장음표시 사용
311쪽
concussoria rigorεmve excitat.In quo quil omnes musculi concutiamur, ut una etiacmnesarticuli cocutiantur,necesse est. Quibus sic concussis,quoq; extensiones quandam, neruisnimirum D tentinibus,mpote quae paries sunt omnium maxime sensiles, omnium primis huius pathematis vim sentientibus,& inflexiones inuoluntarias, co- trahentibus inlicet se particulis,incidere necesse est.
Hi tamen huiusimodi motus diuersus ab eo in conuia one,palpitatione gest . Anii Ut tμran conuulsone nanquesimiliter, non tame ab eadem facultate mo perficitur In papitatione vero non militersed, ut antea dictu est,attollitaruna cilmusiculo qui afamoso stiritu dilatatur membrum ipsum .is rigore alitem 'Vautio ante dictum est, Omni3 musculiparticula mouetur,seipsam expurgans.In Harsi vero motu,totW musculin concu*us, quassatus ue, articulum in quem inferus r una breum concutit iustmoda etiam motus in thoracis mus ulis ,per laqualis intemperies accidit.Eam ob rem leuis G ad lusitendum irritans tuscula θμι- turtoncutiuntur enim musculi, ea qua in carnibus ipsorum moles sunt perpamnis arterivi excernere cupientes.In caeteris autem tusiibus, eos vehementerpulmoni irruere demonstratum est, confertam eis flationem excitare. Ac veb mentius irruunt inflernutatione, quum confertim stiritum qui in naritus contianetur expurgare nituntur. Atque hoc intelligentes nonnulli qui infirma erat virtut indigentes ut ea qua in thorace, pulmone expuerent,flernutametum ibi, ωares lacessendo,ciebant, ut violentia huius motionis, quod per tusiam eiicere non
valuerunt,expuerent. Verum de huiusmodi tusiisgenere iam antea abunde dissus. sa vero ex intemperie instrumentorum restirationi fermentium accidit tu sis, eiusdem cum rigoribus oebornoribus est generis . Disteri autem eo,quodcu
s tum nanqueprius est,quod huiusmodi sectuster totum corpus,motus maxime prodit.
R ,, a Eb,ha p tu rigoris Rconuulsione,palpitatione, Si tusii qui a nuda intemperie instrumentorum respirationi seruientium accidit, differat,ostedit Quod enim ad co- uulsionem attine etsi similiter in ea ac in ipso rigore incuruantur Se inflectuntur musculi,adeoque hac ratione cum rigore illi conueniat, tamen quia conuulsionem com ,s,si tibis, non a facultate e pultrice fieri,sed i morbo, ut dictum est capite primo huius liby ξ 'φ' a rigore hoc nomine distat. A palpitatione vero differt, quia in ea non est si milis motus.Nam ut dictum est capite secundo huius libri, in palpitatione una cum musculo qui assatuoso spiritu dilatatur, membrum attollitur. In rigore autem, omnis
musculi particula mouetur,seipsam expurgans Interei vero quum partes musculi mouentur, totus musculus concussus,una etiam secum articulum cui inseritur concutiqAldsnus eodeἡ ut etiam paulo ante diei umest.Animaduertendum autem hoc loco erit,Aldinum Gast a medat'. leni codicem Graecum esse deprauatum, ita enim legit. ἐνυ πιθωρον ς εαυπῆ.Quae quidem lectio quu Grammatic8 rationi aduersetur, vera essen , quit.Qmd si igitur ut regulis Gramaticorum respodeat efficere pis, ut pro πινειται legas μει est necesse.Attum absurdus erit verborum Galeni sensus,is scilicet . Omnis particula musculo expurgante mouet seipsam .Quare alia ratione locus ille emenda dus erit,ita nimirum,ut ἐαυτὰ in ἐαυτορ commutes,& is sit praedictoru verboru sensus.
