장음표시 사용
221쪽
lius actionem visumve impedit. Neque enim crystallinus humor, primum visus in strumentum,per se,&primis laborat,sed particula potius quς illi usum aliquem praestat,ut loco iam citato copiositis demonstricimus In chymosi autem primaria rati ne visus laeditu Non est enim nisi vehemens adnatae phlegmone, qua album oculi sapra nigrum attollitur,& palpebrae ita inuertuntur,ut vix oculos operiant.Ea itaq; primaria iatione, et nullo alio affectu interueniente, pupillam ob urat. Ita quod in pterygio etiam accidere solet.Quippe neruosae membranae est adnascentia,quaeab angulo maiori onaiad coronam usque seu irim oculi progreditur Avst igitur pupillam: tegit,atque adeo obtenebrat. Eadem ratione,prim nempe,&peris,magnς pe brurum phlegmones,& alii tumores pr ternaturam in iis orti,'isum impediunt,eo quod eo magnitudinis perueniansivi pupillam iam obtenebrent, ac vitient.
Tque mlis hac dixisse satis sit Etenim ex limas cause,iu
visingulapanisulatim sequeremur,degsi sermone infimmas, quandoquidem mihi insti m si ad praesens per quam generales
sermones methodum indicare, qua sus quisti amo tomatum cassas inueniat. niam vereo noslum methodos ipseM nouisse oportet,sed etia mutifariam in particularibus exercitari, quod facere omnibus in promptu non est,
ob id exercitationis modum nunc oculorum exemplo ostendi .Eodem enim modo ad
abG quosse Massicultates peruenerit quisti si in singulis cosiderauerit er
primu eiW instrumentu, m alias partes quae 'sum aliquem praebent, distina ritque,ceupaulo ante dictum est,quinam ipsiusscultatis laborantissim morbi, cin quinam instrumentorum cuiusque,per quos iationem laedi continit.
hactenus de oculis dicta sunt,ad eam quae de symptomatum causis est instituta tractationem suffcere posse ostendit Nam oculi ceu familiari quodam Gemplo, quo pacto in singulis aliis sensoriis symptomatum causae inueniri possint perspicuεadmodum insinuauit Sed quum generalis methodus inueniendi symptomatum causas nonisi peritioribus satisiaciat,& praestet multifariam in particularibus exercitari,ideo Galenus exercitandi etia in reliquis sensoriis modu ostendere hoc loco non grauatur. In iis autem tribus hunc consistere ait, ut in singulis sensoriis principio quis consideret quod sit eius primuminstrumetum, adeoque actionis opifex. Secundo, quae sim partes primo actionis instrumento usum aliquem praestantes. Pr terea vi diligenter aliquiscqnsideret qui sint morbi primi sensus instrumenti,dein iacultatis, A terti θυ-ru quae primo instrumeto aliquem usum praestat,ut praecedenti capit'oculi exemplo ostensum est paruint mox aliorum sensoriorum exemplis planissime demonstrabitur.
Audieri grauitra igitur urditUs,aut ob auris particula ahqu aut ob nemuu a cerebro deficedere,aut ob cerebra sum in eaparte laesum de ne is oritur, animas eueniat. Qua stur in nemo er cerebro sunt sau aliter quam in om- si que 'er. in reliquis particulisseunt, istis proportione quide eueniat, verum non ola militer laedet. Qua enim in oculo ratione obtinet crisaginus humo hic babet in auribus,rnternus auditoris meatusfinis, ubi dilatatu neruu attingit, nes
222쪽
gIBER I. . Aspanibus proponione restondent.Proinde harum partium morbi ab agis hae transferri conuenit. Qim que enim Amitaria in artium . nisi me, continui solutione consistunt Qui vero meatus ipsiussunt morbi: in abstructionibus, uino ertamorem a lique raternaturam ipsarum partium ob isu
acquisitum alique in summa vero omnem praeter naturam tumorem iat, qua lis in meatu i osaepe oritur,vel cassos quopiam,vel carnoso tuberculogermineve illa innato. E numeτο eorum qua meatum oblauunt Iordes etiWm sunt, quae in ritasgigni consseuerunt.
