ram is humor est,qui praeterea o Ea Osini quoque essentiam nonnihil iuuat. Ubi iPtis is humor parcior redditus fuerit, m ipse c 'altinus humor aridior sticitur, eo quod non satis liberaliter humore imbuatur . mea vero tunica seuper ipsum quoque decidens, batium quod inter ipsam m c Ealliisum medium est , breuius eoicit Quum itaquesic cogatur costamus humor per exiguum statium externi aeris
206쪽
ρει occurrerepersimili laborat path atqvi is qui inconiventibus lis so
lem rementur. Horum quidem aliqui excaeca unt,omnes vero Ita ut v
pristinum recuperarint v - Quippe monstram nobis est, eri non e vi didam lucem cura ossensam visus instrumentum tolerarepsit rej fatilam esse ut vuea tunica ei obi Zasi quae ni simul, m caerulea est: quandoquidem iis potissimum colaribus recreetur visus M alendida luce fatigatus fuerit que haec quide causa est ij imminutus circapupillam humor, deteriorem faciat viseum,m minM reddat vaeae foramen Eo, adsanandum dissicissimus est eiusmodi oculorum morbus ter vero assectus,quipropter humiditatem Dueae mi
norem reddit pupillam,minus illi,sprauus . Dispicibus nas e imitarium com
poris particesaram aliquam exiccatam humectare, quam humidam exiccare. . Atque hac quidem medendi rationem quodammodo attingunt.
Paulo ante dixit Galenus earum partium quae crystallino humori usum alique prγbent morbos,visum etiam impedire posse. um vero inter has primas obtineatuue foramen deo ab illo exorditur,& quod quadriseriam a propria natura mutetur,aucta scilicet,imminutum, diuulsum,irruptum, demonstrat . Auctio quidem seu amplitudo foraminis aut pupillae semper visui incomoda quocunq; aceiderit tempore. Immi
nutio autem non semore visum tedit.Nam si in utero cotracta est acutissimi visus oc- cauo erit Sin postea euenerit,prauam vIuonem et ciet. l quoru duorum, diuulli
scitu et ac ruptio foraminis,quocunq; tempore fiant,neutrum notatu dignam noxanvisui affrr quod Galenus experientia ipsa coprobatum sibi esse testatur.C rerum cumplitudo foraminis perpetuo videndi functioni noceat, angustia vero non sempei id nobis nunc disquiredum est Ad hoc ipsum autem quod inquirimus Gsequedurn principio sciendum est,neruum qui a cerebro ad oculum desertur, atq; ob id visoriumedicis est appellatus, Herophilo autem, quia solus manifestam habeat cauitatem Othoo,id est,meatu'spiritus sensifici animalisve viam esse. Neruos autem vitarios foramine pervios esse ho hoc solum loco,sed Sc multis alii tessatur Galenus. In lib. ening.devsu. par.cap.6.ita scriptum reliquit.Soli nerui qui ad oculos pertingunt, sensile meatus in se habent.Et lib. .de Hippo.&Plato.placitis,spiritum luciduper hos tras meare neruos,eosque utrinq; manifest8 esse perforatos,in dissectionibus magnora animalium videri asserit.In libello quoque de dissectione neruorum, in solis hisce nerui antequam in oculos inserantur ensibiles quosdam meatus inesse, unde ipsos nonullis anatomicis meatus, aliis visorios nervos,nomine alanmone quam obeunt facto vocatos esse tradit. Porro per hos neruos perforatosspiritum animalem a cerebro ii oculos confluere hoc ostedit argumento.Si alteru claudimus oculum. alterius Dunill
207쪽
=u Hoc autem demonstrato,nihil mirum est, raminis amplitudinem ad bonam visio o nem parum esse commodam .Quippe pupilla siue in prima statim quq in utero fit huc demittit impleri. Diffusus igituridi lutusque, ac dissipatus,infirmiorem effcit visionem. od i rectissime ab Aristotele dictum eri virtus unita te coacta,ra quae dissipata,& dispersa est,robustior sit, caciusq; agat.Atq; hinc est,ut ij qui latas amplus pupillas habent, contuentibus D abductis oculis ferme omitia intueatur.Ne enim eoru vitari, spiritus alumine intenso diffusi dissipentur,ut palpebras trahant necesse est. Contracta itaq; pupili tum visorii spiritus coguntur, Nuniunturitum reru imagines ac species rectius excipiuntur,in communi scilicet se exactὰ cogentes , quae omnia frusius a Galeno in. io .de usu par.libro sunt demonstrata,Atq; hactenus cur amplior pil lpilla perpetuo visui incomodet diximus. Q re autem pupillae imminutio, si nati afuerit,visioni aptissima sit,itidem ex iam dissis euidentissimum fit,quum contrariora eadem sit doctrina. Vt enim spiritus a cerebro demissus ampliorem pupillam implere
