장음표시 사용
291쪽
apropter uniuersus palpitationis motus praeter naturam est, utpote a causa praeter naturam excitatus mo mixtus quodammodo D compositus, quemadmodum tremor, qui ex duobus componitur motibus no facultatis,qui secundum naturam est,& me brum attollitastero morbi,qui praeter naturam est,& membra deorsum trahit,& de L Abhies primis Porto a rigore palpitatio in hunc modum differt.Palpitationis motus paucus' simul D tardus,&rarus xst. Rigoris conti a multus, celer, A densus. Multus, quia in rugoremultus est motionum numerus,quum una alteram statim excipiat. Celer, quia motionum impetus citus est,eo quota breui tempore finiat motu Pensus seu frequens, quod in eo breue sit quietis tempus.Multitudinem autem motionum,multitudo e crementoriam,& valida virtus efficit.Celeritatem vero, excrementa quae celeriters runtur,Densitatem Dequentiamve, excrementorum quae rodunt,ac stimulant facultat , ut non diu quiescat,sed crebro quod mole tat excutia acris qualitas efficit. mira in palpitatione est paucus,vΘd causa hunc excitans motum,& irritans,non sit, ut in rigore,iam multa.Tardus,quod non tanta celeritate feratur. Et rarus, quod expuutrix facultas non admodum ab ea causa molestetur,atque adeo quod non acris,sed mi Iror moturuε tior sit.Caeterum motus rigoris non est totus,veluti conuulsio M palpito, praeternatu- hiis iis ram,sed miXtus,quemadmodum tremo ex motu quem causa praeter naturam, acria nimirum excrementa,& motu quem facultas expultrix,excitat Differt tamen a tremoris motu,quod in rigore plus sit facultatis quam in tremoribus. Ad excremetora enim expulsione robusta requiritur facultas,cuius si verum dicere oportet, uniuersis is mo-
Uigh is igitW bai πη facultatis dum inculpat ruitis animais i
tate actiones abunde nidulsisque adloqui prudens, buac longiore sermone non est opu3. QV vero nec illas nouit, hebetiori ue memefueris,huae utique seuaserim, si veritatis omnino amans non est ablaccommentario recedat. -d si autem veritatem studiose inquirit,'m precia habet, ubi commentarios de naturalibus facultatibus ins riptos adierit,o in iis satis Grechtatus fueri tum demum ad hunc librum redeat Quodni eceri ne
que quas dicturi sumuε demonstrationes assequerar,nequedirum quaprius dicta, slὸ ωὐ ό Pidpiam qVod non est demonstratum,intelliget.Constitui autem in boove
darguit Galea'. re nullam opinionem redarguere.Licet vero et qui quartum m vigesima benaei tabrum legere volueri causin quia vetustiores isto tam medici, quam philo phi de ristore dixerunt,quam ab stur desuerint intelligere. R prehendit enim e ο-mnes . AEdeno , Licebit en ipsam Atanaea opinionem examina re, qua vi priorribus est probabilior, ita nec veritati consona Uerum cui veritas est curae βόρα, ad eum quem narraui mota facere letabit. Ego vero veluti cu allis qui cometariunostros debetatur bus faciat alib' legerat disra prius pauca quaeda in m σria reuocauero;quae ιηρ- emonstraui de v rhyentriciis' intestinis, or vesica Expultrix uteri Quippe demo iam sItem nouliopacto a muου editione in urgere,quam per
' expultricis actionεQ- enim nouems Uaetus grauitatem inrsiai a dyflensione ostiis Lais toto hoc tepore osci, V 3psius exquisite claudatur, nescissi quidem mucronem admittat, ab 'obto in ipso*tu, a eius expulsionem
accedi straria omnino costitutione assect a ceruix ipsius antea clausa, acto aperitar
292쪽
aperitur, vimui expedit Meiat exim Punica verrop plurimum extenta, undique contraiuntur, ac foetum emendant, ut quam celerrime ab uteri ceruice
excida Haec itaquefacultas,quoc de fetu e olicita, vi quanais grauata,
uem mensibussustineat bi aute fectus est, ut tuto excernature uidet: tertio, aut quarto, aut alio mense corruptum confestim ericis, haud aduer nunc ceruicem
adaperiens,quam instante partessi tempore aperuit, Qui epraefinitum claudendi , aperiendi tempm non est certus temporis circuitin , sed ipsas Uus occasio.
