장음표시 사용
341쪽
atque adeo suum plane finem facultas consequitur.Variant autem hoc loco codices Graeci.Nam sunt qui sοι-τκς γα ρος,9 non ot Aldinus,ς αα legunt.Atque haec lectio mihi magis probatur,quod scilicet nausea,quae vomitu pricedit, A vomitus ipse,non fiant nisi ubi excremeta os vetriculi infestant.Si enim corpus eius infestitur, singultus accidit.Si vero inserius eiusdem os,lieteria, tr alui profluuium accidit.Inlienteria igitur,quod simile prioribus symptoma est,uetriculus a re vel mordaci,vel grauante infestatur, ideoq; facultas expultrix insurgit, S: id quod molestat statim per infernae pellit.Vnde omnibus perspicuum fit, quum duo habeat ventriculus ora, unum superne in gula,quod Graeci Latini cor appellant, & altera infernὰ, quod πυλωρον
nominant Graeci,ianitorem Latini, ad utrum horum id quod molestare solet, vergit& inclinat,eo ad expulsionem uti In vomitu enim superno, in lienteria vero inserno utitur.Et ex hoc etiam Galeni locosebi disertὰ ianitorem ventriculi hostium esseditici manifestum fit pylorum ventriculi non intestini esse partem,quemadmodum no- nullis neotericorum medicoru visum est. Quod libro etia tertio paradox.capite primo fusius demonstrauimus. Accidit autem nonnunquam ut ventriculus in expellendis noxiis ac molestis utroq; simul viatur ore t in cholera. In hoc enim morbo ventriculus uno tempore supra, Minfra quae infestant excernit.
matum genere corripitur Q ppe vel omnino trabere cibos nequit, vocatur De huiusimoda b tomagula resolutis. Vel aegre trahit, tuo tempore incipit quidem rest ur,resoluta tamen nondum est.2 emtia raeter haec est, ubi deprauate trahat. Deprauata aztem motus iambepe dicti sunt, quemadmodum er assestas,a quibus oriuntur. Sanὸ accidit adi an-do,ut etiam carnosum aliquod germen,qualia saepe in externis partibvstidentur, in gula nascatur,quod vel omnino viam ciborum obfrua vel aliquatenus laedat. Vocantur autem Musimiai morbi instramentales. De quibus in libro de morbo tam disterentiis 6 dictum.
Trium facultatum ventriculi naturalium expeditis symptomatis, ad quartae, nimirum attractricis symptomata,quae genere triplicia esse dicit, progreditur. Haec enim facultas vel omnino cibos trahere nequit, vocaturque huiusmodi symptoma resol tio gulae,aut si mauis euersio,vel dissolutio.Gulae enim facultas,propter relaxatas iam
aut resolutas eius fibras,euertitur. Graeci enim παραλύεφτκcistis recit dicunt, pro euer
tere alicuius potentiam .Franciscus Valleriola,vir alioqui docti silinus, causam resol tionis non recte neruis,qui e sexta cerebri coniugatione oriuntur, adscribit, quod hi sane nerui non motus, sed potius exquisitioris sensus gratia ad ventriculum deseritur. Praeterea constat attractionem cibi,non neruorum,sed rectarum potius fibrarum boneficio fieri,ideoque huius actionis laesio parum commode neruis tribuitur. Non it que vere παραλυσις dicitur, sed tantum similitudine quadam. Vt enim in paralysi seu resolutione nerui euertuntur,relaxantur,it dissoluuntur: ita etiam in abolita attractione fibre. Vel difficulter trahit cibos,vocaturque symptoma,debilis tractio . Et hoc quidem tempore incipit resolui&eneruari gula, nondum tamen plane est resoluta Tertium sympto maest deprauata tractio. De motibus vero deprauatis iam saepe diuetum est, proximo nimirum libro,M capite quarto libri de symptomatum differentia, quare ut nunc de iis iterum dicamus,non est necesse. Porro euenit nonnunquam us carnosum aliquod germen,in gula nascatur,quod vel omnino via ciborum obstruali
342쪽
vel aliquatenus saltem ladat, adeoque eorundem attractio non impediat. Eiusmodi autem germina morbi sunt instrumentales,in numero scilicet, ut capite octauo libride morbo.diM.est monstratum Per germina vero, quae Galeno vocantur, ut in prioribus etia libris a nobis est ostensumantelligimus ea quae ex corpore no- Gemim stro progerminant, erumpunt, pallulantque instar germinum quae in arboribus ac stirpibus sunt.