Quod sensorii auditus symptomatum causas,eadem plan8 methodo, qua in oculis praecedenti capite inuenta sunt inquirere oporteat,hoc loco Galenus ostendit. Omnia nanque proportione quadam iis quae de oculis dicta sunt,respondent. Audiendi enim gratuitas,ac surditas trifariam animali accidere solet,nempe propter aliqua par- dita, uiti sim
ticulam instrumento auditus usum quendam praestantem, aut propter neruum audi- animali a Ntorium a cerebro in aures descendentem,aut propter cerebrum, ea parte qua neruus iam dictus oritur,laesum In cerebro autem eueniunt octo intemperies,obstructio, co- pressio,tumor praeter naturam,& cotinui solutio . In netuo itidem octo intemperies,
copressio,obstructio,&c6tinui solutio.Inteperies,ut sunt similares,obstructio,c6pressio,& tumor praeter natura, Mi sun instrumentales.Cotinui solutioint similares & instrumentales sunt.Id quod iis verbis innuere voluit Galenus : quaei mr in neruo lacerebro sunt symptomatu causae similiter ut in oculis:quae vero in reliquis auris par ticulis sunt symptomatum causae, proportione quidem illis quae in oculis eueniunt,notamen similiter lardent.Plus enim noxae afferunt morbi in cerebro & neruo cosistentes,quam qui in partibus aliis aurium neruo famulantes fiunt.Quae autem sit propor- proporii5isa tionis aurium ad oculos ratio, Galenus luculenter admodum monstrat,inquiens Qua-- rationem in oculo crystallinus humor obtinet,hac in auribus interna auditori, me tus extremitas,ubi dilatatum neruum attingit,habet.Est autem humor crystallinus in oculo primum visus instrumetum erit igitur etiam in auribus interna auditorii me tus extremitas,primum auditus instrumentum.Quod ut planius intelligamus,scienduerit,amplam quandam cauitatem ossibus temporum,quae quia petr speciem ac duri- tiem referunt,Gr cis λιθοειδου, hoc est, petrosa seu lapidea sunt nominata, auditus gratia opificem rerum insculpsisse,quq tortuoso foramine in capitis amplitudinem, cerebri Gem,pertingit,ita ut non nisi rarissimeimpulsam transmittat fetam. Nequeid sane Foramen audia temere,sed maximum,Galeno lib.8.de usu par. cap.6.attestante, b Vsummempe vi H-gidi aeris integrasivires,quas ipse exrecta irruptione erat habiturus, flexuum varietateiensim exoluere aliorumq; corporum exiguorum impetum Ionta antὰ propulsaret In hanc quidem amplitudinem capitis, quinti paris cerebri neruorum, Galeno etiam Nemus audit in libello de neruorum dissectione subscribente,alter neruus subintrat,insigniori sui portione cauitatem temporis osii incisam membran modo obliniimon quidem uniuersam,sed quibusda tantism sedibus, quasi ea nerui portio in plures diuideretur membranas.Quintum itaque hoc neruorum pa per foramen fertur impense tortuosum,&priuati ut comprehensum est,ossi temporis incisum,quousque in cauitatem pertingat auditus organo pr parat m. vitas enim illaintemum continet aerem,qui vocuad se delatas species excipit. et quidem parte hoc quintum neruorum par variae discinditur, Se propagines quasdam, membranc modo dilatatas,huius cauitatis sedibus Pariesin infra offert,auditus organi non minima constituens partem.Quod Galenus pulchre in lubello de neruorumdissectione iis exprimere verbisvolait.Auditorius, inquit, neruus
223쪽
si in priore magis parte ad auditus meatum emergenSNna cum dura membrana in i es titudinem se se effundens meatui leuiter obducitur. Quod etiam hoc loco significare si voluit, ubi ait: internum auditorii meatus finem dilatatum neruum attingere. Porro omnes quae extra hunc nerusi in anfractu meatus partes sunt,crystallini in oculo prius dictis partibus r pondent.QDd est, partes in antactu meatus extrinsecus consiste te proportione partibus quae crystallino aliquem pr stant usum respodest.Vt enim reliquae omnes oculi partes crystallini giati ala sunt, ita etiam hae quae extrinsecus in meatus anfractu cosistuntidilatati nerui causa. Mare hariam partium morbi, octorii rum intemperies,obstructio a tumoribus praeternaturam,&continui solutio, ab illis huc transferendi sunt quemadmodum antea monstrauimus,& in contextu Gai nus copiosius docet, ubi meatus auditorij morbos in obstructionibus, ex tumoribus praeter naturam natis,consistere ait.Silpeetiam obstructio a calloso quopiam et ca noso germine,hoc est,tumore ε corpore erumpente,in meam filauditorio.Io no raro sordes in auribus supra modum coaceruatae, obstructionem in auditorio meatu
CAPUT VII. si Vemadmodum igitur in iis, larii Haram con tituli 'mptomati id caum indicauit,ua in ungua, naribus sedet Vcilicewm ymam sentiendiparticulam, oe alivi quae torum implent in ramen s rum nouertam. Uratum enim est linguam o quod duabus fa-sὸ vii. cultatibusse est,ei quae sentit, et quae mouet, Dah quoque actiones habere. Maura siRω' 'Iunc autem eam velutisentientem cosderamus.odoratus erosensorium i sis cerebri ventriculos esse Amonstrauimus.