312쪽
Omnis particula mouetur,musculo seipstim expurgante. Quam certe lectionem Copus est secutus.Aut in eum modum Εὐγαυος-ατς, ἐκκαθαίρορὲ tu . Qua quidem lectionem hesi finbstraconuersione.quod carieris esse uerior videatur, expressimus.Hanc enim vetus interpres etiam secutus est, qui locum praesentem ita conuertit.In illo autem motu qui fit in rigore,omnes lacerti particula mouentur, ut V- nam quanque rem noxiam a se expellant . Huic quoque lectioni & quae praec dunt , Si quae sequuntur consentiunt. Paulo enim anteinter reliqua sic dixit. Particulis scilicet ipsis se contrahentibus ac constringentibus mox unaquaeque earum, partem ex erementiqu*d in se continet propellente . Si itaque se contrahunt, moueantur etiam oportet 2 Contractio nanque sine motu fieri haud potest : Statim etiam post haec verbae omnis musculi pars mouetur,seipsam expurgans .stibiicit. In ilularum vero motu: ut hinc omnibus fiat perspicuum , tessionςm quam nos secuti sumus,caeteris esse meliorem. Trifariam igitur palpitatio a rigore differt. Primo quod illa a morbo ut dictum est capite primo huius libri, excitetur, rigor veta ab expultrice facultate.Secund8,γω in pal tatione pars non a seipsa, sed aflatuoso attollatur
ac moueatur spirituan rigore aliterna seipsa qu uis pars mouetur, quum partem ea crementi quod in se continet expurgat,&protrudit Terti in rigore pars mota articulos secum concutit,& una mouet iii palpitat idne sola pars dilatata mouetur. Pergit deinceps in contextu Galenus,& docet quod etsi motus qui in thoracis musculis per hiaequales nudas intemperies fit isori similis est; tamen hinc differre non solum amotu qui fit in tussibus aliis ab intemperie cum affluxae humoris natis,sed etiam a rigore & horrore . Qedd autem motus musculorum thoracis p TinNquales num ub ulla. utizdas intemperies excitatus rigoris lis sit inde Jiquet pconcutiuntur enim thora-rsi thoracis percis musculi, perinde atque in rigore M ea quae in carnibus ipsorum, molesta sunt, nuda in quale, per asperam arteriam excernere cupiunt: . Ideoque leui & exigua iusticula , imo ζ', . potitis ad tussiendum irritamentum: idipsum: im per haec verba, Omilis. 'κερχviislata ηἱ, Galenus innuere v0luit: sequitur . nn caeteris autem tussibus a confluxu alicuius humoris pronatis, vehementius pulmoni irruunt musculi, A confertam exussiationem ex citant, ut capite sexto huius libri monstratum est. In sternutatione adhuc vehemerius pulmoni irruuntiquum spiritum qui est in naribus conser, tim expurgare conatur; Nam vi loco iam citato dictum est, in sternutationibus uno impulsu tum a pulmone,tum a capite spiritus emittitur: Qu9d nonnulli, quibus infirma admodum fuit facultas, intelligentes, utea quae in thorace id pulmone consi,nerentur,commodius eiicerent , nares lacescendo,sternutamentum cierunt, Hac e
nim ratione effecerunt, ut quod: per tussim eiicere non Νaluerunt, per sternuta mentorum violentiorem motum, expuerent,veluti loco 'iam monstrato copiosius est a Galeno expositum.Caeterum utcunque iussis ex nuda intemperie instrumentorum respirationi famulantium eiusdem cum hormre t rigore sis generis, tamen intomperie qu6
differt abiis,quo d citius,propter assiduum iam dictorumbin strumentorum motum, sentiatur. unquam enim quiescunt, ut scilicet innobis: Ioris innati symmetriam ac commoderationem conseruent.Quocirca si per causam quampi m vel minimam citant. Meatus enim spiritus liberos ὀζ apertos esse oportet, ne si a suo munere impediti deficiant nimanti certum afferantexitium . Cuiusviuidem rei multa extant apud Plinium, aliosque scriptorestestimonia,quae libens nunc praeterm .iNon est igi rur mirum quod instri menta respirationas eo quod in perpetuo sitit motu, suos afferctus praeter naturam tibus sentiant. Monstratum nanque rinis est bi scilicet causam motam quiescente magis esse molestam diximus,motum huiusmodi affectus per uni
uersum corpus prodere,acmamfestare
313쪽
qφῆ h quaeda ad cute frus,ita visensibilis eoru vacuati at Ubi vero rasata fine humore seu aria, vel iusto calidior, velfugidiorper corpus transtea umb bor
rent tum s3os,rigore etia eande ob causam corripiutur, mhil tamen quod enses notare queat vel vomum, vesper udore excernu vesper inferna deiiciat, Mi aerea sint quae expultricem facultate irritant Sic in balneis a Fremitas pra- pertim derepente confertimque nonpraecedente calefactione fiss accesserimus Otim horrore corripimur. Pariter infiigydum arrem confertim tram mmcaut sino conferti cogamur ta tae in ipso diutius immorari,quemadmodum inperegrinationabus aliquari accidere cosueuit. Eiusmodi rigors calefactio remedius, msudor, aut vomitu aut alui deiectio.Οmmam uero, ut dictu est, figida, Ircalida causi rigorem excitat, calidae quidem, quae aere uerit, restigeratio satis auxiliatur: Humidam vero febris necessario sequitur. Sanatar vero vacuatione. Frigidae aute,quae iuere siremedium scalefactari fumidae vero, inter ambola concoctio si ita interdum vacuatio .nonnunquam ambo competunt.
