장음표시 사용
261쪽
sat,acintemperantior si grauida reliquo tempore quo uterum gessat, bonorum ciborum ingestione,bonum procreando sanguinem idipsum impediat. Quod autem' ad prauarum qualitatum appetentiam specta accidit ut etiam viris,perinde atque mu lieribus, haec ipsa eueniat,ubi scilicet ad 6svetriculi similis aliquis vitiosus humor de labitur,qui ut subinde similia appetant,essicit.
in i , ,.s- is potionis vero appetentia alia totidem similia eueniunt1 mpremata.st ρ G quidem velatii priuatio est,quum vel corpus omnino non eget potione questims hs
tentiqvbi haec eadem remissiora sunt. Deprauata autem potionum appetentia deprava alimenti appetentis portione restondet. Immoderata enim appetitur potio,quando in ipsis ,entriculi tunicis vitiosus quistiam humor falsus, aut biliosius continetum. interdum vero cluam natiua in ipso humidita3 veluti ferae Prauas vero potione perinde ac cibos prauosono dominantis vitis humoris ratione appetunt. tque haec qua dem uis qui longo tempore malo victu ututur,eusEό ό, 'ε -consueuerunt.Ex iis a me qui inexplebili ti correpti sunt, mora vidimus eu, P m. viperam comederat .erat aut fortasse Di G:, messores qui e sertana vinum biberant n quo ei Asemodi quaedafer uerat extinctar m eum qui ex vetera vino fuerat inebriatus: item eam qui inelasibi mortem confici siere deo uerat .dentque eos,qui in naui,deficiente aqua,marinam aquam bibere a sunt, quod immoderatiore quam caeteri siti cruciarentur. Et quidam sene borum sis ducta aluo, morsibus vehementer cruciati,celerius quam reliquibunt mortui. - ui etnam quendam ardentesiebre laborantem, qui increscente etiam dum morti igidam aquam liberaliter bibens aliari non potui donec morere r. tisis
tumo di quidem er tot numero in ventriculi appetentia eueniunt errata. Tria esse symptomata in potionis appetentia, similia iis quae in cibi appetentia
bόs .Mὐ- - abolitam,imbecillam, ac deprauatam, quaeque illorusint causae, hoe loco breuiter Galenus exponit. Quae enim veluti priuatio seu abolitio potionis est, duabus de causis fit .Primd, propter frigoris di humoris excessum. Nam ut ac5trariis, nempe calore id siccitate,sitis excitatur:ira a frigore ac humiditate extinguitur.Secunn,hauri dQ, quod Ventriculus suum pathos, hoc est, potionis desiderium,non sentiat.Deficiensi seu imbecilla potus appetentia fit, ubi iam dictae duae causae adsunt quidem, sed miniis Deprauata appta vehementes,atque admodum imbecilli.Deprauata fit etiam bifariam.Primθ ubitentiapotionis. salsi,aut biliosi humores in ventriculi tunicis continentur, qui exiccadi facultate qua praediti sunt,sitim deprauatam excitant.Secundo, quando natiua in ventriculo humiditas veluti seruet.Tum enim caloris copia, ut supra est.ostensum, sitis concitatur. Alieni autem ic praui potus pro ratione euius humoris qui inventriculo dominatur desiderantur, quemadmodum de cibis est etiam supra expositum .Praedicta aut e symptomata iis potissimum accidunt,qui longo tempore malo victu utuntur, atque ex eo ' sibi malorum humorumcopiam aceruant.Cceteram Galenus hic historias aliquote QT v ' φ'-qui inexplebili siti mortui sunt, contexit.Prima est de eo qui viperam dea me rasid e qua tamen dubitat,non Dipsasfuerit. Qui sanῆ Galeni locus abundε monstrat,
a.du eum in Dipsade fuisse dubium,nec satis cognouisse, an Dipsas 8 genere viperara esset, '' an distinctum aliquod ab iis genus, quod multi antea um tum philosophi, tum mediuixisio terissimasse. uapropter ibro undecimo desimpl.medica. iacultatibus, se
262쪽
ia hae dubitatione Marsos interrogasse scribi nu aliquod haberent signfi,quo virulgenus discernere possent. um vero ab illis nullum esse viperarum dipiadum genus, tantum eas quae in Lybia essen ob regionis naturam, carnem salsam habere, accepita se vix illis assentiri ausus est,nec omnino etiaria repugnare. Quasdam vero esse viperas in iis quas memorabat regionibus,quibus salsa esset caro, hoc maxime sibi probabile videbatur Scribit autem ibidem Galenus,camem viperarum tam ingentem obtinere desiccandi facultatem,ut quidam qui illam comederunt, quod illi etiam de quo hic ei sermo est contigit, vehementissima cruciati sint siti, ac proinde illis dipsadas cognominant.Sunt autem qui dicant demorsos a viperis satiari non posse potando. Haec ille Eandem autem inesse vim Dipsadi Dioscorides testatur, qui ad huius mo sum statim inexplebilem sitim comitari tradit. Quum igitur utriusq; eius immensam sitim excitet,nihil refert, siue viperam, siue dipsadem fuisse, quam ille de quo hic Galanus scribit deuorauit seram dicamus. Quinetiam Aetius libro decimotertio capite vicesimosecundo,Dipsadem viperae esse speciem asserit.Altera historia