Porro quum ventriciam secundum natura e habet e supernis pergulam ad
strahit, deorsum autem excrevit.Qm vero praeter naturam lectus est, etia vise us pracab infernis aliquid assumit. Na edi clysteres nonnussis adeo ascenderunt, invomitu erecti sint, flerem in laetatibα ὶ olualis.Satius enim fuerit ut exi limen
ipsum in huiusmodi assem. non trahere, sed suscipere duntaxat id, quod ab
im linis violenter comprimetissesnsumfertur.Quippe intellinus iam enim de iis agere tempestiuum est) constrictio secundum naturam inest, quemadmodnmalibi est demonstratum: hac us cibum ab infernas partespropellunt, In quibusdam vero lecti, quum con frictorim motin ad infernis inceperit, ea quarn iis continentur sursum feruntur.Sic etiam acris qui ham humor , qui aliquado adsedem usque descendit, aut insero versatis, aut in alio quopram loco, aut ne gotio,quod deserere non licui violenter rete , ruris parsum ductW est,m ventriculum momordi caputq; eua rando impleuitprincipio quidem mam asthinctere instrumento animaissumpto,ab hinc vero quolibet intestino,a se ipse ad id
quod supra postum estpellente ,simili modo quo prius deorsum pro pessebat. . d
eundem uero modum nonnuisquamφω quos retent recurrit. Itaque mirum
non est,si etiam es steri aut stercoris aliquid tu tam violentas inre stanorum con frictionibM ad ventriculum praeternaturam referatur, deinde sic ad excretionem excitetur. c o M M EN T A L. Qins sit naturalis ventriculi motus temque quis praeternaturam,&una cur interdum clysteres vomitione reiiciatur,Galenus luculenter admodum ostendit.Naturalis Naturali vetvi autem ventriculi motus est,ut e supernis per gulam ad se trahat,& per inferna ex Gnat.Trahit autem ope rectarum fibrarum,quae tum in interna eius tunica,& ciborum
attractioni subseruiunt, quemadmodum Galenus lib.I.de naturalibus facult.mostrat, ubi ex professo quod naturalia instrumenta per fibras moueantur, docet.Mirari igitur Vallinolano satis nequeo, cur hoc trahendi munus, Valleriola musculorum seu villorum: iis enim plane verbis utituriadminiculo fieri scribatiquum omnibus anatomes peritis constet, nullos in gula esse musculos,villosque a musculis differre. Nam etsi suas etiam fibras musculi habent, tamen pluribus partibus: quae musculis carent fibrae quoque insunt.
Secutus igitur hac in re est vulgarem Avicennae,& aliorum quorundam recentiu me- Arucenae &ias dicorum errorem,qui gulae inesse musculos deglutitioni famulantes tradiderm. uramen costet hanc traditionem non latum oculoru inspectioni erumetiam rationi aduersari Nam si attractio ventriculi est actio naturalis, quemadmodum uno omnes fatentur ore,qui rogo per musculos,ut quos voluntariorum motuum esse instrumeta consta fieri potest Sed hunc errorem alibi,nempe lib.3 paradox.cap.12.abund8 confutauimus, ut non sit opus nos nunc longios ea de redisserere. Atque hactenus de eo
qui ventriculo secundum naturam inest motu diximus.Porro ubi ventriculus praeter naturam affectus est,tantum abest ut per inferna excernat,ut etiam aliquid ab infernis
343쪽
Rrsum latum assumat. Sunt enim reperti quibus clysteres iniecti per aluum, adeὁ
ascenderunt, ut subinde vomitu illos eiecerint.In laetatibus quoque volvulis eadem de causa stercus per vomitum excernitur. Verum videtur is Galeni locus ex diametro paNuelysteres το- gnare cum eo qui est in lib. I3 therap metho .cap. Is .ubi ita scriptum reliquit.Quae inmitu r j pQG fusa sunti inquit, ea omnino ad ieiunum usque ascendere non possunt mo si admodura nitarisfortasse tenue tantum intestinum contingent. Haec Galenus. Si igitur ad ieiunum omnino peruenire non possunt, quod in serius multo est, quomodo ad ventriculum perueniensiSed facilis est horum duorum locorum, quae prima videntur pu- gnare facie onciliatio, modo quis ad ea quae utrobique a Caleno dicuntur, animum intentum habeat.Nam si intestina secundum naturam se habent,contractrix eorun dem facultas suo probe fungitur munere,adeoque constrictione utentia, cibum adi sernas partes propellunt. a re tum contractio,quae fit tranuersarum seu orbicularia fibrarum,quas in utraque tunica,Galen' etiam lib.3.de naturalibus faculta. attestante,
