장음표시 사용
271쪽
runt aurem naturalem somnum, sed potius coma, carum, di stuporem . Quae enim vere somnifera sunt, A Graecis cims imatia. appellantur, eo quod sumpta somnum concilien citra immensam restigerationem duntaxat humectant,ut lib. s. de simpli .. medica.facul. pa8.Galenus testatur.Et lib.2 de tempe. cap.3. ubi ita scriptu reliquit. Somnum aliter accidere,ne vel insanum quidem hominem censere aiunt, quam calido victo quodamodo, grauatoq; humoris copia.Ita sane lactuca, si quis multa ipsius quantitatem ingesserit: ut tib .3.de labo Ioc.cap. .Galenus copiose admodum docet, kmnifica est.Qui verὰ vocantur somnifera, te non solum naturalem somnum,sed di Loma,& carum,ac stuporem inducat,haec quidem impropriῆ ita nominatur:propriὸ enim ι οπιω-,latinis vero stuperuietia dicatur, quod sensum eousque obstupefactu ut si paulo liberalius sumantur,mortem etiam afferant:& summe quidem restigerant. Quaecunque igitur duntaxat, hoc est, citra immensam restigerationem, humectant, haec merito somnisera, quod cilicet naturalem concilient somnum nominatur.Duntaxat autem dictionem ita esse interpretanda,sequentia satis euincunt. Ait enim, quae vero resei gerant,ea neque somnifer neque ανωδl α,hoc est, dolorem mitigalia restὸ vocantur Nam pro somno,coma,& carum,pro indolentia,abolitionem, vel difficultatem sensus inseruntadque propter restigerationis,qua sunt praedita,excessum. Quapropter disertε iis verbissa quae impropriε appellantur somnifera, summe esse stigida innuit Pr terea nisi ea lege Galeni verba interpretemur,lactuca non erit somnis ra,quod tamen nemo facile concesserit,qudd scilicet non solum humectet, sed etiam restigeret Refrigerat autem,non tamen,ut lib.s .etiam simpli .attestatur Galenus,summe. Caeterum stuporem pathema , capite quinio huius libri dictum est, neruosarum partium esse difficilem sensum te motum.Item oriri tum alias ob causas, nempe hemuosorum corporum compressionem, torpedinem marinam, intemperiem frigidam, et medicamenta quq perfrigerant .Ad id caputigitur nunc respiciendum erit.
Siccitas vero rases immoderatio ac calor,vesut in phrenitideeropter iam-- rem quempiam mordacem,m calidum es irritationes, vel vigiliaF, qua nigeler tristinam, neque cur consistunt,inferresolent in vero bur modi θ ιο- mata toti corpora communiam prepterea quodprincipium laborari sic cr ala
quoque in omnibus voluntaris actionibusprincipio laborante, euenire consueuerunt. m s apoplexia, epile apropter cerebrumfunt.1 de tamen ma
lam apoplexia in volunturiis actionibus est, quale profundussomnus in sentiendi functionibus. J sus qualis est vigilia in sentiendi actionibus, talis est tangat se in epile a bo erum haec deprauati sunt cerebri motu atq; ob id etiampa
ticulatam relluorum membrorum omnium. Ediuerso autem priora duo, actions eius sunt tum detentiones,tum quietes.Porro in conuulsioni S totius corporis, ea quae citra delirium,aut carum fidinalis quae luceruice continetur, morbus est Quemadmodum ubi vel manu vel crus, vel unus musculus tenditur, aut -- lenter conuellitur, unius semper nerui, quipartem mouet, noxa est . . tquot omnino caussa morbi quopartes coae mundi u dissicile e veluti etiam tremori palpitationis,m rigoris Voco autem nunc rigorem non illum vehementem
figuris sensum, sed inaequalem uniuersi corporis concussionem ac quassationem.
Quippe omnia huiusmodi mussulosimgenu aut solum,aut maν quam caeter partes apprehendere vidcturi Verima exquisitius ea sciemus, Urius ipsorum notiones di tinxerim s. In praesentia enim quatuor memorauimus nomen laturus,
272쪽
conuulsionem, tremore palpitataenem rigorem. Cuiust di autem sints gula, quaper i in Piscantu Impumat a nanquim mrfuit exqui Udefinitum esse inhem. amasiprotinus ad morborum substantias , quos θm
plomata comitanta properant ipsa H linguere aures, in interpretatio
nibus seris fassantur,visaci se intellige quipostquam ea quae a nobis tradita sunt
didicerit,igorum libros legere voluerit. Ne1ue enim dissicile est ubi veritatemptam cognoueris,quaperperam di sunt eprehendere.Sed de iis omnibW p ximo libro disseretur.
