장음표시 사용
321쪽
morem a i due solidini, ut sect.2 . proble. .Aristoteles tessatur. Caeterum quum hoe loco audis dolorem inferre symptomata, non est cur ob id morbum esse putes. Nam, ut ex superioribus patuit,ispe unum symptoma, alterum parere symptoma potest: imo nonnunἀquatuor aut plura etiam numero sese symptomata ordine sequuntur.
Cur per rigor Quum glarrigor a calidis H mordentibus humoribusfiat, mirum tis T ' L- est,si extremae paries omnes rosteramar animali facultate via cum sanguine P ' μ' profunda commeante. Quose figus hoc tempore externarum, non ea mcluae inprofundo suntpartium struitur. Nonnulli enim hoc tempore vehementer. tim utpote struatoi sintrinsecus calore Q,d vero huiusmodiis tomata non prater rationem rine assectis eueniant, hinc colligere licet. Si enim in una aliqua parte dolores vehementius haerentes , tum animi deliquia, tum refigeramnes inducunt iram non es eos qui in uniuerse simul corpore consi si etsi non animi deliquia,neque morte saltem refrigerationem efficere. Nam δε- ures qui in rigoresant, eiusdemo omnibus aliis doloribus generis sunt. sunt
verbab iis eis interimunt magnitudine, tempore una enim minores, 'igor quBIe- uioris temporis.Colicus uias dolo epenumero duobus diebus cotinuis occupauit.
sita ' 'Rigor vero quanto est vehemetiositato breuior esse selet. - animae motM in ipse, non ei qui in camore, ed isti potius,qui in verecun iis, oestigida lauatione similis videtur.Quippe facultaS pugnat ac certat contra ea quae molesta sunt,qμο- tirpauerit profligasterit, omnia. Propter vehementes igitur incursiones,s quia inprofundo corporis est coaceruata,cumplurimo callore reuertitur, febremfae a rigoresuccendat,auxiliarem habens ad eius magnitudinem materiam. Quo Valiquando inter certandum ipsa fatigetur prius quam ea quae infestantpr gauerat id vero vel ob facultatis imbecillitate vel causae magnitudinem fit: necessario motabequitur,ve antea est dictum.
322쪽
continuis durat.Rigor autem vix per unius horae spatium aegrum occupat, A quanto is vehementior fuerit anto etiam breuior erit. Tum enim morda humor celerim, inentior em -- D maiori impetu fertur, ideoque fit, ut citius quoque expellatur Eo autem expui , ri- G gorem etiam desinere oportet.Carterim motus animae,& caloris in rigore, similis est ei qui in verecundia, ta frigida fit lauatione. Nam animalis facultas atque calor in uirigoria primis ad interiora mouetur, ac pugnat certatque contra ea quae sunt molesta. Prosepter vehementes autem aduersus ea quae infestant incursiones, & quia in profundo corporis est coaceruatus,rursus. consertim ad exteriora redit,febremque a rigore a cendit, coadiutricem habens ad eius magnitudinem materiam mordacem calidam. Vbi vero inter certandum iacultas ipsa priusquam noxia profligauerit fatigetur,mo tem sequi necesse est ut praecedenti diximus capite. fatigari autem ipsam hac rationebitiriam contingit.Primd,quando ipsa facultas fuerit imbecilla, tunc enim a noxiis vincitur Secundo quando causa fuerit magna.Tum nanque propter suam magnitudinem a facultate vinci haud potest.
hendentes, quae reliqua serat adiicientes. Tussis itaque renutri tis, inguisse, rigores, expultrisis facultatis valida ac violemi motus sunt. Pandicidamnes vero, cir oscitationes,eiusdem quidem facultatis motussiunt,sed mediocres.la horrore autem etiam magis mediocres sum motus. Ac multo maj iis mediocres suntper inaequalitates motus,ut i os propemodum no mo
tus, sed tantumsenseus esse rixeris quales viis in ulcerosa Iasiitudinesessu seunt,
atque iis etiam metu inpruritu. di hoc enim L mplomate excrementorum dum rarat quapruritum excitant sensim est. qae enim aliter ea nominare licet ii siem, is quos
quis illa nitrosa, aut salsa, aut amara,appellare voluerit:quod huiusmodi sis ι-
8 seram natura. Licet autem ea disicere tum ab externis eluti unicascissa, m
ria,aqua mariris id genus reliquis: nihiloque minus ab iis quae in ipso sunt tam pore.Quippesolet pruritus vexare eos qui balneum negligunt, sordibus ref ti sunt. cruritatibus laborant,m cibos mali succi comedunt: multoque m
humor:quo utique diutius m man pruriunt hi, quam νθι alis, qui citra talem assectum pruriunt,nihil tamen iuuantur, neque ei os vehementi semescabendo ex rien quod scilicet infestans humor in iis sit inpxus,ais,ut ita dicam,catii EP.Nes enim adeo exiguuS est,m tenuis, sicut in iis qua balneu neglexerui, aut sordibusscatent ed σμurimas, crassu oe nonnunqua lentus quoque.
