장음표시 사용
211쪽
λ. Atqui quumea quae assumit ni sine alia sint,nihil nostraesciuentiae incommo dare possunt.Principio enim amplitudinem pupillet esse symptoma,ex iis quae in hoe prEcessessint,abund8 conuincitur. Quippe diserte dixit Galenus amplitudine' si parilitate pupillae Dirum κλογω,hoc est,morbi ratione,aut, ut planius dica, propter morb&fieri. Si itaq; morbi ratione fiunt, aut morbos sequutur,symptomata sint mecesse est Ridiculum autem est quod subiicit,pupillae amplitudinem esseaffectu permanentem aque duabus de causis.Primo, quod asserit amplitudinem pupillae oblitinere causam continente Si enim causim habet colunctam seu continentem,quomo, do diripossit asiectus permanens non video.Is enim no alio nomine permanens ciucitur, quam quod sua etiam sublata causa permanere possit. Causa vero continens est, quς effectum suum ita continet,ut ea sublata ille permanere nequeat. Secundo, quod metipse Valleriola fatetur, vueae tensione sublata,pupillae quoque amplitudinem uni auferri.Sed praestateiusdem verba reserre,quae eiusmodi sunt. Sed tensione rhagoidis
sublata, serri quoque amplitudinem pupillae oportet.Ita sibiipsi pugnantia Bibere Valleriola haud animaduertit.Praeterea amplitudo pupillae non vitiat actionem. Naquemadmodum supra a Galeno dictum est, quod deterius aliquis , aut nihil omnino a misiid non pupilla ratione, hoc est, ut metipse interpretatur, propterpupill am
plitudinem Stangustiam,sed propter pravos affectus,id est, tennonem te laxitate accidit.Non igitur primo videndi rationem laedunt,sed horum affectuum interuenta. um autem non primo i dunt actionem,morbi quoque esse nequeut omnino,iam tum abest,ut in structura morbi dici debeant.Non esse autem eius generis quod in nag titudine vitiata est positum, morbos amplitudinem S angustiam pupill ,euidenti simum est.Nam in angustia non minuitur pupillae substantia sed potius humectatun
neque in amplitudineipsa augetur,sed magis exiccatur.In magnitudinis autem molabis, partis laborantis substatiam increscere,ut in minutione decrescere oportet, quod quum hic neutrum accida in magnitudine indecenti orbi esse nequeat.Quodam em hiepupilla augetur aut diminuitur,id pupillae no per se,aut sui ratione, sed exaccidenti euenit,hoc est,quia tenditur,vel laxatur. Quid multa quum ad morbum deo requirantur,quod in libro de symptomatum differentiis est monstratum, ut scilicet. sitassectus,hoc est res permanens,& quod actionem larda neutrum autem amplitudiangustiae pupillae adsi pathemata &symptomata, non morbi sint, oportet. p pillae vero angustiam esse symptoma,tc nequaquam morbum, hoc unico argumento demonstratur.Si enim morbus esset,perpetud uxta morbi definitione,laederet amonem. Constatautem hanc interdum acutissimi visus ut supra monstratu est, occasionem esse gitur morbus non si est necesse.Est autem accidens,ubi naturalem consti tutionem siue asiectum sequitur.Sympto ver8,quando affectum praeter naturam, nempe laxitaincomitatur.Amplitudo autem,perpetuo est symptoma tqu vitiosam conformationem aut tensionem sequitur.Eiue autem pathema it symptoma, Aenus quoque libro septim capi.quinquagesis. secvdo iis testatur verbis μνε-i AE το
difficile.Qujsane locus confirmat id quod paulo antea enodictum est: nepe ma Ium angustiae minus esse quam amplitudinis. Nunc itaque luculetissime a nobis mos stratum esse arbitror, t amplitudinem,& angustiam pupillae esse symptomata,quael sionem it laritatem, prauos quideminectus equuntur, qui St ipsi alios prauos comi
Messis. Aa Misct , nempe siccitat N humiditatem Neque enim rarum est, vi morbus se uiuet. morbusequatur,vel symptomasImplomati succedat. Licebit enim symptomata ap-Tensio laxitas pelles tensionem Zelaxitatem, qudd scilicet morbos sequantur,nempe intemperie sic-2ηxi eam Sthumidam.Itaetiam phlegmones symptoma est tensio ubpr,dolor,&reniten'. tia,quemadmodum libro decimotertio,therapeuticae methodi Galenus pulchrε minciat.Sunt itaque tum d symptomata,nempe primum tensisaut laxitas, quod amor bo fili
212쪽