Qinim hactenus somni A stuporis causas exposuerit Galenus, nunc contrariorum plane symptomatum,nempe vigiliae & irritationis, causas explicare pergit. Vt enim humiditas&frigiditas somnum M stuporem, ita siccitas immoderatior te calor, vigilias Mirritationes concitare solent,quemadmodum lib.2.de labo.loci cap. vltimo,&libo .eiusdem operis,cap.4 Galenus multo quam hac copiosius docet.Posse autem vigilias te irritationes a calore te siccitate excitari,phrenitidis exemplo docet,in qua calidus & biliosus,adeoque mordax sanguis iam dicta symptomata procreat. Quare istorum symptomatum causa tum nequaquam in curas ti moerorem transferenda erit. C terum per irritationes,quas Galenus ἐρεθιηυιοός appellaui intelligenda veniat cre-: delab locis,cap vltimo λυκινηο
.Quippe Digida stuporem carumqautem esse iam dicta symptomata ihaec enim per ambo intelligit,depra Omnium reliquarum partium corporis. Priora vero duo, apoplexia scilicet & altus somnus, rebri actionum sunt detentiones Si quietes. Vt enim per vigilias Rconuulsiones tum cerebrum um reliquae omnes corporis partesdepravaae mouenturiita in apoplexia di alto somno, cerebri,& omnium partium corporis actiones cessant , ac desimunt Porro conuulsio quς est uniuersalis siue totius corporis, duplex eXistit, Una eo,hus, iquq cum destrio, Se caro fit,qualis est ra quae in epilepsia accidere solet. Altera, quae ci- uπsilis est dira delirium M carum fit,& spinalis medullς quae in ceruice cotinetur, morbus existit. In primaso quod cerebrum laborat,nihil mirum est delirium de carum succedere. In secunda, quia cerebrum nihil laborat, abesse delirium Sc carum,consentaneum est. Particut is veris conuulsio est,ubi vel manus,vel crus, vel unus tantum distenditur, aut violem conuellitur musculus Et tum quidem unius semper nerui , qui partem conuulsam mouet,noxa est.Postremb huius libri loco,Galenus dissicile eme explic tu quae sint conuulsionis,palpitationis remoris,de rigoris causae mostra ac quasi adi-
tum sibi quendam adsequentem parat librum, in quibus istas abunde St luculenter
273쪽
explicat. o vero pacto singulorum horum quatuor notiones sunt distinguendae, in libello de palpitatio gremore, conuulsione,& rigore Galenus pulchia admodum exposuit.Rigorem autem hic vocat non illum vehementem frigoris sensum, sed inseDuplexruori qualem uniuersi corporis concussionem.Vnde satis pate duplicem esse rigorem, una: ri Misisti. . in si,qui non est nisi omnis dolorem inserens refrigeratio. Alterum morbo φ sum te grotanti ues Me quo.hoc etiam loco Galenus loquitur,qui non est tantum se sus doloris,sed etiam totius corporis concussio & agitatio, quemadmodum loco iam citato Galenus,le nos in sequentis libri enarratione fusitis docebimus.Denique dilige tissimῆ expendant studiosi quod in fine dixit Galenus, hoc nimirum Mi. hi inruili Atque in hoc unum incumiabant,ut primum dogmata a veritate non abhorrentia discant ta enim de falsis faciblime iudicabunt,disi quid parumreM ab aliis dictum est facillime deprehendent.
Claudii Galeni pergameni , de Sympto-
uno quidem, rimo timum, quod aba eorum natura ra,quae tamen a morbosa quapiam causa prolenter m-nem nihil perent basio ubi ambo. morbus natura simia opem Natura quio tur Pre Naturae vera vocabulum in hoc sermone intestigri vel inmem qua σώma ubernatur faciatatem, siue a voluntatis nostrae arbitriopendeas, Hebec GVici enim inpraesentia di linguimus, totum iacfacultatum genus, qMse uatur anima ab omni causapraeter natur per quam laeditur corrumpitur. Huius sturfacultatis ope sunt ernutatio,iussis, citatio, pandiculatis, singultus. Solius vero morbi opera sunt,palpitatis, m conuessio. mborum rate simia coeuntium morbi nimirum facultatis, omnes motus torridi Ac alis qM' que eorum qui refluuntur,mndum autem resoluti sunt praeterea etiam trem no
Quum Galenus in eo qui hunc praecessit libro de iis symptomatis quae sensis assionis noxae sunt bundi disserueri nunc ad ea quae motricum actionum nox is motus deprauati sunt,progreditur,atque eorundem causas exponere pergit Principi autem duodecim praecipua symptomata,quae sub deprauato motu, veluti communi palpita
274쪽
palpitatione rigore horrorem,singultum,tussim,ructum,stemutationem,pandiaculationem,oscitationem,lt stridorem.De quibus omnibus in sequentibus,quum pri uatim de singulis age fusius dicemus.In praesentia satis sit id tantum monuisse, inte pretes quosdam σιαν vocem, quς latinis stridore simpliciter significat, magno si