Hoc & sequenti capite quae fusius ante dicta sunt per capita & breuiter repetit, ut scilicet ea quae privi pluribus docuit nobis in memoriam reuocet. In praesenria vero quales motus sint tuitis, sternutatio,singultus, rigor,pandiculatio,oscitatio,in qualitas,& pruritus ostendit. Omnes enim expultricis secultatis motus esse constar, utpore per quos ea quae corpori sunt molesta A noxia, expellere ac eiicere conatur. Diffe- gor , pandi eulserunt tamen inter se magnitudine. Siquide tussis, sternutatio,singultus,te rigo validi ac violenti sunt motus. Pandiculatio vero, et oscitatio m s mediocres . Duobus iis pruritus
323쪽
motibus magis mediocris est motus inaequalitas ipsa, utpote quae propemodum non meretur dici minus,sed potius molestus sensus t ex iis superioribus absita patuit. I aequalitati similes sunt sensus,ulcerosa dicta lassitudo,& pruritus. Nam in iis molestantium tantum sensus est,atque in pruritumagis quam in ulcer a lassitudine In prurituenim solusi xcrementorum quae pruritum inferunt sensus fit, nec ullus planem uspercipitur Nihil aut refert si eadem excrementa nitrosa,aut salsa, aut amara appella-pri,aestu, quid1 ueri .Neque enim prurituS,quem Graeci κνισμὸν vocat, aliud est malum, quam nitro soriam,aut salsorum,aut mordacium in cute consistentium humora senses. Caeterum iis suis h. . . eorum quae pruritum excitatibilariam disci potest.Primo a rebus externis, v hilaria disthur. sica scilice scilla, muria, M aqua marina.Nam talia omnia vel amaram in se qualitate obtinent adeoque extergunt eluti vitica&scilla aleno lib s. simpli medi. sicut..cap.6 Iest vel salsam,ut muria,&aqua marina. ale igitur sensum haec ipsa corpori admota exhibent talem etiam quae pruritum excitant excrementa sensum mouere solent.Secundo ab iis quae in ipso sunt corpore.Nam pruritus vexant eos qui balneunegligunt, A sordium copiam coaceruant,item eos qui cruditatibus laborant, A prauo cibo utuntur, non alio sanε nomine, nisi quod excrementa haec in corpore nata sint Qis; cisisse , se salsa, ut nihil referat salsa an pruriginosa, ut sic dicam,illa nomines.Porro omnib' aliis Hai ab at aliis magis pruriunt,qui scabie illepra laborant,idque duabus de causis.Yna,quodliumor V-S p - μ' si iis pruritum excitans sit copiosior quam in iis qui balneum neglexerunt, aut so dibus scatent, Altera,quodsi crassior deoque infixus,& cuti impactus. Hincque adeo nihil iuuantur,etiamsi se ipsos plurimum scabendo excoriant Humor enim salsus adhuc cuti infixus manet,ideoque pruritum concitare haud desinit. temm Galenum
hoc loco,& passim alibi per lepram cutis tantum intelligere vitium, ab eo quod Arabes,& hodie facientes medicinam ita appellant plurimum dissidens, notius est quimul inultis a me demonstrari debeat, praesertim quum idipsum abunde lib. et: parado
0ῶν- ta I Omnia igitur et modi θ tomata a vitioso humore originem trabrat. Dif
autem interses ualitate, quantitate causa, aeterea enaim te, motu. enim exigua enuis, afa, Cr immota inpruritu o Exigea veri, tenui mordux, immota in iacerosa lassitudine. At multa, crassa, esse, simmota in lepra oe' scabie.Pauca autem,tenuis, mordax,cy' exiguum queηdam motum obtinens in horrore.Si vero vehementer mouetur,vel copiosior,am mordacior est, ore non horrorem excitat. Maximum quidem,quae plurima est, σ- vehemensiima,c mordacisma,vehementi eque mota. Minimum vero,uti in uno aliquo horum mediocriter aucta,ex horrore in rigo rem traferit. Complures vero aesae inter hunc minimam, γ' maximum rigorem sunt disserentiae ;r noue maioris ac minoris inter sed id tes , prout cause magis, minusue majuetum, item prout magis, minusue est mordicans, adhaec propter eam quae inqxantitate est disserentiam. Praetere prout causa quae rigorem excitat , in dictis diserentiis vel omnibus,vel quibusdam,vel earum aliqua fuerat aucta . sequbae se tymata omnia tum in cnctum insubditis sila carnibus usu cause consister olent. Quod vero adtasem, emutationem, sy singultum attine tus sis quide causa inpulmone,c faucibus,c tiaracae con insternutationis autein naritas usingultus vero in veutriculo, erebia.In omnibus autem iam disti; commune es,quod expultrix facultaS se am ad vehementisirmas motus excitat,
324쪽
da de ipseramgeneramne, tum etiam quod flernatatio ex accidenti aliquando s E fibini, sur morum qhi in pulmone conli unt,remedium es acet eorum gratia non fat.Sic
etiam ea quae in ventriculo m gulas ultW excitant, sternutamenta ex acci- ae singultusi id
dente purgant,atq; hanc ob causa singultuum remedia fiunt. Quippe abdomi
nis musculi intenti contracti ventri dum simul impellunt,ut violentior in molestas causeriquM expellere conatur at incuso. Diximus i fere omnia, tum actionum, tum facultatu anima tum P tomata,cu iis quae t procreat causis.