Quibus indiciis num ea quae in tussi it rigore i estant humida,sint an aerea deprehendere liceat hoc loco monstrat.Si enim humida fuerint ea quq ab expultrice facul
tate ultro citroque protrusa,adea quae obediunt acicedunt loca serutur , vacuatIoeo
rum sensibilis planε est,siue ad superiora corporis loca,sive ad imum ventrem fuerint
delata.Nam vel per vomitum,vel per sudorem vel imum ventrem excrementati lav Ae substantia cuantur.Si vero aerea ac flatuosa fuerint vacuatio illorum sensum latebit . Quod au-
ψ - Rii tem aerea substantia plus iusto calidior rigorem excitare possit , calidissimorum bal-E '' ' neorum exemplo Galenus monstrat.Si enim derepente, ac confertim sine pr cede te aliqua sensim facta calefactione eiusmodi balnea quis ingressus fuerit,statim horrore corripitur, uod vero frigida rigorem.excitet,in frigidum aerem confertim facta transsatio abunde mostrat. Siquidem te haec ipsa horrorem excitat . Id quod accidere iis etiam solet, ubi in frigido aere diutissimorari cogimur, quod hyberno tepore iters cientes satis experiuntur , Si itaque externa causa aerea seigida vel calida horrore excutare potest,cur non itideminterna taceret Porro quum iam ostensum sit quibus no iis, nu humida, an aerea sint excrementa horrorem & rigorem inducentia, dignoscereticea nunc quid conferat,idipsum scita Galenus mostrat. Confert aute plurimum ν ,1 ab ista curandi rigoris rationem. Nam rigor ab externacausa frigida excitatusnon eurγαὶ,. tur vomitu,sudore, alui deiectiones aut alia huiusmodi sensibili vacuatione, sedc letactione. Contraria enim contrariorum sunt remedia. Vt igitur a frigida aerisi temperie est procreatus is rigor,ita a calor qui frigori contrarius est, natur. A calida autem interna aerea causa excitatus rigor, refrigeratione, tanquam suo contrario, sanatur.Quodsi non aerea , sed humida fuerit causa rigorem inducens calida, hanc certe necessarid febris sequitur . Quippe humor calidus qualis est flauabilis, dum putrescit, non tantum quum per sensiles corporis partes sertur, rigorem excitat, sed quia partes etiam vicinas praeter naturam calefacit, febrςm quoque succendit . Sanatur itaque vacuatione, quae fit vel per vomitum, vel sed rem, vel alui deiectionem. Si veris causa internaseigida fuerit aerea, cateiactione,
314쪽
ut dictum est, sanatur.Sin humida, interdum, ubi scilicet sumor non est admodum corruptus,&vitium corrigi potest,cococtione curatur. Loquitur autem Galenus hoc co. . . loco de ea concoctione, qua ea quae citra sanguinem consistunt, exactam Elaborationem adipiscuntur.Nam hac ratione cruda sunt quς citra sanguinem subsistu & pe sectam concoctionem non attingunt, ut fusius sectione prima, aphorismi comme rario vicesimosecundo,&supra etiam capite sexto libri primi de symptomatum cauis sis monstrauimus. d si igitur a pituita,quam Praxagoras vitream, Philippus auto crudum nominat humorem,sit rigor,conandum est ut concόctione seu alteratione, quae per calida D incidendi vi praedita medicamenta fit,is humor emedetur,lt in primum statum reducatur. Atque hinc est quod Galenus libro secundo e naturalibus facultatibus in fine ita scriptum reliquerjt.Quod pituitam expurget natura nulla con is didit instrumentum, propterea quod frigida es humida est,ac veluti ex dimidio coctu malimentum.Desiderat igitur talis succus non utique vacuari,sed in corpore manens at Dierari. rterum non tantum in frigidorum humorum vitio tape alteratio plus quam vacuatio consere, sed etiam in calidorum.Vnde libro primo ad Glauconem Galenus quam maeti,
ita scriptum reliquit.Semper autem,inquit,coutrarias qualitates illis quae praeterhatu Μmilcoxu iunioram inualuerunt opponere,quum hoc multo plus iuvet,quam quomodolibet vacuare Unde omnibus perspicuum fit,plurimum errare vulgus medicorum,qui in quovis humorum vitio vacuationeesse utendum iudicant, ea praesertim, quae per purgantia fit medicamenta Sed horum errorem lib.2. paradox cap.6.abunde confutauimus, ut non sit necesse nos hic esse longiores. Interdu aute in humida frigida causa vacuatio requiritu ubi hi mirum humor alteratione corrigi nequit.Nonnunquam ambo,co- coctio nimirum D vacuatio,competunt. Vbi scilicet humor frigidus citra alteratio nem, propterea quod lentus crassiusque admodum sit,vacuari nequeat.Tum enim primum concoquendus,ac subinde vacuandus erit. Num, tamms Didemsermo est rigorisemper succedere febrem non ta e inumuer sin verm est,neque etiamsi quis ipsum,ut decet, istinguat quemad D utique decet distinguere eos, qui amice potius vetem dicta interpretatur, quam hostiliter redquam. t ne sic quidem verus est sermo, distinguentes dixemimus, eos qui citra externam occasionem e corpore no ro excitantur rigores, febrem necessariosequi.Qmpe non solum nobis, pia compluribus quos qui nospraecesserui medicis iam vi uni rigores Defebre, non tamen adeo validi, quades sunt qua exquisitis tertiana , vel quartan praecedunt,aut qui ardentes e, caudia febres iudicant. HSolent aute huiusmodi rigores prauam sequi victus rationem, dum per ocium se homines impleuerunt, pubinde a cibo lauarunt. Quumvero ciborum i o