n8 errore dentium ex concussu strepitum,conuertisse,quum tamen constet hanc vocem,hoc in loco non stridorem dentium,qui Hippocrati ot Galeno lib. I. prognosti. aphoris et .alio nomine ὁδόν πουν dicitur,sed potius strepitum sonithmve t nuem per inserna emissum significare.Nam quid opus erat Galeno hic seorsim striti εdoris dentium facere mentionem,quum sub conuulsione,aut tremore illum sit complexus.Quippe in eo quod mox sequitur capite, is,id est,stridorem dentium n- ter conuulsionis genera metipse Galenus refert. Et in loco paulo ante citato, ubi inquit Dentibus sti ident, quoties musculi in temporibus & maxillis conuulsionis mo- rido mouentur.Et paulo post.Stridere dentibus ex natura simile est vitio oculoru quod si appellant equum,quum nullo tempore manere possunt quieti, sed in modum eorum siqui tremunt iactantur,ac concutiuntur.Haec ille.E quibus, puto, omnibus palam fit, fidentium stridorem vel conuulsionis et tremoris esse speciem, atque adeo non fuisse opus suisse opus ut hic seorsim a Galeno recenseretur.Quare hic potius flatum strepentem Jυσὶ siquam dentium stridorem significat. In qua etiam significatione capite quarto huius libri usurpatur, Jυ χος inter genera a Galeno, quemadmodum etiam cap. libri tertii de stmpto.causis enumeratur H c copiosius valleriola dece
retuli, quod Franciscum etiam Valleriolam, virum alioqui doctissimum, deceptum esse hoc loco videam, Se perperam Fυ ηιυ generalem vocem ad dentium stridorem retulisse. Praedicta itaque duodecim symptomata in eo conueniunt, quod omnia
sint deprauati motus. Differunt autem inter se, hoc uno primoque maxime, quod dicta sympto alia eorum sint naturae,a causa quapiam morbosa violenter moueri coactς, opera, ut sternutatiosiusti oscitatio, pandiculatio,&singultus. Haec enim omnia symptomata , V. 'natur sunt opera,sed eius quae a morbosa causa coacta est. Sternutatio enim expul- Naturae opera. tricis facultatis motus est, sed a causa morbosa ad eum motum efficiendum coa ,ut ex sequetibus manifestum fiet Quod autem natura hoc loco idem quod iacultas ani mal gubernans significet,metipse Galenus in contextu monuit,neque id sane temere. Sunt enim variae natur apud Hippocratem dc Galenum acceptiones.Nunc enim pro Natum variae substantia seu temperatura, quae ex quatuor constat elementis, accipitur. Nunc pro acceptiψ e . innato calore,iam pro forma ac specie,& aliquando pro facultate animal gubernante,
Ut sect.2.apho commen.54.fusi diximus . Caeterum tres eme facultates animal g bernantes,lib.9.ther metho cap. 9.Galenus multis docet nimalem scilicet, vitalem,oenaturalem.De quibus nos etiam plura in compendio nostro diximns . uocirca tota hoc facultatum gubernantium genus,quo animal tuetur ac seruatur, distinguitur ac discriminatur ab omni causia pr ternaturam, qu animali dit accorrumpit. Vt enim facultates sanum totum animal seruant, ita causae praeter naturam illud ipsum de struunt M corrumpunt.Ex praedictas symptomatis alia solius morbi sunt opera ips- sessu, ni is o pilatio, Si conuulsio.Solos enim morbos comitanturinatura ad ipsorumgeneratione pπa nihil conserente. Alia horum fiunt bimorbus 8t natura simul operatur, ut sunt motus torpidi.In iis natura quidem agit quum totum excitativerum morbus efficit, ut 'sit torpidus.Resolutio etiam eius generis est , quς nondum tamen persecta est, quod scilicet in ea natura membra mouet,at imbecilliter,proptermorbum hanc ipsam impedientem . Tremor quoque ex hoc sympto tum numero habetur,utpote in quo facultas membrum attollit,&morbus ad inferiora deprimi , quemadmodum capite
Ha quidem opositi nobis in praesentia D omatam generis Primae sunt
275쪽
Hsserentiae Deince' veramPl atrum propriae Padam sunt te quibus nunc diacemus,a molibas qui ab innata quada acultates Lexor ocietas ante istis . est cum iis qui adam im secundum nam msunt.riam priss exponamas nos,ut quae glirum sit generam dilucide doceamus.Quum vero quamorfini facultates quibus omnia quae aluntur gubernantur,prima quidem quod utili est ad se trabent altera vero illud retinente, tertia alterante, o quarta quod δε peruacuum est excernente:quando quidem pro naturae lege gubernatur animal, nodus i arum motus Imprema est. Ubi vero quidTiam in corpore praeter η turam consis ad ipsamqueprapi, indum expiatricum facultatum aliqua insurgit, sic interim ut metus ipsarum sensum omnino lateant,interim ut sensu pem c iantur . que de motibus quis sum latra postea dicetur.