Ut qui in primo libro nullim naturalis tu facultatis,tu functionis metio facta est is hoc veros undo,propter sermonis cἔmunitate nonnabit quos de iis dictu est Sed absolutu er proprium illis librum dicabimus, nempe tertiu qua bu equitur
Quae cap. s.&.6.dicta sunt Galenus hoc loco repetit, nempe omnia symptomata Symplomata aquae sunt e genere deprauatoru motusi a vitiosis generentur humoribus, & q, quadrifariam inter se differant,nimirum qualitate, quantitate,quiete, & motu cauta.Si enim qui ia' causa quantitate fuerit exigua,qualitate tenuis A salsa,pritterea no moueatur, prurit a x se diritant. excitat. Si aut e mordax fuerit,ac reliqua omnia excepta salsedine Euerint,vlcerosam lassitudine procreabit.Sin qualitate multa fueri crassa,salsa,& immota, lepra ac scabie generabit.Qu od si pauca, tenuis, mordax,& modice moueatur,horrorem excitabit.Si copiosior fuerit,mordacior ac vehemeter moueatur, rigore inducet . Maximuquide rigorem,si plurima est,mordacissima,&vehementissime mouetur Minimum, ubi vel in copia vel mordacitate et motu mediocriter aucta causa, ex horrore inrigore transitu efficit. Coplures aut aliae sunt inter eu qui maximus & minimus est rigor differentiae atione maioris A minoris variates,prout causa vel in quantitate,vel mor tdacitaee, vel motu variatur,queadmodu locis ita citatis abunde est dictu. Atq; hcc sunt symptomata,quoru causa tu in cute,tu in subiecta illi carne cosistit.Inter symptomata vero quora causa in profundioribus corporis partibus cosistit,numeratur,tussiS,si er' nutatio,& singultus. Tussis enim causa in pulmonefaucibus,& thorace hqret Sternutationis vero in naribus.Singultus in vetriculo,&gula. Differut itaq; quod causas obtinent in diuersiis corporis partibus consistentes Coueniunt etia in eo, quod expultrix facultas in omnibus iam dictis tribus symptomatis seipsam ad vehemetissimos excitat motus, idq; nullo alio nomine,nisi ut ea quae infestat exploda quemadmodu locis supra citatis dictu est Ibide enim multa de horu generatioe retulit Galenus, id quod sternutatio ex accidenti humoru qui in pulmone haeret,licet horugratia no fiat,remedia sit.Per se enim ea quae in naribus consistunt,cerebrsi expellir.Ex accidente aut, ea quq in thorace ac pulmone sunt propulsat,idq; per neruos, veluti per quasda togas manus in thorace descendentes. Per hos enim thorace c5trahit,ac illic contenta excrementa,c5cutit,ac subinde foras pellit,atque ita horu ex accidete fit remediu, ut fusius cap .huius lib. c.m6stratum est.Pari modo etsi singultus per se purget eaquae ventriculu&gulam Sternutamenta infestant, tamen haec ipsa etia ex accidenti sternutamenta purgant,ad quesingultuum remedia fiunt.Na musculi abdominis per sternutamenta intenti A cotrahit ventriculusimul impellunt,ut violentior in causas molestas,it singultu inducetes, quas expellerenititur,fiat incursio .Reliqua sunt per se clara. CAPUT X.