est demenbri- , bus qui vinum biberant,in quo eiusmodi quaedam fera,vipera nimirum aut dipsas, tincta D mortua fuit.Eacileautem accidit ut in vas parum diligenter obturatum, ac se in herbosa terra repositum alis fera irrepserit.Quare veteres messorum curam habe-22 hItes illis Serpγllum te alliu in cibo miscebant, ut si fortὰ fatigatos somnussppressisset, & Allium in ei aut in poculum fera aliqua irrepsisset,a feris,quae hoc tempore venenatis morsibus f uire consiueueruntuetuti essent .Hinc est hoc Virgilianum. Thestylis & rapido fessis messoribus aestu Allia,serpyllumque,herbas contundit olentes. Τertia historia est de eo,qui ex veteri vino,qudd supra modum calidum est, sitim im explicabilem contraxit.Quarta, de eo qui inedia sibi mortem cosciscere:id enim Graecis αποκα κειρ significat:& vita finire decreuerat.Quinta,de iis qui in naui deficiete ἀποκωί A. aqua dulci,marinam quae immodic8 sicca bibentes mortui sunt. Sexta, de eo qui in i immenso calore ardentis febris rigidet etiam aquae potione, sitim restinguere non po ,
Upraeterea cir cardia aude', tardis dolor Imprema quod a quod ad ore
ventriculi sentitur,molestam san Ga mordacibus Dumoribus ortum. tra hac est bulimos,iὸ est, vehemens fa es nominata Imprema ex indigentias I im Busimoi. becillitate, .refrigeratione huiusparticula natum. Nihil autem mirum ad eius dolores, oe animi defectisnes,m virium lapsuspequantur . Quam enim ex diles Ufension nonnulli animi deliquio laborare videantur irumprofecto non
est,ex Jtomacho idpati, propter exquissum eius sensium, Obsitus sui vicia
natatem, qua iuuas principes partes ad cosenseam ad cere potest. tque ma ma quidem Impremata maxime pensibiles stomacbos inducere deprehendes, ut- pote qui magis aquolibet infestante contristentur,m quos ad utrasqueprincipes
Iartes noxam transmittere videamus. Quum vero uniuersum neruoseum genus
in quopiam malo ri fuerit vel sentiendi,velpatiendi facilitarepraedata tum vir que m maxime principes partes promptius in cosensim adduci accidit, praefer tim ubi obpathos aliqEo aut natura quodammodo fuerint imbecillae. O Uomnia quatuor concyran maximum ora ripathema necesse est. Quatuor durem
dico, infestans flamachum assectus validas fuerit ensem eius fuerit exquisi
istimas, si neruorum aut arteriarum genus, prateriacerebrum aut cor ,su
263쪽
rit tabecillum.lia enim propter imbecilla omachum morbus comitialis,m ca rus, coma, oe catalepsis, m delirium, ' melancholi incipio tam in cere
bro, tum in neruis consentiente, nonnullis eueniunt. At qua cardiacae vocanturi ncopa, consentiente itan corde arteriisprincipio, incidunt. dem-
rationisve priuatio, utrisqueprincipi spartibus multum csentientibus . Di
Hi supratio duplici rationu uenit:alia enim obsepti transues constrictione,
alia utriusqueprincipis consensu unt autem occasiones quae animai ad huius modi pathema perducunt no paucae Nam valida re rigeratio,interm θω- demi apers interim cum tuita admodumstigida. Talis autem es quaeso vim, incolore, Gr cons lentias milis, quem vitreum humorem Praxagd-
ris cir Philotimus nominant. Non minimum vero a stiritu D sio 'igido, aut
potu, aut cibo,aut medicamento aliquo admodum riPdo, os imum ventriculi refigeratur oe una cum ipse,perneruos quidem cerebrum, per maPram vero a
terram cor ro terat. COMM ENTA Hactenus symptomatum quae in ventriculi appetentia oriuntur,atque adeo ventriculo per se accidunt,causas exposuit Galenus. Nunc eorum symptomatum quae illi consensus ratione eueniunt,& quorum huius capitis statim initio memini causas explicare pergit. De quibus omnibus quu lib.etiam quinto de laborantibus locis,capite quinto copios8 admodum egerit Galenus, hoc loco breuius de iis disseremus. Prima aute symptoma,cuius hic memini est καρ θαλλία Grvis ob causam supra exposita icta.Fit autem a mordacibus humoribus os ventriculi, quod exquisitiori sensu preditum est,molestatibus,ut sectione quarta aptio .comm. decimoseptimo & sexagesim quinto,& libro secundo, de aliment, facultatibus capi. vicesimoquartofusius dem frauit Galenus. Altera symptoma,est Graecis,vehemens & ingens fames Latinis nominata.Nascitur ex indigentia,& cibi defectu, accedente imbecillitate, a stigida intemperie procreata,ac rinigeratione oris ventriculi.Inducut autem ipsum multae peregrinationes,& longa itinera, per nivem marame facta,ventriculum plurimum restigerantia. Hinc est,quod sectione secunda pho comm.vicesimo primo, Galenus bulimum desectam esse virtutis ab externa Egiditate ortu, qui a fame quide incho uit,sed non habet eam amplius adiunctam, scribat, Prostrata enim tandem ventriculi ac sentiendi eius ab externa frigiditate facultate extincta,cessat