Primis propositi symptomatum generis differentiis absolutis, priusquam ad sim gularum trium iam dictarum differentias proprias,indicandas veniat,quae.sit moti basiis qui a natura,vi morbi coacta, fiunt, cum iis qui adamussim secundum naturam
sunt societas,ostendit. Motus autem secundum naturam est,qui fit a quadam seculib δι te innata Innatet autem facultates sunt,quq alio nomine naturales,&corporales, quod scilicet non aliund8pronianent, sed insitae corporibus sunt,dicvtur. Has quatuor es Exquisitesteum duplex est.Vnus enim exquisitὸ secundum naturam existit, & fit quum animal prod. ηδ μ λ legibus gubernatur:hoe est,nullo affectu praeter naturam insessatur. Alter a Nό eaequisite tem motus non exquisit 8 secundum naturam fit, ubi praeter natura quidpiam in cor-ςψ ψm in i pore consistit quod ad propulsandum excernendumque naturam impellit ac cogit. slesta, slibram Hinc qu sit illorum societas accommunio omnibus patet. Vterque enim motus amotuum. natura seu facultate fit,adeoque in eo plane conueniunt.Differunt autem, quodUc a natura non simplicite sed a morbosa causa impulsa fiat Ille vero a natura simpliciter nullo quod praeter naturam sit hunc cogente . Quare hic exquisit siue adamassim secundum naturam, ille vero non exquisite secundum naturam dicitur. C terum accidit ut motus iacultatis interdum omnino sensum Iateant, ut si per διαπι , hoc est,difflationem superuacua excernit, quam etiam hoc nomine Graeci Est ον, hoc est, sensu imperceptibilem, appellauerunt. Interdum autem sensu percipiuntur, risi per vomitum,urinam,ic sui deiectionem superuacua expellit.
iis vero qui siensu percipiuntur, quoniam cum illis qui volunta'
inominantur communicant consertiumque haben communis quoqπUlsiis doctrina Voluntaria igitur actionis noxa est, neruorum resti tatis,convulsio, tremor, r. Variant aut singula iam Earum in particularibus instrumenti nonsolum Iamprematum 'etaque metiam nomenclaturis. V instrumentorum quibus restiratio perficitur resolutiois Arnaea,id est,abolitastisatio nominatur. Eorum autem quibus vox icitur, ni hoc est, cis priuatio. lingua resolutio,nullum nomen proprium obtinet,
uanuis ipsa quoqueloquelam haud leue voluntatis opus penitus auferat. Rursas schuria,idest ri sippresso, apn aplaniae simile quiddam significam videmGesnon voluntari ed naturalis actionis abolitio esto uippe urinae
276쪽
voluntate excretio voluntariae amonis noxa est. Pari modo in dese i milvu alui,
mentio earundem naturalis actionis in lutaria 'vero excretio, voluntaria noxa
est. Porro de iis omnibus copiosus in libris de mommusculorum di putatum est. atque hoc quidem pacto resolutiones neruorum leciebus variant.
Deprauatore motuum,quoru pr cedenti capite, duodecim pr cipua genera recen excretione tu urinae,tum stercoris, qui a natura vi quada coacta fiunt,dicendi initium sumit,q, shilicet cu voluntariis motibus consortiu habeant, & c5municent, ideoq; v tron motus comuni absoluit doctrina.Comunicant aute consortiumq; habent priumαφ uterque motus cu loci mutatione fiat,quemadmoducap.ro lib.3.de sympto .cau. Galenus pulchre mostrabit,Secundo,q, uteri motus ta naturalium, quam voluntarioru instrumentorsi,per fibras fit, qu intenduntur,&ad principiu trahuntur,ut lib. 3. de natu .facul.copiosius docet Galenus.Orditur aute nunc a volutaria actione, eiusq; quatuor noxas siue symptomata hoc loco recenser,nempe resolutione neruoru,conuulsione,tremore,&stupore,quae in particularibus instrumentis variant, non solum symptomatum specie,sed & nomenclatura. od prima in resolutione fit manifestis Resoluuis. fium,quae quide ubi membra se ut ante1 mouere nequeunt,accidere solet. Haec enimalia symptomatis species est si in instrumentis respirationi seruientibus eueni Si alia si in iis quς voce format accidit. Alia item si in lingua incidat.Varias etia ob id sortitur
nomenclaturas Na resolutio instrumentoru respirationi famulatiu,Gr cis απνοία, latinis abolita spiratio dicitur Eoruaut instrumetora quib'vox perficitur,αφωκα Grς-cis ocis priuatio latinis no1atur.Linguae aute resolutio nullum propria nome habet, quan g ipsa 1signe volutatis actione, nepe loquela ac sermone dimit C reru- ω ρ id est,retentio siue suppressio urinae,apnoe 8caphoniae simile quiddam significare vitidetur,quod scilicet in ea,perinde atq; in illis omnimoda actionis priuatio fiat. Ania Isthuria nata- maduertenda aut utcunq; ischuria similitudinem quanda cum ladictis symptomatis
habea ipsam tamen non esse voluntariae sed naturalis potius actionis priuationem. Quum enim constet voluntarios motus musculorum ope fieri excretionem aut urinae solo vesic naturali motu, citra omne musculoru auxilium,perfici, ut excretionis vrin retentio,naturalis sit actiois abolitio,necesse Id quod etia lib. 6 de labo lo. cap.