um paulo ant8 dixerit Galenus rigorem esse motum qui uniuersus sit eius facultatis quae exputrix nominatur, te in siequentibus etiam multa de illa sit dicturus, ideo in hoc capite ab instituto de symptomatum causis sermone nonnihil digrediens, aliquot exemplis,nempe uteri Sc ventriculi,ῆ tertio de naturalibus facultatibus libro desumptis,item tusiis ac sternutationis, aliquam esse in corpore animantis expultricem facultatem demonstrat.Neqqe id sane temerri nisi enim naturalium facultatum munera intellexeris,symptomatum,quae haru actionum vitia sunt, causas assequi nequaquam poteris..Initio autem huius capitis lectorem ad librorum quos de naturalibus Libri de naturais scripsit facultatibus lectionem ablegat, eumque ut in iis se se affatim exerceat hori tu quod sine horum adminiculo fieri non possit,ut ea quq a Galeno de natur.&cul. V ' 'sunt demsistrata,neque ea etiam quae citra aliquam demonstrationem ab eodem sunt dicta,intelligere possit.Eum aute qui horum nihil tenet, ac hebetiori priditus est ingenio,nulloque veritatis studio capitur, ab horum, ut etiam aliorum omnium, librorum lectione arcet.Siquidem duo in eo qui artem discere cum laude conatur hic ὀζ Duom mediecialibi Galenus requirit,nempe prudentiam,& veritatis amorem. Ita enim libro tertio, de natural .facul .scriptum post se reliquit. Quisquis nosse quid supra vulgum debebit, 'is statim non natura modo,verumetiam primis doctrinarum rudimentis multum cae ' teris praestet,oportet.Idem ubi adoleverit, veritatis insano quodam teneatur amore, Dveluti afflatus. Tum sime ulla diei noctisve intermissione properare ac contendere ea Dquae a clarissimis vetera tradita sunt discere,eadeque ubi didicerit iudicare, multoque D tempore explorare ac considerase, qu iis quaerebus sensui patentibus consentiant, 'quae rursus iisdem dissentiant,ac illa quidem suscipere,haec respuere. Atque huic qui- Τdem admodum utiles fore libellos nostros spero; Erunt autem huius generis Om- nino pauci Reliquis hoc opusPerinde futurum est superfluum,ac si quis asino narret D fabulam .Haecille Ut autem ad primum exemplum, quo esse aliquam in corpore facultatem expultricem ostendere pergit, veniamus,nemo est fere qui ignorat,quod uterus simul atque nouem mensibus scelus grauitatem,&sua ipsius distentione sustinuis, neulta, atq; hoc toto tepore oscula ipsius ita exquisite clausum fuit, ut ne specilli cuspide seu mucrone admiserit, absoluto foetu, eius ceruice adeo aperiri,ut foetus expeditε egredi
possit.Praeterea constat tunicas eiusdem, quae prius erant distentae, contrahi, foetumque gexpellere. Vtin utero esse expultrice facultatem, quς absolutis nouem mensibus, lae tum extrudit, omnibus sit perspicuum. Quanquam vero Hippocratis testimonio sit Cur noni Eoeso comprobatum, septimo, octavo, decimoque mensibus, &ad undecimi etiam mensis initia fieri partum, tamen quia laetus in utero maximaex parte noue mensium spatio
perficitur,ideo noni liac duntaxat mentio fit.Id quod etia lib. .de naturalibus facultatibus facit ubi ita scriptum reliquit Quippe, inquit,nouem mensibus plerisque mulieribus perficitur in utero foetus.Quo quidem in loco plura ad praesentis loci explan
tionem pleniorem conducentia reperiuntur Carterum eadem etiam facultas ubi fortus corrumpitur, uteri ceruicem haud secus, quam partus tempore aperit, eorumque
293쪽
secundo,tertio,quarto,quinto A sexto potissimum, Hippoci ne lib. sext0 ide.sect. septima,apho.2 .attestante ensibus eiicit.Neque enim claudendi & aperiendi tempus uteri ita praefinitum est,ut habeat certum aliquem temporis circuitum ed viru-que fit,prout usus occasio exigit.
et G eundem modum monstratums,ventriculum quoque in Alsias οβ
tam post cibi ingestionem claudere,ac nihil Tredipermittere, tu Pampletiis fuerit tanta tu i modo nihil alia unctionem uam interrumpat, qaemia dum uterum, μω corruptela. senest in ventri Iopathos quoia quod bale proportione resto et corruptis in ipso cibis, aut me hercissaepe Dul atq; Aunt δε-
uorati, ita deprauatis, tetia adeo multis, ut eos ferre nequeat. Atq; iicirco qua quidem in imo natant,per vomitus eiicin qua vero deorsum repunt, ad exitu qui
illic habetur, propellit. Sed citra cibo ubinde ventriculifacultas ad vomitus urgit,i ob bilem,uelpituitam prauam vel alium quempiam huiusinodi bmmorem,aut sanie. Singulis enim animalispartibus,insita faculta3 est, quae id sui in ipsispraeter naturam consisti expella quemadmodum inpropriis de hac re ii bris demonstratum est.Satis nans est inpraesentiaeest talis gratia, butust modi facultatis opera in memoriam reuocais', quae de utero, O ventriculo dicta
C o MM E NTAlterum exemplum de ventriculo allatum iidem ut praecedens de utero,in corpore esse facultatem expultricem euincit Quippe ventriculus post ingestum cibum n- serius os sua, quod Graecis πυ ela, Latinis ianitor dicitur, claudit, ac nihil egrini sinit, priusquam absolutὀccincoctum fuerit, si modo non sit quod suam actione, hoc est, ciborum concoctionem interrumpat.Quemadmodum enim corruptela scelus, It comprehensum est teri actiones ita interrumpit, ut nouem mensium spatio clausus non permaneat, seis multo citius sese aperiat:ita etiam ventriculus corruptis in eo citibis,aut simul atque sumpti fuerint vitiosis, aut adeo multis vi eos ferre nequeat existetibus,statim se aperit,& quicquid eius suerit quod in illo innatauerit,hoc per vomitu eiicit,quodveri ad inferiora repi id per ianitorem expellit Neque cibum tantum sibi parum aptum&conuenientem, sed Abilem, aut pituitam libsve humores ac sanies, illum infestantes,vel per superius et inferius eius orificium eiicit.Quapropter appo sitὰ admodum utero ventriculum consert Galenus, utrobique enim in continendo & propellendo,prout usus ratio & occasio exigit, eadem actio. Vt enim uterus prout usus postulat se claudit,lt rursus aperit, ita etiam ventriculus congruum sibi cibum nactus se claudit,contra vitiosum que ingessit animal se aperiens stati nec diu,ut eum
quem concoquit,retentum,eiicit.