cvtiniis duobus libris omnia quae animalibwfacultatibus succeduntia tomata compleatur, de iis etiam quae principes actiones c , occupant disseremuε.Sunt igitur in iis triaprima j tomatumne .Vnum quidem,ortans abolitio alterum laesio, tertiuis Nero in
325쪽
alteram1'ecie degeneram bilinosane instultitia ut vocant, obliuisust Saepenumero enim visum est, morbos in abscessum abeutes, stultitiam,ot oui
nem intulisseSane vidimus nonullos eir lateram martiam omnano oblitos,
qui nes suorum nominum meminissen cuiusmodi aliquid in pestilentia euenisse Thuc dirisscribit Quosdam enim ex iis qui euaserusinesset Uos,nes suos ne cessarios agnouisse ait Mis vissimi aliqui,qui propter extremam senectute milibuε correpti sunt Impremam. Unde manifestum est, stultitiam,s obb- amem astigore nasci. m medicamenta quae huius nodi θ tomata esse ciunt, facultate Iroda sunt.Huiu modi igitur amplomata cerebri corpus ini
geratum esse declarant. madmodu m apoplexia,m epilapsia ob pila i b
moris in ventriculis cerebra coaceruata copiam, Di videntur.Proinde bor Tm-
prematum tum generatio, tum solutio subitaria est id quod in corporsi intemperie
feri nudopactopore rat mediocres noxae,ac veluti torpores tum rationis,tu me moriae,ob minorem euentut resti rationem,aut obstitia aliquoi medicamenia corpora ingesta vel capita impositam, austria humore in cerebro conglum.
Vt omnia quae animali facultati succedunt symptomata Galenus in hoc libro absoluit,de iis quae in principibus actionibus,nempe imaginatione,ratiocinatione, A m moria eueniunt symptomatis, hoc capite disserere incipi idque breuiter admodum, scilicet pluribus ac multo sthic fusius,de iis cap J.libri de sympto .disse.&cap.vlti.libri primi de sympto cau.egerit. Tria verdin iis, ut in omnibus aliis actionibus,primasymptomatum esse genera ait, abolitam, lasam seu imbecillam, it in alteram speciem degenerantem, siue dςprauatam actionem.Degenerat enim actio, adeoque deprauata est, , ubi aliter quam pro naturae modo fit,ut insta latius dicemus. Abolitio autem actionis principis fit in stultitia,& obliuione. Nam per stultitiam imaginandi,ac praecipue ratiocinadi,intelligendique amo aufertur ac omnino perit.Hinc libo .delabo .lo.cap. . stultitiam,intelle stus,le rationis omissionem esse definit Galenus.Caeterum hoc symptoma magis proprie ανοια id est,amentia,quam μω ρωσις,hoc est,stultitia,ut cap. 3.libri de sympto diM.ostensum est,uominatur.Per bliuionem autem,memoria aboletur.Stultitiam vero te obliuionem non raro inferunt morbi,ubi in abscessum finiuntur. Abscessus autem, os ασιn Graeci vocant,fit, quando humores qui prius unam infestarunt partem,nunc ea relicta in alte abscedunt,ac transferuntur.Sic 'pe humoribus ab aliis corporis partibus ad cerebru impetu quodam transtatis, in eo abscessum efficiunt,ac stultitiam,& obliuionem pariunt,tantam quidem,ut aegrotates te literaru, Si omnium artium prorsus obliviscantur. Quod Thucydidis ex lib.t belli Pelopon. desumpto testimonio confirmat,cuius etiam cap.3 libri de sympto.disse.secta est mentio.Is enim quosdam qui a pestilentia seruati fuerunt, neq; se ipsos,neque suos amicos agnouisse subinde scribit. Q d non alio lactum est nomine, quam quod humores qui pestilentiam procrearunt in cerebrum fuerunt delati, ibidemq; abscessum effecerunt .Porrdvisi sunt quibus propter extremam senectutem obliuio, Si stultititia euenit Unde omnibus palam fit, praedicta symptomata a Digore nasci Est enim ii ipsa senectus Bigida, ideoque illis symptomatis corripiuntur senes. A seigore autem iam dicta symptomata prouenire,fiigida quoque medicamenta abunde monstrat. Siqui dem εἰ illa corpori ingesta,aut admota,stultitiam, Si obliuionem inducunt. Testatur etiam horum symptomatum tum generatio, tum solutio, ea fieri a nudaseigida intemperie cerebri corpus occupante. Sensim enim te fiunt,& soluuntur, quod nequa-
326쪽
quam accideret si ab humore aliquo procrearentur.Tum enim subito A serentile de- sinerent, quod apoploiae &Epilepsiae exempla satis confirmant Quippe quum haec duo mala propter pituitosos in cerebri vetriculis coaceruatos humores fiat, ideo horum tum generatio,ium solutio subitaria est . Atque hactenus de primo genere symptomatum diximus. Alterum symptomata principis actionis, nempe imagnationis, Laetaris Iris ratiocinationis,aut memoriae,est laesio,hoc est, mediocris noxa. Mediocris enim est, quae no omnino iis actionibus priuat, sed eas dutaxat imbecillas emcit.Ideo eius symptomata sunt veluti torpores rationis 8c memoriae.Ac fiunt a praedictis causis, sed mutioribus, que ita vehementibus.