fames Caeterum cur ad stomachi dolores,animi deliquia,& id genus alia symptomata, quae hic a Galeno recei sentur,sequantur,in duas praecipuas Galenus causas nempe in exquisitum huius partis . sensum,&consensum quem cum duabus principibus partibus,corde nimirum Acerebro,obtinet,merito reiicit.Ad consensum autem cerebri morbus comitialis sequitur. Cuius rei fidem facit historia, quam Galenus libro quinto de laborantibus locis capite quinto resert.de quodam Grammatico iuuene, qui propter sicilem oris vetriculi semsum,& cerebri consensum,quoties vel nimis vehemeter doceret,aut cogitaret, aut inediam sustineret epilepsia seu morbo comitiali corripiebatur. Alterum quod ad cerobri consensum sequitur symptoma est carus. Tertium coma Mirarium catalepsis. De quibus quum saepe in praecedentibus,M libro primo, de sanandis eorporis malis, an bis sit distum,non est cur hic eadem repetamus Hoc tantum adiicere placuit,primum horum trium symptomatum recentioribus esse appellatum Subeth, tertium congela' tionem,quod in eo ceu congelati apertis palpebris aegri permaneant. Secundum Latu
264쪽
ne rect8 soporem vocabimus. Ad euitandam tamen cola sionem praestat retinere vocem Graecam .Quintumsymptoma est delirium, qudd fit multis a ventriculo ad cer brum elatis vaporibus,quemadmodum fusius libro tertio de laborantibus locis cap.
quinto Galenum docet Sextum melancholia quae Graecis id est,flatuosa,& hypocondriaca,ut loco iam citato capite sexto testis est Galenus,nominatur .Ex numero autem sympoematum quae cordi S consensum comitantur,primum sym=tominees est syncoparcardiaca. Alterum abolitus,exiguus &deprauatus pulsus . Haec enim om- discosiensem
comitatur utriusque partis, cerebri nimirum A cordis,consensum, quemadmodum libro quarto de laborantibus locis capite octavo,& libro sexto, capite quinto, Galenus abunde monstrat.Dissicilis spiratio , quae Graecis δύαπνοια vocatur, bifariam fit. uno modo,propter septi transuersi,quod Graeci *μα, hoc est et g roptercausam libro quinto,de laborantibus locis capite tertio expositam Dominati coniunctionem Fieri autem ob spiritualium instrumentorum,8 quorum numero septum transuersum est, angustiam pirandi difficultatem,copiose etiam libro quarto, de laborantibus locis capite octauo,Galetius monstrat. Ad quae loca,ne in immensem commentarii nostri Crescant,lectorem ablegamus, Altero modo,utriusque principii,cordis scilicet & cerebri, perinde atque priuatio spirationis euenit ratione, nisi quod in dispnoea causae simiminus vehementes. Causas autem quae ad huiusmodi pathemata animal perducunt cauta nidicto Galenus hic quinque numero recenset.Prima est valida refrigeratio, idque bilariam: p inem in vel enim per se, hoc est citra alicuius humoris praesentiam,vel cum humore fit do, qui colore Se consistentia fuso vitro,ut libro etiam secundo de laborantibus locis c pite primo,& libro secundo de differentiis febrium capite sexto fusius docet Calenus, similis est, ideoque veteribus aliquot,Praxagorae nimirum &Philotimo,vitreus est appellatus .Hic enim quum sit amodum fit frigidus,ut locis iam citatis Galenus testa- turifacil8 cor cerebrum in consensit rapere,ac refrigerare potest.Secunda causa est fla- tuosus spiritus frigidus,qui itidem hau: symptomata efficere potest, quemadmodum libro duodecimo therapeuticae methodi capite octauo,Galenus satis astendit. Tertia,&quarta,cibus te potus frigidus.Quinta edicamentum Digidum , vi inmadragora, hioscyamus,&id genus alia Har enim cauis omnes primum os ipsum ventriculi r Digerant,& una subinde cum ipso, per neruos quidem cerebrum, per arterias autem cor, ut mox latius monstrabimus effigerant. Neruorum quidem generis communitate erebra : situs autem vicinitiate, r. Cεsensus ordinPostquam enim maxima arteriaram a corde exoreis,perstinam incesserit,pria iis . ii 'rmum quid gulaeper membra Faunotur γ' annectitur, deinde vero ora,c
ipsi ventriculi deosum precedensper longitudinem subtenditur. Per hanc itas, arteriam qua γ' maxima exi sit,s ex ipso corde nascitur, principum par
tium altera, ventriculi ori consenti er neruos vero cerebrum Proinde haudquaquam mirandum, ob morbos ipsius maximis vehementissimi; L Numatis animal corripiatur.Zin vero musqueb tomatis generandi sit modus, in thq sequuntar diceturia praesens occasiones ipsas dicere, abunde satis fuerit. Sunt vero fungi quidam,tapresti cerasag bum, lac concretum ab rieroson gulationes,tum in vadui tum in iis quae non purguntur,praeterea quae in viris ho- horum proportione sunt.Verum deabinia restiriatisne addi seorsim dicetur. 9duo istim omnibus istramentis,tum quae insis sunt facultansus iam mihi ab solutus sermo videtur.