ppe qualis sper vomitiones expultricis actionis in ventriculo facultas u li pertu es in thorace pulmone. que ullum animal aut nauseare, aut vo- uti mere,aut tusere didicit: seὰ complura animalia oe homines fimul atque in luce editi sunt multo saepe tempore inculpata sanitate degentes,neque vomitu neque tuom experti se l. qui ubi causa quae molessiliam asseri vel os ventriculi, vel resti rationis NMS occupauerit, protinus animal cr vomit γ' tusiit. Et in vomitu sane vctriculus sic mouetur,ut in partu uterus In tuo vero aliter fit motus.Nes
294쪽
aliquod auxilium ab emimia sapientia rofectum inuenit. Q ppe in pratis in
terus arterira externo aere,quae cartilalneae duraesunt, neq; circa id quod in byd continetur contrahipossunt,uehementem hanclyritus ad exteriora lati nem,quam nominant tusem machinata est. Mis bu- generis est sternutatio, si utilis.
qua expellit ea qua in naribus continentur,quae se ipsae retrationis viae sunt a natura inuentae. miritus violenter ac vehementer delatus si psi vias, non non aliter quam tibiaό c si la3 artifice e purgat stes etar sit baira motarratis,ut L minpropressusermonu docebitur.
Tertium exemplum quo Galenus unicuique animalis parti insitam esse facultatem Tualti expultricem probat,tussis existit Per tussim enim ea quς thoraci & pulmoni molesta sunt,perinde atque per vomitum quae ventriculum infestant,expurgantur.Esse autem hanc lacultatem insitam hinc palam omnibus fit . Nullum enim est animal quod ab alio didicerit aut vomere, aut tussire am postquam in lucem est editum,&longo tepore inculpata degit finitate, neque unquam interea aut vomitum,aut tussim experta est, tamen ubi causa aliqua quae aut ori ventriculi ut respirationisviis molestiam a fert,excitatur, confestim animal a nullo edoctum vomit, et tussit. Id quod etiam non minus doctε,quam breuiter Hiopocrates lib.g.Epide.secta .apho. a.iis significare vo Hippocrate luit verbis Natura, inquit, ipsa non per rationem ad suas actiones instinctum impe- tumque inueni ut sunt nictbe.Siquidem a nullo edocta est, neque ea qu conueniunt raefficere didicit.Plura ibidem in commentariis nostris adpr sentis loci pleniorem in- itelligentiam conserentia studiosi reperient. Caeterum in vomitu ventriculus perinde mouetur, ut in partu uterus amul in expellendo foetu,quemadmodum lib.s uena- Neri in patiaturalibusfaces. Galen fiasius m6strat terus os ipsius nimium diducit, fundum vero uniuersum quam potest proximὰ ad os descendit:ita etiam ventriculus orificia sua in expellendis iis quae in eo continentur aperit,alias autem partes contrahit.Proinde ut in expellendo foetu uterus valido utitur motu, sic etiam vetriculus dum pellit ea quae sibi sunt molesta.Intussi vero motus alia est ratio. Nam pulmo eiusmodi motu com Notus in lusit tractionis concitati no potessiquod scilicet aspera arteria,per quam necesse est ea quae G ti . pulmone infestant expelli,cartiliginea D dura existit, nec circa ea quae cotinet cotrahi potest deis natura ab eximia sapientia auxilia aliquod inuenit,nempe spiritus ad eviteriora lationem, quam tussim nominant.Per hanc igitur tussim quae thoracem ὀζ pulmonem molestant, ut paulo post clarius docebimus, pelluntur.Eiusdem sanegene- si nutati, his est sternutatio,qudd scilicet ea quet in naribus continentur expellat, quae utiq; nares,vice etiam sunt respirationis a natura inuent iuxta id Hippocratis in libello de is alimentis dictum.Principiti alimenti spiritus nares,os,guttur. pulmo,&reliqua transpiratio.Qjppe spiritus per nares violenter delatus ea quae illic molesta sunt extrudit, A sibi ipsi vias expurgat,perinde atque artifices,violenter in tibias ac fistulas inspira res,illas expurgant.