ram qualitates sepe fi dioris ac pituit Ors temperatu sint,proptissime qai
Ae sunt affecti, rigoribM qui aegre recalefiant,capiuntur. bd totar miri est,ue Cor Veterex me teres medicosei modi rigores nunqua vidisse,utpote manis; tunc, quam modo, in salubri victus ratione peccantibus hominibus, neque etiam tum crebro balneis u- haudientibus. Verum ut paulo ante dictum est,huiusmodi rigores horridi mavis sunt, cocusserit.Ω- enim praua excreme fuerint cogest inprimis inaequalitatem sentim'.Quodsi ea acria fuerint,mordicationis sensus accedit. cudo loco exi Mil horror percipimus,deinde majorem ,postea adeo magnum, ut iam rigoris a aliquatenus particeps sit. Postremo rigorem ipsum bolum sentimu quo partes et '
quatiatur'cocutiatur.Huismodi rigor Uri s humorat,' quaprocreaturi creantur.
315쪽
Principio inim eiusmodi humores ob crassitudinem vehementer moueri nonpossent Quodsi vero itu aliquando extenuentur rigorem quidem excitabunt, non tamen vehementem. que enam extenuata pituita eandem reciperescis tenuitatem, quam attenuata recipit ua bila. Atque huius rodi quide rigorem, no admodum veteres messici cognouerunt. QEM autem in Letalibus morbissit, hunc ηο-runt.Inquit igitur in aphorimis Hippocrates. Si rigor in febre non intermittente
incidit, aegro imbecilli existente, iatalis est, In huiusmodi enim rigo ibin, inistro: quidem natura ut ea quae mole sunt propella hed victa concidit,atque extinguitur,eoque pernicisum so toma.In quartanis autem febribus mixtus exstimo calido e rigor est irae atra bilis Iriodus natura humor est: ubi veri
putredinem aliquam admiserit,cκω causa febrem accendit, tantu posedet calaris, quatil talaputredinis. rigores a calidis quos causis excita ia sed M.
Quaestionem num rigori semper febris succedat hoc loco discutit Galenus, adeos num verus sit sermo ille vetus,rigori semper succedit febris,luculenter admodum demonstres. Nam non esse in uniuersum verum,etiam si quis ipsum ut decet distinguat: ut cert8 conuenit distinguere eos qui amice potius interpretari quam hostiliter insectari veterum scripta volunt: euidentissimum est. Atque utinam plerique hodie hoe
- Galeni sequerentur consilium,nec ira temere veterum dicta in calumniam raperent, sed amice potius interpretarentur: sic enim minus esset contentionum Se dissidiora, ac veritas ipsa magis erueretur. on reprehendo quorundam studium in det endis veterum erroribus,modo id fiat moderatione quadam adhibita,& algumentis cacibus,ac a veritate non abhorrentibus. IlIos tantum damno,qui data opera parum peritis fucum faciunt,& ex iniusta veterum reprehensione aliquam sibi laudem aucupa- re nituntur Quod nuper fecisse Donatum a Mutiis constat,dum nonnullis Hippocratis aphorismis nouas quasdam,R a Galeni sententia, imo a veritate ipsa, alienisti, ma Dagna ex parte,interpretationes assingit.Sed ad Galeni explicatione redeamus. Non est verus veterum sermo,si e;iam illum distingues dixeris, rigorem omnem qui non fit a causa externa,sed potius corporali seu interna, sequi febrem. A causa enim externa,verbi gratia,frigore ambientis nos aeris, excitari rigorem quem nulla comi,.i tatur febris nulli non est manifestissimum. Saepe vero etiam a causa interna excitaturi Drem nulla sequitunsebris,qualis est qui ob prauam victus rationem, di vitam pla-nὰ octoiam, ac crebra a cibo balnea excitatur. ui enim praua victus ratione utitur,& in ocio degit,statimque a cibo se lauat,is facile crudorum humorum copiam congerit,ac rigore corripitur,non tamen vehementi, qualis est qui tertianas et quartanas febres praecedit,aut per ardentes sequitur ac iudicat. De hoc rigore ita capite decimo, libri de inaequali intemperie scriptum reliquit Galenus. Quinetiam,ait is qui rigent,a nec tamen febricitant,inaequale temperamentum est,rarum tamen id est symptoma. Caeterum incidit tum mulieribus, tum quibusdam aliquando viris.Debet autem omm nino deses praecessisse vita:aut certe ciborun copiam longiore spatio sumpsisse ho mo,ex quibus tardus,frigidus, crudus te pituitosus humor nascatur, qualem Praxa-ο goras vitreu existimatM e illint in libello de rigore in hunc modum Λςc solumi quit, ab atra,aut flaua bile rigor fit,sed etiam a frigida admodum pituita, quem vitrea di humorem appellat Praxagoras, Atqui eiusmodi rigor neque vehemes est etiasi pluribus
a di diebus deinceps perseueret Quum vero quiescunt,& nequaquam mouentur,quiescitis, etiam ipse. Vbi autem mouentur, nfestim pro mesara ac modo motionis sequitur.