obtinent adminicula, supernὰ incipit, A ad ima usque progreditur. Per hanc itaque quicquid ad illa delabitur, superne deorsum propellunt. Siquidem ubi transuersae tabrae tenduntur, latitudinem contentae inter ipsas cauitatis minore fieri,adeoq; deo sum propelli quae illic sunt,necesse est. Ubi vero praeter naturam se habent intestina con gra tionis motus contrario modo procedit, inferne enim incipit, te sursum progredituri ideoque ea quae in iis continentur sursum seruntur. Quocirca mirum no est tum clysteres propter intestina violenter comprimentia, ascendere, ac vomitu reiici. Glandes peros Nammemoriae proditum est,glandes bene magnas ano subditas,u sto validissimo pG - grotantis foemori alligatas, filo disrupto sursum perlatas, atque subinde per os eiecti, esse, ut videre licet apud Matthaeum de Gradi in commentariis suis super nonum R, capite de vomitu. Pari ratione in laetatibus ileis stercus per v
i1εi, stεγα, νερ mitum elicitur. Infestinum enim quod Phlegmone laborat,nec pondus, nec acrimo vomitu diiciturὶ niam excrementorum tolerat,ideoque ea longissim ε excernere,expellereque a sentim
tur. Prohibitu vero deorsum persequi, quum scilicet hoc loco grauissima sit pars phlegmones,in proxima supra pontorum intestinorum extrudit .Excretricis itaque facultatis momento per continuum intestinum sursum verso, excrementa usque ad os ascendunt. In summa,intestina coacta contra naturam mouentur,& ad loca superiora materiam noxiam extrudui.Caeterum ubi secundum naturam se habet contracti x imtestinorum facultas,clysteres non nisi ad tenue ascendunt intestinum. No autem temere hic a Galeno dicitur: saties autem fuerit ut existimemus ventriculum in huiusmodi affectibus non trahere sed suscipere duntaxat id quod a comprimentibus inte-αψεγε, nutriΘ stinis sursum fertur:hoc enim adiectu est propter clysteres nutrientes. Hi enim a vente a ventriculo m ulo trahuntur,Se quidem naturaliter, sicut in magna inedia ex ultima corporis su 'R R ' perficie ad se etiam trahit alimentum. Ac ubi ad eum modum aliquida ventriculo trahitur,idipsum naturaliter ascendit,nec vomitione reiicitur,sed ventriculo nutrimentum praebet clysteres autem qui conira naturam,& violenter ad ventriculum usque ascendunt, ventriculus no trahit,sed potius suscipit, ideoq; susceptum hoc modo per vomitum reiicit Aliud igitur est tractione, A naturaliter sursum ferri, & aliud violen- Adit,Auinrita citra tractionem .: Vt autem clysteres interdum ascendunt sic etiam acris quis-terum interdum piam humori,qui ad sedem usque descendit, violenter, propter causas a Galeno lila ex *-- positas etentus,iterum ascedit,ir ventriculi moidicationem oloremque capitis e citat .Principiuvero motus asphinctere sumit,&per singula sursum intestina, donec ad ventriculum usq; perueniat,fertur Est aute hoc loco σφιγ πὰρ seu sphincter , musculus qui orbiculatim rectum intestinum, aut potius extremam eius partem, ambir. Graecis vero ita, Galeno libro. de usu par .cap.I'.&libr.6.de admini .anato. teste, eis quod recti intestini orificium, ne praeter voluntate intestina naturali suo contracti nis motu excrementa assidue egerant,stringat,quasi costrictor,in appellatus. Ad eum
344쪽
vero quem diximus modum, flatus quoque interdum violenter retentus, sursum rocurrit,ut nihil mirum sit clysteres,lt stercora in tam violentis intestinoro constricti nibus ad ventriculum praeter naturam ascendere.
Porro alii' ipseram motus ex genere eorum sunt quisecundum naturam seba. sentiverum si vel deficientes,vel deprauati fuerint,inter θ tomata numerari debent. Accipiendi vero suntproportioue adeo qui de ventriculo dicti punt. Ita
etiam motus ipsorumpriuatio,non minimum est ma.. Atque hanc ob causam si nonnunquam deos, quemadmodum etiam tumores praeter naturam, qui
interdum excrementa descendere omnino prohibent,vel non satu copiose.Sed dorsi etiam stercus in aliquo ante linorum an radia impactum Jerem quod in Dp rioribus est intestinis deorsum labi vetabit. Ac seruatur bis quoque omnium quam intentinisproueni tb toma tum proportio, ad ea quae de ventriculo dicta sunt,sive ab intemperie aliqua ue tumore brater naturam, siue ab iis quae in ipsis
continentur crementi eueniant Satius igitur est in horam sermone non diutius
morari,sed tempestiuum s ad alterum genus θ tomatum progredi.