causas symptomatum quae in lingua ac naribus eueniunt, patetium costitutionem perinde atq; in oculis trauribus,ostedere hoc loco docet Galenus.Quare si praedicto rum symptomatum causas methodo inuenire voluerimus,ut primum sensori items reliquas partes quae totum gustandi&odorandi instrnmentum complentinoscamus, necesse est.Principi d itaquequae sint gustius,& olfactus organa indicat.Et quod ad gusum attinet,eius organum esse linguam innuit.Nam,lingua duabus, ei nimirum qu sentit,hoc est, gustat sapores:& ei quae inter loquendum linguam mouet, lacultatibus
inseruit. apropter duas etiam actiones unam scilicet sentiendi, alteram vero mo-uedi,obtinet.Quod lib.9.devsu par.cap.8.&lib. I6.capo .copiose admodum demon
es strauit Galenus, ubi ita scriptum reliquit. Linguaenatura duo neruora genera tribuit, se alterum molle,quo ipsa sapores diiudicarer,alterum vero duorum,quo motusmultos ac varios esset habitura.-,et vero lingua neruosa tertia coniugatione ortos Siquu*RR δή μ' dem maior portio crassioris tertii paris neruorum radicis , ubi linguae basi committitur,cum alterius lateris neruo,linguae tunicam efformat, aptu saporibus dignosce dis instrumentum.Dein etiam exiguos surculos penitius in lingu substantiam dispenset Q viam autem hic linguam duntaxat ut est sentiens, adeoque gustus sensorium,cono1 ais, s ficia sideremustae neruis qui huius motuifamulatur nihil dicemus, sed potius ad odoratustium. sentarium veniemus,quo1 alibi esse cerebri ventriculosdemonstrauit Galenus. Ita e is nim tib 8.devsu par.cap.s.scriptum reliquit. Olfactus sensorium solum ex omnibus es intra cranium extitit, in ipsis interioribus cerebri ventriculis ό qui etiam vaporosum M quendam spiritum continent . Iclametiam in libro cui titulum indidit de instrumensi i locor im modoratus, Alib.3.de Iabodo cap vltimo affirmat. Quod tamenon sic esse intelli- φνροψ sedum censeo,quasi Galenus simpliciter ὀt praecise ollactus organum in anterioribus cerebri ventriculis statuerit, sed quod idipsum in extremitatibus eorundem ventricu
224쪽
lorum esse constitutum voluerit Nam ita seipsum lib. .deHippo.&Plato4Iacitis in
fine ser interpretatur,inquiens.Superest unius olfactus instrumentum, quod non innarium meatibus sedem habet, ut plerique putant,sed in extremitatibus anteriorum si
cerebri ventriculorum,quo narium meatus pertingunt. 's assis et esuri ἐμπρο- Βίων ἐγκεφαλου MOLGG--ουσι οἰ- m Qui μναοπροnqua maximῆ in parte v porosos esse cerebri ventriculos constat.No puto autem extremitates aliis insinuasse, Exmmitates annisi ex anteriori cerebri parte psocessus albicantes neruis similes,lt caluariae amplitudinem qua cerebrum continetur,notatu digna portione non egredientes. Naii alias extremitates,siue tubercula cerebri ad frontis ossis sedem,versus superciliorum mediuprotuberantia,ut plerique alii,intellexisset,haud adiecisse qui ad narium meatus pertingunt Praedicta enim tubercula ad meatus narium non peruenire, Sole clarius est. Pore hanc quam diximus esse Galeni sententiam satis etiam testantur ea quae scribit Itb.8.devia par.cap. 6 ubi inter alia ita inquit.Facultatum alia odorum, alia saporum, is alia colorum est diiudicatrix, odorum quidem ab utroq; cerebri ventriculi ad nares longus processus est,nihil ab ipsis ventriculis discrepans.Et lib.Ir.eiusdem operis, cap. 12.ubi sic scriptum reliquit Eius generis esse ostendimus,os olfactus infrumeto prP si positum,quod κλι 1 4 lis nuncupatur Hare ille.Si igitur olfacitus instrumento osia,la- istinis colatoria vocata, ut paulo post fusius monstrabimus, praeposita sunt, quod Gai nus hoc loco affirmaticonsequitur hinc non simpliciter ac praecise anteriores cerebri ventriculos, sed potius processus ex illis ventriculis natos,animalemque spiritum ad n rium fines deferentes,effe olfactus instrumenta.Hi enim processus ubi a cerebro abscedunt,neque amplius tenui membranae connati,in suum singuli sinum,qui in octauo capitis osse priuatim parati sun porriguntur.Quippe pr sens os praeter narium septuab ipso eductum,olsa tias organorum sedes constituit,& multis foraminulis odorum gratia,Galeno etiam lib.8.de usu par cap.6.9. .leste,peruium est. Porro hac quoque sede dura membrana,odoratus nomine multis,sed exiguis foraminibus peruia est: id quod clarissim8 Galenus loco paulo ante citato in eum scribens modum significare voluit, inquiens. Quin D quae sunt ante membranas ossa, admodum foraminulenta se OG sunt, Se cauernosa, quae anatomicis acribri colive similitudine,Qρ ἐήlκ nominatur Sa sitius autem fuisset ipsamo magis in re lilappellasse, quam a spogi similitudine ατο se
γοειδη,quemadmodum Hippocrates ea vocavit Et ipsa dura membrana, quae cerebru ficontegi hac sede instar cribri est perforata.Quae singula a nobis ideo producuntur, hut hinc omnibus palam fiat, Galenum non simpliciter anteriores cerebri ventriculos olfactus instrumenta appellasse.Nam idipsum absurditate non caruisset,qudd scilicet ita unum atque idem esset principium,Sc instrumentum,& ista quidem ratione anteriores cerebri ventriculi non tantam ollactus,sed etiam visus essent organa, quod is stiam sensus exillis ventriculis prodeat Nunc quod sit olfactus organum nos puto luculenter demonstrata, atque id forte copiosius, quam praesentis operis ratio exigat Tamen id temere a nobis factum esse nemo putet. Quippe ista etiam ratione,phil sophorum nostri temporis prope omnium ridiculam de olfactus instrumento opinionem detegere voluimus Nam illi Aristotelis de anima placita enarrantes,olfactus philosopborum organa esse duas carunculas cauas ac spongiosas, mammiliarum capitibus papillisve μsimiles,intra nares, vel infine narium positas uno omnes ore, & constanter quidem, 'sed non sine magno error affirmant.Qujppe haec cerebri tubercula, quq quod promineant,ac carnis instar rubeant,ab anatomicis mamillares cerebri processus appellantur,non intra nares,nec in fine narium sunt constituta, sed ad ossis fiontis sedem, versus superciliorum medium pertingunt D protuberant, ideoq; olfactus instrumenta
esse nequeunt. Vt non tantum absurdas, sed &ridiculas plane philosophorum, quod diximus,de ollactus instrumento disputationes esse, hinc euidentissimum sit. Sed de iis satis.
