장음표시 사용
561쪽
non est temere negligenda occasio,quanto minus in sanguinis missione, luod omniῆ aliorumauxiliorumpraecipuum est,in magnis praesertim morbis,& in internis inflammationibus,pr tereunda erit Ea siquidem neglecta,Maegrotantis vita propemodum,.qhinsima. actum crit.Atque hinc est quod Hippqcratesdixerit occasionem esse celerem N pr Gaudavi eoue cipitem.Ex iis itaque omnibus perspicuum fi Theodoricum Gaudanum virum ali βψ RQ - ψ doistu hunc Galeni locum non re sic conuertisse: quae si quis etiam definire aggrediatur,particularis excipiet contemplatio &c .. Nam quomodo in quovis alio auxilio particularis succedat contemplatio no video,quandoquidemiaaxilium id no minis aliunde non sit sonsecutum,quam ab eo cui auxilium praestat. Neque enimi ullum est auxilium quod omnibusopitulari queat.'enim una victus ratio accom- dari omnibus ti potest,ita nec unum auxilium omnib' affectibus, ac corporibus
prodeae quum ab iisdem aliqui laedantur, aliqui iuuentur,ut copiose lib. s.de Tuenda sanitate,cap 8 Galenus docet. Proinde quum per se auxilium sit aliquod particulare, non est cur Gaudant conuersio locum habere possitPraebuit autem illi errandio
Alathes Eoi casionem Gricus Aldinus codex,in quo ita scriptum est: etiam*μέρους in κk1ἱ ιδια, eodex erit . ιηεχεται. hoc est,de parte succedet consideratio . Hanc enim lectionem esse depraua-Iam,ea quae sequunturiabundὰ testantur. Quippe Galenus statim subiicit alia esse contemplationem de venis,ut scilicet quae harum sit incidendasciamus Quod si vero nobis constiterit quae vena sit secanda,simul quoque nobis in qua parte ea sit incidenda innotescet Quapropter si Graeci codicis lectio vera esset,idem bis,nullo alio interue niete nculcacit Galenus,quod absurditate haud vacaret. Necesse igitur est ut deprauatam codicis Graeci lectionem emendemus: quod quidem laciemus ,si pro
legamus I uine hoc est,ia occasione.Sic vero esse legendum in primis antiquus attestatur interpres,qui hunc locum ita conuertit: de tempore consideratio: καρὰ enim vocem semper tempus interpretatur, etsi plus quarti tempus ot comprehensum est,significet.Dein sic esse legedum,ex auxili, descriptione,quam author definitionumtra liquet, qui auxilium ita definit, βοέγμα Iliae dis ὀφελ nies 4μιον
xilii ratio occasionis etiam considerationem includat,& sanguinis missio auxiliorum omnium sit praecipuum,fectissime hoc loco Galenus in ea, perinde atque in quovis alio auxilio,occasionem esse considerandam hortatur. Hanc considerationem exclupit ea quς est de venis quas incidere oportet, quandoquidem fuerunt qui statu runt,quanquam falsi,nihil referre quam quis venam sece quum omnibus affectibus plismom inter- aequ8Prosint.HippocrateS autem, Galenus,&probatissimi quique medicorum diues est bae rei illam spm censen ut qui ratione de experientia cognouerunt plurimum interesse hane siue vςΠ m i ς - illam affectibus corporis diuidat venam , ut Pleuritidis exemplo insea, captio cedit sermo de Scopis, quibus quispiam intentus mensuram vacuationis saltem convcopi mensurae iectura quadam assequi potest. Sunt autem hiscopi pr cipui quidem duo , magni' δ MN μμ -nimirum morbi, Ze virium robur, quemadmodum in capitis noni enarratio' ne copiosius docebimus. Post haec omnia qui sanguinis missione rectὰ uti voluerit, considerabit, quibus semel, A quibus bis,siepiusque sit sanguis detrahendus,veluti fiasius capiteduodecimo dicemus. Postremum contemplandum in sanguinis missione, quos ad animi usque desectionem vacuare expediat, liquos minus. Mam quidem considerationem loco iam citato Galenus abunde explicabit. Haec itaque omnia eum,qui missione sanguinis recte uti vole considerare oportet.