265쪽
Quum paulo ante consensus ventriculi cum corde ac cerebro secta sit mentio,nunc quae illius consensus sit ratio paulo copiosius exponit. Cosensus quidem ventri- .culi cum cerebro per genus neruorum , quod a sexta coniugatione cerebri oritur, fieri solet, quemadmadum supra est expositum. Quare non est cur pluribus eam rem verbis repetamus. Consensum autem ventriculi cum corde in eum ostendit modum .Postquam maxima arteria, quam ἀορον Aristoteles vocat, ex elatiori Mnistri ventriculi cordis sede , prope ipsius basis centrum, exorta, per spinam se sum incedens, ac statim in progressu asperge arteriae innitens, per membranRSsu cingentes gulae iungitur, & adnascitur. Quippe in iugulo, amploac continuosoramine non persunditur, verum quae eam inibi perreptant vasa, pluribus ramunibus complectitur, ipsisque adnascitur , D tunicam aliam 4 propria illorum eis
offert. Transmittit vero hic venae cauae, &magnae arteriae ramoS, adhaec stomachum gulamve, asperam arteriam , D sexti paris neruorum cerebri, M septi transuersi neruos. Truncus autem magnae arteriar deorsum ad thoracis vertebras explicutus ab infima ipsius sede qua vertebris incumbit, utrinque propagines in octo inferiora thoracis interualla,& ad septum transuersum derivat. Ex elatiori autem sui corporis parte, ramos in ventriculum spargit. Per hanc itaque arteriam ἡ, quae dimaxima est , D ex corde nascitur, cor ventriculi ori consentit, ut cerebro per nemuos. Proinde nihil mirum, si ob oris ventriculi morbos , maximis&vehementissimis symptomatis, nempe abolita, vel difficili spiratione, homo corripiatur. Horum autem occasiones, quas Graeci nominant, hoeest, causae euidentes linamnifestae: ita enim libro quarto,de vict.acut.morborum com. vicesimo D quadragesi-Fonono interpretatur hanc vocem Galenus: sunt fungi quidam, qui scilicet imrales sunt. Item Buprestis, genus animantis, Galeno libro undecimo de simplicium medicamentorum facultat. attestante, quod forma & facultate cantharidismile est Graecis παρατο--s , hoc est, quod boves inflet, aut transfigat rumpatve nominatum esse videtur,. Praeterea cerula, gypsum, & lac concretum, haud secus atque sungi ac bu estes ,spirationem prae cando tollunt, ut apud Dioscoridem in serio, ubi hanc rem ex professo tractat, videre licet. Caeterum strangulationes uteri legendum enim απο ἀρκερὼμπνεεις non 4 εις, ut habet Aldinus codex tum in viduis, tum in aliis mulieribus quae non purgantur per menses, iurandi actionem abolent, aut saltem difficilem reddunt, ut fusius libro sexto de Iaborantibus locis capite quinto, Galenus monstrat. Proportione iam dictorum symptomatum, in viris etiam ex retento semine, A coitus abstinentia, euenire solensivi loco iam citato abund8 idem Galenus docet.