nequit:ita minorem facillime In ea itaque quu cogatur ac uniatu quid mirum si acu-bira tissimi visus occasio sit Z Cur aute morbi ratione minor reddita pupilla, mediocri deterior sit, nunc discutiendum erit. Idipsum autem no per se,hoc est, quia exigua D am
gusta sit pupill alias semper visui noxia esset:sed ex accideti, quod scilicet piauorum
affectu si,quos sequitur,quique oculum ita vidererius videat laedunt, occasione accidit. Horum autem affectuum unus ad ipsam duntaxat vueam tunicam spectat, iderad humorem tenuem, qui inter crystallinum,& vueam c6sistit,le Galeno lib . Io. de vis par. cap. .aqueus nominatur.Ibidem enim in eum scriptum reliquit modum.Humorem quendam tenuem & purum,qualis in ovis reperitur,crystallino creator circilfudit. Et rursus cap .s. Inter crystallinum humorem, &vueam tunicam,humor quidam tenuis
c5tinetur. Vnde omnibus palam fit niuersum spatium quod est post humoremo'stallinum,spiritu simul, it humore tenui assidue impleri. Affectus autem qui est solius
vuear tunicae,non est nisi extensio quaedam,& laxitas. ae sane verba no ita sunt accipienda,quasi uteri affectus angustiorem redder epupillam possit. Vt enim cotrarii sunt affectus,ita etiam contraria efficiunt.Τensio nanque, ut etiam Itb 3 de tum .sani. cap. . Galenus attestatur,laxationi est contraria ad eum modu,quo duritiei mollities. Laxitas itaque angustiorem reddit pupillam, extensio autem ampliorem, ut paulo posti ins- copiosius,&clarius mostrabit Galenus. Nihil autem mirum laxitatem,utpote qui ὁest nisi iesionis, ut ex cap.Io .lib. ς.de simpl. medica .facul constat,remissio, &humiditatem emollientem sequitur,angustiorem reddere pupillam Nam vvea tunica nimio
humore imbuta,mollior,&quasi solutior effecta, laxatur A remittitur, atq; adeo insecollabitur Ea vero in se concidente axiorem secta, foramen quoque eius insecollabi, c6trahi,& corrugari,adeoq; minus Si angustius reddi necesse est Id quod etiam incit ternis subinde panibus accidere videmus .Quippeor hoc etiam loco,ir quinto simpl.
cap.decimo,testatur Galenus,quae in articulis sunt ligamenta,immodico humoreini de- buta relaxantur. Vnde sole meridiano clarius fit, toto coelo errare Rasium, qui liba. continentis,secti ac Galenus, pupillae angustiam non Oeae laxitati, sed eiusdem exici cationi potius acceptam refert.Inter caetera enim ita scribit. Dilatatio pupillae,secundum meam opinionem,est quum accidit uuae mollificatio Sed molliscatio accidit ab humiditate,non siccitate Maecille. Falsum vero est quod asserit mollificationem, sic autem laxitatem appella causiam esse dilatationis pupil .Quum enim laxatavum in se , ut dictum est,concidat, quomodo tum eius foramen dilatabitur Dilataretur sanes extenderetur,atque adeo cotrario plane affectu laboraret: Extensionem autem siccitas, non humiditas emcit . d quod coriorum exemplo fit manifestum.Η c enim madida in se concidunt,&laxantur,contra vero exiccara tenduntur. Vbi autem cocidunUbi quoque eorundem foramina,si qua haben armora reddutur. Ubi vero extenduntur, foramina
208쪽