d tria sunt in uniuersum intestinorum symptomata,ex motuum,qui illis secundum naturam insunt laesione colligit inquiens.Alii intestinorum motus, praeter eum scilicet qui sursum fit,ex genere eorum sunt qui secundum naturam se habent . Sunt si sis, o Puero illi qui deorsum fiunt ac propulsorii nominantur,lios enim solos libro. de usu . par. Galenus intestinis inesse scribit Qui si laeduntur,triplicia constituunt symptomata .Nam ipsorum motus omnimoda priuatio maximum est symptoma . Atque hanc quidem ob causam, abolitam nimirum intestinorum contractionem, nonnunquam hunc locum sic conuertit Non sinit superioris partis stercus ad inseriora descedere. Priorem autem Copus,qui ita vertit.Prohibet quo minus superiora excremeta deorsum labantur. Atque hactenus de primo symptomate,quod in propulsatorio intestinorum motu euenit,diximus. Alterum symptoma est aeficiens seu imbecillus propulsatorius motus.Tertium vero deprauatus motus.Per omnia enim hi motus, ventriculi motibus, de quibus capite primo dictum est,respondent Caeterum causet etiam horum symptomatum, proportione causis quae in ventriculo eueniunt,respondent, triplices enim sunt. Aut enim ab intemperie aliqua procreantur,aut tumore praeter nasura, vel excrementis quae inintestinis continentur multis,crassis,& lentis.
stur naturale quoddam opus alimenti ex verriculo in iecur eaeque iecore Distributinis lain uniuersum corpus dio ibutio. Dis monstratum est eamperfici,quo quia parte amasiaremi alimentum allicitu.Porro triplicia θaoque huiciationibm-
345쪽
premata accidunt Nam alia, imbecilliter, alias deprauate, nonunquam Ommmnon perficitur. Uaevm, quem Modum in prioribus triplicessunt, ne exclintemperies trahentium,aut instrumentales eorundem morbi, aut alimenti quod
distribuiturprauitia. intemperies quidem facultatem ipsam imbeciliam red
dunt: instrumentales vero morbi, uias angu bores effici ut Alimenti veroi r uita es crastities, m senior. De horum autem dignotione nunc non es dicendi
Quod tria sint distributionis alimenti ex ventriculo in iecur,atque ex hoc in uniuersum corpus symptqmata,&quae eorundem etiam caust sint hoc loco breuiter si Dist ibutio qua- henus exponit.Perficitur autem, vilib.3.de naturalibus faculta. demonstratum est, di-Op ῆςi Wr stributio, quum quaelibet partium peculiare sibi alimentum attrahit. Vt necesse sit, distributionem praecedere attractipni. Quomodo enim attraheret pars, si altera illi Abolita distrib* attraheret non suppeditaret Si itaque nihil omnino ex praedictis partibus distriuimbeeilla. buitur, primum excitatur symptoma bolitani miserum distributio.Si vero aliquid diu Depraua . stribuitur,atqui non satis copiose,altera symptoma fit quod imbecillam seu deficientem distributionem nominant. Si autem id quod distribuitur prauu ac vitiatum saerit, tertium eueniet symptoma,quod deprauata vocant distributionem.C terum cau-Cautant dicto sae praedicta symptomata excitantes,quemadmodu priorum,sunt tres.Prima est intem uin symῖτο peries,quae facultatem imbρcillam reddit,ut vel omnino nihil, vel imbecilliter distri-φ' buat. Altera, est instrumentalis aliquis morbus, tumor nimirtim praeter naturam, vel obstructio,quorum utrunque vias per quas alimenta distribuuntur angustiores re dit,adeoque distributionem impedit. Tertia est prauitas alimenti,nimirum crassities aut lenior. Nam si crassum aut vi dum fuerit: quod distribuitur alimentum, angustiores pertransire vias nequit, aut in illis tenaciter haeret.Sed de dignotione horum crassorum se lentorum humorum nunc non est Gendi tempus.Discernendi enim malorum humorum notas alibi tractauit Galenus, lithro scilicet ε.de tuen. pi cap.3. ubi illas ex professo tradit
sinereses, iami secretionem excrementorum veniendam. Sunt vero etiam in axis sympto- hac triplices causὰ. Una quidem,particularum quae excremeta ex imbecivitag.Secunda, vetarum angustia.Tmi excremerita
t in inprauitas.Imbecillitatis igitur causi intemperies est. Viarum
vero angustiae obstriatio,vel aliquis infrumentorum tumor Uerum tumoru ca
se est humoram xi in ipsum tu rumentam corpus procumbens. Duractimis
aut,aut crassi tres humorsae,aut lentor,alli germina. Excremetorum veropraxitG, τ liis Venarum est multaturi, σπUitus, er lenior.Quum aut trioni in venarum c διο
