장음표시 사용
371쪽
' quidem Allicidium urina vocatur,quae ob imbecillitat . vesicae, es urina acrimoniam incidit.Secunda,ventris fluxionibus baud absimilis est, de qua melius 6
hoc loco copiosius dicam .Fit autem quaedam veluti refusio inprincipia, ω Hii quatio iue res olutis,sive quomodocunque quis nomingre velit interim tangs ta poris,interim eorum duntaxat qui in venis continentur humorum. Quod autem ex ea colliquationeproxenit modo in ventrem conmi modo ad urinae loca, dias
ad sudorespellitur. Venarum itaq; humoribus inberosam saniem resolutis, renes
qui huiusimodi excrementum trahere solant,praesertim ubi integra valetudine tausan berum quidem a venis expurgant,' Defluxionem vocarean mi
tunt.Quum vero renes trahere non valent, tum vena eiusmodi seram, et in vem trem demittunt, et uniuerso corpori ipsum tradente repentinas hydropicia con
dit tutiones inducunt Si vero id quod eliquatum 6 cr in fuerit,s quale renes
trabere nequeunt,ut uniuersum in ventrem confluat necesse est. Carnost autem
genere ita colliquato,tum venter fluxionem suscipi si crasus fuerit quod eliquo tum est: tum seudores multis ccedent, in vapores resoluatur . . tque haec quia
, de colliquatione tu carnu, tum anguinis adpraesens satis.Reliquom in I
plomatum,aba quidem vesicae, vel renum assectW quosdam indicant, de qui ια aphorasimis Hippocrates seri t. lia vero quisses cruditatis, vel coctum sanguAperuenerit declarant.Scriptum autem de iis est repraesagiis.
Tertii symptomatum generis,hoc est,deprauatae excretionis utinae causas ,pro diu uersiuate specierum recenset.Inter has prima est quae Graecis ςραγγουρὶ attinis stillicudium urinae dicitur,quid scilicet in ea,vrina guttatim emittatur.H c duabus decis sis accidit,nempe ob vesicae rinam longo tempore retinere haud potentis,imbecillitatem:vel urinae acrimoniam,quae assidue expultricem vesicae secultatem ad excretionem urinae stimulat,nec tamen propter dolorem, ut in ceruicis vesicae exulceratione accidit,qui urinae emissionem comitatur,uniuersam eiusdem copiam expellere audet. Nam facultas tum quasi perterrita,a suo munere cessat,& quasi resilit. Qua quidem de specie Galenus plura lib.6.de labora locis.cap. . disserit.Secunda species ventris fi xionibus assimilis est, quam Galenus hic variis appellat nominibus, tribus scilicet. Vocat enim αναταχέασιν,hoc est, resolutionem in elementa,& principia. Ite Mollia, id est, colliquationem, ὀζ αναλυσιν, hoc est,compositi in partes,& sua elementa resol tionem Est autem h c duplex, totius videlicet corporis,aut humorum eorum duntaxat qui in venis continentur. Qum vero ex praedicta colliquatione prouenit, aliuquando in ventrem, nonnunquam ad loca urinae,interdum etiam ad cutem pellitur. Si humores qui in venis habentur,propter alteratricis facultatis imbecillitate ins rosam laniem resoluuntur,tum renes ipsi, praesertim ubi bene valen ac suo funguntur munere,serum hoc a veni S attrahunt S expurgant,fluxionemque assidu8 vesic traia mittunt,ac malum hoc creant,quod diabeten nominant De quo in praecedentibus libris abunde dictum est. um vero renes serosam hanc saniem trahere non possunt, tum venae illam in ventrem demittunt, Sc hydropis species generatur quae ascites nominatur:aut uniuerso corpori tradunt,& anasarcam appellatam essiciunt.In ventrem autem tum fluit,quum id quod eliquatum est crassius fuerit,& propter suam crassidem a renibus trahi nequit. Caeterum carnoso genere eliquato, veter etiam fluxionem recipit, ubi quod eliquatum est crassius fuerit. Ubi vero in vapores resoluta fuerisimul i
372쪽
sudores succedent. Atque hactenus de eliquatione.Porro reliquorum symptomatum urina alia quidem vesicae,alia renum affectus indicant,quemadmodum idipsum luculenter in aphorismis,sectionis scilicet quartae aphorismo.τs. D sequentibus aliquot demonstrauit.Alia symptomata quousque cruditatis, aut concoctionis sanguis peruenerit declarant.De quibus copiose lib.2 . prognost. apho. et s. ac sequentibus aliquot Hippocrates scripsit.Quum itaque reliquorum sympromatum affectus exquisite locis iam notatis prodiderit Hippocrates,non est cur de iis hic prolixius agamus.