316쪽
In vehementioribus quidem validisque motionibus, vehementior,in imbecillioribus u autem, mitior, Vidi vero istud symptoma mulieribus magis, quam viris accidere, te cemulieribus quae in summo degebant octo, liquς balneis a cibo utebantur . Hacte- α nusGaleni verba in hoc re tulimus,M6d non exiguam lucem iis que hic docentur,aia serant Ex iis itaque abunde liquet non esse mirum, veteres medicos eiusmodi rigorem quem nulla sequitur febris nunquam vidisse, ut quorum aetate homines non ita, ut nuc n salubri victus rationedeliquerint, neque etiam tam Gebro se lauarint. Nam Galeni temporibus quotidie se lauasse homines,vel unus eiusdem locus, qui est in libro tertio de composit medicameni generalium, capite primo, satis testatur, ubi ita
scriptum reliquit. Oniam vero omnium huius tempestatis hominum, & eorum etiam qui ruri degunt,fortitudo periit,qui lauarese quotidie consueuerunt . Haec Gale- -.nus. Atque haec quidem veterum excusatione, M amica admodum, inte retatione. non hoc solum loco,sed multis etiam aliis usus est Galenus. ippe in capite decimo quam: ut nihil mirum sit hanc exiguum, illam vero vehementem excitare rigorem. 2Ytque hactenus quod rigorem a crudis humoribus ortum, veteres medici non cognonerint abunde monstrauimus. Eum autem rigorem qui fit in laetatibus illos cognouisse ex Hippocrate fit manifestissimum Is enim sectione quarta , aphorismi quadra-
geli mi sexti in hunc modum scriptum reliquit Si rigor in febre no. desinente incidit, aegro iam imbecillo lettale est. Nam in hoc rigoris genere natura quide insurgit,ut ea quae sunt molesta propellat, victa tamen a morbo,cocidit,atq; extinguitu ideoq; per niciosum ut Hippocrates dixi est symptoma.Porro rigor in quartanis febribus excitat' mixt'est,ex calido videlicet ut sic dica putredinali,&frigido,hoc est,natiua qualitare. Atra mibilis,ex qua febris quartana gignitur, humor natura Bigidus est.Vbive
317쪽
ro putrescit,calorem aliquem nanciscitur.Τantum enim caloris quantum puti edinis possidet Sedhla quispiam serte ita secum cogitabit,sialenus hic &alibi in quartarealabre fieri rigorem scribi qubd videtur pugnare cum eo quod paulo ante dixi astigidis humoribus, qualis est atra bilis, a quakbris nascitur quartana,non creari rigore. Facilε autem ex illo hac dissicultate emerget,si de rigore distinxerit.Vnus enim estve . hemens,& qui corpus concutit & conquassato vi certe verus,& legitimus est rigor,a mordaci enim ac pungente fit humore,Hic in tertiana fit sebre. Alter non vehemes est qui risigerationem similem ei quae per gelu,te hyberno rempore sentitur refrigeratis,excitat,Hic in quartana accidere taet,lc a calore quem putredo accendit, it a- uae bilis extenuatione euenit.Id quod hinc colligitur: per quartanarum nanque inibaia non sit vehemens rigor Ll bro secundo de iudiciis capite tertio , Galenus testatur Et eam quidem ob causam,differentiam inter rigore tertianae, & quartanae libri t.
de differentiis febrium capite quinto, & libro primo ad Glauc.capite quinto A loco iam citato, M in libetis de rigore, facit.