562쪽
T de omnibi si is in ira latione de Medendi ratione dictum est, quemadmodum m priuatim aduersis Erasistratum quod ipsepe peram ab hocpraesidio abi uiri Deinde alium rursus librum conscripsimus aduersus eos Erasistratis qui virum hunc usum esse hoc auxilio affirmant.Proinde odio digna estscelsorum Sophistarum tam voltu
quo2 quum mentiri se sciamo studio tamen nouarum raram dolose agunt:tum sepientiae vanae iactatio,qu od optimarum rerum ignari, contraria *eris commι-nificantur.Horum enim alterum C, sippo Cnidio accidit,qui venaesectionem ὸ
numero medicinabam praesidiorum prorsus tulit. Sequuti seunt istum disicipuli Me ristogenes, clara eri apud Graecos in verὸ maps Erasistra- ω adlendidi am euectus gloriam G sippi sententiam retinuit. Huius deinceps discipuli,Omnes initiὸ praeceptoris dogmati insistebant, progressu autem
temporis quidam horum ab eo defecerunt, pudore confusi impudenti mo. Narai quid aliud dicam in eos qui asseuerare audent Erasistratum venase Bonisprae diam admittere, quum tamen nusquam m suis commentaria ullo in malo hoc
consulere videatur. Verum consentaneum erat,inquiunt, ut et qui inediam tanquam uacuatorium auxilium recipit,multo magis venae sie hoe vacuet. Qui ver
haec dicunt,omnes venam incidendam esse in iu quibus Erasistratus media princepit uti,censent. Quum igitur ipse in libro de Febribus in morborum principiis inediam adbibendam esse tradat, sequitur hunc omnibuF sanguinem mittere asso utique tempore,quemadmodum etiam i loquuntur. Verum maximum id malile' si ita faciendum artem discentibus iuuenibus persuaserint, modios etia peris si non aba quos quae definire conuensi, considerauerant. Quapropter alio in libro ea exponere coactuSsu ac iuuenibus demo rare Erasistratum nequaquam v naesectione Uumpraestat enim hoc credere, quara omnibus Pibuc ille vii inedia praecepit ordine incidere venam, maximumque et tantibus ex hocprafidio commodum fieri siquis eo recte utatur. M litur ea quidem sententia, aliud qui quam me de venaesectione scribore oportuit, quo cilicet huius auxili1 Uusm opere de Medendi ratione fit expositus,quemadmodum etiam in libris de Genda sanitate . In duobus vero tibellis, quorum alter aduersus D Dratam insicriptus est,alter contra Erasi raraeos Romae agentes, ea quae ille non recte est opinatus a me sunt demon irata Verum cam crebro a me multi amici medici, quos piget,ve mihi videtur, Medendi libras perlegere, est starent, coactus tandemsum ad praesentem explicationem redire, nescilicet inuidere illis videar, ac subinde conueniete ordine omnia de hoc praesidio narrare. Atque iam quidem tempestiuam est ordiri sermonem.
In hoc capite secundo Galenus causam exponit quarehunc librum conscripserit, di cur denuo quae in aliis locis abude de sanguinis missione dicta sun hic repetere voluerit Quippe de omnibus considerationibus quae praecedeti capite commemorauit, in libris de Medendi ratione abunde dictum est. Et quod perperam a venae sessione
563쪽
abstinuerit Erasistratus,ostensum est in eo libello quem priuatim aduersum Erasistratum scripsit.No esse autem illum usum venς sectione,qpemadmodum eius sectatores mendaciter asserunt,in libello quodam commonstrauit,quem aduersus Erasistrataeos Romae agentes conscripsit.Duplici aut ratione Erasistrati sectatores,quos hic scelestos Sophistas vocat,odio dignos esse ait .Primum ob versutia ac vastitiam, quu se mentiri intelligant,psae studio tamen nouarum rerum id enim χασι - significa0dolos E& malitiose agunt. Secundo propter δαοσοφιώ, id est vanae sapientiae iactationem: quum ςnim optimarum rerum ignari tat, tamen contrarium verbis comminisca tur,atque de rebus nullius mometi temerε verba fundunt. Sic certe Chrysippus Cnidius,cuius Laertius lib.τ.de vita philolaphorum,& Galenus in libro aduersus Erata stratum saepe memini ab eoquemulta illum didicisse testatur, sanguinis missionem
magno quidem errore,& summo aegrotantium periculo, e numero medicinalis praesidiorum sustulit.Fuerunt sane praeter Cnidium illum,eumque medicum, plures alijs sua Ch sippi,Laertio loco paulo ante citato authore, Vnus enim Solensis seu Tarsensis - dialecticus insit nis. Alter Cnidi, filius Piplemaei medicus. Tertius Erasistrati discipulus.Quartus Georgicorum scriptor. Quu igitur Chrysippus Cnidius Erasistrati praeceptor e remediorum numero venae sectionem sustulerit,nihil miri,& huius discipu-ia .h;-dogma,atque alios duos Medium & Aristogenem,quorum hic memi nit quique clari A magni nominis apud Graecos fuerunt, subinde mordicus tenuisse ac sparsisse Caeterum Erasistrati disseipuli principio in uniuersum omnes piarceptoris sui dogmati insistebant Progressu tamen temporis aliqui horum ab eo defecerui, idq; ut facerent pudore quidem impudentissimo coacti sunt Nam quum primum apert Even sectionem praeceptoris sui exemplo e medio tollerent,tamen tandem quum cernerent eius usu medicos carere non posse,illam admittere,etsi nullo in malo hac ipsa uti usquam in suis commentariis videatur, Erasistratum constanter affirmabant. Id ipsum vero hac ratione ostendere conabantur Erasistratus Micebant nedia tanquam vacuatorio auxilio usus est,igitur multo magis venet sectione vacuavit.Verum quam
absurda hcc sit illorum ratio,hinc colligi po test.Nam qui hcc dicere auden ii omnes flatuunt in singulis iis malis esse incidendam venam,in quibus Erasistratus inedia uti censet.Idem autem in libro de Febribus inscripto, in morborum principiis inediam
adhibendam esse tradi igitur in omnibus illis,eodemque tempore, sanguis mitte dus.Quam vero periculosum sit,ita esse faciendum persuadere iuuenibus,& artem diu scentibus,tii si alia quoque,quae in incidenda vena definienda sunt, cosiderata fuerint, nemo non intelligit.Quare vi omnes Erasistrati sectatorum absurditatem clarius intelligerent coactus est Galenus priuatim aedito libello certis argumentis demonstrare, Erasistratum nunquam vente sectione usum fuisse.Quod nimirum praestaret hoc scire iuueties, ne scilicet omnibus detraherent sanguinem quibus ille inedia uti praecepit, adeoque commode hoc praesidium aegrotantibus adhiberent. Quum igitur abundὰ quae ad usum venae sectionis spectant, a Galeno in libris de Medendi ratione, deque Tuenda sanitate exposita sint, Sc quae minus rect8 de ea opinatus est Erasistratus in duobus aliis libellis,quorum in contextu mentionem fecit,confutata sint, non erat opus quicquam aliud de ven sectione scribere Galenum.Sed quu crebro amici aliqui, iique medici,quos libros de Medendi ratione legere pigui a Galeno efflagitarin horum asiiduis precibus coactus est,ut ad tractationem hanc de sanguinis missione rediret. Atque haec paraphrastica seri huius capitis est explicatio.