.testatur Galenus ita scribens Qua ab intemperie vesica fit imbecillior, laeditu pro- riphia ipsius actio,quq est urin excretio,quae non a consilio te electione procedit.Ηac is itaque ratione Ischuria est proprium vesicae symptoma,quod illi H est pars similaris, istu instrumentu naturale hoc est, ut quatuor facultatibus naturalibus praedita est, accidit. Quado vero Ischuria propter musculi qui vesicae ceruicem ambit conuulsione, vel propter obstructione, aliumve instrumentalem morbu euenit,tunc propria vesic substantia minime laborat,nec naturales eiusdem facultates laeduntur,quare tum no . Iardi,sed impediri potius urinae excretio dicetur. Hi autem praeter Voluntatem ex- 1uhia' .ine cretio,voluntariae actionis noxa est No enim alia de causa haec ipsa fieri cosueuit,nisi tiri ollantari ob musculi qui uesicae ceruicem orbiculatim ambit resolutionem .Huius enim ossiciu in est,Galeno lib.2.de motu musculorum attestante,superuacua alimenti retinere. Tum enim agit is musculus, quum urin excretionem prohibesino qua excerni sinit. Ideo si quis inuitus mingat, tum actionem eius musculi voluntaria i sam esse oportet. Parratio est de alui deiectionibus . Quippe deiectionum retentio naturalis actionis noxa est Nam expulsio deiectionum naturali intestinorum motu fit,nempe per propultricem eorundem facultatem, ideoq; quum a naturali perficiatur facultat ipsa quoq; na turalis sit oportet.Retentioigitur deiectionum,propultricis Intemnora facultatis noxa existit. Inuoluntaria vero deiectionum excreti voluntariet actionis, eius nimirum
277쪽
quae per musculum sedem orbiculatim ambientem st,noxa est. Id quod lib.6.de lib. M lo cap.6.iis cofirmat verbis Galenus.Musculis, inquit,qui vesice ceruicem,le recti in- is testini extremi partem ambiunt res ut is, neque urinam vesica , neq; stercora aluus re- ,, tinere potest,sed praeter voluntatem, paucis omnino interuallis,utraq; excernutur.Ex iis itaque palam omnibus si quod etiam loco iam citato Galenus attestatur, metendi 2 Melanὀi & des deiiciendi officium neq; tota ab electione pendere neque totum naturale esse. Rippe hςiςdi hoc ipsum duobus perficitur instrumentisono quidem naturali,S alio animali .diam: T, vesica Sc rectum intestinu naturali utuntur facultate,musculi vero has partes ambie neque torum ria res,ea quq 8c animalis,le voluntaria Dominatur Q propter diligenter ossiciu vesc , cat ii is .cii. Officio inςjendi, D Ossicium intestinorum, ab ossicio deiiciendi est discernendum. Lbossicio meieci Aliud enim est, ut Galeni verbis utar, sisεως ἔργον, -- ρκσεως id est, vesicae opus di, ut ossicium seu actio,& metendi. Aliud item o φω,Uη μα mi ατήσεως,hoc est,intestinorum, .n r.esi ic D deiiciendi opus.Vesicae enim & intestinorum opus,merum est naturale, a natura disternensum. libus nanq; fit instrumentis. Metendi autem & deiiciendi adi io,neque mera naturalis, neq; mera voluntaria existit,sed partim naturali partim animalis. Duplicibus enim perhcitur instrumentis, uno naturali vesica scilicet & intestino recto: altero animali, musculo nimirum praedictas partes ambiente,quemadmodum fusius lib. 2. de motu
se Ebi 2 ' O al ones vero ad hunc modum.Dentisim multin nri nandi Hammmasichtorum conuulsio est.Inuersones autem oculi 1l Asmi, masculorum qui in oculiue habentur.Veluti etiaransrrhaeae aba est disserentia.Si enim ripdopem fiat, veluti conuulsio est Si vero non rigeat penis, retentricis facultatis imbicit
est Sunt qgis ultum quos conuulsionis esse speciem arbitretur.Et duplex ist
rantium reuocatio,nonnunquam ob musculoram instaratum seruiennam ωώ-sionem euenit. etiam quaedam expirationispecies veluti conuAporra, Τυρο ipsa muscolorum expirationem sicienti Em conuulponem sequitur. Hanc Hi . pocrates stiritum in ea quaest ad exteriora latione ostendentem nominat. Quoir, i astem ap*lexia uniuersi corporisfit resolutio, epile a vero totins corporis com*xup . auso, antea dictam ψ.Quinetiam destupore priks dictum est,quod exigva beciliaue quaedam resolutio est Stupidarum vero partium hau arua in eo quoil magis minus es disterentia propterea quod mixtum quodammodo symptο-