bo sit secundum,amplitudo vel angustia pupillae,quod alteri symptomati, tensioni scilicet,vel laxitati succedit.Neque obstat quod Galenus dixerit morbi ratione minore reddi pupillam nam ad ipsum quidem fit,sed tamen aliquointerueniente sympto-- . te,nepe laxitate.Sic etiam morbi ratione amplior fit pupilla, sed symptomate aliquo, puta,tensi e interueniente Sed dicer hic quispiam quomodo tensio & laxitas erunt symptomata,quum a Galeno nominentur affectusΘRespondeo optima saia ratione, namsant inter symptomata quoque quae affectu nostra corporis di murinunt igituriensio & laxitas affectus tangibiles,perinde atquedurities id mollities.Si laod c pite sexto libri de differentiis symptomatum,Galenus cutisetensionem, A Jaxitatem, inter symptomata quae affectus tar gibiles sunt,necensuit. Quod sit laque cutis tensiici Si laxitas sunt symptomata,cur non ectam pupillaetverum ea de re plus satis.Nuc quid de iis Iocis quae aduersus causae continentis adstitionem ini paradoxis nostris pniau, Iimus censeat Valleriola videamus. Inquit autem . Qui vero a Fuschio capite primo aeritum valle secundi Paradoxorum libri adducuntur pro se Galeno loci, huic meae sententi minim8 repugnare videntur.Nam etsi libro primo therapeuticae methodi te de morbo,
rum causis mecedentium si primitiuarum causarum Galenus meminerit, non ob id tamen continentem praeteriisse concludendum est,ut quae nimirum sub antecedentis 'nomine intelligi quadant enus possit. Est enim continens causa inter antecedentes , Acorporeas etiam numeranda hoc tantum ab ii&quae peculiari nomine, antecedentes vocantur distans,quod haec de propinquior asse test, A affectum ipsum ita continet, ut ab eo seiungi minime possitullaeverὼ remotiores, i non usque affectui, quem crearunt,consociatae,yt non auferri perseuerant etiani ipso morbo, possint. Hactenus Ualteriol uerba recensuimus Non poste autem inter morsificas causas numera cohilhen, .u ri continentem antum abest, visub antecedentico Jesu possit, ex iis quae libro pri se inter o bita mo therapeuticae methodi capite o clauos: ibit Galenus,sit euidentissimum . Ibidem enim de causis morbificis vocatis in eum loquitur modum Etus affectus, inquit, qui actionem impedit,causae quidem phstunt noti etiam est possiunt autem id adhuc manere Quibus utique verbis a morbificarum causarum numero continentem prorsus Vexcludit,ut quae rei a se productae4ta adhaeret, tab ea seiungi minime posti I. Quum ejus honubet, igitur causae antecedentis ea fit ratio ὀt natura,vt affectui quem creauit non usq; adeo iub antee enucosociata sit,quin ipso adhuc manerit eaufersiqueat: Gmtra veta continentis, trem, Plisty ης vi a se productam ita contineat,ut ab illa separari mequea una certe sub altera compi ει haud pote diuersaretam enim sint rationum 8rmaturarum Falsum etiam est quod ait, causam continentem esse affectui opimiorem am antecedentem . Nam insuperioribus de causa continentedijputatiohibus: abunde monstrauimus , idque Oleni ex capite 88. artismedicar desumpto testimonio comprobauimus, inter affectum Interamul . actionem laedetem,&causam antecedente nihil intercedere: Si nihil intercedit, quo- ta46is,hiz modo alia causa propinquior erit A vetitareitidem abest,quod inquit alteriola Gu deesε nihil in- . sam continentem ita inectum continere ut beo seiungi minime possit. Idipsum eia x nim affectus naturae orsus repugna t quiexrerumpermanentium sit numero, adeoque quicausa etiam a qua procreatus est iubilata, permanere possit. Ita omnia quae pro sententiae suae confimatione assumit asseriola, inualida plane omni*ue robore sunt destituta.Sed reliqua eius argumenta expendamus. Qimd cotinens causa sub m- λllud Vsissolet cedenti complecti queat;ex Gale 1 verbis colligi posteputat quum libro de morborqcausis plures in animali fuit corporeas causas j quas antecedentium nomine appel- :landas censuit, id nobis subindicans,ex corporeis quidem causis, n5 vntu generis esse
omnes,ut sint aliae aliis affectui viciniores, or es tamen antecedentes vocari, quod morbum antecedant,quanquam id non paribus terminis . Ad 2anc vero rationem Responsio.