CAPUT MI.'ctus quidem vox, quemadmodum abbi quoque nobis dictum est, , assici verbo deducta similiter illi de multis essertur rebus. Verui nc mutationes in habitam Praeter nat ram,qualescunquefuerim,
564쪽
O Zis per unauersum hunc librum nominamus. Ouaeremm aut primo quot, Arictu qualesque sint affectus vacuationem poscentes: dein vero quisam istorum venae sectionempoctusent.Ω may tem ηia,quae in quae honem veniunt uo maenmnis instrumenta obtinean nempe rationem oe experientiam, idq; in omnibus martibus, nec minuου per uniuersam vitam,necessarium esse putri, nunc aut sola ratione,auisola experienti aut vir que,ed q propositasunt inuenire . --mam vero ratio ipsa partim ex comumbus duntaxat notionibus incipiens inuenit m demonstrat rum autem O' iis quae missis antiem uni ad demonstratione
virtu utraque ratione omnes vis artes noba demonstratum est.Et nos quidem mpraesentia utra earum vidis reperitur,illavi deligemus . Priore quideratione Oes
per uniuersam vita homines utuntur, altera vero no Oes, qdartifices enim mi
Iminet. Geometra primusva artis si eorema perseia priore rationem dem 'at. Deinde insecundo nosoLapriore utitur,seed ad demonstratione eiu quod ex primoprobam est, assumit. Ganto aut lus aprimo theoremate recedit antietiam magis a prima ratione di cedit,acponremo quidepauci misHitur,ler ea quae demvirat unt alia demotirans, m per ita rursus ab m deinceps ites per illa aliqui tande demo iratio eorum ade quae plebeiis incredibili uni r grediatur:Sola nimirum,Lunae Terrae nonsolum magnitudinis, sed γ Hyantrae cognitionem. quibus utique inuentis horologia constituunt, clepsydras,qui hac via incedentes,Solis Lunaeque deliquia praedicunt. Pari ratione nostra quoque arte procedens oram multis quae aliis in operibus demonstrata sunt utetur, Ut quod aliqaae sint facultates quae animantia gubernant, quarum alias
naturalis,altas anamales nominant. Caeterum principia generationis in omnibus rebus materiam habent quatuor elemeia,quae tota inuicem misceri, mutuo in
terse agere consueuerunt. Quapropter nullam Osclepiadis mentione in hoc libro faciemu ut cuius elementa esse falsa in decimotertio de Demonstratione cinentario, m in opere de Placitis clepiadis,in quo quintus extus ii reteme
torum eius confutationem habe ostendimus.Demon uratum vero oe in commeniario de Elementis Hippocratisti effectricibus qualitatibus,quam nomina chliditas, rigiditaue hamrdita siccitas, m de humorum tum d entia, tumgene
rat LDicta quoque sunt de medicamentis Mulos humores pagaribuspauca
quaedam in libra de Elementis, singulatim in alio commemtario. Vtilis etiam ad praesentem sermonem tractatio de Temperamentis, quae eam quae est de Elementis sequitur omnium vero maxime liber de Plenitudine,in quo monstratum est duplicem esse plenιtudinem,unam quidem ad vires,alteram , vero ad vasem, o quabus haec continetur,ampliturinem.Vocatur autem haec plenitari a medicis Graecis sex ἔνυμαι est, infusione. Optimum est igitur ut is qui scienter scrutari ea quam hoc lidro dicuntur, volent, de plenitudine librum perleg rint. uir e vero iterum ille antea esse perlecta requirit ipsi iudicabat. mo vero miretur Arotopus sit nobis ut recte de venae sectione cosiderem M. Non enim ad
565쪽
huius modo praesidis irae emsed ad aliorum etiam omnium necessaria est iam
comprehenstorum cognitio. Proinde si cara illorum notitiam reme carare liceret, haud tam accurate ea prosequeremur.Hac itaqueprafari necessessiit.
