장음표시 사용
121쪽
DEFECTUS MEDIOCRITAS Circa Verum
Veracitas Circa Iucundum Ex CES SVs Arrogantia o
Facetudo,seu urbanitas Scurrilitas
Morositas,& Amicitia litigiositas seu comitas Adulatio, dc Obsequiositas Circa Uerecundandum Impudentia
Verecundia Circa Dolorem di voluptatem ex HS, quae aliis acc1dunt Pariditas
Vnamquodque igitur ex hac descriptione,& designatione, quam subintelligendam censet, bre uuadam monitione declarat, ita inquiςΠ
Circa timores quidem,& fiducias,mediocritas sortitudo est. eorum vero qui excedunt, ille qui intrepiditate excedis, Vacat ΠΟΠ Inz: m lar enm absent quae nomen non habent. qin confidendo extaper at,audax eli. at qui,
culter posse,ut sicut in una mediocruate unu excessiam,VDumque
122쪽
Circa voluptates verb,& aegritudines non OmneS,sed corporales, atque
eas maxime,quae in tactu eXistunt, circa aegritUdm atatem minus,medio critas temperant1a est: excestus intemperantia at qUia 1 n admodum natae nita consueuerunt, qU1 1n Voltaptatibus deficiant, iccirco neqiae nomen alita
quod huiuscemodi homines adepti sunt: sed stupidi appellentur.
C1rca dolores & voluptates non omnes,sed corporales esse,inquit,temperant ia mediocritate neque etia circa COrPOrales omnes,sed eas tantu,quae tactu percipiuntur:Vt cibi,& potus,ut vene 16 reoru.cir a dolores Vero,minus versari hac virtute,quam circa voluptates, propterea dicit, ' quia a voluptate magis,quam a dolore,& temperantia,& vitia ei opposita forma accipiunt: Operatioq; ipsius temperantis,circa voluptates praecipua est: dum quod in ipsis est medium,eligit. in eo autecirca dolores etiam esse dicitur,qudd ob absentia voluptatum minime doleri excessum 'l' intempeiantiam vocat.dCfectum carere nomine,ea de causa inquit,quia no admodum inueniantur,qui in voluptatibus deficiant.ipse tamen hos αν MOκτους,id est,stupidoS,sensuque CarenteS nominat.
Circa dationem acceptionemq; pecuniarum mediocritas est liberalitas: excessus, δί defeetias,prodigalitas,dc illiberalitas, seu auaritia in quibus contrario modo excedunt, & deficiunt homines: prodigus enim in largiendoxo excedit,in accipiendo descit auarus contra excedit in accipiendo In dando deficit. oc de his quidem nunc figura quadam, ac summatim dicimus hac
Ipia bre Uitate contentu postea accuratios de 11sdem pertractabimus ac definiem US . Iam cII ca pecunIas aliae quoque sunt dispositiones, e quibuS me diocritaS magnIsicentia est. nam magnificus a liberali eo differt, quod illes cir ca par Ua,hIc circa magna versatur excetius est decori 1mperitia seu Inde colla,& meptitudo operari ardefectius paruis cent1a: quae vit1a dissertant etia1psa ab iis, quae circa l1beral1tatem sunt: quo modo vero differant, posteritas ' dicetur. At vero circa honorem, & ignomin1am mediocritas est magnani mitas: excesmus inflatio, quae dicitur: defectus pusillanimitas. Sicut aut e ma gnificentiae liberalitatem correspondere diximus, ut in eo ab illa differret, quoa circa parua versatum ita magnanimitati,quae in magno honore versatur,alia quaedam VI TtuS correspodet,cuius circa parua ost1c1um est. sit enim ut sicut Oportet,honor appetatur:& magis etiam Vel minus,qUam oportet. I nde quI in appetitione hac excedit, ambitiosus : qui descit, manabitiosiis . . incitur meditas nomine vacat. disposit1ones quoque 1 psae In nominate sunt: ambitiosi tantiam, excepta, quae ambmositas dicitur. hincqUe CUenit,Vt eX t Iemi de media sede decertet. 5c nos quoque medium 1nterdiam ambItiΟ-1UID, Interdiam inambitiosum voc1tamus: & modo ambit1Osum, mod6 1 ambitiosum laudamus . Qua de causa vero 1d fiat, 1n sequentibUS dIcetur. HUnc autem dC reliquis eo modo quo coep1mus,pertractandum est.