breuiter respondemus, xyalenum in libro de morborum causis quidem docere,plures esse causas antecedentes,internas' leuco Naheo quod euasures sint quos crear
213쪽
C his aulae QE t Vuius sint generis,aut quod una sit alia moi bo seu ine ita omnes eius Vicinior. Omnes enim sutit affectus praeternatura quibus alii affectus qui vitiant a dem generi . mone procreat ut omnes etia neq; vicini sunt morbo,quod inter has &morbosnihil intercedat,ut paulo ante dictum est moxiusius demonstrabimus .Quod etiam G lanus capite primi libri de symptomatum differentiis manifeste confirma ubi affectu qui statim, cedit morbum,atque inter quem ὀζ morbum nihil intercedit, antec dentem,miequaquam continentem,nominari scribit. Porro quae ad loci quem ex capite Manis mediete produximus confutationem affert, nullius plane sunt momenti, ita Hadhuc adamantini argumenti vim obtineat Quippe liquido monstrat, affestam ilIum qui,ut sic dicatri,immediatῆ morbum praecedit,causam dici antecedente. Μsi verum est,ut certe verissimum esse constat, inter hanc D morbum,nulla alia,qu c6tinens appellari possi cavsainteruenit. Absurdum praeterea est quod subiicit Valle,riola nquiens.Verum solutio ea affectus actionem laedetis haud prius fiet,quam qui ipsum continet causa sublata fueris Q denim affectus habeat causam ita illum continentem, ut ab ea sei angi non possit,id rationi affectus repugnat, quum sit res peraeanens,&quq sublata etiam sua causa durare queat,ut iam stepe diximus. od vero ad hi tata, eum amnet locum,quem ex libro septimo therapeuticae methodi Galeni citat valletiola, ubi ait, fieri nota posse uvaffectus quispiam sanetur, manente quae ipsum excit, uit causa, rectὰ quidem statuisse Galenum fatemur Quippe causa adhuc manente, as sectus ab ea procreatus curari nunquam potest Quare ut primum causa sit sublata necesse est.Ea vero amota,nihilominus tamen adhuc manet ac durat affectus, qui proprie dicta curatione eget.Causae enim verius prospicitur,quam medetur Hic est quod Galenus passim per uniuersam suam the. methodum in curandis morbis medicsi hortatur,ut diligenter consideret um morbi causa adhuc adsit in corpore, ania abierit. Si enim adhuc adest,huic prius prospiciendum erit.Sin abierit,ad affectus curatione sta timptogredieέdu Quapropteris Galeni locus de causa continente, quodUallerio la arbitratur,intelligi non potis.Falssi igitur colligit Valleriola causa continentela blata auferri affectum omnino esse necesse Si enim affectus est,nihilominus tame, ut iam ceties ferὰ retulimus,sublata etiasua causa adhuc permanebit.Esse itaq; affectum, eontinetem iuia & obtinere causam c5tinentem,sane inter se ex diametro pugnat,ita ut quicquid ει- texis pugnanti ctus nomine venit appelladu,causam cotinente habere prorsus nequeat. usd quum alibi copiosiusdemonstrauerimus, non est cur prolixius id hoc loco doceamus. C. terum detorta sua loci Galeni in arte medicinali interpretatione, eo lade peruenit valleriola tin morbis,ut ipse loquitur, factis,ade'que affectibus causam.cqptinentem dari minime posse,in fietibusautem posselateatur,atque adeo lubens admodum in nu stram manibus D pedibus it sententiam.Nam it pos verε morbos, qui affectus sunt causam nullam habere continentem hiendimus,fientes autem,yt ipse n0minat, qui non sunt nisi pathemata isdem nequaquam carere affirmamus . Atqui statim ad pristinam opinionem relabitur Valleriola um inquit . Quamobrem quum quae affecta fouet causa ita eum contineat,ut M proxima six, A secum a se genitum, v*l seruatum affectum prorsus tollat, continentemmertia dicio posse erastimo Na iterum parum c ast Titum memor affectus rationis, hunccum sua causa tolli posse existimat, quum tamen Sole clarius si causam genitum a se affectum non posse una tollere, quod idipsum natura Fuligo putrida affectus omnino iauersetur,ut iam creberrimε dictum est. Ostremum esse ini mordis vel Rig causam continentem, Valleriola duobus exemplis. ostenderoe conῖtur,quorum pri gim' fuligine putrida,quam esse causam febrium putridarum continen I ait, quod scilicet ea sublata mox cesset febris,n in corpore praeter naturam excitatus, caditor,nec restigeratione alia opus sit.Sed non animaduertit se istat Graumae ruam promius interturbare sententiam.Si enim putredo,ut libroundecimus herapeuti caecimeth
capite nono Galenus, di metipse Valleriolaiatetur ebris est causeantecede bigiturin
214쪽
ter hanc&illam,ut supra est comprobatum,nihil interuenit. Si nihil interueni nulla febris causa erit continens. Accedit,qudd si fuligo putrida, febris continens causi erit, febrem non esse morbum fateatur oportet,quod non sit affectus,nec causa sua subi ta maneat,& propria, qu3d tamen constanter in thera.methodo Galenus docet,cur rione egeat.Atqui luc elabi cupiens Valleriola est,etsi Galenus post sublatam putredinem auferri calorem iubea in id tamen facit,ut quae adhuc a putredine manet fuligo, per uniuersum corporis habitum altereturiquae si omnis adempta esset, minime esset opus refrageratione.Igitur Francisce fuligo putrida non erit nisi calor immodicus per uniuersum corpus diffusus atque adeo ipsa febris,quam post sublatam putredinem Galenus libro undecimo therapeuticae methodi capite decimo, randam esse docet: tistibique causa continens vocabitur,quod Galeno te nobis,morbus dicitur.Non erit igitur ex causarum numero ulla.quam tu appellas fuliginem putrida per uniuersum co