AKau, quid. - Quum saepe in hoc libro affectus voce utatur Galenus, ideo initio huius capiti, quid per eam intelligi velit breuissimὰ exponit Quippe affectus generatim pro omni eo a quo aliquid aliquo modo afficitur accipi solet. Atque sic dicitur a verbo affici, quod similiter atque affectus de multis dicitur rebus,nempe sanis egris,neutris,uin- animis quoque,cantu videlicet,harmonia, Sc oratione, ut copiosius capite primo libri de Sympto. disse. docet Galenus.Dein affectus idem quod constitutio significat, Diaad sanos id aegros quoque pertinet.Tertio aut omnem, quae in id quod praeter natura est,mutatione denotat.-a quidem in significatioe in hoc libro a Galeno usurpatur.
Post haec proponit de quibus initio huius libri sit dicturus, nempe quot quales sint
affectus qui vacuationem postulent,& quina illorum uenae sectionem exigant.Antei Duo lauentionis veris ad inuentionem atque explicationem earum ,erum quae proposuit perueniat,' omnium instiu--sint omni u eoru de quibus qu ritur inuetionis instrumenta docet, ratio scilicet v, RIobs istis. experieria,Vt lib.etia I.The.meth .cap. .Etlib.3. Prog.com. ia. D. . Aph. .l.attesta- demonstrat. tur.Caeterum ratio ipsa bifaria demonstrat & inuenit.Primum ex comunibus dulata DiionjM quae Gr cis vocatur κοινοα -οια, & no sunt nisi uniuersales quaeda senteta κ-αὶ ita. nobiscumnat ,ac diuinitus omniu animis inscriptae, quasi natura omnes homines 'opi . . tenent. Aristoteles vocat principia,sunt enim initia Se fontes omnium disciplinarum.
MDLT' ' Alia dignitate etiam appellant,q, iure ilIis sit c habenda fides:Maximas alii,s iis maxi- me credatur,utpote per se notis. Eiusmodi enim sunt,ut quisque statim auditas probet. Mare quum iis in scientiis nihil prius superiusq; sit per quod confirmari queant, merito per has ipsas ratio primum inuenit et demonstrat.Dein ratio ad demonstratione
utitur iis quae per notiones comunes inueta sunt. Priore modo demonstrandi omnes per uniuersam uitam homines utuntur:altero solum artifices. Id quod Geometrarum exemplo osteMit .Hi nanque primum suae artis Theorema per solam priorem ratione, quae scilicet ex comunibus notionibus procedit,demonstrat. In.2 autem theoremate demonstrando non solum priore,sed eo etiam quod ex primo est probatum theoremate ad demonstrationem assumunt Quanto vero plus 1 primo recedit theoremate
Gebmeter, lato quoque magis a prima ratione,quq ex comunibus notionibus procedit, discedere solet.Postremum aut paucissimis seu minimis Griceenim est ἐλαχροις vittitur,quod scilicet per ea quae antea sunt demonstrata alia,& per illa rursus alia demonstret,donec ad ea quς plebeiis sunt jncredibilia, nempead Solis,Lunc, Se terr magni
Galeni Ioeus studinis ac distanti cognitione demonstratio progrediatur.Exempla eius rei multa δ*μ--t extant apud Euclitim.Hic monendus nobis lector eri Graecum Aldinum codicem multo aliter habere quarios couerterimus ita nimira: ο-k πρὼπυθά- eqsues oci τέρος 24 τ πυτερου - - δἄπέρω μόνον πτρα τυο λαμβ egesta δει9ν Usi ἐκ F-κα-κλα θεο.Hac autem lectionem esse deprauatam nemi non animaduertit,qudd nimirum tautologiam contineat Primum enim dicit, Geometra in a.demonstrando theoremate sola secuda ratione uti,& mox subiicit ad eiusdemostratione etiam cpassumere quod ex primo est ostensum.Si secunda utitur,ceri8 aliquid quod antea demonstratum est ex comunibus notionibus ad demonstratiota coaffumit.Quippe secunda ratione uti,non est nisi ea quq exc6munibus notionibus inueta sunt, ad demostratione adhibere, hoc est coassumere quod ex primo est ostesu. Nihil itaque differt dicere sola secunda ratione uti,& coassumere quod ex primo ostenium est. uinetiam antiquus interpres manifestε sellam esse hanc lectionem mostrat, qui locum hunc ita reddidit.Ad secundum vero non sola utitur, coassumi cautem ad
566쪽