ne excrementa,vnu quidem amarae bilis, alterum atrae bilis , tertium flersum: amarae biis vesica quae te risubest expurga melancholicum benIerosam renes Parum itaque commρdesingula horum expurgabuntur,uel ob imbecillitate ο- priorum instrumentorum et viis quomodolibetis ulmoribusfactu.Quum vero hae duplices sint, aliae quidem per quia trabitur excrementum k cr alia per fra excernitur,in utrisque angustia secretionem laedet. Aliquando aute horum nώ- Ium est laesam,sed excrementi multitudo,vba immodicasuerit, ut tota ex Fguini
346쪽
mnpost, una cum sanguine per uniuersum corpus defertar. sius vero immodem rationis duplex est causa,nempe alteratrix facultas male assecta,m ciborilar Euax c quod laeditor faculta particularum intemperies in causa est, veluti saepe dictum est. borum aureprauita infingulis excrementis espropria. Qitineaiij natura mam melancholici,alis magis aquo iij substantia bilissiunt, vel ti in libris quos de ipsis edidimus definitum estia vinetiam alteratricis facultatis
intemperies quae ad calidius degenerat,interdum bilistim, interdum melancholiacum escit excrementum . iusmodi vero utrunque horum' n aliis libris monstratum est. Adstedius autem declinanquelpituit a vel aquosius parit e
Quadi sint secreticis facultatis, symptomatum,quae tria esse dicit, causae, hoc loco Gaia Imus exponit Distat verθ secretrix facultas ab expultrice,tanquam id quod praecedit, sectestiae factu ab eo quod sequitur.Secretio enim praecedit expulsionem,atque aded secretrix facul missimi ab ratas expultrici famulatur. Hinc est quod Graeci diuersas has facultates, diuersis nominibus appellauerint Secretricem nanque illi istuti ξιξυ lui,expultricem vero απιριικ δέκαρ SHis nominauerunt.Secretrix igitur facultas non est nisi ea, quae excremeta ab alimento separat, A secernit.Proinde Copus minus recte διακρισιν excrementoru ta qua expulsionem conuertit. Θd vero ad causas symptomatum qu in secretrice actione eueniunt,attine sciendum has esse triplices. Vna est parricularum quae excrementa C,istas,incita expurgant imbecillitas.Si enim secretrix facultas particularum adeo fuerit imbecilla, matum sectetimur excrementa a bonis it utilibus secernere nequeat,symptoma accidit, quod abolita secretionem nominat.Huius autem imbecillitatis causa est intemperies, quae facultate deiicit. cunda causa, est viarum angustia,quae propter obstructione aut tumorem aliquem praeter naturam fit,utrunque enim horum vias instrumentorum angustiores secit.Tumorum vero causa,est fluxio in corpora instrumentorum irruens. Quae aute
347쪽
est ciborum prauitas, quae in singulis excrementis propria existit.Nam cibi ex quibus melancholicum generatur excrementum,natura magis sunt melancholici, ut illi ex quibus serosum agis aquosi, ex quibus biliosumsubstantia magis biliosi, atque adeo praui.In singulis itaque excrementis propria est ciborum prauitas,ε qua Aerunt procreata.De ciborum autem prauitate copiose in libris de alimentorum facultate, &libello de boni si mali succi cibis Galenus disseruit,quos hoc loco innuit,dum ait,veluti in libris quos de iis edidimus definitum est.Caeterum excrementa non tantum ex prauis cibis,sed etia propter alteratricis facultatis intemperiem nascuntur.Calidior enim huius intemperies,interdum biliosium,interdum melancholicum parit excremetum. manifestum est. Non videtur 2 hinn=eries autem esse verisimile t calida intemperies Egidum procreet excrementum,quale est stigida procreetanelancholicum,quo pacto enim id quod calidum est seigidum pareretpSciedum id, R ---calidam intemperiem primum biliosum efficere excrementum,dein ubi illast v hementior,biliosum excrementum ab ea supra modum calefit,& quasi aduritur atque assaiux, inque melancholicum adeoque frigidum transit. Neque id sane mirum est,
quum hac ratione,ut sect.3 .apho. comm. 22. Galenus etiam attestatur , flava quoque bilis supra modum assata in atram mutetur Cuiusmodi autem sit biliosum, &melancholicum excrementum n libro primo de tuen.sani .cap.ri.& lib.2.de natura Lacul. D libro.s .de usu par.est traditum. Frsgidior autem alteratricis facultatis intemperies,vel pituitosius,vel aquosius efficit excrementum, ut e sequentibus claritis patebit.