oramina quoque eorundem dilatantur. Laxitas igitur vum tunicae constrictionem siue angustiam,quemadmodum Galenus hoc loco docet, & nequaqua dilatationem, Fiantistiis v vi Rasius salta & inepte contendit, cit. Quod quum fusius Franciscus Valleriola, ire a. vir in re medica,& bonis disciplinis apprime versatus ostenderi non est cur nunc longius id agamus.Verum hic quispiamiticeiserte, si tensio non est causa imminui pupillae,sed laxitas,qui fit igitur ut tensionis hic iaciat mentionemrRespondeo, eius hic fieri mentionem non veluti eius affectus qui pupill findicatanguriam edeius potius qui ad lam vaeam tunicam,perinde atque laxatas peistet. Atque hinc est quod instastatim quid uterque essiciatam diseri ea nactensionem ampliorem,laxitatem vero minorem reddere pupillam asserens.Caeterum humirisaffectus,n5 est nisiquL a. dam desectus eius, propter quem vacuato interno quod inter meam Sc crystallitium est spatio, vum in se conciden contrahitur,acrugatur, adeoqueminorem effcit pupillam. Id quod non accidit propterea quodproprius tunicae humor sit absiamptus, atqueadeo eius substantia exiccata: ita enim dilatatio potius quam angustia sequer tur:sed quod extemus, intermedius humor deficiat. o quidem desinente, ut in sevum concidat, c6trahatur, Scrugetur,necesseest.Deterius igitur,aut nihil omnino pes huiusmodi affectum se videant aegrotantes, non propter pupillet angustiam,sed ob hu Aalta Metatimoris potius desectum,euenit Mam in disputationibus de visu quas libro. 1o, de usu partium D lib. .de Hippo.& Platonis placitis habuit Galenus,demonstratum est,crystallinum humorem semper propugnaculo quodam egere, ut citra ofἡnsem externu propugRacula splendorem obtineat .Horum unum est cormea tunica, quae,ut lib. N. de usu partium, cap.3.scribit Galenus, tenuis & densa lacta est,ut idoneum quasi propugnaculum esset unum. instrumeti visorij, ne scilicet visio ab extrorsum occurietibus aliquando laedatur,atat ἡ γῆ impediatur.Ibidem etiam tradit, eam partem quae crystallini operimentum M propugnaculum extremum est,tenuem,albam,vvelut cornu, delam esseaenuem te albam, ut splendores prompte transmittat uram, ut tuto custodiat,muniat,& defendat . AI- terum propugnaculum est humor tenuis.de quo paulo ante diximus.Quod lib. 1o. de Usu par .cap.6.iis etiam verbis confirmat Galenus. Humor tenuis ut distet plurimum, 'ut nunquam tangat crystallinum cornea tunica est lis Hic pr terea crystallini etia 'essentiam iuuat. hod Galenus loco iam citato in eum scribens modum restatur. Hu- mor,inquit,tenuis non soldm ad replendam vacuam regionem, sed etiam ne siccetur ipse humor crystallinus,&interna vveae portio est necessarius. Proinde ut tenuis hu- mor sui praesentia crystallinum ab externi splendoris iniuria vindicat, ne scilicet immensa Staflatim occurrete luce offendaturiita certῆ eo absumpto noxam ab externo lamine sustinet maxim deficiente nimiru eo,quo ceu propugnaculo ac munimento
aliquo tuebatur. Nam vvea tunica super crystallinu decidenis,spatium quod inter huc& illam est medium, breuius essicit. ocirca quum crystallinus humor hoc nomine cogatur per breue admoduspatium externi aeris splendori occurrere, persimili utiq; malo assicitur,ut ij qui apertis A inconiventibus oculis istem intuentur.Quoru certὰ
aliqui excaecati sentiomnes vero ita offensi, ut vix unquapristinum recuperare visum intueristia ' potuerint.Ηociis prisertim i lib.Io.de vlapar capa Gesenus etiam testatur,accidit, rimum noceri
qui in solis ecclipsibus defectibusve, quu eum affectum qui soli accidit, planius nosse
cupiunt, fixis oculis solem intuentur.Fieri enim non potest, quemadmodum loco iacitato, p. I.&.6.a Galeno est demonstratum t splendida lucem citra offensam isus instrumentum tolerare possit Quod intelligens Dionysius Siciliae tyrannus, domum splendidissimam, Se calce illitam ac incrustatam tibi dem Galenus recenset, supra tenebrosum carcerem construxisino alia san8 de causa, quam Vt profundis tenebris diu eruatos proferes, in suminal ac splendidissima lumemittens,exc caret.Proinde nes edita lucelaci lecrystallinus humor i deretur iactu est ut vum tunica ei obiecta si