demonstrationem eius & id quod per primum constructum est. Emendandus itaqueis Galeni locus in hunc modum erit ciet' o. s sus. a -δεεινα GF ita. Q πρώτου κα-σκλαω. Vt sitis plane sensuς illotu verboru que in nostra conuersione expressimus, nepe, Geometra in secundo suae artis theoremate non solum prima ratione, quae ex communibus duntaxat notionibus inuenit utitur, sed ad demonstrationem huius theorematis etiam id assumit, quod ex primo theo male est probatum. Perperam itaque 'o pro legitur. Porro qui ratione iam
exposita Solis Lunaeque deliquia praedicunt,illi quoque horologia & clepsydras construunt. Clepsydrae autem horologia fuerunt quae aquam qua horae notabantur inctu clepsydis sim habuerunt Pro quibus hodie quae armulam,vel albicante puluisculum, quo horae sigillatim inuertendo notantur,inclusum obtinent,utimur.Caeterum ut Geometrς ad
demonstrationem interdum iis quae per alia sunt demonstrata adhibent, sic etiam in hoc libello Galenus noster multis,quae in aliis libris sunt demonstrata, ad instituti sui probationem,ueluti hypothesibus quibusda,utitur. Inter quς sane primum est,quod
aliquae sint facultates,naturalis nimirum it animalis, quae animantia gubernant. Dua- Duamn tantiam rumuerd hic tantum meminit, quum tamen tres esse lib. s. Therap.method .cap. d
cimo,& in libris de Hippocratis M Platonis dogmatib' diserte tradat.quod scilicet vi-- ρ ἡ
talem,quae tertia existit, te quam hoc loco praeteriit, sub naturali complexus sit . at u- minerit. ratem enim facultatem vocat quae ex corde υ iecore per arterias & venas corpori vita N- ygii. GςWile alimoniam imperiit. Sic libro de musculorum motu secundo, Galenus actionem, a Actae naturalis. Iuralem vocat eam,quae ex arteria&vena procedic, quod scilicet utraque voluntatis .
expers sit, Se sponte ac naturaliter fiat. Alterum quod alibi,nempe in libris de Elemen .lis,demonstrauit,est quod principia generationis in omnibus rebus pro materia ha- beant quatuor elementa. Principia enim quatuor sunt qualitates, Galeno libro primo de humana natura commen .secundo teste: summa scilicet caliditas,stigiditas, humiditas Si siccitas,ex quibus & materia elementa ipsa, quae sunt corpora simplicia, procreata esse constat, Hinc est quod Galenus libro primo de Elementis inter reliqua sic scriptum reliquerit: Per qualitates elementa facta sunt. Quum enim summa caliditas is materiae innascitur,uniuersum iam erit elementum. Eodem modo quum frigiditas, Stis humiditas, Si siccitas innascitur. Hae enim solae substantiam subiectam alterantes, mu- , , tuae inter se elementorum transis utationis causet sunt. Principia vero dicta sunt,quod nihil se prius habeant ex quo procreata sint, neque fiant ex se vicissim,neque ex aliis,&quod ex se omnia quae fiunt naturaliter producant. Ignis itaque generationis principiu,materia est uniuersis subiecta elementis, qualitatis expers: item calor summus materiae innascens .Elementa autem quatuor, quae principiorum sunt materia,in rerum Ele ep quo generatione non solum inuicem commiscentur,veluti in tritici, hordei, eruorum, &labarum aceruo,accidit,ita ut sic qualia sint remaneant: sed alterata transmutataque tota inuicem commiscentur,ic mutuo inter se agunt. Adeoque quod in se mutuo agunt,non ex concretione M separation sed quod substantia eorundem per se totam patiatur & alteretur, obtinent. Atque ita de elementorum ratione differuit Hippoc.
Porro quum Asclepiadis elementa talis esse um in decimo tertio de Demonstratione Asclepiadi, ele- libro tum in quinto&sexto de Placitis Asclepiadis libris Galenus euidelibus rationi 'bus docuerit, ideo illorum in hoc libro nulla fit mentio. Sunt autem Asclepiadis elementa, minimali incopacta corpuscula quae ille ογκους' l πρους nominauit,Vt con- .
stat ex libro primo de T venda sanitate capite 2 Se libro primo Si lic cap I. D cap. I. libri de Differentiis morborum. Dolendum autem unice est,qu8d Demonstratio- ' i es inum quindecim libris Galeni Dei enus magno incommodo studiosorum medicinae, c, d, I byedia
carere coacti sumus, ab inuidis βιζAιο τάφοις occultatis. In iis enim multa sunt quae in luce prodibus.