225쪽
o.aisa; ha, Gustandi lotur siense O mplomata sunt m nihil omnino sentire sapores, imp - tum male sientire. um vero male, sensium est, bifarim intelligatur , alias quam debiliter, alias' quum deprauate gustam quod quidem debiliter, in vise,
hebetudini visionis,in auditu veragrauitati auditus proportione restondet. D prauate autem bi colore, Pr magnitudine, ve tu mutata videntur, quod inauditu,deprauialta auditu6 nominatur.Porro can sepraedictora P tomatum
sunt morbiliam gustandi tu massione; umfacultate incidunt, oe in lingua λmilari corpore. m in tunica qua ipsam ambit, in mollibus neruis, di in ramo me cerebre loco,viae illi exortu tur. Atque hi quidem omnium iam δε rumparatium morbi man e lisunt. Deprauate se saporessentire flet,quando alieno quopiam humore lingvafuerit imbuta, νὴ casu accidit ut omnia quae
gustaverit qui vel alsa, vel amara esse es aliumquempiam asurdum sapore, stabile aut instabilem habere videamr Quemadmodum enim rus Us x bonafamilia forisse cernere ea quae in oculo apparent iudicat: ita oe gustandi facultau mpremata instrumctorum quae in lingua sunt sensibilibus imputa lai Fericis quidem bilis amaro reminon linguae, sed eorum quaerasta pathos ses sycatur.Et aliis quibusdam assectibus alpugine aut acorem edullisinesse Mmagmatari aduenientescilicet extrinsecussensibili , vitiosum linguaesuccum qui Irtus quieuerat excitante mouentes,gustandi autem facultate non id quod ad uenioed quodinitum redundatsentiente. tque euenit n unquam,sed rarro,utpriusquam aliqMὸPstet, propter exquisitum gustandi senseum ,succi limguam, imbuentes sentiantur. Similis et Imprema,quod in oculs Uu venire solet, quum in 'manis ectibus, aut sufionis imaginatio incirit, aut sinitus in
auisbus , nullo extrinsecus strepente ,sed ipsa circa membra 3 motione imarnationem transmittente: vel odoris alicuius in naribus, ab iis qui illic continentur succis.
Monstratis antea tum gustus moliactus instrumentis,iam linguae vi gustus pro syrii, isti, ik miisis ij stmptomatum causas, non sime optima methodo,inquirit. Ea vero du-gustines isse plicia esse dici vel enim omnino sapores non sentit lingua,vel male sentit. Primum ς Rienu3. syn 'tom gustus abolitus,stersi,malus gustus nominatur. usi vero male,ut . . libri de differ.sympto monstratum est, biseriainterpretetur,pro eo quodest debiliter, vel deprauattan uniuersum tria in gustandi sensa erat symptomata, nempe abolitus, debilis,& deprauatus gustus. Abolitus gustus in visu,caecitati,in auditu, surditati pro portione respondet.Debilis vero,in visu,hebitudini visionis,in auditu,grauitati,dissicultative auditus Deprauat autem gustus visui respondet, qui circa colores, figuras, magnitudines,&situs fallitur . Quod si auditus perperam de suis obiectis ac sensibus iudicat, mee Ῥυσις Graecis,latinis deprauatus auditus appellatur. Animaduertendumetatatac nin conuertimus sim n graeco Aldino codice esse sim re, quae
sanὰ lectio Copo etia occasionem praebuit ut habitu conuerte ni Sed falsam esse hanc Aldini codicis lectionem,atque pro substituedum esse ασεν locus Galeni,qui est in lib. .deplacitis Hippo.&Platonis,manifestissime conuincit, ubi ita scriptum ' reliquit.Soli visui pr ter Aia concessum est corporis colorati te situm, &distantiam:
226쪽
sensu id valente eque enim auditus, o
neque gustus, neq; olfactus,neq; tactus aliquod illoru discernit.Propriu itaq; visus ob- maei m seu sensile visus est situs,quod scilicet a c teris sensibus dignosci non possit. Sic
etiam color, figura autem x magnitudo ex accideri una cum colore ab ipso visu pe cipiuntur Ex accidente enim sentiuntur,Themistio libro.2.de anima, p.2I.teste, ea θquae quum per se sentiri non possunt amen dignoscuntur a sensibus, quia accidunt, D continentur in iis quae per se sub sensum cadunt. Hinc rectissime lib.τ de Plato. & 'Hippocratis placitis in eum scribit modum Galenus. Color, inquit, oculi proprium 'sensit ed quὀd primum Aper se,&solus ex omnibus sensibus colorem percipit. O Maritudo &fi fit ut solus visus una cum colore rei visae &magnitudinem,St figuram etiam percipiat. gura non me Magnitudo itaque M figura non sunt propria visus sensibilia,quia ab aliis etiam sensi-bus percipiuntur Quippe calor corporis perse tactu dignoscitur, verum quia huic tiam magnitudo D figata accidi ideo magnitudinem A fguram tactus etiam, sed ex accidenti,percipit.Tactus autem propria sensilia non solum primae, verumetiam secundae qualitates, duritia nimirum,mollities,densitas & raritas, sunt, quae singulae sub