ire, Vod vero intabbos omnibusperfrigeramur, sanguine
I l-li dest amur maxime quidem extremae corporis panes, oecum iis uniuersa quoque cutis, quael ob eius semisve cie parata, oequam ob causam id accidat, deinceps considerandum, Porro quida
brimus atque, visic dicam,maxime princeps motus,caloris natiuitum intro,
tum seras delatio,in compluribus an aperturbationibus facta. a eis cui se stiritus ac sanguis,modo intro ad ipsum principium feruntur, contrahuntur que, do ad externa tendunt, assae funduntur. I Mnans animas, an, flantiam, sene in alio quopiam opere des msse audaciasit, inpraesenti Ne praeter
audaciam etiamsuperuacaneam videtur. Videtur tamen quacunque tandem
fuerit Horum alteram,autprimis ad omnem actionem instrumentis linis σsanguine, aeterea cadore,vel qui in altero, vel qui in utroque est uti, aut in lit
Co M M E NT T. V Nunc tandem quod supra est pollicitus,nempe cur a contrariis causis idem path mageneretur,exponere pergit. Per utranque enim causam tam calidam quam Egidam accidit,ut extremae corporis partes algidae Sc exangues fiant, D cum iis uniuersa etiam cutis,t: partes illi substrataequapropter calore subinde ad interna reuocat re- Bigeratio,siue rigor generatim dictus,sequitur. Vt aurem causa cur per rigores extremae corporis partes seigeant ac sanguine destituantur clarius intelligatur, Galenus ad animi perturbationes,in quibus ide plan8 caloris natiui qui in rigore fit motus, prius diuerti inquies Primus & maxime princeps quidam motus est, caloris natiui tum ad interna,tum ad externa delatio, in multis animi perturbationibus facta. Vna vero m. ipso natiuo calore spiritus & sanguis,modd intro,& ad principia, adeoque ipsum cor , seruntur, Si contrabuntur, modo seras tendunt D funduntur,ut paulo post luculenter
318쪽
animae essentiam in alio quopiam opere definisse audacia sit. Non autem hoc solum in loco,sed multis etiam aliis suorum monumentorum Iocis de essentia animae plani dubitat Galenus empe in libello de naturalium iaculta substantia . Item in libro de usu respirati B.De foetuum sermation libro quinto,de simplici. medita Iacul capi octauo,libro tertio de Hippocra.&Plato. placitis,&septimo eiusdem operas. In eo ito quod animi mores sequantur temperaturam corporis .Secundo,quod temeritate non vacet de eius rei essentia disputare,quae non modo nullis se sensibu insinuat, sed quae nec cogitatione,nec quantumuis diligenti mentis perscrutatione assequi possit. Hinc est quod tot ueterum de ea philosophorum discrepantes fuisse constet sententias.Pythagor enim numerum esse anima dixit.Hippo aquam.bemocritus ignem, DiΟ- phorum ugenes aerem.Critias sanguinem. Aristoxenus harmoniam Heraclitus vaporem calia Ninios dum.Et quis posse W- praesentem tractati
quaecunque tandemiserit essentia anima videtur tamen Galenis, qu8d anima spiritu& sanguine,veluti instrumentis, Vcalore, qui vel in altero Eorum est, vel utroque, ad omnem actionem uti,vel quod anima sit th iis tribus. Hinc est quod in libello de riugore animam dicat esse innatum calorem . Se3. de animae e Mntia in pr sentia satis. Qui plura ea de re scire cupit locos paulo ante a nobis citatos adeat, . Licet autem motus eius euidenter contemplar tum in aliis multis, tum maxi- Caloris mme in animiserturbationibu viseunt, ira se timor.Hic enim intro m tum tumJ'iritum, tum sanguinem abducit, contrahit, atque a quae insuperficies tpartes rogerat ista autem oe intendit, Vfundit, calefccit.' ό, ὲδόTrepidatio vero ante certamen, quae ex utrasque composita est, inaequales obi, eemm . net mottas. Proindepulsus tum arteriarum tum cordiS, iis qui timent minimi , ac: maxime debiles sunt: iratis a tem ma mi ac validasmi.His vero qui ante tam tamen trepidant inaequales. At in verecundia, animalis facultatis motus primig qad interioras deinde rursum confertim ad exteriora redit. Proinde nisi redie rit imor est,non verecundia.Siquidem verecundia de repente fit, anima a facultate nihil mali expectante.Euenit autem tita dicam,ob moiciem, natiuum
timore quum homo praestantioris conuersatione erre non potens, fugere,eν si feripsit a sectu sesubducere properat. Undefit vi recedat tantaxat ad
intima,velutisubterfugien citra refrigerationem, ratione vero patibilem animi partem,id est,e- quae Gr timet, cy' verecundatur, excitante atque impellente redit, mad exterio fertur,simili maxime motionis modo, quo insti a laua
trone calor reuocatur. . t in timore,nequeplane incitante, neque impellente ra non asibilem animaepartem,magi semper ac mao calor extinguitur , ut non nulli etiam eorum rigore infestentur.Quod autem in timore confertim, id in trassilia paHatim patiuntur magnitudine cir vehementi non toto genere disserentibus inters pathematis. Quinetiam nonnulli ob subitum timorem mortui sunt, Noputii Qvbi debilis nata animul validopathemate oppressa, o ex tira . oes ο- monui. cata s. stume extin iis rapterpathemati Anaturam, ut quod ex refriP-
ratione nascitur.S ocatio autem,quod uniuersu anguis ad principau c eat, deferturque. LAt ex iratis nemo mortuu6 est, utpote nec ore rorigerato, nec moriuuet
319쪽
robore dissoluto .PLae ingenti rogaudio, nonastipusillanimes mor sunt, haud
aliter quam ex imore. Non enim una cum robore a feruore , veluti in ira,
mesis facultvi ademerui fertur:qu mecontrario,, quid antea habuit roboris, id nunc, exoluatur,laxataque Quum enim plurimum laxata ad exteriora femtur,dificandur isque i atur.