lucem praesenti, aliisque compluribus Galeni locis afferte possent.Sed bona spes est eos propediem in lucem prodituros. Ita enim ad me nuper doctissimus vir Ioannes
567쪽
i Albertus Vuldmestadius, cognomento Lucretius, Iuriscosultus Si Senator Bauaricus scripsit:Da passim Nicolai integritati colatere studeo orte se mihi Galeni libri quindecim et s. απι θως offerunt ex Bibliotheca Ioann.Petri Feretrii Rauennatis, I riscon domissimi,& Mylensium episcopi, qui eos se mihi per Crassieros mercatores, si ut hinc in lucem exeant,missurum spopondit.Haec ille .Quae hoc loco commemorare volui, ut etiam aliis qui hos libros avide expectant aliquam eorundem spem Ahaud duue certam facerem.Tertium quod in Commentario de Elementis demonstrauit est quod quatuor qualitates de sententia Hippocratis sint effectrices, quu con- iri alij quidam primas duas effectrices, alias vero duas passiuas esse dixerint, quemad-- modum lib i.de Naturalibus facultatibus Galenus testatur. In eodem etiam comen. et .nimirum liquid est de differentia & generatione humorum,quq copiosius subinde lib.a.de Nat. facult. Galenus demonstrauit.In 2 quoque de Eleme.lib. pauca quaeda de medicamentis singulos humores purgantibus dicta sunt, it seorsim in libello de Purgantium medicamentorum facultatibus. ω certε singula tanquam alibi demonstrata tenere decet eum qui cu fructu aliquo praesentem libellum de Curandi ratione per sanguinis missionem legere voluerit. Vtile quoque erit ut is perspecta habeat ea quae in libris de Temperamentis, A de plenitudine inscripto tradita sunt te demonstrata,praesertim quod duplex sit plenitudo,una ad vires, altera ad vasa, quae Graecis. medicis vocatur Hem S scilicet humorum copia tum vasis veluti insula sit. Atque horum omnium cognitio non solum ad tractationem eam quae est de lasguinis missione consert ac necessaria est,sed ad aliorum etiam omnium prcsidiorum quibus morbi profligantur inuentionem conducit.Hinc est quod eadem tam accGrate prosecutus sit Galenus.
CAPvT IIII. Aeterkm iam tempus est ordiri sermonem, considerando quot sintritasse ias qui vacuatione indigent. Si igitur eos quis iam experien- tia collectos recen stat ola ad enarrasionem opus est memoria λι
si vero rationali dira, commune m uniuersum inueniat genus nec
se est .Ex illius deinde inflectes disserentivi sectione isque ad extremas Ih
ies,numerum assectuum qui vacuationem indicant inavigare oportet.Sic enim constare omnia qua per biam ratione utentem inueniantur, demon rari LON Ouam itaque meducae artis officium sit,omnium partium corporis quae secundamnaturam sunt actiones, si quidem pereunt,recaperare,tueri aurem ubi saluasue rini,haeque confiitationem naturalem sequantur . hanc quidempraesentem tueri, intereuntem vero recuperare necesse est. Postquam igitur demonstratum est,pr martia actiones a similaribus corporibus perfici,ab instrametariis vero secuta
ria considerandum erit tibi quam utilitatem aut noxam homores qui in corpore continemur partitus eiu6 asserant. Quum itaque re labro de Plenitudine e
sum fit bifariam fera m dici multitudinem , uno quidem significato ad vares,
altero vero ad amplitudinem vasorum humores continentru,quam nonnulli inis G v maeloc es,ex infusione nominant utrique vacuatione σή est,siae in aegro tante homine uesano euenerint. Quema odum enim qui onrugestat no protinu6 ubitrauatur acfatigatur iam concidit err uictus ab eo es: ad eandem modum ubi viri s a plenit adane grauatur, fieri potest ut nondum aegrotet homo. Si quidem nonnulli 1M consueta etiamnum munia obeunt, sentire egraues, putas,
568쪽
segnes, oe vrὸ motiles dicunt,ea ipsa est plenitudo ad viren veluti etiam quum ab exercitiis tendi diadentur, ut Eras iratus dixi tymplentur brachia m cubitus: baud exigua est aeterius plenitudinis, quam κο ἀ E hoc est, ex infusione vocauri dixi, eo quod ex humoribus in vas infugis confinit m intelli tur, nota. Dictum vero est in libris de Sanitate tuenda, ubi in uniuerso corpore fit ulceris semeatissimum veropermotiones ipsas hunc assectum vitiosi humoris esse ρ-
bolem. . Attamen hoc Esum non paucis etiamdum consuetas obeuntibus a tiones accidere apparet.Interdum etiam in partibus quibusdam corporis,non in uniuem
saetas mole,signa consticiuntur illis inpartibus consistentium assectuum, miliuiis quales utique in toto corpore con flere diximus. Quippe caput aliquando se
lum grauari,aut viceris quendam sensum habere, vel temporum musculos tendi, idque pliciter,aAt cum plurimo calore.Sic etiam in iecore,liene, ventristio, colis,oe transuerso septo grauitates enumero sentimW.Pari ratione in ore ventriculi aut Irauitatem,aut mors/m, aut nostea aut cibora a fidium,aut absurdam appetentiam percipimus. d haec Di in parte aliqua dolore idque aut propter humorum confertim inPruerem multitudine aut fatuosium obstiritium, vacuationem indicant,perinde atque η dolores qui ob acrem humorem partem exedentem rodentemque excitantur.Sunt vero nonnulli qui ab intemperie na tur, o horum ipserum quidem alia nuda citra humores intemperie, ah vero cum humoribus.In omni ου itaque iam dicti infestantium humorum,aut vaporum vacuatione hominem a malis laberant.Non tamen omnino vena sectione opus est,sed se icit etiam purgatis,fictio,balneum, inunctio distanentis alicuius medicamenti.Qui igitursunt affectus quossanguinis misso iuuat,deinceps