si holi, haere Porrosin is ex ments propria H toma ecies comitatur. Flauum bilem, i per uniuers m habitum redundat, icteras. Si vero in una dun-ς Gomitatuta 'taxatparte, er sipelata, herpetes. iram vero n tota quidem corpors mo- li,elephantiarin una aute aliqua parte, cancer. Pituito se excremento,in toto quiadem corpore,aqua inter cutem leucophlegmatia vocata succedit:in una vero se gela. ticula,Cdema. Sic autem appellant tumorem doloris expertem,s laxam.Sersa vero excrementa si redundant,aqua inter cutem astates nominata sequitur.Printerea postulae,in in animantis partibus,in quas superuacua incubuerant. At heita quidem accidit,ubi singula excremetamoena redundauerint.Ubi vero inter petis cumsanguine miscentur,complures tum tomatam, tum morborust
cres confiimuntur,de quibus non est offus Rc produceresermon sed adproposi
tam redeundum. s Dd singulis excreta
calenus ostendit.Flauae nanque bilis excrementum, si in uniuersa corporis mole redundat icterus regiusve morbus sequitur, in quo sanε totum corpus bilioso inficitur colore. Si vero in una duntaxat parte redundat praedictum excremetum, erysipelas aut herpes sequitur.Herpes,ubi syncerum fuerit, Erysipelas autem, ubi flavae bilis excremento,calidior sanguis commixtus fuerit.Nigrae vero bilis excremetu si in uniuuer redundat corpore,elephantia sequitur.Sid una duntaxat aliqua parte,cancer.pibria. tuitosum autem excremetum in toto corpore, aqua inter cute Graecis λωκοφλήγμίω vocata,comitatur.Sic autem illi dixerunt,mddin ea uniuersa corporis caro instarj-tuitae flaccidio mollior,& candidior appareat. Si vero in una duntaxat aliqua parte redundat,oedema comitatur. Quid autemst cedema Galenus in cotextu monstra nos alibi copiose indicauimus Seroso vero excremento redundanti in corpore, Fainter cutem Astites vocata,de qua alibi abundὰ diximus, succedit. Si aute superuacua an partes aliquas animantis procumbant,in iis pustulas quas Graeci φλυκτοίας appellant.
348쪽
tan excitant. Sunt vero ἔγλυκῶνα &φri Τιδες pustulae veluti bullae, similesiis quae incorporea feruida aqua erumpunt Sic dict ius f pλύ ,hoc est,abullitione, M se hore.Talia quidem symptomata accidunt, ubi excrementa quae redundant syncera fuerint. Vbi autem haec inter se, aut cum sanguine miscentur varias tum morborum, tum symptomatum species constituunt. ae quum facilla ex simplicibus cognoscuntur,non est cur hic longius de iis disseramus. CAPUT V.
Amralium actionum prima, prepemodiim omnium maximὸ n ce Jaria est nutritio,quae alteratricis Etionis quaedamstreres mi Briti Est enim concoctis quae in ventriculos alteratio.hidem ea quam venis, quae in qualibet parte. Posse quam quarta est alterami Asitastico.
quam asi ilatronem vocant,diuersum a nutritionesortita nomen, FWasa idem. , Frustratur autem nutritio vel omnino non fiat.'H debilite vel depraua iiapob nutritoriam facultare,cuius alter atriae genus est, materiae defectu autpri
uitatem. Ob des tum quide in atrophiis,quae π a nfectis, quae Oriuatione
nominantur.Ob prauitate vero, in elephantia cir leuis,m id genus aliis. cc dit enim ubi alimetu carnibus agglutinatur, Dituit orsanguis est,carne quos magupituitosam eoa Neque enim idem est carne esse: σpituitosam carne esse: Acuti nes idem est carnem scoe melancholica carnem e sines bercte biliosam esse, temperatamque,s' intemperatam, inprimis nominatis qualitatibus bu- missiorem, sicciorem, e r calidiorem, fidiorem. Famius autem sermoni . credes, si animadium carnes, tum sanguinepraeditorum, tum exanguium confide raueris, ad haec reptilium, quae vere gigni consticiuntur, eorum maxime, quὰ viridibus herbu similiasunt. Atqui serum caro herbis est similim aliorum autem alba, exangui veluti locustarum, pol podum, ac aliorum alia quindam : neque enim horum disserentias nominare licet, quod multitudine infinita
sint. Quum igitur,vi diximus ,p uso simul m vi coso sanguine caro multo