Quanquam ex multis aliis,caloris natiui motus ad interiora A exteriora corporis deprehendi potest, tamen omnium evidentissime in animi pereurbationibus illum Ytabri perspichira potissimum Atimor hoc loco Galenus Honstitit: Si quidem timor tum
spiritum, tum sanguinem intro, tr ad ipsumi cor, haridi caloris principium, abducit,
D contrahit,atque una quae in superficie sunt corporis partes refrigerat. Hinc accidit, quod per timorem corpora pallescant, exterioresque eius partes exangues fiant , ire
morque incidat,& vox interrumpatur. χae omnia subitam caloris ac sanguinis ad
Ira. interiora,metu impendenus mali, motum,sequuntur.Ira vero intendit calorem,qaod eius definitio,quam in libro de morborum causis,cap., .Galenus profert ram caloris circa cor feruorem esse affirmans,abundὰ Sommonstrat.Fundit Si calefacit praeteret, ideoque per iram tandem rubicunda fiunt corpora, concitatiora, confidentia, A ad omne facitius pespetrandum prompta .H eitaque omnia concitatiorem caloris mo- tum, & in extimas partes cum impetu factam effusiomem, indicant. Caeterum animi inia. perturbatio,quam Graeci αγωνι-w7οαγωνι latini trepidatione ante certamen comis , a' iis'mε nominant:quippe utari a vel contracte αγ 2νιὼ, est trepido ante certame, certamen. 'εζαγ Prio ,vel lilyiaritainfinitiva enim saepe pronomine Graeci ut etia latini usurpat: non nisi λύ hi ιν si ριφόβον Πωσεως,κκτ23LPhavorino teste,hoc est, metum ne quisiti certamine cadat, aut vincatur, significat:quum ex viri Gid est,ira A timore, sit composita,inaequales planῆ motus obtinet Iam enim, ubi nimirum aduersarium se posse vincere confidit ac sperat,talem fan8, qualem in ira motum habet Jam vero, ubi sciliucet metuit ne ab aduersario vincatur, timoris motum obtinet. Et huc quidem locum nemo quod: iam,interpretum recte enarrauit. Caeterum hos quos iam diximus tus natiui caloris fieri per timorem & iram, pulsus quoque cordis, ic arteriarum euiu Pulla, timoris. denter admodum ostendunt. Quum enim in timore caloris & spiritus motus fiat ad interiora, ac facultatis robur dissoluatur, minimos ac maximi debiles fieri pulsus no Irae. cesse est.Contra in iraeuenit, in qua quidem calor &spiritus per uniuersum corpus . di nditur,neque virtus dissoluitur,sed resumitur. Ideoque pulsus per iram maximi, anis talia diti. M lydissimi fiunt.IniiSVerd qui ante certamen trepidant naequales, ob inaequalem ineundia. nimirum qui in ea accidit caloris motum.Porrd in ea animi perturbatione F ver eundja nominatur,calor primum ad interiora recedit,dein rursus ad exteriora redit. Qua sanede causa fit,ut verecundia affecti,primum pallore,& mox rubore iussundantur.Et nisi calor is qui ad profunda corporis recessit rursus redeat,non verecudia, sed timor eritaVerecundiae vero causa animi quaedam mesticies est,& natiuus timor, qua quis scilicet prae tantioris congressum veretur, nec eius consuetudinem serre potest, adeoque a conspectu illius se subducit. Nnde fit ut in ea calor ad intima,veluti subte fugiensrecedat,non tamen quemadmodum in timore sit,illic permaneatised ratione patibilem anima partem excitante;&impellenteredit,&foras fertur,simili modo quo
in frigidalauatione calor, visupra .ictum ess eubcatur.In timore autem, Vic rehensum est, calor non redit ad exteriora, sed magis semper ac magis extinguitur, ut nonnulli propter subitum timorem mortui sint, eo quod debilis natura animula ob refingerationem, quam timor parit,extincta sit, vel repentina uniuersi sanguinis ad Iraesciit no mo . intima delatione suffocata. Iratorum vero nemo mortuus,propterea quod jn ira cu
320쪽