dicantur. Co MME NT IVS Quum initio huius libelli Galenus tria quae iis qui sanguinis missione recte uti volunt consideranda sunt proposuisset, nunc a primo exorsus, quot sint affectus vacuatione indigentes docet.In huius vero rei inquisition ut omnium aliarum,duplici in strumento est opus, experientia nimirum & ratione Si experientia quispiam numera affectuum vacuatione indigentium inquirere,& inquisitos subinde recensero voluerit, sola ad enarrationem eorundem affectuum opus est memoria. Meminisse enim oportet eorum omnium quos diutina experientia vacuatione egere obseruauit. Quod si ver8 logica seu rationali via in pr dictis inquirendis affectibus uti quispia velit,primum commune & genus uniues sum,hoc est quod in se c6mplectatur omnes corporis affect us,inueniat necesse est Quo quidem inuento illud in species & differetias diu gerat oportet, ita ut sectio ipsa vh ad extrema pecies pr0grediatur. Ea inquisitionis ratione usus est Galenus in lib. de Different morbor.inscripto. Illic enim injtio genus constituit quod subinde in species Si differentias secat,ad extremas usque species progrediens.Hoc est, ut nostri hodie dialectici loquuntur,a genere generalissimo ad speciem specialissimam progredi oportet eum qui ratione rem aliquam inuenire conatur Caeterum quum artis medicς duo sint ossicia, unum quod alitones partium corporis quae sunt secundu naturam tuetur,alterum quod sublatas, profligadis nimirum morbis,recuperat: atq; hae quidem corporis Gnaetutionem praeter naturam,ille vero
569쪽
naturalem sequantur,oportet eam quae naturalis est tueri,eam vero quae prauer naturam est immutare,quemadmodum lib.primo de tuen. sanit cap .primo etiam testatur 'Midem Galenus ita scribens .Quum una sit ars quς circa hominis corpus versatur, eius es primae ac maximὸ partes sunt duae: quarum alteram sanitatis tuendae, alteram morbies profligandi facultatem appelles.Earum contraria inter se officia sunt, uide illi tue- , , ri,huic immutare constitutionem corporis est propositum .Haec ille. Porro quum altibi demonstratum sit a Galeno primarias actiones a similaribus partibus perfici, ab imstrumentariis vero secundarias,considerandum erit medico quam utilitatem aut noxam humores in iisdem partibus contenti afferant Si enim copiosiores iusto aut Πυui fuerint, earundem partium actionibus noxam afferent. Sin boni & mediocres, viti 2Ita his. - iis nanque alentur.Fiunt autem iusto copiosiores humores biseriam: vel eaeopiosiores. . nim ita augentur,ut vireS partium grauent,& tunc plenitudo ad vires diceturius lata eorum est multitudo,ut sua copia vasa in quibus continentur distendant, atque tum plenitudo ad vasa nominatur,vel ex infusione,ut capite praecedente est dictum,& c piosissime in libro de Plenitudine a Galeno monstratum. Vtraque autem plenitudo sani plenitudine 'acuationem requirit,sive sanis, siue aegrotatibus accidat.Sanis autem posse accidere L. ia in ' plenitudinem ad vires, eleganti ὀζ perspicua similitudine Galenus ostendit .Quemadmodum enim,inquit, is qui graue aliquod onus gestat non protinus simulatque grauatur ac nonnihil sub eo fatigatur concidit,& plane ab eo vinciturisic fieri potest ut virtus Eominis quidem a plenitudine gravetur eo nondum aegrotante . Vtcunque enim isse grauem, pigrum,segnem, Sc aegre mobilem esse dicat,& sentiat, tame quum anitas quid. consueta etiam non munia obeat, nus adhuc sit oportet. Quippe sanitatem,ut lib. primo de Tuenda sanitate,capite quarto,testis est Galenus, eam corporis costitutionem appellamus,in qua in viis actionibus no impedimur. Pari ratione euenit ut interdum altera plenitudo quae ad vasa dicitur sanum corripiat, cuius signum est si ab exercitiis tendi videtur,& ut Erasistratus dixit, brachia implentur. Distentio enim, 'tin lib. de Plenitudine ait Galenus, eius quq ad vasa nominatur effectus existit. Et quid
nonus athletatu aliud est bonus athletarum habitus,cuius section. primae Aphor tertio meminit Hip-b bim pocrates,nisi plenitudo ad vasa,quae etiam 1 mT ἔγροι b causem hic a Galeno e Vlcerit OR O . /Aecidere autem sanis adhuc hominibus plenitudinem ad vas'exulceris sensu,qui nonnunquam illis per motiones accidit,fit manifestum.Neque enimis affectus est nisi vitiosi humoris soboles, ut tib tertio de tuen sanit. p. quarto Ga-Dlenus in eum scribens modum attestatur: Vlcerosus affectus ab excrementorum copia ar tenuium simul Sc acrium orituriquar nimirum inter exercitandu proueniunt dupliciar de causa:aut eo excremento quod crassius erat fuso M attenuato,non tamen toto e : di pulso,aut adipemolsive carne liquata. Necesse enim est a tali humore ceu tenui&.a-D cri,puhs es quasi vulnerari tum cutem,tum ipsam carnem. Haec ille. Caeterum affectus pr ditii non tantum in uniuerso corpore,sed etiam in partibus quibusdam corporis interdum consistunt Quippe nonnunquam solum caput grauatur, aut viceris Mustuli tempo- sensum habet.interdum musculi temporales nominati tantum tendi videtur, qui duo Me . quidem sunt,utrinque enim unus,qui aberticis,& tςmpoxis,lt sontis. Si cunei formi ossibus, A eo osse quod minorem sedis oculi angulum amplectitur,amplo latoque principio enascitur ac maxillae inferioris cuto processivi inseritur. De quibus Galenus libro A. Anat.admi.& lib u.de Usu pari. multa. Tenduntur aut interdum praedicti musculi simplicite hoc est citra intemperiem aliquam Monnunquam vero cum plurimo
calore. Sic euenit 't gravitatem aliquando in ore ventriculi, aut morsum, aut na seam, aut ciborum fastidium,aut absurdam appetentia sentiamus, quae quidem omnia
obib in ...ia plenitudini alicuim signa existunt. Adh c in parte aliqua corporis dolores figuntur,
atii. Propter humorum confertim ingruentium copiam, aut fiat uosum ob spiritum. Acres praeterea humores artem aliquam corporis erodentes,& exedentes excitantur.