quet nigra est,ut scilicet coga Ggregeti spledore, Mad pupilla, Galeno ubi iupra teste,
209쪽
transmittata&cs ut ea est, eo quod iis potissimum coloribus visas, splendida luce sit satus,recreeturalinc est quod cap.3. iam saepius citati libri Galenus corneatuquoque tunicamin multis partibus nigrat in multis etiam suscam factam esse scribat ut oc di,in hos subinde respicientes,consolentur,& recreentur.Atque hqc quidem causa est cur imminutusin pupilla humor,& deteriorem sectat visum:quod scilicet objectuin mio splendori crystallinus sit,nullo posito propugnaculo ac munimeto: lerninus reddatvue ramen,quddnimirum corrugetur Mn seipsam concidat vuea. Quocirca eiusmodi ocularum morbus ad sanandum dissicillimus est, qudd scilicet non sit nisi seca crystallini humorisintemperies,extenuis aqueiq; humoris effusione nata. Alter autem affectus qui propter humiditatem vuear minorem reddit pupillam, jd est, laxi tas ipsa inus praestatis habet. Quippe dffcilius est similarem particulam exiccatam humectare,quam humidam exiccare,ut Galenus lib. .ther meth.cap.6 copiossiimὸ
Dieamus autem quod es inim estpropositum. Ie qui 'quae praeter naturam accidit pupissa parui S: bona veris quae natiuaist ri Ambiori autem
quana aes nequaqua bona. Nesge vero eis quas ter naturam euenit,
bona est mims vero hac ipsa mala est anginia. Quippe continens, ut ita rix rim, causagenerationi amplitudinuvaeae tunicae tensis est,sicutiparuitatis ari tali. Quum vero bifariam testatur,quando propria ipsius ratione laborat, aut exiccata visimilisis, aut humectata ut in/umentalis , Potas quidem αμ'c
ratu difficilis est, humilias vero non item. mphi ope, farrhi, abscesse , et quicunque alis huiusmodi in/timentalium partium morbisun a redundandae
humoribus nitis in vaea conmierint mnes aterito medico non magno nev tio vincentur.Uerum tensis in xuea tunichnoin quam ex accidenti euenit,piga multitudine humorum qui huicsubiiciuntur nata est.Impleta enim veluti xter,
aut vesica extenditur,m ultro citri yge distenditur ab iis; qui inter ipsam, st
er alnumice ruantur Lamoribus.
Quae hactenus copiose admodum 1 Galeno de amplitudine, Si paruitnepupilla
dicta sunt,ea nunc quasi in summam quandam contrahuntur. Molestam enim esse quς praeter naturam,hoc est,morbi ratione, accidit pupillς paruitatem, contra natiuam, hoc est, eam quς in prima statim conismatione contingi bonam, supra abun-dὰ est dictu eiusque rei caus sente Osit . Amplitudinem quoque natiuam honesse bonam,nec eam etjam quς praeter naturam accidit iidem ostensumest. C terum si inter se conferas amplitudinem, te angustiam pupillae praeter naturam edenientes, miniis mala est angustia, quam amplitudo, quὀdcilicet haec Gitate dii vero ab humiditate,vt supra monstratism est riatur.Difficilius ausem simi Iarium. partium' si γcitas,quam humiditascuratur. od Galen us ii significare verbis voluit: ippe n-quit,continens causa amplitudinis pupillae,estvueς tunicaetensio,sicuti tuitatis papillς continens causa est laritas.Sequitur autem tensio siccitatem, ut laxiras humidi ratem,quemadmodum supra satis est a nobis demonstratum . rro quum supra di xerit tensionem esse affectum qui ad solam spectet uueam,ideo hoc loco causasteosio nis illius exactius prosequitur.Biseriam autem v cotesionemeuenire Galenus doce Primum, quado propriaipsius ratione vuea laborat,hoc est,per se,primo, it nullo alio interueniente,Qu'd fit bimorbus in ipsa vuea consistit. Tum autem bifariam ten ditur. Primo,quata ut pars similaris exiccatur daest bi intemperiesicca laborat, u
210쪽