habitus nomine comprehenduntur, quemadmodum sect.2.apho comme. 34. abun- righix dὰ monstrauimus.Quum itaque habitus sit tactus proprium sensile, quo rogo pacto hie a Galeno visui accommodari potuit Legendum igitur θωεσι, & non esse hinc omnibus fit manifestissimum. Caeterum ut aliorum symptomatum causae sunt morbi ta etiam praedictorum causas esse constat morbos qui in gustandi tum facultate,tum actione,item lingua,& tunica quae ipsam ambit:quam supra ex neruo gust torio tertii paris dilatato sectam esse diximus: A in neruis mollioribus qui a tertio pari nascuntur,ir in tunica linguam comprehendentem, Galeno libro. de labo. lo. cap. 2.&lib.9.de usu par. p.r2. teste,disperguntur,& in ea maxime cerebri sed unde pr dicti exoriuntur nerui,cosistunt Atque hi quidem omnia iam di Elaru partiu morbi manifesti sunt. Si enim in iis ut sunt similares c5sistunt,octo certe erunt inteperies. Si vero ut instrumentales c6pressio, obstructio M tumores praeter naturam Sin ut simi- Lingua euanω lares A instrumentales simul, solutio continui. Ac illi quidem morbi,vel omnino gustandi sensum abolen aut difficilem reddunt. Porro lingua deprauate sapores sentit, ubi quopiam alieno humore ipsa fuerit impleta.Tum enim omnia quae gustantur vel Hippocrater salsa esse, vel amara,vel alium quendam absurdusaporem prς se ferre videntur . od DHippocrates etiam non minus scitὰ quam breuiter lib.6.Epide sect.f. apho.1 iis in- D sinuare verbis voluit.Si inquit, carnes gustanti sidis sunt, redundantiam significant. Sic in ictero accidi ut omnia quae gussantur amara, etiamsi sunt dulcissima, esse putentur .Eius autem rei hcc est causa.Sensibile extrinsecus adueniens itiosum quo imbuta est lingua,succum qui prius quieuerat mouet excitatq;,ideoque fit ut gustandi facultas non id quod aduenit,sed potius quod in lingua redundat,nempe biliosum succum,sentiat.Caeterum euenit interdum,raro tamen i priusquam aliquid gustemus,
succi qui linguam imbuunt, sentiantur: idque propter exquisitum gustandi sensum. Atq; huic certe symptomati simile est quod in oculis accidere solet, quum in stomachicis affectibus,ut cap. 2. huius libri,&lib.t de Iab.lo. p.2 dictum est, aut suffusionis symptomata incidunt,aut soni,nullo extrinsecus strepente, in auribus, aut odoris alicuius in naribus, nullo extrinsecus occurrente odorato maginatio incidit.
Sed quoniam nas,qui duplici facultati,sicuti etiam langua, 'Uerui mema
nimusnam olfactus instrumetorum,ac restinationis veluti terminus quidam
e aliusfuerit de hoc quoque sicut depraedictis disserere. Si enim morbus aliquis
an eo acciderat qui mea tum iuitie aut deterius,aut omnino no odoratrix facultassentiet odores.Si i tur vehementersit contrit 'aut polypo, aut asio quopiam tur
227쪽
morepraeter naturam infestetur,meatu prim obstruet. iratque huiu generis est in ipsius interna membrana obortaphlegmone. Qiunetiam quae in aliqua parte sium colato rum, aut in iis quae ibidem uni membranis, aut in ipse m
ositum perforationibus obstruunt,nam er haec olfaciendi sensum laedunt: id vera
multo magissi inprocessibus cerebri,qua ad ba3 partes perueniunt ant . in
de Tissationibus, pauedinibus, se omnino in iis quibus ab Uubolis, aut fit
Pre,aut humore anteriores cerebri ventriculi oppleti sun non solum locorum qui
issic seunt obstructio sed etiam stiritus , im qui in ventriculis est, adhaec cereobri quod hos ambit intemperies quaedam sequitur.Denique insignes iam dictara
partium tum compressione tum sectiones, odorum vel difficilem sensionem ess iciun vel omnino abolentDeprauams vero ac veluti errans flensus ibidem', οἷ Jvitiosum a liquem qui illic continetur succum, qui frium odorem exhalans, vapores qui a vicinis corporibus ad olfactus facultatem ascendunt,interturbavi. Si- i
mile videtur quod huic facultati accidit Tmprema, ei quod ictero laborantibas
in gustandi facultate accidere dictum est.