Nunci tur adsudores transeundi tempus est, de quibus tantum saltem di Elam est, quod resoluto interdum corpora babituproueniam ocatur ue hoc ma tum Syncope.Huic autem contrarius flatus est, qui in iudicatoriis sudoribus a cidit,qui utique robustam naturam indicant, non resolutam. Huiusemodi enim 'sudores corpus expurgant.His ver miles sunt, quos mediocres exercitationes,m baenea, HBuus ealor euocant.Per immodacas autem exercitationes,etiam utilis nonnitit hamoris effluit. Odorem vero ct colorem excremento quod να- cuatur similem obtinent.Multi aut sudores excernuntur,aut ob corporis rar tale astpropter excremento rum abundantiam, vel propter eius quod vacuatur tenuitatem contrariis vero causis detineri selent, ubi scilicet id quods peruacuum est,paucum,uel viscidum, vel crassumsuerit, vel meatus Inpentur. Id autem illis acciditpropter obstructionem, aut praeclusionem . . c ob ruuntur quidem a crassue ac visit si humoribus .Praecluduntur autem ob copiosam nutritionem,aut r geratione aut molliri .Fit autem sudoris, ut etiam reliquom i excrementorum,tum suppressa tum exciretio,ob facultatis qua in carne est imbe- cissitatem. Q ne tum vesca, tum venter nonnunquam contenta in ipsis excre
mentam tolerant,eoque expellere cunctantur. Nonnunquam vero contra, ne
breuissimosininent tempore ita grauantur, c confestim ciuiunt.
Postremo huius capitis Ioeo,propterea quod illius paulo antri ubi de colliquatione actum est,mentio facta sit,ad aliud immodicae excretionis genus progreditur Galenus,nempe sudorem, atque breuiter quae sint multi&pauci sudoris causae exponit. su Fit autem interdum sudor propterea quod habitus totius corporis resoluitur', vocaturque malum id in quo is sudor promanat Syncope,quae non est nisi praeceps, Galeno libro.IE .therap.method.cap. . teste virium lapsus. Nihil autem mirum, ed quod ex corporis habitu eliquatum est,per immodicos sudores vacuato, labi repente vires, ac sequi syncopen. Huic autem sudori contrarius plane est is, qui in iudiciis fit. Nam ut prior non accidit nisi virtute resoluta taposterior non nisi robusta virtute euenixe solet,totumque corpus expurgat.Hinc fit ut noxio humore expulso, morbus desinasi&aeger leuetur. Vt recte ab Hippocrate dictum sit. Sudor optimus est omnibus et Provacutis morbis,si in diebus oriatur iudicatoriis, febrimque finiat. Bonus etiam est, si is ex toto corpore prodeat, sectatque ut aeger morbum facilius sustineat. C terum non Dexpellitur nisi id quod concoctum & secretum est. Concoquere autem A secernere, forasque noxia omnia extruderetrobustae M validae est virtutis opus, ideoque sudores iudicatori, noxia vacuantes non fiunt nisi a validalacultate. Iudicatoriis sudoribus similes plane sunt,qui per mediocrα exercitationes,balnea, Maestiua calore eliciuntur.
373쪽
Quippe haec tria cutis meatus reseran humores attenuant,calefaciuntque, 9 subinde vacuant Non autem temere dixit Galenus mediocres exercitationes, per immodicas enim non tantum ea quae sunt noxii, sed etiam qui utiles sunt corpori humores, eia fluunt.Sudores quoque odorem& colorem excremento quod vacuatur similem habent, quemadmodum in iis qui ictero laborant liquido cospicitur. Sudor enim qui ex
illorum promanat corpore,colore flavus est,it odorem etiam flauae bilis,acrem nimiuMulti sudoris rum it amarum, pr se fert. Porro multi sudoris tres sunt cauta Prima corporis raritas, Vς ς'μ- quae copiosi sudoris excretioni aptissima existit. E multis enim ac patentibus cutis meatibus, copiosus etiam sudor emanare potest. Altera causa est, excrementorum - ' abundantia.Siquidem multae excrementa, multos etiam,qui eadem vacuant, sudores, . efficisit.Tertia, eius quod vacuatur tenuitas am promptius id quod tenue est, quam Desentissidori, id quod crassum vacuatur. Detinentur autem sudores a totidem causis, atque quae Musae. praedictis contrariae sunt . prima enim detenti sudoris causa est corporis densitas,seu meatuum cutis stipatio. Quopacto nanque ex constipatis meatibus promanare sudor posseti Altera causa est excrementorum paucitas.Tertia,eius quod vacuatur lentor ac crassities.Porro meatus stipantur duabus de causis,nempe propter obstructionem, di praeclusionem,ut supra etiam monstratum est Obstructio autem a crassis Se viscidisse Preclusio quibus humoribus.Praeclusio vero tres ob causas fit. Primo propter copiosam nutritionem: dς caiam siti conuertenda vox RIIo ploui ,qua hoc loco usus est Galenus. Quod ut monero caeteri fecerunt interpretes,qui legentes falsΘ Πο φια , inediam conuerterunt. Quippe GJογα,hoc est,copiosa partis nutritio,essicit ut margines orificiorum coeant, propterea quod ob hanc ipsam ampliores,crassiores ac desiores fiant. Contra vero Gρψια Si inedia margines orificiorum ab inuicem diducit,ac logius separat, eo quod illas alimentum iubtrahendo, extenuet. Legendum autem esse Αἰγοφι pr ter ratione iam' productam antiquus etiam interpres confirmat, qui hoc loco spissitudinem conue tit Non creat autem αξ , plic spissitudinem,sed potiti tenuitatem Praeclusio altero modo fit a refrigerationς, cuius planὰ opus est ut contrahat , adeoque praecludat. Tertia praeclusionis causa est mollities. Nam quae mollia sunt citius quam dura coeunt, ae inuicem connivet. Caeterum praeter causas tres supra expositas detinetur etiam sudor propter facultatis excretricis in carne imbecillitatem,ut certe propter retentricis imbecillitatem excernitur.Sic accidit etiam ut tum vesica urinam, tum venter stercora nonnunquam propter expultricis imbecillitatem diu tolerent, ea ue excernere morentur.Nonnunqua contra propter eiusdem facultatis robur Ilane breuissimo tempore sustinent, sed ab eis grauata,non cessan sed confestim illa eiiciunt, te expellunt.