In dandis accip1endisq; pecuni1s medium eligit l1beralis: at viriq; extremi in utrisq; his peccam.namaaCet Prodigus quemadmodu,inquit,in erogando excedat,& in accipiendo deficiat:illi
erZIIS Uero contra in dando deficiat,excedat aute in acc1p1endo: interdum tame absolute prodi-
rus est,diffusius quoq; nos de singulis his su1s loc1s plura disseremusmunc pauca haec Lussiciant
Iram agitur eXcessus, dc defectus, & mediocr1tas quoque est: sed
123쪽
cum nomIn IbUS fere careant medium mansuetum,mediocritate mansuetudinem Vocabimus. ex extrem1s vero ille qui excedit,Iracundus sit,& vitium iracundia: qui deficit irae vacuus:& defecitus, irae Vacilitas appelletur.
Post magnanimitate de mansuetudine disserit, ed φ etiam ipse circa honore versatur. castigat
enim iram mansuetudo,atqi id per ignominiam: unde merito PO magnan1matate collocatar, non post sortitudine licet fortudo c1rca 1ram cicut haec quoq; existat. Quanqua fortasse no c1rca iram si recte tacere volumus,versatur fort1tudomam si ita esset,iracundi series essent,ves auda ces id quod minime est.t1missi enim Ob pusillan1m1tate maxime iracund1 ConspicIuntur. praeterea si λας ob iram esset λrtis, cum ira sit umdaciae mutuaeq; offensionis appetitio,efficeretur,Vt tor Iotitudo non per sese,sed ob aliud quid esset virtus:at hoc absurdum est: non est igitur ara,quae fortatem hominem faciat 'Quaerendum autem est, quomodo mediocr1tate c1rca Iram,& excellum,&defectum nomine carere dixerit,cum tamen & mansuetudo, & man laetus a Platone, aliisl ant1 s ohilosophis nommetur:& tam iracundia,quam Iracundus antiquum nomε situra vacu1 1tem ac lenti id est,αρρυητοι nonnulli a Graec1s semper antea fuerint appellata. sed hoc no 1cc1rco,1nouit qudd haec nomina ab ipi fuerint innovata,n1hil enim preter hoc est vacuitatem irae finxit sed quia licet essent etiam apud veteres haec nom1na, an aliud tame significatum ab llo hic transata sunt: nam cum mansuetudo diceretur Virtus ea, qua tranqu1llo ac quieto animo a11-Quis est,neq; Quicquam irascitur: ipse in eum sensum hoc vocabulum deflex1t, ut med1ocrem vi spositionem c1rca iram significaret:cum & quando oportet,& ut oportet, caeter1Sque c1rcvnrian- ΣΟtiis seruatis,vel 1rascitur quispiam,Vel non Irascatur: mansuetumq: pressitum hac V1rtute nOmnauit. Cum item iracundus ille appelletur,qui naturalem quandam Irascend1 proc11vitatem,aptitu-nem i, habetume ad 1llum transfert hoc nomen,qua habitu eo praeduus est,Vt supra modu Ha corripiatur. defectumq; irae vacuitatem Vocat .prieterea In alHS V1TtutibuS Vitia m1n1me inuen1untur, quae ab affectabus denominata sint, circa quos Versantur. In sortitud1ne en1m qu1 deficit, id est ignauus: qui excedit audax vocatur.nam licet audax,qui graece dic1tur, a fiduc1a mmen habere v1deatumea est graece θαρσος:non ita tamen est.immutatum emm nut& pro θ - θρασk descitur. no secus et1am in temperantia qui excedat,non Voluptuosus jed Intemperans,qu1 deficit,stupidus nuncupatur .simili modo in caeteri at in masuetudine,cum habitus per excellum, ct defectum ab affectibus fuerant denom1nati,merito nomine vacare dicti sunt.