tempore nutritur, caro quidem adhuc mane mutatur tamen eaM disserentia,min alia eciem conuertitur, fitque media inter eam quae sanguinepraedita est, oe eam quae sanguine caret, carnem Ubi vero eiusmodi est reddita, accidit ea vine quidem deinceps assatum i Ermentum in rubram carnis 'eciem magis mutare tentet, quam pol podes locustae. Hac occasione quam celerrimὸ tota alba GTpituito a euadit, quum cir ipsa alimentum in raboremposthac trans mutare nonpsi id quod inmitpituitosum est. Quadem igiturprotinus ab initio locusta, τ omnia propemodum testacea habent, talem ex transmutatione obtinent qai leum corripi mr. Ita enim carnis vitiam nominant, a colore illi nomen et Onentes. lna vero oe tumidae carni ab elephante nomen fecerunt. Fit vero eodem quo leuce modo,melancholico alimento longo tempore ad Ornem θ' confluente. Iphorum autem generatis cum praedictis vitiis eiusdem est generis: Absis. δει iis tame tota caro no laborat, sed in cutisses cie velutisquamae quaeda a brinfiguntur Albi quide expituitose, nitri uero ex mela olico humore exori muri
Nutritiois,quae alteratricis acti Gis quarta species existitist tomata, eorundeq; cau-
349쪽
NRuix vidi sis initio huius capitis Galenus explicat. Nutritio autem varie a Galeno describitur. Quippe lib. i.de naturalibus facultatibus nutritionem,quq insolidis partibus fit,appositionem sine ampliatione esse scribit Libro autem tertio de tempera cap.2. nutritio
nem,persectam esse assimilationem tradit. Neque inter se iam dicta loca pugnant, sed
Nuti illo, vinu- ut nutrimentum trifariam dicitur,quemadmodum ex Hippocrate Galenus libro. 3. deuimetum, trifa- tempera. A lib., de naturalibus facul .demonstrauit, ita etiam nutritio, ut non sit miruΠ- εοσ2λ etiam a Galeno varie esse definitam. In libro enim .1. de naturalibus facul no v
ram nutritionem,sed eam potius quae veluti nutritio est, & in qua alimentum nondunutrit,sed tantum agglutinatur, & apponitur, describit.In libro autem de temperamentis veram nutritionem, in qua id quod parti quae nutriri debet appositum est di agglutinatum ,simile essicitur ,definit: ideo rem stim e persectam assimilationem vocat, Tum enim demum verὸ alimentum nutrire dieitur, quum parti quam nutriet, simile Assimilatio no- factum suerit. Quanqua igitur assimilatio nominea nutritione differ diuersum enim histi; αὀΣ i. c nutritione nomen est asti milatio,opus tamen diuersum non est,quia nutritio etiam nutrimentum assimilat Nihil enim nutrit nisi prius assimilatu fuerit .Postquam enim humor is qui omnem animalis partem nutriturus est,a vasis excidit,in totam eam primum dispe gitur, mox adiungitur,dein agglutinatu demum assimilatur, ut in libr.I. xAT 1 naturali. facul. copiosius Galenus monstrat. Est autem nutritio naturalium actionum prima. prima,& prqpemodu maxime necessaria,quθd scilicet eius adminiculo animal conseruatur,id quod huius gratia tot alterationes,quae illam praecedunt, fiant. Libro iam
citato Galenus generationem Sc auctionem iungit,& haec tria prima naturae operum, Nui subhs, pyri capita esse ait. Caeterum huius actionis tria sunt Φmpromata. Vnum, quadoptomata uia. nutritici omnino no fit,&vocaturabolita nutritio,vel nutritionis priuatio. Alterum
quando debiliter sit,9 appellatur debilis,imbecilla,vel deficiens nutritio .Tertium, iAbolita. fit deprauat 48c dicitur deprauata nutritio .Omnino non fit,propter facultatis nutri-Din toriae seu altricis imbecillitatem,quam intemperies aliqua concitauit. Debiliter fit in atrophia tam illa quae a defectu,quam quq a priuatione ita nominatur .Hoc est, in illa quae propter exiguum excitatur alimentum, quam quae propter alimenti omnimoda fit priuationem. Graec8 est, si τε ἐMι s,Ust G ςόὲι ὼς ονομα αt.Debiliter enim seu
deficienter vocatur atropsia,quae a defectu ac diminuto fit alimento.Desectus autem in atrophia no ad cibum qui ingeritur, sed ad materia in membro nutritioni parata, hoc loco referendus erit. Privativa vero,quae ab alimenti omnimoda, ut dictum est, Deprauata. priuatione eueuit.Deprauatefit,quando materia,hoc est, alimentum, est prauum,ut in leucis, Ze elephantia,& id genus aliis symptomatis.In vitiligine enim iba, quam Graeci λωκη. λδ κην dicunt, quod in ea color cutis ad albidius mutetur,adhaerentia quidem nutrimεti fit,non tamen assimilatio,quod scilicet alimentum ipsum si prauum deoq; pituitosum.In elephantia, quae non est nisi Arabum lepra talibi demonstrauimus, propter melancholicum et prauum alimentum color cutis ad nigrius vergit. Pituitosior enim sanguis, carnem etiam magis pituitosa reddit, quemadmodum melancholicus, ta Caro simpliciter. nem creat melancholicam . are non est idem carnem esse,& pituitosiam, aut bili sim, aut melancholicam esse. Quae enim simpliciter caro dicitur, temperata