Vis versi ad ea qμα nobis proposita siunt utile est, ia aggrediamur,
nempe quod harumori motus,natura sunt opera, B tomatis M' Curristiae ,
menpraeternaturam annumerantur,propter causis quae naturam c moueri cogunt.Porro in intestini utero, vesica uesecundumn p 0m os pratis
turam, siue praeter naturam quad expellatur, motus expultricis facultatis similes mari is, '
sum, quamobremo tomata manifeste discreta non sunt. Atqui ea qua r
295쪽
i modi, e quibus in eo qui succedit libro dicem praedictis addet . Verum in
ventricula excretionibus manifenius iam est id quod in vomitibus cernuur,mH-ti ae hos non natura opus. e γπtoma est e dixerunt.la tusii vero osteraut tione, ma inius quidem hic quoque quod in iustibus accidit. Sternutatio autem non similiter videtur esse praeter naturam sequi oe basi cir rufis, suom , profluuium alui, huiusmodi omnia ex insisnto tomaturae
nere,in qai d casse adi qua praeter natura ad huissemodi amore natura irritat.
O M MENT Rationem Eoe loco Galenus reddit,cur praedicti motus,vomitus nimirum usiis, distemutatio,quum facultatis adminiculo fiant,atque adeo naturae sint opera,symptomatis,quae quidem pathemata sunt,& praeter naturam affectus,adnumerentur. Non autem aliam esse ait, nisi quod cauisquae naturam facultatemve ad hunc motum cogunt A impellunt,sunt sternaturam .Esse autem praeter naturam hinc liquet,acti
hesu laedunt, deoque morbi sunt. C terum expultricis facultatis in intestinis,
sζἄubosa utero,MVesica motus similes sunt,sive quid secundum naturam, siue praeter naturam
secundum natu- expellitur.Neque enim intestina alio motus genere quum secundum naturam sterin
his iis .i,a excernunt uti solent,quam quum id quod est priter naturam, adeoque illis est mo- Εωά lestum propulsant.Itidem fit in utero & vesica. Quare motus qui sunt symptomata amoribus secundum naturam manifestῆ distincta no sunt. At quum illa quae per ten smos; cultates D leuitates intestinorum tem per stillicidium urinae, A diabete e
cernuntur,manifestὰ sint praeter naturam,ideo symptomata sunt tertii,generis, en Delectio strides. meroscilicet eorum quae immodice excernuntur, aut retinentur. Pari modo, siquis proprie loqui veli flatus seu spiritus per sedem cum strepitu ὀζ sono eiectus,& stridor, hoc est,Galeno lib.r.deiudiciis cap.ii.teste,deiectio sonum inter egerendum stridente Murmurillum excitans,item ructus,tc murmurillum, hoc est,spiritus intro fluctuans nec emissus, Did genus alia,de quibus etiam cap. . sequentis libri dicemus,symptomatis adnumer buntur. verum in ventriculi excretionibus manifestius est id quod per vomitum, qinferiora expelljur.Nam per inferiora non solum quae praeter naturam,uerumetiam . ea quae secundum naturam sunt ventriculus expellit: quare an ex symptomatum sint genere, nifesti sciri non ita facile potest.Per vomitum vero non nisi ea quae praeter naturam sunt excernit.Quapropter plerique hunc non esse naturae opus simpliciter, sed symptoma dixerunt.Deceptos autem esse hinc liquet. Neque enim sequitur, hoc est symptoma,igitur non est naturae opus. Siquidem multa sunt symptomata, quq t men natur ,seda causa praeter naturam coactae,sunt opera.Sic san8 vomitus est motus ventriculi deprauatus,atque adeo symptoma,& tamen natur ,seu iacultatis expultricis a causa aliqua praeter naturam coaet opus. Ad eundem mota si tussjm te sternutationem inter se conferas, tussis manifestius apparet esse pr ter naturam quam sternutatio Quod enim per tussim eiicitur es expestitur,manifestius est, qua quod per stemutationem exploditur. Vtcunque autem ex iam dictis motibus unus altero mani- sestius essepraeter naturam videatur,tamen omnes sunt pr ter naturam,&exillo symi odia autem motionis neque in omnibi' id est,neque ab eademscutatem ρνωμοm isticitur sed quae abutero et inremni vel ventriculo, aut Nefica excornuntur, '
296쪽
explodentes, quo manus aliquid exprimunt. Faculta3 alit quae bom motu essest, una e quatuor naturaeibus est.Rem quilin inra arteria cometur corpu'Esa, utpote cartilaonea m dura, circa id quod comet cotrabino potest,idcirco natu--- 'ira, liritusvehemente ad extemiora Iamue,t ammouem excitat.Εot per eade quatae ultate o instrumetaler quae mainae simulo vehementa expirationes,quas ex latiunes nominam efficisitur. , rasis nihil Elud quam vehemiatissima exu atio, giuauisbues
qua plurimas sima celerrimequeservi latus iratus, βο impetu quae via3 i us
obstruunt extrali xplodit Me. Quumqueprima eiectione quis olestantpropessere nequit, buter e irruere in id non ira tur: atque magna ex parte snem consequitur, ubi spiritin ipsi eheme refertur, ' ea quae obstrum adpro pellendum adonea inueniuntur. Huiu modi vero sunt, quae neque aquosa; neque
quam ultra feruntur. Glutinosa autem arternae adeo inhaerent; ut disculter seia donea.