illis facultates transimitti conuertatur oratio,tempestiuum est.ID
rq primam est pensetisu In fingulis enim partisulatim instrumetis m
ilitum sienfuse altera as sebibb perficitur. Hac vero alteratione pars alterasenti eo queda cerebro, quaea ipsamper nerui; delata est facultatερ opis Ipsum nans cerebru, no Nisisseentieri instrumentu ed ut iis quaesentiit 'im sentiendip se a natur institutum est. d verosingulis animalis paselibassempersentieri facultate per neruos tramittat, euide ima ex eo est, θω
266쪽
LIBER I. rogvbi nemus quistiam refectus est,ilico pars in piam neruus diste Otursentiendi
um amisit. Liqin autem non minus, et persomnos aut omnino oti sunt
sensis , aut debiliter a Mit . Consi faneum igitur est exiguam quandam apri cipe parrefacilitate inresiquak parti lati artes tum d uere. Et pro-s D quirim oemion rnofunde dormire,ex eo est, ut quotidie diceresolemus,laod
aut plus, aut minuus influit, isto enim minu3 affluerelare', quanto grauior
sensitiuum,sive principiuma quo veluti a sente sentiendi facultas transmittitur, est cerebrum,quemadmodum iacti multis aliis locis i capite terito libri de symptomatum differentiis etiam ostensum est, nempe in libro octauo de usu partium .s
ptimo de placitis Hippocratis te Plato .libro de iaetus sermatione , te sectione si
cunda aphorism. commentaris tertio ubi πρωτορ αδεπικον interpretatur ἐγκεφαλορ, esse tradit . Galeno subscribit Plato in Thean eto,ic ph done, ubi inquit εγκες αλορεςφ, ο τὰς Dum π α in . cerebrum est quod sensus largitur . Solus Aristoteles more suo, ab aliis libenaer dissentiens,ut qui neminem praeterivit, quemadmodum re- eupidissimus.cte doctissimus Aacerrimi iudicii vis Ludovicus vine de eo scriptum reliquit, quem non carperer, ratus tantum in sederiuaturum gloriae, quantumaliis ademisset,ian- quam sublimior esset caeteris , acutiusque &longissi prospiceret capite secundo hiubri de somno te vigilia cor ipsum sensus 8r motus esse principium aduersus αυτοψια te experiantiam psam affirmat. Quare quum hoc Aristotelis dogma parum sit solidum , te manifeste veritati aduersetur, non test cur pluribus hoc loco refellamus. Atque hoc etiam nomine factum,vi: Erasistratusin senectute tandem sua, postquam veram nemorum originem agnouit,ut libro septimo,de Hippoera.& Plato .dogmatis author est Galenus, eo desciverit illudqueprqrsus deseruerit.Quanquam Aristotes es in eo ad ino tem usque, ut qui pertinaciter quicquid semel decreuiramrmare per CE in hori petuo statuit, perseuerauit.Caeterum quod cerebrum sentiendi vim omnibus suppedi nibus sensibis, tet sensibus, hac lege Galenus demonstrat. Alteratio singulorum sensuum,in singulis particulatim instrumentis, a sensibilibus,h0c est, iis quae sensui obnoxia sunt, perficitur, quemadmodum capite primi libri de symptomatum disserentiis etiam est dictum. Hanc vero alterationem pars alterata a sensibili, non alia de causa, sentit, quam quod sicultatem per neruum a cerebo ad ipsam delatam suscipit.Adeoque co-rebrum non hoc nomine a natura institutum est , ut sit sentiendi instrumentum, sed ut iis quae sentiunt vim ac lacestatem sentiendi ruppeditet. od etiam alibi,nem- septimo de placitis Hippo. 8c Platolibro is verius docere voluit Galenus . Sensum, hinquit, per alterationem Adignotionem fieri manifestum est. Quippe steratur sen- risus ipsius instrumentum. Alteratio vero ipsa b una eademque facultate omnibus sen ,, riis communiter impartita principio emanante cognoscitur, quod quidem prin-cipium, siue sensum commune siue primum sensorium appelles nihil refert. Haec Communis sen-
ille. Quae ideol nobis sunt produlia, quod lucem aliquam iam dictis Galeni veriabis adferant, quae in Graeco Aldifici codice nonnihil sunt deprauata, id quod Ga- si iusileno primum sensorium, de communis sensus. quemadmodum etiam capi . tertio libri codex de sympto.disse.dictum est,idem significent. M unus aute codex ita habet et iamis A
267쪽
dum itaque pro UAMUαςἶρτωρ ML tum is sensus horum verbora erit quem in nostra conersione exprissimus. Posse in ita egi Aκτὼμ απο τη abzχτων ἁλλο1ωσδέ ari τε τM: singuli sensus ab ulceratione sensibilium perficiuntur: Quae tamen lectio a priori quod aMensum attinet nihil variat aerborum im&leni is plane sensus est. Alteratio siugul cum externorum sensuum, in singulis inhvmentis,a sensibilibus perficitur,verbi gratia,visio in oculis per colores, auditio ina ribus per sonos,gustus in lingua per sapores . Facultas autem qua propria sensibilia discernuntur, illis a cerebro per neruos influit deoq; illis per se non inest. erebrum
autem per neruos hanc facultatem transmittere duabus rationibus, nempe nerui prpcisione,ac somni demonstrat.Praesecto enim neruo,mox pars in quam neruus ille di- er sonuio ni- spergitur,sensum amittit .Praeterea persem hin quibus serenibit,aut saltem exigua. de facultate cerebri influit, senses exteriores omnino otiosi sunt, aut saltem debi febri iustuic liter agunt . Sed hic haud dubi quispiam cogitabit, si dormientibus, ut Galenus hic attinihil omnino sensificas facultatis,aut exiguum a cerebro demittitur, qui igitur si vi valido obruti somno, N loquantur, Sc arma capiant, Sc loco cedant,: δἰ pro gredianturZHuic autem cogitationi satisfaciunt jquar in fine secundi libri de mota a musculorum scribit Galenus inquiens, Anima dormientium non omnino cessat ab Cur aliqui noctu operatione, sed intermissionem tantiim intenti vigoris habet. Vnde constat facul-α. tatem animalem per somnum nonnihil operari , quanquam remisse . Ego tamen
censeo aliquid esse periculiare, quod aliqui noctu dormientes ambulant, aliaque vigilantium munia obeunt,qimd humana ratione vix explicari possit.Hinc est quia Galenus etiam fieri non posse ut deambulando quis dormirer, putauit, donec illi per noctem longum esset emetiendum tet,somno e oppressus stadium feta integruci
se dormiendo confecisse cpgnouisset.