est, Mex bono procreatur sanguine. Quae vero cum adiectione pituitosa, biliosa, Si melan-λη ς ῖς δ cholica nominatur, intemperata, hoc est, in primis vocatis qualitatibus frigidior, calidior, humidior, oc siccior existit. Quod autem alimentum ipsum carnis immutet temperamentum ac colorem, hoc est, carnem sibi similem reddat, animalium tum sanguine praeditorum, tum exanguium, itemque reptilium quae verno mari me tempore gigni videntur, carnes euidenter demonstrant. Nam sanguine pridi torum animantium caro,rubicunda est. Exanguium autem, veluti locustarum Si poly- Lotasta. podum, quod pituitoso viantur alimento, alba, Si exanguis. Est autem locusta piscis Ecrustaceorum, quae Gr cis μιλοικόςραι dicuntur,genere, qui Galeno, V Aristoteli
350쪽
nominatur.Sic dictus vero Iatinis est a similitudine Iocustae terrestris, quod scilicet cornua ante oculos bina,longa,&aspera habeat.De hoc pisce Aristoteles mutita tradit lib. .historiaeanimalium cap et .Et post hunc Plinius lib.s.cap.3ci Paulus donique Iouius in cap. o.libelli de Romanis piscibus inscripti. Ex mollium contra genere polypus est,sica multis brachiis,quibus obuia quaeque comprehendit ligat, atque flagellat dictus.Locustam piscem expauescit adeo,ut coniectus in retia ubi ille fuerit, interdum statim exanimetur.De quo Aristoteles loco iam citato,cap.r. Et Plinius ubi supra.Paulus Iouius,cap.39.plura.Caeterum reptilium caro viridis est, adeoque herbarum,unde aluntur,imitatur colorem Nihil igitur mirum est in leucis ad albidius,co tra in elephantia ad nigrius carnis colorem transmutari, ut copiose, de perspicuὰ in contextu Galenus monstrat.In fine Galenus alterius vitiliginis generis, quod G po Graecis vocatur, mentionem iaci ac qua ratione cum praedictis duobus vitiis conum inlat,quaque ab illis diste docet.Conuenit quidem,quia perinde ac illa, vitioso ge- hneratur alimento. Distat,quod in alpEo tota caro non laboret sicuti in elephantia Seleucis: sed in cutis tanmm superficie,veluti quaedam squama, alphus,infigitur. Estque Alphos duplex. is duplex,unus quidem albus,qui ex pituit olo humore oritur,adeoque colore leuci similis est.Alter niger,ex melancholico humore procreatur,x colore elephatic respondet.Sed de hoc genere vitiliginum alibi etiam plura diximus. Quanta vero sit alimenti vis, Cr vehementer carnem alteret, Aristi- Monam alia
teli quoque dicitum est, ybi meminit locorum in quibus pecora tum in colore, tum in aliis asserentiis quae sensiui obnoxia sunt,tramutatur. Hero ea qua aluntur ab alimento alterari negant,quod victi,non vincentis alimentum sit nomen, ij neque de ea quae in animalibuo multo, miniis de ea quae in Hirpibus latransmutatione quicquam sanum dicerepossunt: sed de rebus,qua omnibus maniferi et apparent omnino dubitant.Siquidem qua de Persica Hirpe, ex Perside in Ae Dpm translataproduntur,nemo ignorat. Laetatis enim erat in Perside, translata 'vero in . eg tu exitiosam naturam mutauit.Quemadmodum,ut opinor, mquod de vitibus apud nos nati siloca mutant,diuersum reddunt vinum.De reli
quis autem stirpibus,qui de agricultura scripserunt,ostenderunt, quemadmodu
qui rem herbariampseris tradiderunt,de herbis. an 'ortata enim ex aliis in alia loca seepe minori quam duoru adiorum interuallo, bis modis alteratur. Oportuit igitur eos qui adimentum esse nomen victi,aeterati, mutati dicunt,
non id modo scisse ac dixisse, sed etiam de leuces generatione disserere tentasse. ne huius vitii vel caro quae nutritur,vel alimentiprauita3 causa est. qui si non alimentum ita enim ipsi'Olunt necesse est carnem dicant. d sturpse
ntur haec,quod alimentu in uniuersis bi non asiimulat Ita lotur natura huiuviti co fet. At muli opinor eliinfuerit, alimento causam imputare.
Quod magna sit alimentorum vis in carnium mutatione, Aristotelis testimonio, Se stirpium exemplis coprobat. Siquide Aristoteles lib.8.de historia animali cap.28.-mutatione. de sequenti pro pabuli in diuersis locis varietat pecoratum in colore,tum aliis differentiis transmutari scribit. Ad quem sane locum lectorem ablegamus,qusi vix sine fi-stidio singula in comemoraresceat. Porro qui ea quae nutriuntur ab alimento ait rari posse negant, hoc utuntur argumento. Alimentum est nomen victi, n5 vincentis, igitur carnes animal tu non mutat Siquide,ut liba.denatu laces.testatur Galenus, ali-