C A P V T X. Aeterum sermonem hunc qui est omnibus paviculis communis, aifinem que vide v uersis issera eruaui. Etenim perplexum rit-
detur, ut corpore aliquo sese, non ex 'uo omnes eius facultates Mnaturale, tisul ud mr,sed alia magILaeta minus,altae nequaquam pιetates Linui laeda--quidem neminem latet, quo feri ηο possit ut ultim partis actio impediarur,
. nisi aliqua ex parte essentia ei s laedatur. Saepenumero vero qualibet particula agente,alias alia eius laeditur actio.Non enim simili molitisne opus est ad altera
trice atque adpracticas actiones.Siquidem alteratiost omni obtinuicem ς' propinqMantibas, neque opus est ut locum ex loco mutent, neque aliquid apprehendant, neque tenean neque fulciantur. At quae aliquid trabent, aut retiηγbunt,aut repellent,ut eorum actio cum loci mutatione fiat necesse est CO in
374쪽
In hoc capite Galenus causam cur corpore aliquo laeso non ex aequo omnes eius naturalesiacultates simul laedantur copiosissime exponit.Ad finem autem, hanc tractationem seruauit,eo quod hqc non ad unam pertineax partem,sed omnibus communis sit.Neque etiam temerε in hunc locum incidit, quod perplexum,dubium,St explicatu sane dissicile videatur,ut corpore aliquo I so,non ex ς quo omnes eius naturales secultates simul Iardantur,sed aliae magis liae minus,aliae vero omnino non . Caeterum illud nemo ignorat,quod fieri no possit ut ullius partis actio impediatur, nisi aliqua ex pa te essentia eius laedatur.Quae quidem Galeni verba, non de omni actione, sed de natu- luctissi exrali duntaxat intelligenda sunt.Nam naturales facultates omnibus corporibus insitas ς' οἴεζ implantatas esse constat. Quapropter si earundem amones laedutur,ut essentia etia 'facultatis laedatur, ac noxam aliquam accipiat,necesse est. Secti accidit in animalibus actionibus, utpote quae partibus non sunt insitae sed aliunde, nimirum a cerebro, ubi animae sedes est in has derivantu Proinde saepe impediuntur harum facultatu amones,etiamsi nulla in partium, quarum actiones sunt,essentia,noxa existat. Sic sane visio,quae crystallini humoris actio est,pterygio in adhaerente membrana excitato, impeditur,nulla prorsus in crystallini humoris essentia existente novi. se diximus c5firmant ea quaelib.r.de laboran locis, capite ultimo scribit Galenus, inquiens. Pluri- Μmum differuntnaturalia ab animalibus instrumentis. Siquidem naturalibus cognata Dactionis vis est,animalibus vero instrumetis,a principio,veluti lumen a Sole ipsa de- Μfluit. Quapropter accidit ut ipsis interdum haudquaquam laesis, nihilominus eorum Bactio pereat.Id quod naturalibus instrumentis accidere non solet:quoties enim hora Bactio laeditur, semper ipsa prius laborant. Haec ille.Et haec verba de actionibus tam 'ν tum naturalibus esse accipienda,hinc etiam fit manifestumcludd Galenus, in hoc libro tertio, quemadmodum initio primi capitis est monstratum, de iis solum symptomatis,quae in naturalibus tum lacultatibus,tum actionibus fiunt, agat. Necesse igitur est ut iuxta hoc praescriptum,singula quae in hoc capite dicuntur, ad easdem tum fa-- .cultates,tum actiones referamus . Quod si itaque ad eum modum praesentem Galeni Iocum,quemadmodum decet,accipias,non est cur ad laesionem quae fit per proprietatem,tr quae fit pet consensum,quod valleriola secit, nfugias.Porrd 'penumero fit, ut quaelibet particula agente,alias alia eius naturalis actio laedatur. Non enim simili molitione Mapparatu opus estia alteratrices,atque practicas actiones Pro cuius qui- de loci dissicilis admodum plenioreintelligentia, necesse est ut quid alteratrices, e practicas actiones vocet Galenus,disertῆ explicemus. Animaduertendum itaque du-:ω Rutplices esse in animantibus actiones,Vnam quidem,quae Graecis φυσικὴ, latinis natura- 2clis,&alteram quae Graecis ψυχικὴ, latinis vero animalis dicitur, quemadmodum alibi Naturales. etiam ostendimus. Apellantur autem iam dictae actiones aliis etiam hinc inde a Galeno nominibus Nam quas libro primo de tuenda sanitate,capite quinquagesimoprimo,multisque aliis locis vocat naturales, eas libro sexto iam citati operis, capite secundo, orabuzIκας,hoc est,corporales etiam nominat, nonalio sane nomine, quam Corporales.