Item deliria,'omnes deprauati mo rinci s facultati a prauis humoria Ditai Autis,
bus,aut cerebri intemperie ortum habent. Nominantur vero phrenitides, quae cufebre sunt Mania vero,quae citra hanc sunt. Hae interim mordaces er calidos sequuntur humores,qualis moimes a bilis est: saepe etiam a calidiore cerebri ιntemperie nascuntur.Sola vero melancholica vocata deliria, rigidiorem humo rem pro causa habent Nam Phrenitis non pliciter ob calidos accidit humore sed cam eo phlegmonen quos in cerebro, ipsius membranisparit. In aliis autefebribus deliriount ei modi humore in cerebra redundante. Et quae an acuti se maru ebrium vigore consistunt, mordacem calidum, vaporem ad cerebrum evaporantem obtinent. lancholica vero deliria multarum suntllecierumero
pter apparetesparticulatim imae nationes. In omnibud autem commune esse undetur,quod ab Hippocrate dictum est.Si timor moenitia multo temporepe seuerauerit,melacholicum eiusmodi est. Omnes enim sine causa mavissunt. 1; roges quamobrem tristentur,dicere possunt. Ac nonpauci eorum mortem, vipalia quadam haudquaquam timenda, metuunt. Sunt vero qui vehementer u piant mori.Porro quod ex atrabili,quum rationalis animCPrincipium occupar cusat abill, ii ut timor, mettitti 'moris expestatas fiant,nihil mirum. Siquidem videmus nabest eorum quae extra corpinsunt nos traperterrefacere,ac tenebraF.Quum e
tre quippiam tenebris iis, rationali animae parti circunfunditur,necesse est hominem timere, ut qui semper causiam tet moris in corpore circumferat. Quoὰ enim nobis extrinsecus accidit, quum ambaens aer ad tempus aliquod visistimis ten bris Obscuratus fuerit,id melancholicis ab interno, er ex ipse corpore excitata occupante cerebrum vel ipsa atra bile,vel aliqua melacholici vaporis exhalatione eluti in morbo que Musum, hypochondriacum vocant.
Absolutis duobus primis principis actionis symptomatum generibus, tertium
nunc aggreditur,nempe deliria, M omnes la dictae actionis deprauatos motus. Tales autem iunt,qui aliorsum quam pro naturae modo fiat.Naturae vero modus est,si ani--mφω mo valemus,mentisque irrationis compotes sumus, obiectarum quaruml rerum notiones integras,delectumque habemus,si denique iudicio ac ratione singula expendimus, noxia vitamusotilia vero Si honesta amplessimur.Qui autem delirio laborant, nihil horum faciunt sed praecipites ad omnia sine praemeditatione ac cosilio seruntur,apprehensionem quidem habentes,delectu autem conceptarum rerum destituti,ut non raro noxia pro utilibus, turpia pro honestis arripiant, ac prosequantur . Caeterum Desse ossi effuse omnes deprauati principis actionis motus: ὀζ delatia, vela vitiosis humoribus, vel ocvari ar.