Narium aut quae in olfactu accidunt symptomata, eadem planὰ methodo qua relit, a. i . . a sensuum colligit GalenuS, nempe a laesa olfactus lacultate,&primo eius in ..ilius. hic' ' strumento,atque iis quae huic usum aliquem praestant partibus. Nasus autem merito veluti finis quidam instrumentorum olfactus,& respirationis est, duplici enim secul- ltati,perinde atque linguas seruit. Ofactui,quod odores per nasum ad organa olh- ictus serantur.Respirationi, quθd aer per nares primum attractus, in fauces ducatur, lhinc autem in laryngem,&per totam asperam arteriam infrequentes ipsius perpulmonis substantiam propagatas soboles.Quum itaque nasus non tantum respirationi, lsed & olfactui famuletur necesse est ut si morbus in eo accidat qui meatum eius vitiat, Meae nasi quaa aut deteri u aut omnino non odoratrix facultas sentiat odores. Obstruitur autem do obstrusturr nasi meatus,si vehementer fuerit contritus, ita ut simus fiat. Item si polypo, aut alio tumore praeter naturam infestetur. Ex genere eorum quae meatum praedictum 'obstruunt, est phlegmone, in interna ipsius membrana oborta.Laedunt etia olfaciendi sensum quaecunque in aliqua parte ossium colatoriorum, quae foraminulenta sunt, lquemadmodum supra diximus,autin membranis ibi constitutis obstruunt. Nam &haec omnia obstaculo sunt; quo minus odores ad olfactus instrumentum peruenire lpossint Multo autem magis olfaciessi facultas laeditur,ubi obstructiones fiunt in pro- lcessibus cerebri, qui ad iam dictas partes,nempe colatoria ossa,& duram membranam illic perforatam, perueniunt Et hinc etiam omnibus liquet, Galenum non simpliciter cerebri ventriculos anteriores olfactus constituere organa, sed potius processus illos qui ad ossa colatoria, adeoque fines narium pertingunt. Caeterum in destillationibus 8: grauedinibus, de quibus lib.3 de sympto .causis, cap .copiosius dicemus , anterim res cerebri ventriculi oppleti sunt deoque facultas etiam olfaciendi laeditur.Tu enim non naturalis ad sinus organorum ollaetus Pituitae defluxus fit.Id quod ex odorandita tacultatis noxa,quae tum incidi mnibus fit perspicuum. madere lib. 8.de vis par. cap.6.Galenus fusius disserit opplentur etiam in aestu solis,id enim h cωσις est,calor ritu .sum etiam enim humorum copiam ad cerebrum allicit In frigore denique , quod comprimendo ad olfactus g cerebrum ius ventriculos humoribus implet.Pi dicta autem mala non sollam loc sunt.verumetiam spiritus ipsius qui in cerebri ventriculis est,obstructio. nem pariunt. Adh c cerebri quod hos ventriculos ambit intemperiem procreant, ut l
228쪽
m sit cerebro,spiritibus 8t aliis qint ibidem sunt par cultatem quoque parum recte suo fungi munere. Denique iam dictarum partiti, nasi scilicet, cerebri,ia eiusdem ventricularu notatu dignae copressiones, ac sectioes,vel pro sus odorum sensionem abolent,aut saltem dissicilem reddunt.Sectiones enim penitus auferunt,copressiones autem dissicilem reddunt. Atq; hae quidem aboliti, & dissicilis ollactus cauta sunt laeterum deprauatus ollactus fit propter vitiosum alique humore illic colentum, qui foedum exhalans odorem, vapores qui a vicinis corporib us ad ollaciendi facultarem feruntur,corrumpit acinterturbat,quemadmodum iri ozaena a
cidit,quae non est nisi profundum M putridum narium vicus, ε quo faetidus &thgra
Voniam vero 'desensibus qui in propriis animaviis particulis funi
dictum est, de eo qui omnibus quomodoli Gentientibμε comunu est, i quem tactum nominam,disseramus. ccidunt vero huis pro- Σ, ' - portione reliquorum sensuum B tomata. Utitur aut non propriis, Iea communibus appellationibus cui etiam praedictorum aliqui. Neq; enim in
gastandi,nes in es aciendi facultate est amblyopia dest, usus hebetudo, caecitas,
paro si hoc est, deprauatus vaseus: in audiendi vero barIesia, id est, grauis auditio, surditis, paracusis,paracoquelparacuma, hoc est, deprauat auditus. hil eium refert in praesentia quibuε quis uti nominibus velit.