quod corpori sintinsitae, atque adeo naturales. Qictare eaedem sunt naturales M co porales,quod hinc etia fit manifestum Quippequemadmoda loco iam indicato operis de tuenda sanitat actiones corporales puefos, praecipuas obtinere Galenus scribit: ita libro primo eiusdem operis,capite quinto,naturales in iisdem robustiores esse est. E numero autem naturalium iacultatum sunt etiam quae hic peculiari nomine Galeno o οια uti, id est, alteratrices dicuntur, concoctio ic assimilatio alimenti. Nam uti astura. vi capite primo huius libri dictum est, concoctio alteratio in qualitate est, quae fit ventriculo sibi cibum assimilante. Quinetiam metipse Galenus: in praesenti capite , altinationem pro concoctione Sc assimilatione alimenti interpretat s. Hς
quidem actiones sine motu locali fiunt, quemadmodum paulo pdst fusius dice-
375쪽
vi. min.Caeterum n gQuin actiones,Galeno sunt omnes quae cum loci mutatione sunt. practicae fiunt actiones,quae Graecis alio nomine καθ' ορψω nobis voluntariae voliminis. nominatur.Quod hinc palam fit.Siquidem quemadmodum liba.de tuenda sani cap. s voluntarias actiones in pueris esse imbecilliores scribi ita libro.a.de tempera.cap.y. practicas in iisdem imbecilliores esse tradit.Et ibidem inter practicas actiones ingres.sum,cursum,& id genus alias voluntarias,&motrices actiones recenset.Vt inde omnibus perspicuumst practicas etiam dici,quae alio nomine vocantur voluntari . Pra- Naturalisi actis cticae etiam sunt enumero naturalium,quotquot cum motu locali fiunt,ut sunt attractio etentio,distributio,&expulsio.Nam quod aliquid trahit ut retinet, aut distribuit,aut repellit,necesse est ut suam actionem cum loci mutatione perficiat. Proinde naturales hi motus,qui fibrarum adminiculo fiunt, e voluntarii, quoru muscidi sunt instrumenta,consortium,societatemve,aut comunionem quanὸam inter se obtinent, quod scilicet utrique cum loci mutatione fiant,ut etiam cap.2 libri secundi de symp. causis diximus His ita discussis, facile nunc intelligitur quod a Galeno dicitur. Nosimili molitione ac conatu opus esse ad alteratrices , atque ad practicas actioiles. Nam alteratrices actiones,hoc est,concoctio Massimilatio, fiunt omnibus sibi inuicemappropinquantibus, que opus est ut quae alterantur locum mutent quemadmodum sit in attractione alimenti, neque ut aliquid apprehendant,veluti in retentione.Concoctio enim fit ubi calor cibis. appropinquat,&coniungitur, sicuti assimilatib, ubi alimentum parti assigitur & assimilatur. Vt certi in iis duabus actionibus,perinde atque in aliis non opus su loci mutatione, atq; adeo non tanta etiam molitione ac conatu, quum id agit te in quod agitur sint sibi proxima,& iam penitus iniuncta. Id quod exsequentibus clarius apparebit.
estitie Σ', ini et ism neque ιluer trahere, neque retinere, neqhe excernerepotest. Nam in o- ό mnibus eiusmodi actionibus,ut iis quae agunt infit robur ac tensio oportet. . t v
iis magi Moneo is alterarepotest quae inter se iuncta punt,etiam quod humi Assimum s maxime si quos calidistimum fit. Nulla enim esseminum qualitatum ita celeriter quod appropinquat alterare videtur,atq; cabr. Unde palam est,quod corpus calidi fismum cx humidissimum quam celerrimὸ alterdit,us,escoquet simulpro is alimentu- G sibi Uimilab L Dd vero adeo durum est, ut nec dissicile fit alsectendam lamiter veras ulciatur do trahere vehementer, quicquid vo
lueri potest, oe violenter trudere, fortiter tenere.Neque enim quum tenditur,
labefactatur, ut ea quae sunt valde mollia, neque si vehementer teritur,nor gatur riculum est .m quae semel apprehenderit,ea tam ectens retinet: quam sic agere nequa 1gam possint ea, quae vel ob siccitatem vix flectuntur, vel ob h morem mollias Ilia enim nonfirmiter comprehendunt saec autem deueri complexu Ua,facile elatisinunt ea, quae comprehen erunt.