uamur.Igitur si quando 'iritus cu huiusmoditu duerit humoribus, saepe aLmodum violenteramur atque vehementa firma, nome magno nixufacto tu seses ab huiusemodi causis oriuntur.Magis vero eos humores qui in arteria harentes dissiculter seluuntur reiiciunturque 'mutationes expediunt Dipote quae validiorem quam iustis st ratus habent impetum, generationis vero causam Quippe p pter ea quae naribus mole sunt, non ea quae asteram arteriam tu- tumaeiter hirεt,st pancst tritus vehementer emittitur.Cum eo annis aliquid etiam ex prioribus zz cerebri ventriculis emittitur Idcirco ises captii nihil iaducunt ,flernatamenta 'M ver nisi ob destillationem aliquam euenerrint,maximum praesidium capiti vapo- , iaribus oppleto asserunt. Nec mirum, flaritum unico impetu, re ex pulmone, p imum ex capite emitti. Uratum enim est in libris de m culi cerebram thoraci motus principium transentirere,ihoracem autem pulmonem dilatare , contrahe re. Quum igitur insurrat, ut ea qua nares infestantpropella virisque expiratio nis viis mul utituritatera quide quam ipsu perse essicit . altera nerum velutati longis quibusdam manibus in thoracem pertingentibus Per hos erini illum con trabit per osa vero colatoria vocat ipsam vaporosum emittis ritum. . Utque hae sunt voluntari acultatis amplomata.
Non esse eandem in omnibus iam dictis symptomatis motionis speciem,neque ab ivna ta eadem omnino lacultate cuncta perfici ac prodire, nuc ostendere Galenus pergit.Nam quae ab intestinis,ventriculo utero Missica excernuntur, ea a partibus illis circundatur,ideoque quicquid est eius quod inipsis continetur, ille se contrahentes, haud secus quam manus ubi exprimere quidpiam conantur; explodunt Sacultas auto a hunc motum ciens, ex naturalium numero una esLexpotrix nimirum.Quum V ro in aspera aliquid cotinetur arteria lio motus genere ad id excemedum opus erita . Siquidem dura&cartilaginea quum si contrahinon potest. ideoque natura vehe QS s in αν mentem spiritus ad exteriora lationem excitans ussimmouet.Haec autem fit dem instrumenta,per quae magnaedimul D vehementesperficiatur pilartiones,VM tale otiatur
297쪽
exustationes ppellamus .Fiunt vero expiratiori es omneS per musculos Graecis μεσι- Humili later- πλωμυς latinas intercostales dictos. Quos quum duplices esse constat, interiores Rς0st*i exterior hi expirationi illi vero thspirationi inseruiunt Magnas autem,simul v v hementα expirationes Gr cos vocasse ἐκφυσκ-ς latinos autem exufflationes, n5 hoc Laureau es: selum icto ted sibi etiam Galenus testatur. Nam lib.8.anato. administra.exuviationem consertam quandam, A vehementem esse ex rationem tradit. Et lib. 1. de labo.
locis,cap.6. ex flationes fieri scribit, quum plurimus spiritus consertim per guttur animantis foras serturilabro etiam. a. de placitis Hipp6cratis & Platonis eam esse e Tussis quides pirationem ali,quae cum sanό,& celeritate fit. Vnde omnibus perspicuum fit, tussim non esse nisi vehementissimam exuiuationem,qua plurimus simul celerrimem foras latus spiritu suo impetu quae vias asper arteriae obstruunt,extrudit. Quapropter si- cultas quae tussim excitatani malis est,non naturalis', ut quae musculorum cat adminiculo,perinde atque expiratio,cuius tussis species est. Caeterum si primo impetu sue prima ex ratione variat enim hoc idco exemplaria,&aliquλει βοMs,aliqua ει citi nullo sensus discrimine legul qu molestant facultas explodere nequit,bis aut ter,imθsaepius in id irruere non grauatur Et magna quidem ex parte finem suum consequitur,praesertim si spiritus impetuo feratur, Sc ea quae obstruunt asperae arteriae vias,adas Aesta ex propellendum sint apta.Sunt vero idosea,quae neque aquos neq; essentia lenta exivaspera arteria stunt. A quos a enim propter tenuitatem a spiritu diuiduntur ac dissecantur, ideoques λη ultra propelli nequeunt, i scissa cedunt spiritu Sc elisa in asperam arteriam & pulmonem remeantia Lenta ita tenacitex arteriae A pulmoni adhaerent,ut ab iis non nisi dissiculter soluantur Ad eos itaque glutinosos humores excernendos vehementisitumis ac validissimis tussibus opus est, quae scilicet quadam violentia irruentes quod mo estum est expellere possunt. Hactenus qualis sit motus species tussis,lt a qua facultate Tis.'ii, Galenus monstrauit. Nunc qualis sit motus sternutatio,& a qua perficiaturiir qua laeulta cultate ostendere pergit.Inquit autem sternutationem magis humores quae difficiis ter soluuntur,& arteriae tenaciter in rent expedire,quam tussim, quod scilicet validiore ac vehementiore spiritus impetu sai. Sed aliam tamen generationis suae caulam sternutatio habe eam nimirum qu int comprehensum est,naribus molestiam infert, quum tussis eam quae asperam arteriam pulmone,& thoracem infestat obtineat. Sternutatio igitur propter validiorem spiritus impetum non solum excernit ea quae in prioribus cerebri ventriculis continentur superuacua,sed ea etiam, quq asperam arteriam molestat Quapropter sternutatio capiti vaporibus oppleto maximum prisidiuaffert,quod scilicet eosdem excutiat,& caput ab obstructionibus liberet,nisi ob destillationem proueniat, tum enim oppleti humoribus capitis potius indicium est: atque