327쪽
a cerebri intemperie nascuntur. Verbi gratia phrenitis,& mania. Phrenitis autem delirium cum febre accidit. Mania verΘ, citi a febrem Vtrunque autem deliri, genus i ta dictas causis oritur.Mania quidem interdum a calidiore cerebri intemperie.Saepe etiaa mordacibus, occalidis,qualis est flaua bilis,humoribus .Phrenitis non simpliciter,ut mania, calidis nascitur Dumoribus, sed etiam phlegmonen in cerebro, aut eius imuolucris emit,ut in praecedentibus quoque libris dictum est. Deliria vero quae in aliis febribus,intermittentibus scilicet,eueniunt,quod calidus humor in cerebro redundat,
accidere solent Quae autem in rigore acutissimarum febriu deliria apparent,ob modidacem calidumque vaporem ad cerebrum delatum,nascuntur.Sola igitur melancholica vocata deliria rigidum humorem,atram nimirum bilem, pro causa habent. Sunt autem horum deliriorum variae differentiar, prout in ipsis apparuerint paniculatim imaginationes, Si quidem alius testam sese factum putat, atque idcirco obuiantibus cedi ne collidatur. Alter gallos cantare audien ut si alarum,sic ille brachiorum plausu
latera quatiens, animantium sonum imitatur,ut copiosius libr.3 . de labor locis,capite sexto Galenus docet.Hinc appositissima voce hoc loco usus est Galenus υποθλοι: hae enim apparentes ac fictas quasi rerum non vere existentium imagines significare voluit. Commune autem in omnibus melancholicii deliriis est symptoma, timor it moestitia,quemadmodum Hippocrates sectione sexta, apho. 23 . significavit,inquiens. Si timor te maestitia diu perseuerauerit,melancholicum est Omnes enim moesti sunt, omnes timet mortem, vitam damnat,odio habent homines,ut loco etiam paulo antὸ citato Galenus copiosius tradit,non tamen omnes mori cupiui .Quod autem ait, tum alia quaedam haudquaquam timenda, metuunt, respicit ad eum qui timuit ne Atla qui mundum sustinere dicitu grauatus sub tanto oner ipsum a se excuteret,atque hie cum illo collideretur,te nos quoque cum illo periremus. Cur autem melancholici immeant,ac moesti sin Galenus in contextu ita perspicue docet, ut nulla opus sit explicatione Eandem verΘ causam, etiam loco nunc saepius citato, iisdem propemodum
verbis tradit. In summa timor,it moestitia fiunt, vel ipsa atra bile, vel aliqua melan- cholici vaporis exhalatione, ut fit in morbo flatuoso & hypochondriaco appellato, cerebrum occupante.Sic autem dictus est ab ipsis hypochondriis laborantibus,&inflatis, quae subinde cerebrum propter melancholici vaporis exhalationem in consensum rapiunt, ut fusius loco iam saepius indicato Galenus tradit.
328쪽
Claudii Galeni pergament, de Sympto-MATUM CAUSIS LIBER TERTIUS,
V quaim θ tomata-in naturalibus tum actum Atam acultatibus eueniunt,eadem quam ea quae in animalibus sunt amnibus inuentionis methodum ac rationem habent: prae literit tamensertastis in horum quoqueparticulatimst ciebus exercitari, quemadmodsi etiam iis quae anim in limiactionsi exercitati sitimus. Caput atas inuentionis omnin qua caput laventi facultatibus noxa instrunt caustrum est, modi quo persanitatem actiones suas tita tiII perficiebant cognitio. Si enim atterendoventriculus cibos concoqui quum quo minus atterat editur,concoctionisθ tomata efficiet.Si nihil quidem omnino attriuet nabit prosus concoquet.Si vero vitio se attriuit,rittio se quoque concoquet. opiniones. Eadem ratisne si putrefaciendo concoqui nisi trefacta haud concoquet. V ru veluti nos demonstrauimus ipsa concoctio alteram in qualitate est, fit -- rem a ventriculo dum sibi cibos asimilat, Omnibuspalam est , fustratione in alte ratione, concoctionissoreo toma. Quodsi nulla penitus fuerit a teratis, hoc θmprema cruditis vocatur haud aliter quam immobilitaF, sensuFpΠβatio ciuὸρ is in animae actionibus Ignificantibus scilicet prisatis animae partis actionis tum abolitionem tu riuatione.Si vero alteratiosa sed non ut oportet,codit α quidem hocsImprema nominatuKnon tamen ut prius,priuationem, sed vitium
duntaxat significat.Quum autem ipsum sit duplex,uel quod tarde, non
dum conuenientem malationem cibuo capia vel corrumpatur,ut nullam prompus a natu perfectionem ornatumve reciperepsin prius quidem tardam con coctionem nomInantsecundum vero nullum profrium nomen obtinet. . is, b iusimodisunt concoctionis no .