Sunt aute etiam aliae tres mediocritates,que similitudinem qVadam in ter se habent,sed tame disseruntaeum enim circa sermonU,actionumq; comm Unionem Omnes Versentur,in eo stant dissimiles, i una circa Verum quod
in ip 11s est,aliae circa iucundum, negocium suum habent: quod quidem tu cundum duplex alterum in ioco,alterum in omnibus V1t commerciis consistit. Dicendum igitur, de his quoque est,ut magis in omnibus medio clitatem esse laudabilem perspiciamus,extrema Vero,neq; recta,neque laudabilia,sed vituperatione digna haberi. ex his Vero plerat, nomine et1am Ipsa vacant. sed tentandum tamen, siciat In caeteris, nomina quoque hIS mue
vire: quo δ dilucidior fiat,& facilius intelligi orat1o possit.
Caeterarum virtutum operationes excepta iustitia exercere per sese unusquisque potest. verbi causa,temperans,non solum in societate al1Orum,Verum et1a secum Ipse Valet temperanter se gerere,dum In V1ctu,in vestitu ,in reliquis,quae an vitam traducendam spectant,virtute hac uritur:potestque id in agendo et1am tantam,sine ulla loquutionis Occasione praestare. Idem in fort1tudine,& liberalitate,aliisque virtut1bus conting1t. nam & liberalis esse,per se unusquisque potest, dum circa sese,Vt debet,pecunias expend1t & rcis,dum neque terretur aduersS,neque secund1s rebus se Cile perturbatur Iustitia vero licet in commerciis v1tς Omn1no versetur,fier1 tamen Poteli,Vt etiam ipsa sine loquutionis necessitate exerceatur. at vero hi tres hab1tus , de quibus nunc agat 'aest,VeritaS,amicitia,& facetudo in communitate loquendi spectantur. Vt in aplas enumeranais mλnifestat Aristotel es,dum inqu1t. - - r
Circa Veriam Igitur,qui mediocris est,uerax: mediocritas Ipsa Veritas, euVeracitaS DUncupetur. fift1o vero si in maius qra1d, qtiam re Vera lit, tendi ,
arrogantia,& qui eam habet arrogans: sin in minus,dissimulatIo,quique ea
124쪽
est praeditus, dissimi ilator appelletur.
Cum verum honorabile,maximeque affine natura philosophiae sit:circa ipsum nonnulli pecte se gerunt & re & verbis nonnulli peccant,atque errant sed in re quidem inaequalitas ipsa satiς manifesta est.qui enim neque magis neque minuS qUam par sit,sua Rut xtollat aut deprimit est mediocris. Iti verb1s vero quo modo laudabilis sit, qui mediocritatem in Veritate eligi considefati dum: quippe cum ubiq; & semper Veru dicere elige dum sit, nullam in hoc mediocritas seruanda esse videatur: h an forta1le aliquando m dacio quoq; Vti oportet,Vbi id medicamenti ac remedii ut inquit Plato,vicem obtinetῖ quin etiam prae escare de nonnulliS etiam Vera quando non opor tet, de apud quos non oportet,absurdum est: Vnde qui in his redundat,malus atque AE arrogans e ro ri non soluti liqui in maius quid mentitur. an non dicit eum Veracem,qui circa veritatis mediocritatem versatur, sed qui Circa verum,uirtutem ipsam, mediocremque habitum adeptus est . qui sane ille est qui verum seruat,neque id Vel excessi Vel defectu peruerrit, ac vitiat. an 1llum vera cem appellat, qui ea,quae sibi insunt in hominum consuetudine,ita ut sunt, de verbis, & factis o
stenssit: neque maiorem in modum quam Oporteat,extollit,neque minora quam sint,essicit, pro pterea quod anteponere omnibus veritatem consueuitZ ex Vitiis verε fietionem in maius,qui ex cessus est,tam verbis,quam factis arrogantiam Voca quique ea est praed1tus, arrogantCm. cum enim,prius apud Graecos dicerentur,id est,arrogantes, qu1 vel diuinationem, vel versutiam, ut sophistae, de omnino Praestigiatores profitebantur: ipse significatum huius nominis ad eos transtulit, qu1 quomodocunquet bona, quae in se habent, Ultra quam verum sit, extollunt. qui . veita sibi detrahunt,minusque quam habent,Verbis prae se ferunt,malos etiam ipsos esse dicit d1f- simulatoresque appellat: quippe cum omne mentiendi studium prauitati coniunctum sit. nonnulli tamen sunt,oui dissimulationem,quam si ρωέιαν dicit,non esse vitium putent,dissimulatorem fuisse Socratem asserentes. sed fortati e minime fuit dissimulator Socrates id quod argumento e t1am eo Constare potest,quod a nullo ex amicis,sed a quibusdam ab Is 1ngen1um e1us 1gnorant1bus ut Thrasymacho,& Menone, hoc dissimulatoris,id est,' δρωνος nomine fuerit appellatus. dice bat enim, ut par erat,se ni hal esse,nihilque scire,dum humanam sapientiam ciuine compararet: id quod in Platonis defensione etiam continetur .vel fortasse ita modeste de sie loquebatur,non mentiendi studio,sed euitandae inuiciae causa: quod cu fit,dissimulationi minime videtur ascribendu. possumus quoque ita dicere, ut duos dissimulationis modos statuamus: vituperabilem alterum Q cum mendacium affectamus: alterum elegantiae, ac modestiae similem, cum ne inuidiose de nobis
loquantur,nostra imminuere consuevimus.