quia caput frequenter ac vehementer concutit ac commoue Ilud potius laedit, quam iuuat.T ussis propter eandem causam capiti nihil conducit. Nam illud plurimu con- Cur per sternu cutiendo, cir,ut sursum,Si ad caput trahantur superuacua.Nihil autem mirum per 'η ' sternutationes uno impetu & ex capite,& ex pulmone emitti spiritum.Nam cerebrum. thoraci per neruos motum transmittit, thorax autem subinde pulmonem dilatat lane emittatur spi cotrahit .Proinde quum animalis seculiasin surgit ut ea quae naribus sunt molesta e pellat trisque viis expirationis simul utitur. Altera, quae scilicet per nares sit,quam ce rebrum per seipsum efficit:altera vero per neruos, veluti praelongas manus ad thor cem usque pertingentes, quibus thoracem dilatat ac contrahit, per ossa vero Graecis Ossaeoluoria. latinis colatoria dicta, vaporosum spiritum emittit. De quibus sanὰ ostibus
cap .libri primi de syrtipto causis copiose diximus , ut nihil opus sit nunc pluribus
dei isdem agere Satis sit scire in sentiasa esse sera n ulenta cauernosa, atqueariisGin se Ocribri colIue similitudinenomen suum esse nacta.C terum hoc loco etiam monetas dii My. Imobis lector vensi, Valleriolam, sella Copi conuersione seductum locum pri sentem
non rect8esis interpretatum.Nam quum Galenushic duntaxat de unico spiritus imperi
298쪽
petu qui in sternutatione perduas fit vias, nares nimirum D asperam arteriam, loquitur : id quod non solum grςca,sed & pr cedentia D sequentia satis conuincunt,
ipse ad duas spiritus lationes,quarum una instemutation altera in tussi fit transfert. latin,inu tati Quod ideo monere placuit,ut hinc intelligeret omnes,quam parum sit tutum inter- parum tutum.
preti etiam doctissimo fidere,atque aded stimulum aliquem medicinc studiosis ad discendam Gr cam linguam,sine qua Galentaut aliorum Gricorum scripta ad plenum
omi- autem,qui istis Proportione quadam restonde naturalis facultatis est D toma in autem vomitum nauseapraecedit,ita tusem irritamseum ad tu se fiendum. tque ut nonnalli nausta sunt assecta, nec tamen vomuerunt ita quibusdam irritamentum ad tussiendum incidit, tu sis autem non est sequuta: id ueob cause paruitatem. Na interdum ob pauxilia aurium asteritatem,ante si ob tenuem quendam omnino paucum humorem rritamentum adlusitendum accidit. mper enim ruicqui uritum interceperat,idper iusiam rei acere consenatur, siue id humor a capite doluens fuertit, veluti in desti stationibus,me in astera arteria aliquid collectum fueritot in per neumonialliaritide, Grysiarurietari artium phlegmone,aut in saucium asteritatibus. Praeterea destillationi bus a capite proportione restondent,quae inter edendum, bibendum assatatur. E aliud mos genus ex intemperae instrumentorum restia atroni seruientiu rusti ex latem orti; Id quod inprimis agnouerunt vim ex Pneumatica se probati silmsie quo- , ' istatarum numero est thenaeus. Necesitatem tamen Ob quam tusiis ex intemperie
oritur,aliqui eorum ne omnino quidem dicere aggressisun alis in seipsium impingere stimum aiunt,ali' etiam obscuriore quam hoc verbo v sialiquidsese dixisse arbitrantur.Non tamen quod causam ignorarunt seunt reprehendendi, lied quod pulchrum theorema,c ipsorum studio dignum anuenerunt,laudanda. Fit agitur haec iustis ref=trationis instruments refrigeratis, 'qui ea laborant,nihil expuut, neque est iuiolent sed adeo exigua, oe violentia demtuta, ut supprimi , m nefa robiberi,vel magna expam,vel omnino possit. Atqui Druenta tusses,detentionsiritus non incuntur. is modi autem res sit stiritus detentio, iam mihi saepe in aliis est dictum libris. ses vera ex intemperie non solum stirim cohibi- obsitudo sy, Lbitione Uidue rei prohibentur ed etiam ab ea sanantur,nisi admodum magnae