Hoe in loco Galenus quod corpus obeundis vel alteratricibus,vel practicis seu motricibus actionibus naturalibus magis sit idoneum monstrat.Siquidem corpus molle, Corpus mollead utpote humore nimio flaccidum,fluxile,& infirmum, ad practicas actiones, eo quoὸ ista lactivi retiner aut e cernere nequear,plane inabile existit. Robore enim di B-' mitate priditum esse oportet co u s quod has fianctiones edit quadoquidem vi qua dam Mimpetu,nec sine locali motu fiant. A nullo igitur,nisi solidum Se intentum sit, corpore perfici possunt .Quocirca quum molle corpus sit inualidum atque infirmum,
376쪽
ad practucas assiones plane sit ineptu necesse est. Ad alteratrices verd actiones quod uis, his
humidissimum est potissimum si calidissimum quoque laeni, aptissimum eritia um actione, quid enim non aherentur nisi quae sibi proxima sensi& inter se juncta,nec opus sit ad id aptis imum eiu liquo mota locali,& inter affectrices qualitates nulla sit quae celerius ea que proxima sunt alterais,atquecalpr spssit atym sane est,humidissimum Acalidissimum corpus
alterationem,hogest,c coctionem &alsimilationem,celeriter perficere.Quod verὁ adeo durena est,ut facile, 'ectatur, firmiter autem suffiiiciatur , idipsum ad praeficas, . actiones est,idpneunt,ut quod vehementer trahete, leviolenter protrudere, ac validΑ . I,
quicquid lubet tenere p5test . Nam quum tenditur non Ebefactatur sv id quod est
valde morte Mec quum vehementius tenditur periculum est ne frangatur eis qu8d- stectendum,ut dictum est,non sit dissicile. Praeterea ea quae semel apprehenderit, ea complectenti et illet, proptere1Mqdno omnino molle sit, sed adjuffulciedum aptu. Non autem temere dixit Galenus, quod durum adeo est, ut sacile flectatur: quippe alta a siecit nec induratum Nivia fricti possisiit a nequaqua agere potest . In summa, neque admsdum dura, neque valdemollia ad practicas actiones naturales sunt idonea. Qua enimmollia ad dum sensi ori quod propter suam mollitiem imbecollo complexu viantur,qupe c0mprehenderunt facile elabi sinunt.Quae contra ita dura sunt ut ob duritiem vix te difficiater flecti queant,non firmiter comprehendunt. Ad complexum nanque firmum ut aliquid prὀ tὸ flectatus,necesse est .Porro animaduertenda Lbbis, sis Lush,
hoc loco iuAldinoccidi conσn recte legi mωςεMεα ,pro Us έ active , com- codice emetatus. prehendunt ut cuiuis verborum Galeni sensum rapendenti patet.Hanc quoque lectio- nem e le*timam .vetus confirmat interpres, qui pra sentem locu ita couertit. Quia dura causa suae duritiei beheretine e nequeunt. o retinetinterpretatus est.
antea dictum est. In his enim con intit conco tio. Quod serosumidissimam molli umque corpusprompte in sese ricipiti u quod aereiarium est, admonitionepotin qu amprobatione indiget. Q madmodum quod durum oe siceum nihil
inse ingressi permitiat ,prii quam aliqua meparte uiuitatur, ac veluti exula retur . Siquidem quo acalis aec celerius θ agglutinentur, π coalescant
humidiora quis Vero duriora sunt,kia haudquaqu/ alia vix,nemo est qui ignorat. Ut enim as,ferram, strum. 9 lapides lentio transeamus, oe de ambo disseramus , manifest,m es id tu altero plambu nequaquam coalescere Ini rius excalefactu uniatur ac liquetur.
- Causamor calidaS humida corpora optime nutriantur,contra verὁ γ frigida ellua & hum & sicca sunt pessim h c lpco Galenus exponit. ida enim & humida ideo optime da corpora eurnutriuntur,quod celerrime alim entum alterent, calore, utpote qui est, caleno etiam 'ξ 'tecto. .apho.commen.K.authore,omnium actionum naturalium causa, alterationem perficient Si humiditate eius actioni obsequente.Alimentum quoque, quod partes horum non consistant eaediffluant,atque a se inuicem recedant,prompte in serecipiunt.Praeterea quum caloris copia celerrime ad se alimentum trahant,ttactu subinde M alteram,ac in se receptu agglutinant,atq; assimjlant Contra Egida id sicca, utpote Fluida contra. calore naturaliu actionu autho e destituta,nem altera neq; etia eo quod solida sint acc5sistant,nec difflua sed sibi cotinctas partes habea in se recipere δmmtu neq;
377쪽
glutinare, neque assimilare potant. Quod vero facilius ac celerius agglutinentur,& coalescant quae humida sunt, quam ea quae dura, metallorum, plumbi praesertim exemplo, quod caetera omnia Mollitie & humore superat, monstrat. Utcunqueenim reliquis metallis mollius ac humidius sit amen cum altero plumbo no coalescit,nisi prius caloris vi liquatum fuerit. umiditas igitur,calore potissima accedente, in causa est,ut alimentum citius ac facilius partibus agglutinetur&coalescat.'