Igitur toto hoc tempore quo quis dormit, animala facultaS quiescere , n turalis veroruali agere videtur. Id quod inde qui 'iam coniiciet, tum quui a fulguta, psquam dormitum est, robustior euadu potissimum ubi a m-
dico cibo dormimus: tum etiam quod dormientibus nobas cibus non solum invenire 'verumeliam per uniuersam animalis molem optime.con Ditur. ἱ
etiam agisqui consentaneum, illud animalis membrum, in quo ratio sis animae principatus reside aliquando quiescere Cor enim breuisus interuallis hoc fac re videtur , utpote quod non multo tempore aiu quietem indigeat. Oreb M.,ε Ailli pro autem non itast bora, sed in vi ius nunquam non agit, per somnum ridi' i*ήφ - qtilescit. Quapropter profundisis dormiunt, qui plurimum se exercitarunt, Pt pote quibus inter exercitandum plurima acultatu a principeparte .uxerit Igitur cerebrum tum propter facultatis quatἡ transensit acuationem , tam
propter laborem quo per multaό actiones defatigatum est, es requie, Θη -
ΑΣ . .. . in Aratione iNAget Quemadmodum enim ab exercitationi spra.
zt ' prius ac 'refundius dormitur, sic etiam a sumpto cibo. QNntoque is h
midior natura fuerit, tanto magiS homnum conciliat . Idem accidi σα, qui plurimo vino se inguritor τ, aut balneis multis cadidisque, iuxta cae t liberalius usi sunt . Quin huiusicemodi omnia'cerebrum humidate
268쪽
implere videntur,pιa utique indiget ubi multis actionibus, e r fatigatum ,
Cerebrum animalemque in eo facultatem per somnos quiescere,naturalem contra vehementius operari,& quis sit mnissus hoc in loco Galenus luculenter admodum ostendit. Vescit autem ided per somnum animalis facultas fatigata,quod tum . animales spiritus binstrumentis sensus ac motus ad suum principium, cerebrum nimi- Animalis saeuurum, regrediantur.Naturalis ver5 contra robustior fit, quod stilicet intro refugiens p ion secator,nec in externa sensoria dissipatus,suam ipse actionem rectius obit Quapropter es quu innatus calor validus admodumst, nihil mira naturales actiones, quoru ille, te stiorino sectione prima aphorism. commentaro decimoquinto teste,autor est,tum meliores fore.Validior autem tum potissimum naturalis facultas euadit, ubi a mediocri cibo dormitur.Nam mediocris cibus utpote naturae familiaris,a lacultate perfect8, isque nullo plane negotio,vinci potest. Mediocris vero est, qui uniuscuiusque ventriculi facultatem minim8 grauat. Mediocris igitur cibus non dicitur, nisi collatione ad ventriculi facultates.Contra nimius est,qui grauat,&facultatem obruit,Hinc est quod Μς iis is tabui ii qui noctu multum cibum ingerunt entriculumque nimia cibi copia onerant, nec Nissu, eies qui probὰ dormian nec recte concoquant Cibi enim nimio pondere pressa facultas,so- Noctu cib' mul-mum interturbat Fibumque ingestum copiosum vincere,perinde atque exiguus ignis FS magnum lignorum aceruum, nequit. Qirare cruditates subinde multae, multorum morborum causae,oboriuntur iuxta id Hippocratis. Vbi plus cibi pr ter naturam ingestum est, morbum facit.Quum itaque omne nimium naturae sit inimicum, eodem Hippocrate attestante,danda opexa erit, ne nimio cibo praesertim nocte imminente,
ventriculus obruatur,qudd ita grauato ventriculo minus dormiatur, atque adeo con et Abo.st.