potis habitum diffusam,eo quod primo ac per se actionem ista quod causa morbi fica efficere nequit.Ita san8, quod diximus,hoc mo exemplo suam ipsius opinione Valleriola subuertit. Alterum quo ad probandam cpntinentem in morbis causamvriturValteriola exemplum de suffusione id obstructione, supra capite nimirum septimo libri de differentiis morborum abundi a nobis est colatatum ac labe vitum. Ibide enim humores lentos it crassos meatibus iam impactos te infarctos,actionem laedere,
atque adeo morbum esse,non causam continente demonstrauimus. Eos vero qui a
huc affluunt,morbi causam antecedentem, quod etiam libro undecimo therapeuticarmethodi capite decimo Galenus facit,esse diximus. Non est itaque crassus ille humor qui crystallino antestat Se obiicitur,vi nil ossicit Nes,vtGalenus supradixi qui primum visus instrumentum,ne res quae senilutur dignoscat,impedio cause,sed morbus Nam quum is sit affectus praeter naturam,a quo primum laedituractio,& humor pro dictus visioni incommode morbus sis necesse est.Prarierea humorem crassum impactum non esse causam obstructionis, sed eum potius qui Effuit, Galeni quoque verba circa huius capitis serὰ initia posita,satis conuincunt,ubi ait:humores Mutates, & noeos qui affluxerunt,ic impacti sun tumores praeternaturam,&obstrumonem parere. Atq; h c ad Valleriolaetationes subuertendas sufficere,tantumque ponderis habitura confido,ut illum prout veritatis est amantissimus, in nostram plane pertractura sint
niam vero non Alumforaminis quod est in xuea morbossermo noster necens usedi α quoque visae, adhaec tenuis humoris aliquos commemorauit,
confluens erit,ut reliquos ipserum morbo i quibus velim ditur vistus,vel omninis asoletur explicemus. I tur ex iis qui in xuea tunica co flant, visioni, incommodant,vnns adhuc restat morbus, tam similariunt, quam instrumentalium communi nempe unitatis solutio. quidem in hac parasitum vulnus,tum νί-cus est.2mm igitur id tam mmumst,ut abunde disiumpatur ea, ac tentus
humor extra hanc tunicam essundatur,adeo ut iam commeam vitingat Muo absur
da in hoc casu accidere necesse est,nempe ut ea tunica super c linum δε-
cidat, usiritus a cerebro in pupillam uniuersus nonperueniat, propterea quodper vulnus effluat. Quod autem nonsolam ambo haec coeuntia noxam vi
sui infero sed etiamsi alterum duntaxat eorum inciderii, iis qui non Ucitanterea quaepraedi sunt, audierunt,manifestum se bitror. ,
Vnitatis solutiqnem orbum tam similarium, quam instrumerustu partium cor
215쪽
munem,in vuta quoque tunica consistere hoc loco Galenus monstrat, vulnus nimi rum & vicus.Vulnus autemnon est, Galeno libro tertio,quarto, A sexto therapeuticae methodi capite primo, & in libro de artis constitutione teste, nisi solutio cotinuitatis quae ex vulnerando fit Vlcus verδ,quae ex erosione.Quod si vero vulnus vel ulcus iumagnum Berit, ut abunde disrumpatur vum,ac tenuis siue aqueus humor extra hane tunicam effundatur,atque iam cornea attingat, duo ablarda in hoc casu accidere necesse est,nempe ut vacuato tenui humore,vum tunica super crystallinum,quemadmoudum suprasusius ostendimus,decidat: Aut spiritus a cerebro in pupillam totus non peruenia propterea quod magna eius portio per vulnus ut ulcus effluat. Qedd auteambo h c simul,vel alterum eorum duntaxat visui noxam inserant, ex iis quae paulo ant8 diximus,abundεpatet.
Iam verὸ tempessuum es, ut adtenuem transeamus humorem, de quo is disium est,tantum saltem,quod ue eius iusto visne manu ueri vi um ladii. Quod veri etiam crasitor aliquando con flentiasuerit,aut colore magis ali praeditus amploma aliquod invideri actione excite quodprius baud dixin, iam It ipsum dicamus,t pus est. Si igitur hic humor es o crassor fuerit, ex
nam videnssi a ciem adimet: quod ad distantiampertinet, caet ut neque Aquae procul absunt, quepropinqua, acta vadeantur.Si vero admodum crasiss
suerit. Vesuti rn se usionibus accidi visium prohibebit, Quodsi vero totum foro
men a crasso illic conmente corpore obtenebratum non ' ,sed aliqua parva relinquitur,per illa res externa Muti3 ρolvi nihilo deterius quam ante M tame imiliter iso tempore multa quod angustio et Ofactus visionis conus in dent.Si vero in pupillae centro exigua tan is usio, partibM tua in circita punt manentibus puris,omnia iis qui ita laborant,uelati fenestras habereviilet M.
Qui eid quod in medio non videtur, excisum esse putatur. Qiadsi autem uulse,nec inter se coniuncta crassa corpora inpraedicto humore uitan iis qai sic
habentierinde ac oris culices circunferantur imagrinationem praebent.Saepen, mero ver 'proptero toris humoris consistentia velutifimulachrum quoddam aEpareream natur. Huissimodi ve simulachri apparitio ubi asomno exper Isicuntur urimum incidi praecipue eris, Cr iis quiplusculum uini biberunt, aut alias capite sunt pleno.Quum autem humor inter c fallinum Pueam colore immutatvrfuerit, quidem ad fuscum inclinet, velut re nebulam, vel per fumum hominem videre ociet. Si veta ad alterum aliquem colorem vergat, hunms ima nem iis quae videntur,conciliat. Misiis ualiter,uel ci flentia vel ollire a naturaei habitu recesserit, quacunque pars i assic assecta ad pupilla b
cumperuerem similem etiam bi imagznem iis quae viisnturpraebebit. meusEius colorem, consistentiam, Drura extri ecus see videre existimabit. Ex lac generes; tomatum sunt eorum qui se usione infestantam visa, illoranquibus sanguis e Tilms profluxamus est, aut qui vomituri sunt, ab H pucrate scripta.Praeterea quibus adeo exactus est visus, vi ne minimum quide semisse e late reposerit,exballationes vero quaedam a vetriculo sursum feruntur ,praeserim
ubi non probe concoxerint, similia iis quis usione laborum, sampremata bs infestabam.