Pheris aliis quibus calidω est o humidius corporis imperame tum,optima tam cocinio 6hram apposm,tum agglutinatio α namtῖ .Quippe concoctio er nutritio aeterationessunt Appo m vero id ninitur, piat alimentum raris Lyeu in sie recipit. Odhaesis autem, agglutinatio piadam,
unitio ejst alimenti. In iis omnibus non mediocre commodum ad aflimitatis praebet,corporis quod natritur humiditaM ut qua ei quod nutrit co flenti mitissit.Distributionis autem instrumenta in pueris , e non admodum vesida ad agendum sunt,tamen satis idoneasunt nihilque i s deest.Nam mediocrem iam duritiem ac robur venae eorum habent. REetrix autem saciatia iis imbecillior est, ideos e celeriter excernuntsiue ab altiquo grauentur ue alias infestentur. Sim , liter huic etiam excretrix facultra mediocriter imbecissa e .Quanquam n pueris modo. veramet iam reliquas omnibus retentrix faculta3 expultirice esse imbecillior videtur,etiamsi similiter habent,propter actisms imbecillitatem. I m enim tempore retemraxfacultas assivi qua tenendo ναβumperficiatripa trix vero breui tempore actione uam complet, utpote qua uno impetu id quod contristatpropessere, era abiicerepotest. Quemadmodum enim in externis rebus idem homo a proiiciendum astonas maxime fortis est,portare tamen ipsium to - ω dae nequinita internis quoque instrumentis acilius est ut id quod mole lum est, epropellant,quam multo tempore retineant. Igiturpueri, de quibus sermo est, alteratricem facultatem robumorem ii quam vigente seunt aetate, GT valentiore obtinent trahendi vero facultate iisdem imbecilliorem, non tamen adfluum usum deficientem. Reliquia'ero duas iuuenibus imbecilliores babh. terum expultri, cis imbecillita3,propter breuitatesu unmoni non deprehenditur Quippe crebrius m ,omunt eue' deiiciunt quam auuenes,non ob expultricis robur, sed ob retentricis imbecillitatem In vetriculi vero scomone, quaecunq; hamida e r malaskn perinde ac aetateflorentes concoquunt: quae autem dura, deterius co ciunt. Pueris enim magis ad vaporis naturam declinans calor est orentibus aetate β-cDr.Iam vero quibus humidius est corpus, humidioribus egent Himentis, quibas siccis siccioribus. Igitursi concoctio est aberatio in propriam ein quod nutritur qualitate pueris quide, qua humidiora mollioras sunt edulia mus congruunt:
forentibus vero aetate aridiora.Senes aute ad omne eme actiones, corpus male
assectum habent:quippe multosiccius est, quam eorum qui aetate orentselis , A
mbus frigidum.Neque igiturprobe concoquunt, ob calori muriam, neque nutriuntur,tum proptersiccitatem, tum alteratricis facultatis imbecibitatem. Iam distributio ipsis, veluti torpentibus obrigiditatem instrumentis, er tarda, σιmbecissa
378쪽
LIBER MI. 16 imbecitas. Expulsionespraeterea, quae quidem breuibus interuallis fiunt, facultatis imbecillitatem non arguanti quae vera longiori statio, male perficiuntAn
Quae hactenus de naturalibus facultatibus dicta sunt,nuc aetatum exemplo demostrat. In pueris enim,quod corporis temperamentum sortiti sint calidius &humidius, alteratrices lacultates, oncoctio nimirum 8t assimilatio,quae tum appositionem utri Uagglutinationemin se complectitur,qudd nihil nisi quod iam appositum it agglutinnatum est assimilari quaeat, optimae sunt. Nihil autem refert assimilationem dicas innutritionem,quod nutritioot supra capite quinto est demonstratu,noti sit nisi perfecta assimilatio. Concoctionem vero&nutritionem essesterationes, quae caloris ad miniculo fiunt,notius est quam ut demonstrari longius debeat. Caeterum appositio, quae Graecis dryόBεως dicitur , fit qua alimentum in roris aut vaporis speciem mutatu, & per partes disseminatum ab illis recipitur. Adhaeso autem,quam Graeci προσφυσιν ap Adhaesio. pellant,fit ubi alimentum appositum agglutinatur Munitur partibus.In iis omnibus, pueris nimirum te aliis calidis it humidis corporibus , non leueni etiam usum ad assimilationem praebet,corporis quod alitur humiditas i quae consistentia alimento tamilis sit . Proptius enim id quod humidum est, humido assimilatur, & quemadmodum Aristoteles dixit .Quae symbolum inter se habent,hora celeris est migratio.Practicae autem actiones,ut aistributio alimenti etentio,& excretio, in pueris imbecilliores sunt, qua alteratrices.Etsi autem distributionis alimenti instrumenta,hoc est, venς na per has in uniuersum corpus ex tecore distribuitur sanguis ) n5 ita valida sunt ad agendum in pueris ut in adultis,tamen nihilominus ad suam functionem in pueris obeundam satis idonea sunt, nihilque ipsis deest, quo minus in illis sanguine distribuere possint.Mediocrem enim duritiem ac robur quod illi qtati par est enae puerorum