Quum in hoc libro de symptomatis quae in naturalibus tum actionibus, tum facultatibus consistunt sit acturus Galenus,quanquam illa eandem cum iis quae in animalibus accidunt actionibus:inuentionis methodum habent,tamen nihilominus nos in horum quoque particulatim speciebus exercitari docet, a concoctione exorsus. Ca tetam quum omnium quae iacultatibus nocet inuentionis causarum, caput Minitium sit,cognitio modi quo per lanitatem suas perfici ut actiones deo primum quid sit concoctio monstrat.Tres autem veterum ea de re opiniones recenset. Fuerunt enim qui LIT'ta, concoctionem ventriculi fieri dicebant,quum ille cibos tereret Cuius quidem Opi- eoaloe opini nionis Erasistratum suisse constat,quemadmodum ex iis quae lib.2. de naturalibus mcultatibus Galenus scribi palam fit,ubi ita inquit . Id vero Erasistratus quoque ipse, Erasistrati. quanquam nolens fatetur. Na quum in febribus deteriorem esse ciborum cococtio- sinem dicat,nec tamen,sicut priores censuerunt,propterea quod naturalis caloris me- is diocritas corrumpitur:sed quia ventriculus hos amplecti,&terere similiter non valet, is quod eius laesa sit actio ogari iure potest quo sit letia vetriculi actio. Unde omnibus D
329쪽
perspicuum fit actionem vetriculi Erasistarum circumplexum, di attritionem nominasse t liquido patet ex iis quae lib. a. the.metho .cap. .idem Galenus scribit. Alij p
Flmonis. trefaciendo cibu concoquere ventriculum putabant. In qua sentetia Plistonicustat. Hippocratis & Hippocrates autem,Galenus,& omnes propemodum alij veteres medici, concoctio-ORi , alterationem cibi in propriam ac familiarem nutriti qualitatem.Iam dictas tres de cococtione sententias Cornelius Celsus in prooemio libri .l. iis indicauitis verbis .Ex quibus inquit,quam maximi pertinere ad rem concoctio videtur.Huic pose tissimum insistunt, D duce alii Erasistrato,alteri cibum in ventriculo c5tendunt.Alij se Plistonico, Praxagorae discipulo,putrescere. Alij credunt Hippoerati per calorem ciubos concoqui .Haec ille. Quod si igitur de Erasistrati sententia concoctio fit atteredo, impediri ac vitiari ventriculi actio iure dicetur,adeoq; cococtionis symptomataeu
nient,si cibos non recte atterat. Verbi gratia,si nihil omnino atterit,nihil prorsus concoquit,eritq; tu cococtionis abolitio. Si vero deprauate coterit, deprauata concoctio erit Eode modo si de Plistonici sententia,putreiaciendo sic6coctio,nisi recte pulte-laciat ventriculus cibos,symptomata abolita vel deprauata scilicet conmalo, sequatur necesse est Quod si vero concoctio est alteratio nutrimeti in propriam eius quod nutritur qualitatem,ut cap. 4.lib. de sympto differen .8ζ lib.2 .de natur .faces. multishaliis locis demostrauit Galenus, perspicuu omnibus fit,frustratione seu aberationem in alteratione concoctionis esse symptoma. Vt Sole ia clarius sit, cognitione modi quo per sanitatem suas actiones perficiebant facultates ipsς caput esse it initium inuentio- causes, iiiiiil omnium causarum, quae lacultatibus noxa inserunt. sane causis Franciscus bu, noaeam suis Valleriola non sine maximo errore morbi scas appellat,du inquit .Qua in re pri cipuat illud haberi debet ut si morbificas causas quae potentiis naturalibus noxa inferunt no-l mi irata.'voluerimus Ac. Si enim morbificae essent,tunc noxa,quam illς facultatibus ins
runt morbus soret, quod ex diametro cum Galeni sentetia pugnaret,ut qui noxas illas, seu vitiatas actiones iacultatum,symptomata,n6 morbos nominat.Causae igitur quae noxas facultatibus inferunt non sunt nisi morbi, ut 'quos constat esse affectus praeter naturam,a quibus actiones vitiantur,ut supra,capite. t. libri de morborum causis, Acapite. . libri de symptoma. differen .luculenter admodum est demonstratum.Quod ideo commemorare placuisivi hinc intelligeres, nihil mirum esse Valleriola in mombis cotinentem statuere causam Causam enim morbi appellat id , quod reueramo bus est,& morbu,quod reuera symptoma est. Morbu autem esse symptomatis continentem causam,nung inficias luimus,li idipsum etia,ut ex iis quς praecesserutabunsi patuit, Galenus fatetur. Caeterum quu priores duae de cococtione opiniones a veritate sint alienae, tertia vero no solum veteru medicora aut horitate sit cofirmata,verumetia
. i. ' --ta crisona deo hac Galenus sequitur, & de illius prcscripto symptomata conco- μ' Vρ'' s inquirit,ae tria eme in uniuersum colligit bolita nimiru)mbecilla, & depra'