ma est, ex morbo m jacultate.Si enim morbus facultatem omnino vicerit, mem- iram haec transferre nequaquampoterit.& ver acoliasuperaueri haud fa quam impeditor . . Atsi veluti pugna quaedam Esrom heri mouetur quirim membrum,sed aegreSi eni praeceperis ut membrum extenda extetum seruet, non poterit Nativa enim grauitate decida ob imbecillitatem facultatis ipsemfe
rentis deorsum. m facultas est quae atrossit, sustinet. Q sed vero de sum
fertur ipsum manus,aut cruru corpus est Causa uero huius rei prius dicta f.v- si de sensuum actionibus sermon secamus, demonserantes neruum ausigere densatum,aut crastis σ lentis tamoribus obstructu aut a quapia externa cassa grauatum, pressum, in forem, resolutionem adduci. COMMEMeεu Isititiligis. Absolutis enarratisque resolutionis differentiis ad conuulsione Galenus progreditur, serς xiae. 8t quae sint eiusde differentiae ostendit Prima vero conuulsionis species seu differentia tridor dεuuiri. est, stridor dentium pri ter voluntatem factus.Hic enim non est nisi musculorumandibulariorum:
278쪽
dibulatiorum,quos Galenus Dalij Graeci su-ητκρους vocant,couulsio Id quod testa
tur etiam quae Eb I.prognost.c6m. 24.in hunc modum scribit Galenus.Strident dentibus,quoties musculi in temporibus 8 maxillis modo conuulsionis mouentur. Haec - ille. Atq; ex hoc loco nulli no perspicuumst, stridorem dentium esse conuulponis, quod seria quoque monuimus,speciem .Altera couulsionis splicies est, quam Gr ci ἱλ- ξωli Iniicti λωαν atini inversionem oculi nominant Alio nomine iisdem latinis diustortio oculi,& obliquus aspectus,eoque laboras malo Strabo vocatur. Est itaque πωσις,&sραβιο ιυ:ς idem malum,quod Suidae tessamonio cofirmatu qui ait.ἱ Me ide quod Mngcsignificat.Et ιλλωτὸν, Phavorino teste, idem quod Non est vero praedictum malum nisi musculorum qui in oculis habentur couulsio.Tertia
differentia est γω ἐοία Gricis,latinis seminis profluuium dicta,quq genitalium partiuveluti couulsio quaedam est,ideoque rigido fit pene Proinde hq seminariorum vasorupartes,haud secus quam naturalis expultrix iacultas,mouet. od quidem etia in epi-iepsia,le aliis violentioribus conuulsionibus videre licere,ut lib. s.de labo. ICc.cap. 6. Galenus fusius mostrat Accidit autem Gonorinoea nonnunquam propter retentricis lacultatis imbecillitatem,ut pot8 qu genitale semen retinere nequit . Et tum nequae convisio existit.Sunt qui quartam conuulsionis differentiam singultum esse putent. singultus. Quorum tamen sententiam Galenus cap.r sequen.lib.non probat, eiusq; rei causam ibidem affert.Idem etiam sect.6.apho.comen 19. couulsionem no esse singultum,sed quendam potius motum eiusdem cum vomitibusgeneris scribit,ut seq.libro latius dicemus.Quinta conuulsionis differentia est dupl ex siue geminata inspirantium reuocatio .Haec enim euenit propter conuulsionem musculorum inspirationi seruientia. ituri iῆub tio. Respicit autem hoc loco Galenus ad sententiam Hippoc.quae est in lib.2. Epid.sect. ,.8crepetitur lib.6.Epid.sect.2.aph. .iis verbis. ιπλκμωέοανακλκας, op επι- ι:Duplex intro reuocatio,veluti iteratio inspirantibus. am inter inspirandum interdum spiritus subsistit, adeo ut conduplicatus intro,tanquam iam iterata inspiratione, ub-ceturud quod infantibus plorantibus non raro accidit.De ea vero respirationis specie plura in lib.3.de spirandi difficultate Galenus tradit.Et lib.6.apho .c6m.s . Sexta c5- spiratio In ea
uulsionis differentia est expirationis quaedam species,quam Hippocr.lib.ῖ. Vict.acui. ria. Σὸὸes