Q abundὰ hactenus de iis sensibus qui in propriis animantis particulis sunt,visu
nimirsi, qui in oculis,auditu qui in auribus,gustu qui in lingua,olfactu qui in naribus, aut potius cerebri, quos capite praecedenti diximus,processibus sit, disputauerit GaIenus:nunc de tactus sensu,qui ordine quintus deoq; postremus est, atq; omnibus quae sentiunt communis Set.Docuit autem hunc sensum per uniuersum corpus esse dif- σε, rela, se 'fusum, eiusque totum corpus esse particeps,ytscilhcet omnes ictus,nimi, tum calori situ frigoris occursum sentiremus.Atque hoc etiam nomine tactum ut in unaquaque sensuusede duplex insit sensus Unus, qui propria sensibilia discernit. Alter tactus, qui tactui inest iensus. etia propria sesibilia dignoscit ut oculo inest visus,quo colores discernit, Atacto',quo calida te frigida deprehedit, sed ham quide ut corpus,colores vero ut visus. Eode sane modo gustus,& odoratus,atq; auditus, nos dores, ac sapores t proprii sessis,calida Verd&frigida,ut corpora,discernunt.Rectissimeitaq; a Galeno, Maliis philoso.tactus Oibus quae sentist comunis esse dicitur,quu etia reliquis quatuorsensoriis insit.Caeterum tactui proportione reliquoru sensuu accidunt stmplomata tria immiru bolitus, dissicilis imbecillulae,er deprauatus tactus.No possunt aute propriis appellationibus, sed c5munibus,quemadmoda ia dicta est,it in gustandi olfaciendiq; lacultate ostedi--.mus,efferri.In visu quide haec symptomata propria sunt sortita nomina, caecitate, αμ-s ordiis,& πανυσιν. In auditu,surditate,ῶρυκούω,& παρακουσιν, si oratesκραν,ὴ παρακουσμ istis enim omnibus nominibus Graeci deprauatu auditu significare voluerut
modis vime, eria rema tactrici acultatispeculiare est. Sed in ore 1 estati. ac dentibus potissimu accidere cosueuit, ob acidos acerbos cibos.Stupor vero ex sentieri mouendi j difficultate copositus, in uniuerso corpore i maxime anal Hanifeste rigore,oe consione neruo seru corpora euenit. diaca torpedinis marini malis cotactu.Si verostastote,nulla tali accidere causa ciderit vita δε-
secta cibori; vel crassoru, vel litora multitudo, vel litae excretidissuppressio neces
229쪽
sario antecessit itur continua causa,am continens,aut adhaerens, aut quomo μcunq; qui stilam nominare veis talis qui stiam in nemo affectuε est, ut facultatem illi a principe parte missam impedire possit. Impeditar aut i quidem neruis meatu aliquo praeditus sit, veluti manifeste qui ad oculos perueniunt praediti esse
cernantur, Pelpropter obstra tione et compresson Si vero meatum non ha be propter constrictionem, vel rigus,vel compressionem . Quum igitur meatum aliquem obtinet neruus, veluti viam aprincipe parte per neruum extensam,quod
eo obstructo facultas animalis impediatur,nemini non manifestum est. netia
quod compresso extrin secus neruo, anginia aliquam meatu contingat, nes hoc in obscura est Quod vero etsi nullus est meatus,sed velatiper aquam, aeremue Alis rasi transeunt,eodem modo facultas a principio per neruorum corpus si per meaverit,in transitu impediatur ipsi ad crastiorem habitum fuerint permutati, neq; hoc pluribus argumetis probationibusve egere mihi videtur, apuὰ eum pia
serram,qui recordatur eoru quae nn aqua Cr aere accidere solent. Quippe nebula, fumus, nubes in aere conssithia,c um vero cr μου in aqua,t edint ae
prohibent quo minus Solis Fendor oncern per ea feratur. Ad eudem igitur modum neruus crasitor oe durior heipse sit reddituri faculta tu transitum probi,
bit.Fit aute crassior vetvstidis crassisssuccis alatu aut violento stigore confringatur Si autem ab aliquo corpore duro extrinsecus illa innitente comprimator,nesic quidem expeditum facultati transitum praebebit. Huiu οὐ rediatur nerui, qui vel funiculi vel manitas constringuntur, qui ab externo alipo vel phlegmone, vel sicarrbo obseelso comprimuntur, e r qui in luxationibu3 maesuta sita aufacturis sium coarctisntur.