coctio ciborum impediatur Sed dicet hic fortasiis quispiam, idipsum aduersari videtur ei qudd libro septimo Terapeuiscae methodi capite sexto scribit Galenus, ibidem obiectis
enim valentiora cibaria vesperi esse exhibenda docet. Si itaque valentiora cibaria vesperi sunt exhibenda,igitur etiam plura .Respondeo, diuersum esse dicere plurimos cibos effe exhibendos, Avalentiores, ideoque sequelam minime conceden- sblesso. dam. Nam immodicum seu nimiu quod ingeritur alimentu sive validum,sive imbecillum fuerit, perpetuo naturae inimicum erit.Validum autem alimentum, cum Gai no libro sexto Epide sectione quinta commentario vicesimoprimo, voco, quod multum alimenti corpori praebet.Imbecillum autem, qudd exiguum.In utroque igitur ge Validum limitanere alimenti mediocritas hoc loco commendatur, immoderatio autem damnatur. Seruata itaque nunquam non mediocritate, praestat tamen valenitarem cibum, utpote concoctu difficiliorem esperi offerre duabus de causis, nempe quod cibum illum quies 8 somnus,concoctiones adiuuantes, longiusque tempus usque ad alterius cibi U Eoi, ingestionem,excipiant.Atque hoc quidem Galeni de valentioris cibi exhitione praec rum tam ad sanos,quam ad aegros pertine ideoque perpetuo obseruadum. Quod etiam Galenus iis innuit verbis, Quod suasimus valentius vesperi alimentum esse era Phibendum d semper obseruare studebimus .Haec ille. Proinde minus recte Fraciscus 'Valteriola ir multae quidem eruditionis,ad eostantum qui valida sunt virtute,& ville Iolae seiu pus laboribus multis interdiu, validisve exercitiis delatigare solent , ut sunt athletae, uampugnam detorquet. Hanc nanque interpretationem aduersari sententiae Galeni hinc maxime liquet, quod ipse hoc praeceptum, etiam in tabidorum victu, obseruandum esse tam curiose hortatur. ὀd si itaque in tabidis obseruandu esse putat, quato magis in sanis Si tame mediocritas in assumedo cibo exceditur, quod tame si accidat,n quaquam probamus, praestat liberalius in coena ingerere cibu quam pradio, iisde quibbus valentior exhibetur de causis: exceptis tamen iis,qui morbis nocturnis,&destui
269쪽
tionibus affliguntur,quemadmodum abund8 libro secundo paraxapite vicesimopiim,diximus Praeterea naturalem facultatem per somnum esse validiorem hinc etiam palam fit,qudd dormientibus nobis cibus non solum in uentre, hoc est,in duabus primis concoctionibus,quarum una fit in ventriculo,& altera in iecore seu venis, sed etiain tertia,quae sit in mole totius corporis,probe concoquitur C teruria consentaneum est, vi membrum in quo princeps anim facultas reside id est, cerebru ut libro secuado de placitis Hippocrates le Plato te libro tertio de laborantibus locis capite quarto, testatur Galenus,aliquando quiescat,ut subinde restauratis per quietem viribus,siii μ λ ctionibus suis obeundis sufficere possit ut in contextu fusius Galenus m6stras,qui qua facilis sit prolixiorem commentationem non requirit.Unum tamen adiiciendum euse hoc loco putauimus, hoc nempe,quod somni causam hic in humiditatem refert GD lenus,idem etiam lacit libro secundo,de temperamentis capite tertio, ubi ita scriptum reliquit.Quanquam somnum quoque aliter accidere, ne vel insanum quidem homi-V nem censere aiunt,quam calido victo quodammodo grauatoq; humoris copia, vel
P ti tum ex temulentis intelligere licet, tum iis qui balneo liberalius usi sunt. Hactenus V Galenus.Sed ea de re paulo post plura.