216쪽
nfestabunt llimus est iis seuapte natura crystallinus humor, etiam
Uc aqueus de quo repraesentia agimus.
E xpeditis iis quae in soramine vutar consistunt symptomatum causis, nunc eorum
quae in tenui & aqueo vocato humore fiunt symptomata, nempe quae alterationem suae consistenti G& coloris eius mutationem sequuntur, causas perspicue admodu Galenus exponere pergit,Atque quod ad primum attinet,alteratur eius consistentia si is e sistentiae te
iusto seipso crassior factus fuerit, exactam videndi actionem adimet .Exacta autem visebum0ylasio dicitur ea,quae acuta est,& in remotissima potens,qu que rei visibilis cum distin- ΕΙ 'Σ, cte discernit Partes nimirum, formam,quantitatem,colorem,& id genus alia.Contri qum obtusa visio est,quae neque remotas, neque propinquas res visibiles distin apprehe-dit. Prior quidem spirituum copia,humorisque aquei tenuitate,ac splendore erisque puritate,& totius oculi bona habitudine perficitur. Altera contrariis plane a causis, adeo ut rectissime dixerit hoc loco Galenus, crassiorem aquei humoris consisten tiam exactam adimere visionem Nam quod ad visilium distatiam pertinet, haec quidem efficit,ut neque ea quae procul absunt,neque propinqua exactῆ cernantur. Quae s a quidem procul absunt, propter interni medii instilitatem,spirituumque visionem est, emiamur cientium impuritatem, ac crassitatem haud videntur. Humor enim tenuis est veluti medium quoddam delationis imaginum eorum quae videntur, quod intervueam Sc crystallinum sit positus. Proinde tenuis,adeoq; lucidus ac splendidus sit,oportet. Pra terea quum ad exactam visionem,qua longinqui posita cernimus ultum circa crystallinum humorem animalium,eorumque purorum, vel ut infra ait Galenus, aethereorum spirituum,concursum fieri oporteat i vero iam ob humoris aquei crassitiem a sua natura promptd degenereti atq; adeo crassiores reddatur,nihil mirum si in re mota,visio fieri nequeat. Accedit quod humoris etia crassities transitu spirituu prohibet, ὀζ utrem distante videamus impedit Quae aute propinqua sunt,videri nequeunt, non sani propter externi medii l5ginquitatem,sed potius propter interni medii, hoc est,aquei humoris crassitiem. ippe quum species per aqueum humorem crassum,adeoque imperuium ad crystallinum ferantur,fit ut humor crystallinus a rerum sensilium imaginibus debiliter immutetur.Quocirca neque ea quae prope sunt, multoque minus ea quae longinqua sunt distincte cerni possunt eque temeri adiectum est distine inquia quae prope sunt,ea quidem videntur:atqui non distinct8.Longinquὰ auiatem posita omnino,propter causas expositas,haud cernuntur. Si vero humor aqueus valde crassius fuerit, veluti in suffusionibus euenire solet,Visum prohibebit. eq; enim suta ,.suffusio,Galeno libro decimo, de usu partium capite quarto,& Paulo libro tertio tostibus,est nisi humoris lenti, Si glaciei modo concreti,inter corneam tunicam,ac crystallinum effusio. Visio autem non fit, nisi per medium lucidum &perspicuum. .apropter ut suffusio visum prohibet, ita etiam humor aqueus admodum crassus factus.
uod si vero totu foramen a crasso illic consistente humore non sit obtenebratu,sed aliqua pars pura reliquitur,res externas solas nihilo deteriusquam antea*5 tame uno tempore multas vident,quod visionis conus seipso redditus sit angustior.Nam quum rerum visilium obieela,seu ipecies visites, per pyramides ad ocusos perueniant, singulaeque res singulas in oculo pyramides efformenr,quasum basis est res visa, conus vero finita ad oculum rei imago,fit ut quo plures in oculo simul pyramides coueniunt, eo plura uno intuitu videamus,quo vero pauciores,eo quoque pauciora . Quocirca crasso copiam corpore pupillam parte aliqua obscuranthea tantum pupillae pars,quae crassi huius corporis iniuriam non sentit,ad pyramidum receptionem apta erit. aequum exigua admodum sit,conumque angustiorem faciat,plurium simul rerum imagines comprehendere haud potest, sed singulatim singulas quasque,n5 plures uno o
217쪽
.e ibi, tutu cernit.Si vero in pupillae centro exigua cosistat suffusio, partibus quς in cireuitu sunt manentibus puris,lum media obiecti pars haud videtur,reliquae vero sensum im, is . - inu an , ideoq; Omnia iis qui ita laborar,fenestrata esse videtur. Ratione Galenus sub . A mus' iungit,inquies Na quod in medio no cernitur,excisum esse putatur. od si verὀdiu magines uulsa,nec sibi coniuncta corpora crassa in pr dicto fluitant humore, iis qui sichabet, perinde ac si extrinsecus culices,& muscae circunserantur id obuoliten imaginatione praebent.Saepe etiam propter crassioris humoris cosistentia, veluti simulachru quo dam sibi apparere arbitratur Quod plurimum iis qui a somno excitatur accidit, quod tum plurimi crassi vapores sursum lati efficiant,ut vana illis Stinania ob oculos simu- lachra oberrare videantur Pr cipue vero pueris,qudd natura scilicet calidissimi Ahu,nem te-midissimi sint, ac somnis longissimis utantur,cruditatibusque,propter suam voracitate, ψ ψ' obnoxii sint.Et iis qui pluscula vini biberunt, quod vini potenti aplurimus calidus vapor sursum seratur. a,ut sect.3.proble.9.M Io.testis est Aristoteles, a calore vini commotum N agitatum videndi instrumentum illusoriam efficit visione.Hinc est, quod omnia illis in gyrum verti,Munum plura esse videntur, propterea quod nullo tepore idem visus, in eodem quiescat.Atque hactenus de cosistentia humoris aquei . Quu autecolor eius immutatus fuerit,& ad fuscum inclinauerit, veluti per nebulam, aut fumum hominem videre efficiet.Si verd ad alterum quendam colorem tendat,huius imagine iis quit videntur praebebunt.Nam fieri non potest quin talia appareant visa, quale est per quod cernimus medium Inspicientibus enim nobis per vitrum aliquo colore infectum,per id cospecta eodem esse colore praedita iudicabuntur. Quid multa quu queus humor sit veluti internum visionis, ut 'pe iam diximus,medium, tu colore eius