fuerint. Augetur nanque in restinationis instrumentis ob cohibitam resti ratione, calo diritus ue sub thorace violenterpressus in omnes arctos meiatub permeat. Atque utraque haec dum nt,omnia aquantur,m ad aqualitatem tempersementi perueniunt. Hactenus de symptomatis voluntariae tantu facultatis egit Galenus. Nunc utriusq; facultatis tum naturali tum voluntariae symptomata,quod scilicet proportione quadam,ut dicta est capite secundo huius libri,sibi respondeant,inter se miscet.Ac prim vomitus natuacipid quidem vomitum naturalis facultatis, nempe expultricis ventriculi, symptoma r alis sec. in esse ait,neque enim per musculos fit, sed per fibras quemadmodum lib.3. de naturalibus facultatibus copiosius Galenus monst at Deinde ut comoda ratione ad tussis causas explicandas veniat, vomitum M tussim inter se confert, ac quid tussim praecedat
299쪽
. antea exponit.Vt autem vomitum pelvetud nausea antecedit, eiusque veluti nunc quaedam est,ita etiam tussim pr ceditirritamentum ad tussim, quod Graecis Mordidicitur.Nam,ut in libello de interpretatione antiquarum dictionu Hippocratis GN lenus testatur, CH Θ & κερ οἶδες,&κερ γαλεον idem significat, quod κέρχνου πια κυ.id est,quod asperitatem mcit.Nam satim subiicit,sim: ηε ἔτμα, - ς φάρυη Θόη98 ο G- πνεύμονι ψοφω: Sic enim vocatur asperitas faucium,Sc in pulumone strepitus,quemadmodum in commentariis etiam nostris inas. hosectionis sex libri.6.Epide.Hippoffusios diximus. Phavorinus etiam in suo lexico κερχ'Ain. Ierpretatur, χαύει,&κεοπιγμα IM 'σμα.In praesentia vero Eiameis non significare faucium asperitatem, sequentia satis conuincun Ddemonstrant. Nam paulo post ait, ab exigua laucium asperitate ae κέρχ'ἐν accidere. Quod si pro lauctu asperitate interpreteris,non aliud dixisse comperies alenum, quam ab exigua faucium asperitate, faucium asperitatem accidere,quod certῆ absurditate haud vacaret. Praeterea Galeno hic & alibi S aliud quam faucium asperitatem significare libro .et .Simplic.cap. 3τ . Galenus etiam ostendi ubi in eum scribit modum. taciti l ν δη- τα I Fνειν - ω φάρυ α' - Ωέλιαοὶ lκG8-άse , esu ωμαλίαν τε, esto Id est. Omnia mordacia fauces exasperando, oleosa vero Spinguia: illinendo inaequalitatem, A cerchnon efficiunt.E quibus sane Galeni verbis omnibus vlis perspicuo apparet Qua κερχν non esse nisi inaequalitatem quandam praeternaturam μ' - in se ibus, quae ad tussiendum animal irritat .Id quod alius quoque Galeni locus con firmat, qui est initio iam citari capitis; ubi in eum scribit modu,συμβ iaci δε v κάρvis,
pe spiritus qui perpura levemque ferri via semper consueuit, siquando in eminentias quasdam quς in ea sunt impingat,turbam seu quassationem tumultumve,& veluti inaequalem concussionem in faucibus efficit,& ita ad tussiendum animal irritat. Vt ex
M. iis omnibus palam non esse Galeno,nisi vidi ue πεις est,irritame- tum ad tussiendum.Hoc itaque saepe tussim, ut nausea vomitum pr cedit.Waute non omnem nauseam sequitur vomitus ta neque omne irritamentum ad tussiendum comitari solet tussis Nam s pe ob exiguam admodum saucium asperitatem, aut tenuem quendam M hunc quidem paucum humorem irritamentum ad tussiendum accidi haccedens,quicquid spiritum intercipere potest,tussis esse causam docet. Spiritum autem primum intercipere adeoque tussim excitarepotest,humor a capite destillans, potissimum ubi crassus,ac plurimus fuerit Secundd, ubi aliquid in aspera arteria coli ictum suerit,ut in pleuritide, peripneumonia,gibbarumque iecoris partium phlegmone, accidit.Non autem ab re gibbarum dixit partium,phlegmone enim quae in cauo iecoris fit, tussim nequaquam concitat.sed ea tantum quae in gibbo eiusdem oritur.In hac siquidem ut etiam lib.s.de labo.locis,cap.6.Galenus attestatur,dolor ad iugulum usque nonhunquam extenditur,oxigua quoque tusisis, propter compressionem trans uersi septi, Si quod interdum aliquid per septum,veluti in pleuritide per membranam. costas succingetem, in thoracem,& subinde in asperam arteriam resudet, euenit: Temtio, fit tussis propter fauectum,& eam quidem magnam,asperitatem. Destillationibus a capite proportione respondent ea,quae inter edendum A bibendum in asperam amariam illabuntur.N m h panis micula, ut tib .a .de si I x ica. facul cap.1 .Galenus inquit, aut alterius euiuspiam edulisnobis inuitis in seiritus meatum decidit, tuor adigimur: aut si bibentibus aritim ipsius potus quidpiam eo influat, similiter irrit Tus, is exintem- mu atquead tussim compellimur . Quartum genus tussis est quod ex intemperie inperi strumenturum respirationi servientium nascitur. Id quod imprimis cognouerunt.