Harmodiae,cuius tum nomen gum symptoma ad solum tactum pertinet, ic stuporis causas hoc in loco explicat Galenus.Est autem Graecis αιμώ- nihil aliud,quam de tium stupor, quotidianum sane malum,quo ex acidorum, aut acerborum, praesertim non ma urorum,pomoruesudentes stupent,nec suo mandendi munere fugi possunt. Stupor aute,Galeno lib.2.delabo.lo.cap.r.teste,insignis refrigeratio est, quae partibus sensus,it motus difficultatem inducit Quare rectissimε Galenus affectum esse ex sentiendi,& mouendi difficultate compositum dixit. Differt ab harmodia, quod haec in, dentibus duntaxat, illein toto corpore, in artubus,hoc est,extremis partibus corporis, praecipue quae Gr cis καλα dicuntur accidit. Caus autem stuporis sunt refrigeratio, A neruosorum corporum compressio.Vtraq; enim causa spiritus animalis delatione prohibet,h c quidem comprimendo neruos,illa vero constringendo.Ita sane ab asre, frigido,&graui aliquo pondere,ut quum crus unu alteri innititur, saepe stupor accidit Item a torpedinis contactu .Est enim torpedini pisci marino tanta stupefactedi vis, ut hamo captus per ferrum, setam,& harundinem in piscatorem sui torporis natura tiasserat Hunc Aristoteles lib. 9 de historia animalium cap.3 .ea natura esse, vastoque ingenio prodidit,ut pisces quos in escam appetit ea ipsa qua in suo corpore cotinet facultate torpendi assiciat, atq; ita stupore retardos capere,atque iis vesci Quod ut comodi iis assequatur,in arena se abdere,& limo i adnatantes qui obtorpuerunt pisces corripere queat .Plura de eo Plinius lib.9.&.32.capitibus primis .Paulus Ioui. cap.28 .libri de Romanis piscibus.Atq; hae quide tres sunt stuporis causet extern . Ad internas aut spectat
230쪽
vita ignava, Aquae intummo transigitur otio,ea enim crudorum.humorum copiam, stuporem subinde generatium, procreare sole .Item lenti aecrassi hum0res qui spiritus animalis delationem, sia1 obstructione,impediunt.Pretereaalicuius litφ excretionis, mensium nimirum, imos rhoidu vomitus aut alui delem is suppressio. Tum enim ad neruosa icta transferuntur superuacua,quq stacis teporibus antea sunt vacuata.Proinde dictorum affectuum aliquis in neruo qui facultatem seruiendi &mouendi .acerebin demissam impedire pol ut Greci vocant σὐέχον si συνε b, si πυειχεραῖον id est,continens stuporis causa est, ita it eo praepente hecesse sit adesse etiam stuporem, Sceo sublato simul etiam toti, Saporem.Echunc quidese locum pro asserenda in morbis causa continente aduersus me , in suis contentiosis ac malinicis disputationibus anum aheneum quendam murum MonIuus p duxit, atqui te- Montitus mere,ac ridicu . nstat enim stuporem esse symptoma, n6 morbum,ideo nihil miuium si habeat agetium aliquem,qui illius sit cotinens causa. Iam erit m tape diximus,
morbos symptomatum esse causas continentes.Quare non erat cur etiam ex eό loco vallat sola.sbi victoriam polliceretur Valleriolti,dum ait:Ex hoc loco costare vel euidentissimὰ
puto,continetem causam inpathematismorbositasti nare Galens.Nam te nos fatemur pathemata quς morboS sequuntur,scuti etiam alia omnia, habere causas contianentes,quod scilicet sint ex numero eorum quae essentiam in fieri obtinent.C terum himpeditur facultas sentiendi ac mouendi in nemo qui cauitatem seu meatum obtinet, is taut sunt visori, nominati,bifariam,nempe propter obstfuctionem, A compressionem. quot modis lint Si vero meatum nullum obtinet neruus,trifariam impeditur, nimirum propter constri monem, vel frigus,vel copressionem. Quod autem omnia illa facultatem anima
lem impedire possint, notius est,qu m ut pluribus dici debeat Sed hoc Artassis facile
aliquis in neruis meatum obtinentibus concesserit, nequaqua nitem iri eo qui meatu destituitur. are Galerius longius huius rei causam exponere non grauatur,inquies. Si substantia nerui ad crassiorem habitum permutatur, facultas a principe parte per nerui corpus permeare nequit.Id quod aquq&aeris exemplo clarissimε mostrat.Nastasse de aquaε ut solis splendores ac radii per aerem nebulosium,aut nubibus obductum fumoque ob- aere scuratum,aut aquam qno aut limo turbatam es crassius delationis medium,& splendori suscipiendo ineptum transire nequeunt:ita etiam animalis seculias per ne uum immodice crassum, durum permeare haud piaest. Crassior autem sit 'ubi a crassis ac lentis humoribus alitur, aut ubi avehementi constringitur set ore.Non tum autea fingore constringitur neruus,verumetiam a rei durae extrinsecus adueniente innixu, laqueo anibus vicin alicuius partis phlegmone,scirrhinosse luxato, aut seacto , ut omnibus liquet.Qirare non est cur longiores in iis explicandis nos esse oporteat, quuex superioribus nulli nonperspicuum si omniatam dicta arctiores neruos,quod scilicet comprimant,& coarctent,reddereposse.
Principio quidem Omnes pussunt, postea omnino senses, era motin ex
dem quo oporgenere e i,differt tamen magnitu ea se sed si in omnibus ne
ut at Pico totum corpus sensu cr motu mas Celerem alitem restariationis
priuationὸ mortem instri. Sistinatis medullae principitim laeditur, folivarticulis
quae in capit unt,quoad vixerat homo,tum sentit,m mouetur. Quod si vero cerebro noxa acciderit, in omnibus cos impartibus impotes, infensiusq; essicatur. Vivit aut uterulis horum tanto tempore, quam viverent qui laqueo fragulantur.
Ωιι μου verastinatis medulla insta neruom qui thorace dilatat extortu laborat, siue vertebra liqua luxata lae etia alter,in m is quide assectibus, inparti si