Iorhon reseigeretur, ac extinguatur, nec eius robur di luatur . Praenimio autem gaudio nonnullos pusillanimes mortuos esse variis autorum monumentis proditum dio moti est Sic enim Chilonem Lacedaemonium vitam finisse,quum victorem ex olympia reuersum conspexisset filium,Plinius lib. .cap.32.autor est.Nec aliter mortuos Sophoclem &Dionysium Siciliae tyrannum,eodem Plinio, cap.D. eiusdem libri teste,constat,utroque scilicet accepto Tragicae victoriae nuncio Quadere plura etiam in Compendio nostro diximus Rationem autem cur ob ingens gaudium aliqui expirant Galenus subiici inquiens Nam calor cum robore Aferuore, non perinde atque in ira. foras fertur.Sed contra,si quid antea habuit roboris, hoc nunc exolvitur ac laxatur. laxatus itaque dum ad exteriora fertur,prorsus dissipatur. Animaduertendum autem haec verba, veluti in ira, in Aldino graeco codice non haberi,sed magno sensus dispen- Aldin' eodei dio desiderari .Quare in cotextum inserenda sunt, ac ita locus ille legendus. ς ς α τίνω κε --ώ -- ει metresς- ἐά nlrc. Atque haec sanε esse adiicienda testimonio antiqui interpretis euincitur,qui locum hunc ita vertit. Neque adeo G bullit, sicut in ira.Reliqua omniaGalent quum sint perse plana aiore enarrationem haud requirunt.
Dolor vero ediares anima moueri cogens, milia maximo timori assera I m- Desor. premata.Ω spe eo laborantes, decolores refigerant r, rigore capiuntur: reemunt, piapus minores obtinent,s' omninopulsu priuantur, tandem moriuntur, militer iis perterrentur. Refugit enim an iis quoque innatus callor adprincipium, resoluiturque simul O extinguitur. autem
mortem inferant elusemo aperturbationes,nihil mira ess animi quoque deliquia inducant. Neque mirari oportet,si ea quae ad animi deliquia sequuntur 9m ο-
mat tum alia, tum excrementorum praeter voluntatem excretionem inuehant.
Verum non spraesentis infiituti,in iis diuisus immorari, sed ad id quodproposi
Dolorem contraria gaudio afferre symptomata,hoc in Ioco Galenus ostedit.Nam Dolor eonuaria ut gaudium calorem natiuum cogit ad exteriora moueri,ita dolor ad interiora:ideo- IRφφque similia maximo dolori symptomata infert.Siquidem dolore laborantes decolo-rα apparent,restigerantur,rigent, tremunt,minores pulsus obtinent, imo pulsu pro sus destituuntur,tandemque similiter iis qui percellunturi id enim εκπλαγεισι Galeno . significat,moriuntur Quippe ἐκ et suo Graecis non est nisi perterreo,constematione afficio, perculsum reddo.Hinc tam diis perterreiactus.Vt verborum Galeni is sit sensus.Quemadmodum ex subito timore nonulli moriuntur, vi paulo antδ est comm moratum:ita etiam ex dolore:quod scilicet similia timori afferat symptomata. Quare Baciscus Valleriola taliam Copi conuersion qui veluti syderati & attoniti couem
est,secutus,hunc locum non recte enarrauit.Causam vero cur ex dolorepleriq; moriantur,Galenus hanc affert.Refugit enim in dolore innatus calor ad cor*resoluitur simul Si extinguitur. Resoluitur autem,qudd nihil aequὰ vires, ac dolor ipse deiiciat. Extinguitur,quod dolor, perinde atque timor calorem resei geret.C terim,quum do P 'l' etitor mortem inferre possi nihil mirum estsi etiam animi deliquia inducat. Si enim id cii. quod maius est effici cur non etiam id quod minus est Z Quod si vero animi deliquiuaffert dolor gitur etiam ea qu animi deliquia sequuntur symptomatainferre potest,
ut est praeter alia quae pauIo antὰ sunt commemorat inuita excrementorum excre tio.Quid enim mirum si deficiente anima,praeter voluntatem etiam excremensa prodeant, quum musculi suum iam facere ossicium desinant ins singula etiam per tir