Cruditas pro- uata escoctionem Si enim abolita est,ic nulla prorsus cibi in ventriculo fit alteratio, 2 ι α cruditas nominatur hoc symptoma, haud secus qua immobilitas Si in sesibilitas,*otaintra vocat Galenus, in animalibus actionibus.Significant enim ia dictae voces primatis seu praecipuae animae partis,hoc est,cerebri actionis abolitione te priuationem. Queadmodu igitur in iis duobus symptomatis animalis facultas suis actionibus omnino destituta, Si priuata est,ita etiam naturalis siue concoctrix in cruditate.Si vero alter ratio cibi inventriculo fiat, sed non ut oportet,cruditas quide dc hoc symptoma vocatur,sed impropri8. Na proprie ita nominatur omnimoda actionis ventriculi priuatio. Alteratio aut in aliena qualitate , seu vitiosa c5coctio Graecis recties stilam latinis difficilis concoctio nuncupatur. Hinc cruditas improprid dicta, no priuario-DGrauata eo, nem, Sc Omnimodam abolitionem ed duntaxat vitium significat.Porro vitiosa comcosti . coctio κακωσεως enim, id non γαμεως legendum: duplex est, vel enim tarde lon-
330쪽
L annis autem tarda te imbecilla concoctio.Vel omnino cibus corrumpitur D nuli si omnino a natura ornatum reciperepotest,sed in alienam plane qualitatem permutatur Haec nullum proprium nomen apud Graecos obtinet,tamen c5modissime, ut c5prehesum est,uocari λυα ιια Graecis, it deprauata concoctio Latinis potest. Atque
Causa vera earum communis quidem est, alteratricis facultatis: a θνο aberratio. Haec autem ingenera o decies diuiditur. Prima quidem diu genera aberrationissunt,alteram facultas ipsa laboras, alterum externn quistiam error.
Vtrunque horam rursus diuiditur .Facultatis quidem noxa bifaria accidit, aut 'opter juam essentia aut aliquem instrumentalem morbum. Externus vero error evr ipse triplex est.V,ω quidem in ventriculi excrementi abre in cibas, temtius in tempore s=mni existis, Veram quae in propria facultatis essentia noxae me niunt,intemperata quaedam sunt effectricium qualitatum. vera ab instrumentalibus morbi oriuntur sunt eri data,ed Mathlemone, cirrbi, abscessu carbunculi, id genus atq tu implices, tum compositi morbi qui in Nentriculo consistunt Propter haec vero omnia ventriculus male concoquat, facestate
scilicet eius quae concoquit iasper intemperies quidem in sua ipsius esentia ,per
alios vero morbos qui jampliciter instrumentales seunt,duntaxat impedita. Qui vero ex antemperie instrumentali morbo compositi sunt, utroque modo noxam asserunt ratque ob omnes has accasiones ventriculus male concoquit, etiamsi innuti adrorum quae extransiecus accidunt peccetur. E contrario autem ventriculo ipso nequaquam laborante animal non concoqui vespropter ciborum potionumque immoderatarum qualitate velfrauam qualitatem, vel intempestiua sumptione vel ancongruum ordinem,uel vatisum excrementum,vel breuem somnu. Porro quae a vitiosis ciborum qualitatibus, cy' excrememtu an ventriculo consa' sunt,cum corruptione sunt cruda accidit autem aliquando etiam propter praeposterum ordinem, intempestiuam siti nonem. Praeposterum autem ordinem pello,si cotonea mala, punic verbigrana ramo loco ingerantur, olera ex oleo euer garo,Pltimo Intempestiuam vero pumptionem se mane anteaquam prior cibus probe desecedent,uelpaulo ante exercitationemerandeat.
c OHactenus tria esse concoctionis symptomata Galenus demonstrauit. Nunc igitur quae sint eorundem causae ostendere pergit,primumque quae omnium earum quae facultatibus naturalibus accidunt noxarum causa communis sit exponi Sc dein,eadem in genera M species diuidit.Communis noxarum siue symptomatum causia,est alteratricis concoctricisve facultatis a scopo aberratio. Aberrat autem ascopo bitariam. Vno modo,quando facultas ipsa laborat. Altero ubi externus aliquis error accidit. V terque horum modorum rursus diuiditur.Qmppe facultas ipsiabifariam laeditur ac laborat. Vno modo propter intemperiem quae eius essentiam occupat. Altero, propter morbu aliquem instrumetalem. Externus autem error triplex est unus,in ventriculi lexcrementis.Talia vero sentiquae vel in ipso vetriculo natasint,vel abunde in huc cofluxerunt. trunque enim accidere sol quemadmodum libro septimo, therapeusicae methodi capite undecimo,Galenus fusius docet.Alter, in cibis.Tertius in tempo