obtinent.Retentrix vero facultas,ut quae maius requirit robur, pueris imbecillior est. Curruesiillud Hinc est quod celeriter excernant quicquid illos grauat,aut iisdem sestum est. tentri cici facultati similiter etiam excretrix mediocriter imbecilla est,hoc est, non ita valida ut in adultis ac iuuenibus,attamen ita comparata ut in pueris functionem sua rect8 obire possit.Est autem non tantum in pueris,uerumetiam reliquis omnibus aetacibus retentrix facultas expultrice imbecillior,propterea quod retentrix facultas longiori tempore ad perficiendam suam actionem indigeat adeoque maiori robore: excretrix autem breuiori temporis spatio functionem suam compleat,utquae uno impetu id quod contristat propulsare,&abiicere potest Id quod eleganti simili, a rebus e ternis desumpto,Galenus ostendit. Quemadmodsi enim idem homo satis validus est
ut a se proiiciat onus aliquod,tamen ut tota die gestet nequaquam: ita internis quoque instrumentis facilius est ut a se repellant quod molestum est, quam ut multo tempore retineat Atque hactenus simpliciter quo pacto lacultates sese habeant in pueris Gale Fucto, sitam Iunus exposuit.Nunc eosdem cum iuuenibus seu aetate vigentibus cosere, inquies:Pu udiastur eouviori alteratricem,hoc est,concoctricem M assimilatricem facultatem, iis qui aetate viget valentiorem habent,quod scilicet calori in iis iuncta sit hiimiditas ractricem autem facultatem iuuenibus imbecilliorem obtinent.Tractio enim plurimum M vehementem motum,qui secundum locum dicitur,requirit,quo sane pueri, propter nimiu humorem,& mollitiem destituuntur, iuuenes autem contra, quia sicciores, eo dein sunt praediti Vtcunque vero imbecillior sit in pueris tractio,quam in iuuenibus,tame quod ad pueroru usum attinet in nullo deficit. Reliquas autem duas, retentricem scilicet Seexpultricem facultates uuenibus itidem imbecilliores habent.Τamen expultricis im-cillita propter suae assionis breuitatem,non ita facile deprehenditur, Ze animaduertitur Nam pueri crebrius 8ζvomunt,& deficiunt per aluum quam iuuenes, ideoque ab imperitis iudicantur habere facultatem expultricem admodum robustam . Tamen
379쪽
quod ita per hreuia interualla,& vomunt,&deiiciunt, hoc non accidit propter expubisulashi iuuit, facultat s robur,sed retentrici S imbecillitatem,quae t dictum est, id quod grauect voma dede- est,ac molestiami,diu retinere nequit Cisteriam quod ad ad consistentiam alimenti a ijdVm tinet, pueri in ventriculo quaecunque humida liant 8r mollia, eo quod corpori illorufamiliaria sint,perinde atque aetate florentes concoquunt.Quae autem dura suhiat pol te ipsis non familiaria, deterius quam iuuenes c ficiunt:Qu'd Galenustis verbis Mificare voluitaueris enim magi sal vaporis natura,hoc eit, humidivi vapor enim, ,.nifieoce,3. . Aristoteletest nOnest nisx aqu secretibi:calordeclinat, florentibus rem aetate adsiccius.Qua de re copiosius libro secund6 ide temperamentis,capite tertio:l sectione prima aptaris commensario decimo qu)rto,Galenus tractatat nihil opus sit eam in Puerorum calor. Prolixius tractare.ῖreuiter tamen id vixisse sufficiat.Puerorum calorem qualitate va4ό ό ἴ' ἡ, P rQsumssi'multum, si suavem,Aetam autem floretium exiguum,siccum, molestu, Σήb, bis, tangstnti tristem .QFm igitur constet puerorum corpora esse humida, iuuenuu ita re quado e 5- ro sicca ita humidioribus haec ge iccsoribus egent alimentis . Quippe aetas quum VmR ςybiις - eorummulnem quae nobis natura insunt, i libro octavo, therapeuticae metho-ὰi,capite non attestatur Galenu similem plane sibi victum postulat Hinc est quod is semone prima,aphoris. 163Hippocrates ita scriptum reliquerit. Victus humidus m . ' is xime pueri confert,&aliis qui tali victu uti consueuerunt.Sed animaduertendsi hoe loco erit aledum non temere dixisse,humidioribus egent alimentis. Si enim non est consilium nutrire sed inerare tum contraria poetius exhibetida erunt.Quod luculenter admodum libro sexto,de tuenda sanitate apite tertio, Galenus in eu scribens mo uin ostendie Porro alimenti species,si quishorum umperamentum vertere in me- sius studet, contrari, temperamenti esse debet Sensim vexo id fiet citra noxa,silcm- ' sit medicus i qui ita curatur sita nego tiis liberet omniassio tempore peragat. Nam ' qui in rebus ciuilibus versatur,oc multis negaui&distringitur, huic tutius est,ut necte- tetsuum temperamentum mutare,sed accommoda sibi nutrimenta sumat. Porse*' ta lanchumidis quidem humida, siccisisicca. Nutritio enim fit, quum is qui nutrit bus,corpori quod alit,assimilatur. Citius autem assimilantur siccassiccis, it humida ' humidis. paulupos.Si seruare temperamentum ludes humidis naturis, humectas' cibus mari quadrat. Siccis vero, is qui siccat. Sin alterareplacet,contrarius.Haec iu' te Proinquum seruaretemperamentum consilium est, similia:sin mutare,cotrariae hibenda allicienta erunt. Quod