mutato, mutari quoq; quς per ipsum cernutur omnia necesse est. Reliqua quae sequutur explicatione non egent,quod ex iam dictis satis intelligantur . Porro ex hocsym-isum qἡ plomatum genere sunt Visa eorum qui suffusione infestatur,de quibus pluribus lib. 4. iudieatio- de labo .loc.cap.4.Galenus agit.Itemvisa eorum quibus sanguis e naribus fluxur est, π aut qui vomituri sunt,ab Hippocrate; prognosti.32.93s.scripta. Loquitur aurem de eo sanguinis e naribus profluuio,quod per morborum iudicationes accidit. Nam, ut Itb.3 . de iudiciis capvlt.ubi etiam Hippocratis verba ex prognostico hic citata ena rat,attestatur Galenus,quum in morborum iudiciis vehemens naturae impetu motus fiat deoque uniuersum corpus turbetur, accidit ut etia tum multus ab iis sursum feratur vaporiunde oculi caligine tetantur,& visa plurima oculis obseruari putatur.Quippe exhalatio seu fumus quidam ad oculos permeans turbulentiorem in eis humorem
natura splendidum ac purum reddit.Quam visorias sentiens spiritus,perindeatq; per suffusiones visa committit,quemadmodum in commentariis suis in iam citatas Hippocratis sententias,Galenus copiosius mostrat Caeterum signa quibus viis ob hum rum ventriculi vitium facta,avisis suffusorum distinguntur, Galenus lib. . de labori locis cap.I tradit.Quae de exacto visu pr ditis affer intellectu secilia sunt,& a metipsolitudo'm Galeno abunde explicata.
,hiati Ma itudo astems mPtomam in eis, pathematis magnitudinisemper rest desino in iis dutori de quibus iam loqui deo,' etia in omnibus quaepraedicta sunt. Verbirma,similarium intemperies, si exiguae sunt, exiguam etiam noxam
actionis efficiunt In maiore proportione ipsarum,noxam augebunt. Si vero serimum a naturali habitu recesserint, Ehone funditus aboleburiSic vero e T qaae de quantitate, eue' consistentia, cy' colore aquei humoris dicta sunt paululum a naturailsam recesseris arua etia actioni noxa asserat.&plusrecessem pro ratione suae nox actionis ena noxa augebiis.Siplurimum degenerat, actione omnino ad,
218쪽
no adissit. Similiter oe quae de visae ruptura, popilia quatitatesunt dicta,
a Viarum, autplura i incommoda nt, aut illam penatus abolent.
Quod symptomatis magnitudo pathematis unde nascitur magnitudini semper re spondeat,non solum in iis de quibus iam loqui desiit, sed etiam in omnibus aliis quae praedicta sun hoc loco Galenus ostendit.Exempli causa,similarium partium intemperies ubi exiguae iuerint,exiguam quoque noxam amoni inserunt. Quum enim assectus qui actionem lassit sit paruus,quomodo actionis noxa magna esse potesttSin maiores fueritintemperies, illarum proportione etiam actionis magnitudo augebitur. Si autem plurimum a naturali statu declinauerint,actionem prorsus abolebunt Vehe ries vires desicit. mens enim intemperiesint cap I.lib.3Me sympi causis ait Galenus iresdeiicit. Similiter de iis iudicandum eri quae de aquei humoris quantitate, consistentia,& colore di Galens Ioens lacta sunt,ut dilucide in conterau Galenus monstrat Pore hoc Ioco animaduertenduin aldino Graeco codice perperam ποιοπτος pro πισοπτος legi.Id quod ex pr edentibus fit manifestissimum .Paulo enim ante Galenus ita de hoc humore scripta reliquit. Sive eius plus,sive iusto minus est isui incommodat. de clarum est eum de quantitate,non qualitate uisse locutum. Accedit quod nihil ab eo de eius qualitate perunt- uersum hoc caput sit dictum.' hinc etiam omnibus constet cio οππος esse te dum. Eodem etiam modo de vuear tunicae ruptura,& de pupillae quantitate iudicadum erit. Pupillς enim quantitas,pathemati hoc est,tensioni unde nascitur,proportione respo-det,quae rursus inteperiei siccae resp0det.Caeterum ubi hoc loco Galenus pupill qua- i, quo is Ititatem actioni incomodare.scribi non ita ρῆ-ς accipiendum, quasi haec ipsa actio- ctioni incommonem impediat: quum enim symptomasi vi supra abundὰ monstrauimus,eius rationi aduersatur, ut actioni incommodet : sed ita potius quod affectus Se morbi a quibus ipse procreatur, actiones t dunt, ut omnino adiuuant inteIligendu . Atq; sic seipsum interpretatur Galenus,ne quis a me hanc interpretatione esse temere cossct .arbitre tur.Supra eni diserte dixit,pems ut omnino no cernere oculos, no propter pupillae amplitudinem et angustiam,sed culpa & occasione affecturi ac morborum quos si quutur. I nobis no fuerut pr tereuda,ne quis paru peritus, aut ver boru pr cedetiu imemor,h c Galeni verba in alienu A peruersum sensum torquerat.