300쪽
Pneumaticae sectar quorum unus etiam Athenarus fuit,autores. Vt autem qui fuerinc pheumases. Pneumatici rectius intelligamus, animaduertendum quod quemadmodum Hippo crates elementa hominis in continentia, ut supra diximus, contenta, & impetum la-
cientia digestituta medici qui illum sunt secuti in tres scissi sunt sectas. Alii enim tum sanitatis,tum morborum causas humidis tribuerui. ut pithagoras M Herophilus. Alii solidis corporibus,ut Erasistratus St Asclepiades. Athenaei autem,& Archigenis imitatores , spiritum tantum corpora penetrare, eoque tum naturalem habitum consistere ac gubernari, tum uniuersos morbos, hoc prius offenso creari,dixerunt. Vnde Pneumatici d est,spiritales,veluti qui omnia spiritibus attribuebant, nuncupati sunt. Horum meminit Galenus libro tertio, de differ. pul. capite primo,ubi duobus iam nominatis,Athenaeo nimirum A Archigeni, Agathinum & Magnum coniungit. Porro utcunque Pneumatici vocati medici tussis genus quod ex intemperie nascitur cognouerunt,tamen causiam eiuS ignorauerunt .Quo tamen nomine reprehendedi. non
sunt,sed potius,qudd theorema suo studio dignum inuenerunt,laudandi. Quae sane Galeni sententia planῆ cum ea conuenit quae est apud Hippocratem libro primo devictus ratione, ubi is ita scriptum reliquit. Immerito autem aliquis ipsorum repre- ohenditur, propterea quod inuenire haud potuisunt. Imd laudandi potius omnes se
quod vestigare conati sunt Haec illae.Hippocratem A Galenum sequentes nos etiam is eos omnes laudemus potius quam reprehendamus, qui vestigandae veritatis studio tenentur,quanquam quod conantur inuenire no possunt. In magniS enim,ut illae ait, , ,h.ud dum voluisse sat erit. Fit autem quartum tussis genus refrigeratis instrumentis respiratio- inquiren ni seruientibus. Et cognoscitur aliquot signis . Primo enim nihil in ea expuitur, quod scilicet a nuda, sit frigida citra humoris affluxum, intemperie procreata. Se- intemprete. cundo non est violenta,sed exigua,ut omnino, vel magna ex parte, ne fiat, prohiberi queat .Quae Hippocrates libro sexto Epide, sectio. a. aphoris. duodecimo brcuiter ita est complexus. Tussies siccae, inquit,leuiter irritantes in ardentibus febribus non ad- is modum siticuloste,neque linguae aribae: siquidem nona maligno,seda vento accidui. is Id vero hinc fit manifestum,quando loquuntur,aut os aperiunt,tunc tu sistunsi quum mvero non,minime. Plura in nostris super hanc Hippocratis sententiam commenta-Driis. Violentae autem tusses,detentione spiritus non vincuntur,sed maiores sunt ac validiores, quam ut hac ratione supprimi possint.Quid vero sit detentio spiritus in aliis Detentio spice. Iibris saepe est Galeno dictum.Nempe libro septimo,de usu partium, capite decimo- tertio,vbi in eum scribit modum. Spiritum, inquit, cohibemus non solum quando omnino non respiramus, sed quando praeterquam quod thoracem omni ex parte contrahimus,musculos etiam omnes,qui tum ad hypochondria,tum ad costas sunt, vehementer intendimus .Et libro tertio,de tuenda sanitate, capite secundo, ait. Non exigua portio apotherapite est spiritus detentio ac cohibitio. Appellant vero ita, ubi omnibus thoracis musculis, qui circa c0stas habentur intentis coactisque, expirationem continemus. Hac itaque spiritus detentione, tusses ab intemperie seigida natae, non solum assidue fieri prohibentur, nisi admodum magnae fuerint, harum enim maior vis atque impetus est, quam ut spiritum cohiberi patianturista etiam sanantur. Quippe propter cohibitam respirationem in spirandi instrumentis calor augetur, Ctu eobibita rea spiritusque sub thorace violenter pressus in omnes angustos meatus penetrat, adeoq; μ' calefactis omnibus instrumentis frigida eorundem intemperies corrigitur,lc sanatur, omniaque ad aequalitatem prioris temperamenti perueniunt. Qua etiam ratjone sit, ut detentio spiritus crebras oscitationes,Hippocrate quoque libro sexto Epide. sectio. secundae,aphorismo sexto,dum ait, Medetur continuis oscitationibus prolixa spiratio,teste, anet. Calor nanque crassum ac vaporosum spiritum in musculis detentum
extenuat ac di luit, ut copiosius libro tertio de dissicultate spirandi Galenus do-