sculorum expirationi famulantium.Septi a conuulsionis digeretia est epilepsia, quae EFilb P uniuersalis est corporis conuulsio,vicap s.&vlt.prioris lib. dictu est.Porr8 speciebus resolutiois paulo supra expositis, alias duas hoc loco addit, nepeapoplexiam quq vniuersi corporis est resolutio,it stuporem,quae exigua qu dam est resolutio. Stupidaru stupiduum puvero partium haud modica est maioris & minoris ratio Aliae enim magis, aliae minus stupet,quod stupor sit mixtum symptoma ex morbo, triscultate. Si morbus facultate prorsus vicerit ac oppresserit,membra haec amplius transferre, ac mouere no poterit. Sin facultas superauerit,nequagin transferendo membro impeditur. At si inter morbum &facultatem pugna eri mouetur quidem membru,sed dissiculte quod facultatem morbus in sua amoe interturbetot in cotextu planissim8 docet Galenus. C erustuporis D resolutionis causae in cap. s.priorislibrisunt ostens quarum hic tres,nepefiigus obstrumone a lentis & crastis humoribus it copressionem grauis rei, recenset.
δε couulso in euastinum neruos musculos, ducis,in que ubi secandis natura coniiuisio se habere ab animali ducebaturfacultate Sine igitur veris principia iretis siue irruentestiritu impletis masculis, voluntaris metusperficiantur,ita in conuulsione quρqae eadem accident amoso stiritu in ipsisIgnipotente, multisq; qui ten-
279쪽
sonem siciunt lectibus,quemadmoduphlegmone. Summa autem horum, luti Hippocrates indicaui duplex est,plenitudo vacuatio. Inphlegmonum malis plenitudo,in ardenti Omis auremo sicci s febribus, vacuatio. Pomo
quod impletis vacuatisqueplurimum omnibus neruosis corporibus ea tendi co tingat eclarant maxime quae in instrumentis muscis sunt intenta chordae. Be
nim rumpuntur'e in humida ue in siccam π squalentem domum intenta
reponantur.Proinde evi artifices, priusquam reponant arant.
Conuulsio Fidi Qujd sit conuulsio,& quae sint eiusdem causet hoc in loco Galenus monstrat. Comuulsionem autem malum esse hic,§.3.apho commen ue' est,qudd neruos ac musculos ad eundem ducit affectum, ad quem animalis facultas in motibus voluntariis ducebat Nam ut motus omnis voluntariusattractis musculi. in eas quibus innascuntur partes si neque fieri potest is attractus,nisi ad suam originem retrahantur musculi: ita etiam conuulsio similiter musculos ac neruos versus suam ipsorum originem re hit, in hoc solum a voluntario motu naturaliter facto distans, quod prςter voluntate volutari quo- fit,ut fusius lib.3. delabo.l0.capos Galenus docet. Sive igitur versus suum principium m040 4 μ intentis musculis, quod Galenus,& uniuersa propemodum medic*rum turba credit, uulsio fiet,nempe et fiat uoso aliquo in ipsis musculis generato spiritu, vel aliis asse- Affectus duo co- ctibus tensionem procreatibus in iis natis,qualis est phlegmone. Affectuum aute con-ξ uulsionem procreantium duo praecipua genera Hipoocrates indicauit,plenitudinem 3s. A vacuationem.Ita enim in aphorismis scriptum reliquit.Conuulsio fit,vel ex plenititudine,vel vacuatione.Sub plenitudine complectuntur phlegmones, Si alii tumores in musculis, it neruis ex fluxione pronati Sub vacuatione autem ardentissimae te siccissimae febres,liae nanque corporis partes vacuant, humiditatem quae in iis sunt ab mentes.Et Hippocrates quidem in iam citata sententia de conuulsione ut primogenio malo loquitur, hac enim ratione duae duntax teius sunt causae.Praeterhacautem aliaest conuulsio quς per consensum accidit, ut sustus in nostris super hanc Hippo, cratis sententiam commentariis,& lib.i.de sanandis malis corporis, cap. ueo. monstrauimus. Caeterum quod corpora neruosa implet vacuataque plurimum,redantur,chom dae in musicis instrumentis intentae maxime declarant. Nam rumpuntur siue in cu-ir.Sed quomodo ab aere, sido, Ves fisco vel nimis aridus si vel admodum humidus,chordς ita tenduntur, ut rumpantur.Hoc sane Calenus lib. 3 Helabo .locis, iis monstrat verbis.Nempe,inqui humor madeticit ipsas,ut in tumorem pr ter naturam attollantur,qui mox eas extendit. Ac veluti Sol tergora areseciens contrahit,ita siccitas chordas & trahit,lt extendit.Sic lora quoque quum ad ignem exiccantur,contrahi tendique videntur.Hςc ille. Quapropter ciui rist , tr alii artifices,quuinciumenta sua post usum reponere volui, chordas relaxant Nam illis planῆ constat eas ab ambientisaeris temperie tum humida, tum veheme ter arida d ultimam tensionem peruenire posse.