Caeterum quod caput impletu omnum asserat, ab raristotele abundemω-sratum est,nec est quod nunc nos ratione persequamur. Qira enim illius librum de somno m vigiliaperlegerit, hoc sum: , quodUpleto capite animali omno corripiatur clare disicet, praeterea qu tam in eost claudicam,deprehedet. Quanquam enim ad ratiocinandum fit mat me idoneus,sta persuadendam in quancunque partem rationem vellet perducere aptissimus, nullam tamen probabilem rationem cur oppleto capate , primum sensiorium,quod ut ille putat incarde remet, quiescat,inuenire potuit. Molio enam probabilim erat se pulmonis, more somnos Genare,quem natara nullius alterius rei gratia cordi circumposivit quam ut illi seruiret ses' autem medicorum diuers sentientium, vel nuda iη- ductus experientia,in caro,lethargo, male c omnibustrater naturam somnD feris morbi non capiti juccurri fomenta, cataplasmata adbibens, ct rades cucurbitulasque admouespropterea omnia alia molatur,perinde quastin baepartesit morbi radu Sic etiam deliria, cyphrenitides, omnesque ater naturam
velias sanare aures,capit rodia adhibent. Verum de iis alia luribus e S
Aristotelis fuisse sententia qu8d impleto capite somnus sat,hoc loco Galenns conssirma Stidipsum libellus quem de somno & vigilia inscripsit, luculenter admodud monstran Aristotelis sententiam Galenus,&alii etiam medici sunt amplexi. Hinc est quod Paulus Aegineta libro primo capite nonagesimoseptimo somnum iis descripsei, qhlgi rizVerbis.Somnus est animalium facultatum,inquit,quies,ab utili humore cerebrum latio & madinciente proueniens.Quando enim utiles vapores exalimento in somno sursum feruntur,&in cerebrum exhalant,tumibia cerebri frigiditate in humores coacti, Aliquescentes, suauiterque defluentes, meatus sensuum & neruorum obstruunt, ac som-
ώLese accersunr,Sed dices,si Galeno in somni causa cum Aristotele c5uenit, qui fit igi-jεν 4b, tur ut illum hoc loco reprehenda Merroris insimul et Respondeo Galenum non somni definitionem ab Aristotele traestam,sed eius potius enarrationem improbare. Ne
270쪽
que enim reprehendit, quod capite secundo libri de somno A vigilia Aristoteles somnum primi sensesi, quietem esse scribit: idipsum enim verissime est ab eodem assertum sed eius potius enarrationem, quod scilicet primum sensorium cor esse enarrando adstruxerit,ic interpretatus fuerit,reprehendit, idque rect8que enim somnus sit impedito corde, quum omnibus constet in somno, utpotῆ ca- impedito eorde. lois natiuo tum ad interiora reuocato , motum cordis esse multo validiorem. Praeterea cor per somnum non quiescere, vehementior etiam quae tum fit, praesertim
in iis qui plurimum stertui, respiratio abunde monstrat.Merito itaque a Galenore prehensus est Aristoteles,ut qui dogma, quod non tantum rationi, verumetiam rape rienti aduersatur, serere M pertinaciter quoq; defendere voluerit. Sed Aristotele ipso multo sunt pertinaciores, qui idipsum hodie etiam in tanta veritatis luce, filuolis &nullius momenti rationibus,quas lubens pr tereo, ineri cupiunt.Denique recte etiam Σο, in. hoc loco a Galeno dicitur,probabilius multo Aristotelem somni causam in pulmo- reiicitur. nis,ut quino alia ratione cordi sit circumpositus quam ut illi seruiretihumorem reiicere potuisse,quam cerebri. Si enim somnus fit primo sensorio humore oppleto, Secor primum est,ut ille contendit,sensorium, igitur a nullo magis, quam a pulmonis, qui illud undequaque ambit, humore oppleri potest.Rationem autem de admouendis parti laboranti,nempe cerebro, remediis, quam hic ad Aristotelis consutandam
sententiam Galenus affert,pluribus ac copiosius lib.3.de laboran.locis,cap .aduersus Archigenem urget.Ad eum itaque locum lectorem nunc ablegamus.
dea vera de quibus nunc agitur utile est, quod cerebrum quum a multa actione quiescere voluerit, somnum animali naturalem inducit, praesertim ubi nutrix in eo facultia largo fuitur humore.Si vero figido multo ue humore gravetur,eum qui in comate ac lethargo visitur somnum assert, alios De similes mor'
bos, quorum summa est humidita3 edisti ita siue quaelibetseparatim c stat,
siue ambae muliungantur.Huiustmodii torsunt omnia medicamenta quave- resomnifera sunt, . quae ' quesem vocantur,somnum autem non siiciunt,sic sothises, coma, carum, cr porem toti corporis . ouaecunque istar duntaxat humectan meritosomnifera nomin mur.Quae vero restigerant,ea neque somnum, neque indolentiam a erre recte dicentur iano somno, ma γ' carum pro indolentia vere,vel Eolitione vel in ficultatem sensius, ob restigerationis excesse si M.
sum, acient. Atqui iam antea dictum stuporem pathema,neruosarum pamtium esse dissicilem flensu motumque.Oritur vera tum alias ob cauos, ut dictietes, tum ob intemperiem, O o via medicamenta . . Atque ita quidem sunt
somni, oe' comata, γ' cari,c stupores.
Qua na ratione somnus naturalis,&non naturalis,hoc est,coma Acaru stupor q3 Natu litam, fiant hoc in loco Galenus breuiter ostendit.Naturalem autem somnum fieri .ait, ubi a quid. plurima actione fatigatum iam cerebrum, quiescere conatur. Id quod tum maxime accidit,ubi nutrix cerebri facultas largo sevitur humore, & vaporibus sursum a cibo Non naturalis. latis ὀζ exhalatis,nato. Non naturalis vero somnus generatur, quando a seigido hu-