eius subtantiam, Huo eius humore absumpto,exiccat. cynct, quando ut parsim Mumetalis humectatur. au'd fit ubi adhuc c5fluentes tuam res morealique prγter natura in ea excitat.Tu em ut parte instrumetale,hoc est, prout totius insumeti, id es ocul parsest ueam infestan morbi tensiqnem procreantes Sunt autem mombi instrumentales,nempe in conformation ut qui vel partium figuram,vel concauturarem turbant, adeoque totius instrumenti amunem vitiant. Sicca itaque intemperiesvveae difficulter sanatur. Morbi autem instrumentales ab redundantibus humoribus
nati,ut sunt phlegmon scirrhi,M id genus alii, si in xura cunsistant, medicus peritus facil8 curabit.SecundΘ tensiovuear accidi non propria i ratione, sedex accidente, ubi scilicet veluti uter ut vesica impleta, ab inmoribus qui inteTipam Sc crystallinusuntaceruati, tenditur,&in omnem partemdistenditur.Humorum itaque tum o casione, qui vueam distendunt,nihil eius essetitia laborant tensi0 nascitur Axque haec de vueae telisione dixisse satis sit.Cςterum ex hoc loco,ubi Galenus ait, tensionςm esse assctrione, Franamplitudinis causam continentem Manciscus Valleriola ir eximiaedoctunt cauta continentis de Galeni sententia n morbis praesertim qui ad conforrnationem pertinent,assertionem,aduersus nostram sententiam,posse tueri, multis argumentis conatur,quq singula ordine quo ipse est usus diluemus.Libenter enim cum hoc'i diphte candoris pleno,agimus. Mem, satIcio,in hanc nobiscum contentiunem non nisi veritatis studium rapuit Principio autem locum ex libro primo Galeni de laborant. F -- locis ab interprete perperam conuersum,ut alibi etiam indicauimus inroducit, Quem si recte interpreteris lase habet.Neque vexo aliam quampiam doloris causam suspi- Dcari licet,quam excretum humorem .Quo enim excreto cofestim doloris emistio se- Dcuta est hoc omnes homines doloris esse causam credider ut d quod naturale quod isdam ipsorum sit axioma,quod ex seipso ad huiusmodi causarum cognitionem fidem is facit .Quo enim tangente nos,aliquod fit pathema,&quo separato statim quiesci hoc is causam esse omnes homines crediderui. Hactenus bona fide G leni vςrba retulimus, is quibus certe aliud nihil docet, quam quod pathematum ac symptom tum , atq; adeo rerum quae essentiam suam in fieti obtinent,sint causae continentes. Dolox nanque, cuius hic exemplo usus est Galenus,pathema ac symptoma est,ideoque causam etia continentem habet,quemadmodum praesens Galeni locus euincit..um autem morbus sit affectus,atqueres permanens Fausam continentem perinde atque symptomata haud obtineat necesse est Pergit deinde Valleriola it locum Galeni pr sentem in quo tensionem amplitudinis pupillae causam continentem esse diserto assim torget, tanqua ia me non animaduersam,aut saltem conniventibus oculis praeteritum.Sed quamomnino ad cauta continentis in morbis assertionem nihil conducat hic locus,ex ipsa a gumentorum,quibus utitur Valleriola, confutatione, palam fiet . Non est aut e curs spicetur me ita illi esse satisfacturum, quasi censeam non omnino voluisse Galenum continentem causam amplitudinis pupillet uec tensionem ponere, quod per ea verba notatur: ut ita dixerim: sed id significare potius voluisse voeς tensionem quodam mododilatationis pupillae coniunctam causam dici posse,non tamen vere talem esse. Nam ista elusio quam fingit Valleriola,mihi ne per somnium quidem jn mentem venitivi pote quam nulliusaesse momenti intelligam Mirare hanc missam faciamus,le ad alia quae plus habent ponderis a menta colatanda nos conuertamui: Neque enim,
inquit,rursus dici hic abaduersario potest, pupillae amplitudinem, etst causam habeat
continentem orbum tamen non esse,sed symptoma utpathos.Nam illud in con- .se est,affectum permanentem esse,a quo videndi acti optimo, nulliusque interum, tu vitietur:est enim in structura morbus,eius scilicet generi quod in magnitudine vi :tiata positum est: amobrem quum Amorems 8 causamcontinentem habeat, it lud fit,ut in morbiscausam etiam niuncta stamisse Galenumdemonstrauerimus.