Hac igitur ob re antea qu's dactu est coausoria motu a solo morbo est ci, immobilitati quae in resoluti bus nouoru accisumsimiliter, na si morbi ορο casione est citur.Immobilitvi aut motis quae est secundu natura in animant, bus bi extendentes mariu extenta immota emuarepossumus,utras ab anima ij t, quies, o si faculiate Si vero sana manu super re quapra suda reclinates, oes mustulimactiones laxaverimus,nespropter morbu,nes s pter facultate, ιν tepore Dic
280쪽
.neribus,ea quae in resolutionibus neruorum fi a solo morbo essicitur lata, ut '
dica eo impor acultate tabera, qua membrum tentam habemus, acultate Ea vero qua paulo ante diximus, a neutro,non ignorantibus silicet nobis quae in libris de motu musculorum de extenta manu dicta sunt, quod reuera m genere tam actionum,tum motionumsit Hateria dictum est motum hunc a no- Motis, hesbis reis Minumve nominari. . Atque hic quidem flatus , alta modo motus, alio vero immobilitaό dici potest.. Reliqui vero duo , is pacto ad motum a mr assum. quemadmodum reliqui Do morasine eois ori 6 CTIAuntarias,
nullo modo ad immobilitatem referuntur. P
Tria esse quietum seu immobilitatum genera,quarsi una a morbo,altera a faculta- via quinte,& tertia a neutro perficitu hoc loco Galenus ostedit .Quietem autem a motu cessationem appellat.Prima quies seu immobilitas, est ea quae in resolutionibus neruoru Ces qui apparet,in ea enim amotu paries resolut cessant,acquiesicunt. Haec sane similitudi ma. nem quandam cum conuulsorio motu obtinet,quod scilice ut ille,a solo morbo fiat, deficiete nimirum per morbum id temporis facultate. Altera quies es immobilitas est AI Lea,quae stin hominibus sanis,n secundum naturam se habentibus,dum nimirum ex tendente hanc extentam immobilem seruare valent.Haec quies, perinde atq; motus in hominibus qui secundum naturam se habent it a secultate animali, membrum sustentate.Tertia quies est,ubi manum sanam supra solidam aliquam rem reclinamus, Tertia. omnesque musculorum actiones relaxamus Haec neque a morbo, quum sana sit manus, neque a secultate, quae iam quiescit, sed ab innata animalibus grauitate propter quam accidit,ut membrum in solido, quod illi substratum est,quiescat. Que fermὰ omnia dicta sunt in libris,secundo pr sertim,de motu musculoru,& id maxime,quod
extenta manus ex genere sit actionum,St motionum. Actionis enim voluntariae ge- ς trarioque nixu perficitur. νδε enim robur firmitasve est, tantia autem robustus, fidi κινη umstae. De quo sane motu plura loco iam citatoGalenus.C terum hic manus extendῖ , es hestatus,alio modo motus, alio vero imobilitas sed quies dici potest. Quatenus enim a pellatus3 'facultate manus eatenditur,motus,quatenus autem ab eadem immobilis seruatur, im mobilitas dicitur Quiescit enim manus,laci taliseam iustinentis, er Reliqui vero duo status quietis,quarum una fit in neruorum resolutionibus,tζ altera dum sana manus super solidum aliquod reclinatur,nullo pacto ad motum aptari possunt, quu sint omnimodae quietes,omnique motu vacent.Motus contra voluntarius,qui fit a facuIutat A conuulsorius, quem morbus efficit, nullo modo ad immobilitate referri ponsunt, quod in iis nulla prorsus qui sit. r- -
stare diximus, ursum si idem eam attollet acultate, o illum vero traheaete innatagraui te ita suos cremori e ex duobus
perficitur motibus, o DiuqQ ob Irauitate membra deorsum tactv ci altero ausique facultaS; embripis consuam attollens,inicit. H valete utar
manu,nepaudulum quidem Piravitae acidi Muricior,sed vasidior quam sit, membri ad inferrisis laesination sininendo tantum ipsum insublime attollit,