Galenus capite octuagesimosexto, artis medicae iis confirmpi verbis.Similia similibus afferenda,siquidem propositum est in eode in quo ,. accepi medicus corporis seruare temperaturam vol uerit Calidiora nanque corpora, - calidioris victus rationem exposcunt. Frigidiqra verti seigidistis Ascciora siccioris, humidiorahumidioris .Qusd si permutare atquσad melius mutare statuerit, conis tririum faciendum:Haec distinctio diligenternotanda venit, ut sciamus cur Galenus si intemperatis corpori aras,nondum tamen qgrotantibus, nunc similia, nunc contraria is exhibenda docuerit.Sen autem ad omnes propemodum actiones corpus male es paratum habensiquodinter omnes aetates siccius sit,&solum frigidum Nam etsi iuuenes etiam siccisunt,senes tamen iis mulio sicciores.sse constat. Manto enim propitiusvid senectutem accedit corpus,tanto etiamquotidie siccius euadit, vi copjossi libro
Inter omnes aera primo de tuenda sanitate Galenu& ostendit Intes omnes aute aetates sola senectus fit, gida est. Reliquae autem quae antecedunt aetates in uniuersum omnes calidae sunt, ut a
δ' libi fusius docvimus Senes igitur, neque probe concoquunt, propterea quod.calore destituuntur 4neque nutriunturου propter siccitatiem quae aegre idquod est alteratum in se recipit,&alieratricii facultatis imbecillitatem.Humiditatemautem ,& facultatis alteratricis robur ad nutritionem requiri,supra est ostensum Distributio praeterea in senibus tarda,vel ut ali, coalces legunt 1d est,pauca,&imbecilla, quod venτ
in illis propiex frigiditate veluti tor,tant.Epulsiones autem imbecill qu breuibu
380쪽
interuallis fiunt expultricis Ecultatis imbecillitatem non produnt sue detegunt, sed potius retentricis,ut quae id quod molestum est iu retinere nequeat. Quae verδ lon'bori spatio fiunt in senibus expulsiones, hae imbecilliter ac male in illis perficiatur, adeoque manifestὰ expultricis imbecillitatem indicant.
Caietam adpracti S actiones durum caldum lastram um majidoneum est. Humidum vero e rigidum metu imbecillum. Reliquae duae coniugamnes,inter hia medium locum obtinent.In atatibus quidem humidam in cinita, tardum corpus haud inuenies.Senum enim corpus Iri, dum Graccum esse demonstratum est. In prauis autem temperamentis,tum quae secsidum Uriam natura uniuscuiuscunq; sunt, tu quae in acquisitis assectibus sunt,inuenies.Veluti, exempli causa, Hrenitis calidus cor siccus est morbus, ideoque in actionibus practitas robustifimus est.Lethargm autem imbecillus, ut quipartimias largos, Aque humore irrigat. . Atque huiustmodi est quada aquae inter cute ecies, maxime ea quae leucophlegmatia, afarca nominatur. Ubique autem si dum imbecillius e r torpidum est,siue cum siccitate coniunctum sit, me cum humiditate.
d eundem modum inter naturales facultates, retentrix in aridioribus O calidioribus instrumentis robustiorest,m humidioribus vero G odioribus ,sive a
prima flatimgeneratione talla sunt, me aliter acquisita ambecillior.Porro insingulis particuis animaduertere oportet quantitatem immoderationis Icut verbi Patra, neruos, tendones,musicuus, ligamenta, quanto sunt sicciora, tanto et
valentiora esse necesse est,nisiadeo excessierint moderationem, utpropter duritie vix exibili a fant, propter critatem velut labilia: couulsionibus enim ita complutur. Contra naturata instrumenta quo sunt humidiora eo sunt ad nutritionem madi idone etiamst peramento summe humidasint. Id contactiones vero ne seipsis meliora, necsiccioribus, mi risimilitersint calida, nisi reum alimentum sicco Gri Valenti instrumento,largo humore no admisto, exhibueris.
Ad distributiones vero alimenti, oe' ad excretiones, corpora iam ista dura uni inepta,quod haud facile vel dilatantur,vel contrabuntur,quorum alterum aura ξpilogo Aionem, alterum excretione escit. I taute ad paucos resti crat qui copos ,seunt malim rem totam distinguam. lor auctus abunde aetera nisi ad tantam vehementilamperuenia ut iam colliquetitum enim primum omnino inutilis est. Frigus
nulli actioni utile est Siccitas ad robur, G firmitudinem confert, nisi adeo fuerit aucta,ut dissiculter mobilia, cy'stiabilia miciat.Humiditia ad nutritione v
tissima est,ad alias vero actiones m ime contraria, ausitione tamem exceptabad quam magis virque quis ad nutritionem talis est,utpote i s quae prompte auge tantur requirentibus, ut undiquaque extendantur ac d latentur.
- Quini hactenus aetatum exemplo de facultatibus docuit Galenus dipsum etiam prauorum temperamentorum exemplis nunc demonstrare pergisi inquiens, Calidum se siccum instrumentum ad praehicas actiones esse idoneum Frigidum contra & humidum minus aptum. liquar autem duae coniugationes,hoc est,calidum& humidum, frigidum M siccum instrumentum,inter ambas iam dictas instrumentorum intempe