570쪽
Denique dolor aliquando ab intemperie, vel nuda,hoc est,citra humores, Vel cum humoribus nascitur. quidem omnes causas dolori Galenus libro duodecimo the. omne, deso,ti methodi,capite septimo in duas contraxit, nempe continuitatis diuisionem,&alte- eam duprationem.Humorum enim copia consertim ingruentium, flatuosi spiritus, & acres humores unitatem soluunt deoque dolorem excitant. Intemperies autem alterando dolores mouent Qeod etiamHippocratem fecisse c5stat,qui,ut attestatur cap.quarto, de Inaequali intemperie, M libro primo de Symplomatum causis,capite quinto, Gale nus, ita scriptum reliquit: Damalierascit accorrumpitur natura,dolores fiunt.Alter tur vero A corrumpitur cuiusque natura, quum vel calefir,vel frigefit,vel siccatur, vel humefit, vel eius unitas soluitur. Quod autem alterationem ipsam dolorem excitam tem tum consertim factam, tum vero violentam eme oporteat,Galenus locis iam citatis,copiosῆ monstrat.Porro ut tandem qui sint affectus vacuatione indigentes Galenus diserte significaret, subiunxit inquiens:In omnibus iam dictis affectibusvacuatione humorum te vaporum opus est, quod ipse hominem a malis Si doloribus liberet. Quum autem variae sint vacuationis species, non semper opus est venae sectione, sed suaecit interdum purgatio,vt ubi acres fuerint humores, interdum etiam frictio, bal Nεωωρer opus neum,St inunctio discutietis alicuius medicamenti, veluti si propter flatus excitentur est venet sistite. dolores,haec enim tria flatus it vapores euocare possunt. Reliquum nunc est ut deinceps qui sint affectus quos sanguinis missio iuuat exponamus.
CAP VT V. 'Onsolum partes animantis exsanguine aluntur u er nativus calor ma nem exsanguine obtinet,perinde atque ignis qui in foco estrae lignis ad ardendum idoneis, a quo totius aedes calefactas con 'Diss mus. madmodum igitur ignis ille ossenditur,interim quidem co-
fenim ei iniectis lignis,interim vero tametsi non multi tamen admodum humidis, nonnunquam autem omnino non impositi autprosus exigogis yis calor qui in cor
de existit vel propteri anguinis capiam, vel propter multam indigentiam, vel ob qualitatem frigidam seipso minor esticitanisterim vero maior, aut propter ca ι-dam sanguinis qualitatem,aut ob exiguum defectum. st quid autem cor per caliditatem vel sti ditat patitur, huius etiam confestim aliae corporis partes
Alterum quod initio huius libelli iis qui sanguinis missione uti rect8 volent considerandum proposuit Galenus explanaturus,nempe qui affectus sint quos sanguinis missio iuuat,quaedam ad eam rem melius intelligendam necessaria praemitit, nempe quod partes corporis omnes ex sanguine nutriantur,ic quod suam mansionem nati- sumitiuus calor ex sanguine habeat.Si enim omnes corporis partes,veluti humore sibilami, liarissimo,ex sanguine aluntur,non erit certῆ detrahendus temere, ne scilicet suo alimento partes illae destituantur,corporisque robur deiiciatur. od si etiam calor nativus masionem suam ex sanguine obtinet, cauendum unice erit ne intempestiua fanguinis missione natiuum corporis calorem imminuamus, aut prorsus extinguamus. Aut contra permittamus, ut eiusdem copia suffocetur. arti calornatiuus exsangu ne perinde atque ignis in foco ex lignis fouetur, si ut iisdem rationibus augeatur mi- tun minuaturque. Quemadmodum enim ignis a quo tota domus incalesci lignis ei confertim iniectis suffocatur,aut prorsus extinguitur: ita quoque calor qui in corde existita copia languinis Quando enim venae immodico sanguine turgescunt,calor nativus,