Sic stiritus quos animali aut ad amo parus est, veluti ather,aut b- - Quarat sone spidus,ac nebula instar turbidus.Et quod ad essentiae quatitate attinet, vel abutat, V vel exiguus est.Si imur multussimul et aetheres fuerit, qplurimum assimi vide et exacte discernit pati fuerit,sed 'uropes/nt exquisite disicernit,quae procul absent,novi de Quodsi humidior es et muli uerit vo burde υ -
de hiano exquisi Gadmodus humidussimul et exiguus fuerisines eram, neq; longissime videt. is de hoc quidem inpraesentia tantum dixisse si piciat.
Qua ratione animalis spiritus visum impediat ac laedat nunc ostendere pergit Garlenus.Bisariam autem hunc impedire visum concit. Primo si non adamussim pur impedit. est, veluti aether, hoc est coelum purum, clarumve ut nubibus no obductum:vel hu- - midus ac nebulae ritu turbulentus Secundd, si vel plus, vel eius minus fuerit .Quippesimultus simul&aethereus,id est, purus,fuerit ea quq logissim8 absunt videt, Si exquisitὰ discernit.Multus nanque in longum protrahere spactu visus acie potest.Aethereus aute& purus,dilucid exactε,& acute cernere ulla potest.Sin paucus fuerit,sed purus, quae 'prop8 sunt exacte discemit us logius absunt,n6 videt. Paucus nanque logiori prospectui minimὰ sufficit, sed tali obtutu prompti dissoluitur.Purus aure,ad exacte ea quae -
219쪽
prope in discerneda, idoneus est, od si humidior sita alighoc loco nulla sane sensus diuersitate, ubi enim plus iusto humidior est spiritus, crastior etia sit oportet:& multus,logissime quide videt,sed no exacte. Humidior eniquu si rassitie
aliquam,quae acutae ac exquisitae visioni incommodat, ut comprehensum est, contrahat necesse est.Si autem humidus simul A exiguus fuerit, propter causas iam exposita neque exact e,neque longissime videt.
symptomata Corneae vero tuni pari quae pupilia obiecta est crassor,m desior, bam- timetestati Horfadia, visonem lassit c etiam color illius immutetur, axi si ulcus notaradignum obtinuerit, si eorum p extriscus ei adiacent quippiam audium t nebrosiam reddiderit. Ullar igitur m de orcornea =ebetudinem 'sus escis. Humidior aut ue ut similarissiue vi instrumetali ars, i ηο β&m usus bis tudine asser vervetia esstat ut qui sic assectus est,per nebula aut tenebra' astrvaporem aliquem, aut 'mum se cernere putet, Si vero humores non multi nim colore degenerent,pro eorum natura hastutinatio fet.Proinde qui ictera laboravi, pallida osa se viderearbitratur iam vero b pos amate infestatur,rubra Vb
cus vero notatu dignum,nonstium ob id quod redundantem coaceruat humorem,
visum taedit sed etiam quia exiguo statio custasimum cum externolendore comitti cogit Procedens autem ad herio ulcus quod ante pupilla est, undit etiaaliquid aqu& humoris foras. Marcapericulum ess ne is qui ita lectus est,ad extremam perueniat caecitate. Ob id quibus pars corneae quae pupillae obiectas vulneratur, vulnus ad interiora dessendi magna ij exparte obcaecantur, C Historia. ter m incredibile quidpiamne eri solitum inpuero vidimu qui tu in pus la punctus erat. quam statim aqueus est xisset humor,tum pupilla ipsam, vir est reddita tum tota cornea apparuit rugosior, qui postea sanatus,retavidit, instaurat cilicetpaulatim humore qui antia effluxerat. Verum haec rura
sunt. Caecitates aurem elusimoda vulneribus maPa ex partesuccedunt,quemadmodum etiam praedictis causis omnibus ubi plurimum fuerint mauctae.Siue enim valde dens ae extreme crassa, siue immodice humida fuerit cornea tunica,omnino caliginem usui st de ut sic assectus nihι rosus sideat.Et qui mirum sisingula tam di oram,ubi inauctasiunt,animalivisum auferunt,quam nunIM 'quamsola cornea corrugata militer endat Solet ver. Hi inmodipathema e uenare ii qua ad extremam perueneransenectutem.Sane hoc tepore pupillae mu-gnitudo acumate consideranda est,Si enim minor est reddita, aqueus etiam humori est imminutus Si vero aequalis permanseri solus corneae spathema. Sede D ii modi distinctiones praesens tractatio vi requaris. Corneae autem tunicae mombi fuerint magni prorsus visum impediunt, maxime phlegmone, vel una ration vel scirrho,vel alio quopiam huiusmodi,quatenuspars est instrumentatis, humido morbo infestaturi. Ac corneae quidem tunicae tales, . tot siunt morbi, qai
symptomatum actionem ladunt. in 'Ei 'tares C o M M E IU TA 'laxea . Symplomatum quae in cornea tunica eveniunt causas exponit, easque sex esse nu-
220쪽
mero docet, quum scilicet comeae pars quaepupillae obiecta est fiassior, spissior, den-sibrve,&humidior fuerit Item quum calor illius immutatur, Avicus notatu dignum obtine atque si quid eorum quae illi extritisecus adiacent auctum tenebrosam Aecerit.Si itaque crassior ac densiorfueritα,rnea,visias hebetudinem affert, quod scilicet Mike eomea. amplius splendidano si Si quΘd densitas exa, visiotii seruire nequeat. Humidior si humidior. 2: autem si fuerit,sive ut similaris, quὀd accidit bi humida laborat inteperie: sive ut instrumentalis pars,quod fit,ubi morbis ex fluxione natis infestaturmon solum hebetudinem visus affert sed & essicit,ut is qui sic se habet quasi per tenebras,aut nebulas,aut
vaporem aliquem, aut fumum videat Quippe humiditas e cornea maneat splendidi, est, quare nihil mirum iamdicta comitari symptomata Quod si humores ad cor- colorismum meam affluentes non fuerint multi,sed colore degenerent, pro eorum natura halluci- natio siue deprauatum decoloribus iudicium id enim Gricis est παραρασις fit . Talia, s enim,ut comprehensum est,appa nivisa, quale est medium per quod cernimus. Hine quum in ictericis internum medium bilioso sit infectum colore,omnia quae cernunt pallida esse iudicant.In hypos agmate autem,illis omnia rubra videntur Est autem . . υποσφαγμά Graecis, Paulo libro tertio. capi eta 8r Aetio lib.septimo capit. 22. testibus, venarum adnatae ruptura,exici u aut percussione,plagave potissimum facta, ob quam sugillata. in extima oculi parte veluti sanguinis puncta apparet Latinis sugillata dicuntur. Quuigitur punctis quibusdam sanguineis tota adhaerens membrana rubeat in hoc malo, quid mirum,si omnia quae cernuntur pto interuenientis humoris ratione rubicunda esse appareant .Porro ulcus corneae notatu dignu,non solum ob id laedit visum,qudd redunAntem humorem in oculo aceruat, sed etiam quia sublato medio interno,crystallinum cum externo lumine committi cogit.Nam aliquid aquei humoris effundit, ut necesse sit hoc nomine vueam super crystalliniam decidere. Quod si magnum ad modum ulcus fuerit, multum aquei humoris effunditur,atq; adeo crystallinus, quemadmodum ex iis quae supra sunt allia abund8pate exiccatur,ac caecitas succedit. Au si reliqua plu ferunt aute A singula alia, si plurimum aucta fuerint,visum.Neque id mirum est, quum tuerint sola cornea corrugata, quod iis potissimum qui extremam attingunt sinectutem accidi visum adimat Cuius rei causam Galenus lib. Iode usu par.cap.f. iis ostedit verbiS. gata eur visum
Valde senibus rugosa fit adeo plerunque cornea tunica,ut alii omnino n0n, alii vero prau8, Avix adhuc videant.Incidentibus enim supra se inuicem rugis, te duplicata ob iaid tunica,crassiti emi; acquisiticiam assumente, pauciori insuper ad pupillam spiritu supeme affluent merito iis visus impeditur.Caeterum cόrrugationis tempore pupilla diligenter inspicienda erit.Si enim minor est facta, aliquid etiam aquei humoris effuse sum ut depastum est.Si aequali manet,solius corneae supra modum exiccatae malum Aest Sed haec ad medendi ratione pertinet. Reliqua ex iis quae prius diximus clara sunt, 'ideo explicationem nullam desiderant, hi si quod humidos morbos appellat eos, qui ex humorum affluxu sunt.
nata vero membrana ubi phlemone laborat, ex accidente visus a Bone impedit In nymosi aut eriso is ex accidenisse rimaria ratione pu- pillam obtenebratum eundem modum manetae palpebraruphlegmones, ,
in iis ortiseant tumores praeter nuturam,ubi eo ma itudinis venerant, ut pupιlla obscurre Haec itaque omnia aut non videndi aut male videndi sunt causae.
Adnatae seu adhaerentis tunicae symptomatum causas poctremo huius capitis loco Galenus percenset Huius quidem phlegmone,quae Gricis ρφθαλιι a Minis lippitudo dicitur,ex accideti visum impedit a didictum est p. 3. de morbo dies.lib. phleg Lippitudo. 'mone est similarium partium morbus,ex accidente autem,hoc est,secudd, totius etia