Circa iucundia m vero, si est in ioco mediocris facetus,& dispos1tio ipsa facetudo est: excessus scurrilitas, & qui ea est praeditus , scurra: qui autem
deficit, rusticus quidam, & rusticitas ipsa hab1tus d1citur . si est In caeteris vitae commerciis,qui sicut debet,iucundus est, amicus,& mediocritas amicitia: qiai exced1t,s1 nUllius rei causa, obsequio sus: si ob util1tatem aliquam suam id facit adulator: at qui deficit, in omnibusq; iniucunde se gerit, liti-qQ giosus quidam,& morosus appellatur.
Ex reliquas duabus mediocritatibus,quae circa iucundum versantur,altera in ioco est: quippe cum iocetur etiam probus Vir,sed mediocriter tamen,atq; ita,ut secum versanres Oblectet,nemine offendat vocaturq; huiuscemodi virtus facetudo,& qui ea est praeditus,tacetus. Cuius excessus scurrilatas est,cum quas supra modum ridiculis, ac iocis,neque ut debet, neque apud quos debet, Vtatur:sed modo risitim moueat,omnes praescriptos terminos transgredi minime veretur. desectu Cro in hoc rusticitatem voCat,cum quis omne prorsus iocum fug1t,ac reiicit.Altera mediocritas m rel1qua iucunditate vitae consist1r, appellaturque amicitia,Cum amicuS silainter,aC tu Cunde DrolOCO,aC tempore amici consuetudine utiturun qua cum aliquis supra modum amicitiam simulat Vuitq: & semper,ct in omnibus iucunde se gerere,si nullum emolumetum inde sperat, obsequiOratas 1pse hab1tus,cuicunq; eum habet,Obsequiosus : si lucri causa ad facit,adulatio, &1pse adula tor nuncupatur. Qui ver6 per defectum peccat,ilitigiosius dicitur,& morosus
ditant qUOq, in affectibus, Sc m tis, quae circa affectus sunt, mediocritates
125쪽
verecundatur: deficiens qui nihil omnino veretur, impudens: mediocris
Quaerendum V1detur,quo modo cum superius dIXerit,quantia ad effectus att1net,neq, laudari quempiam, neq; vituperari: nunc esse affectus quoidam inquiat, quia Uue' tuperation
sint. Sed verecundiam & 1nd1gnationem,earum , excessus, & defectus non absolute af ri sed dispositiones quasdam rectas vel pravas c1rca affectus solos consistentes ita appes trit 'ines
quidem sint,non amen V1rtutes .v1rtus si dem non c1rca affectus solos,sed Versatur.Vt fort1tudo circa t1mores,& fiducias consistens, qu1 affectus lant,m certando tamen tagendo cospicitur. hae vero messio Critates, de quibus nunc agit, in ipsis tantum affectibus & Don 1 oin actionibus ex1stunt. Ut verecund1a & Vere Undus mediocrWPauadus vero,qui in omnitius Verecundatur,hac affectione exuperariS qui in Verecunaando deficat,impudens.
Indio natio quoq; inuidis mediocritas est,& malevolenta qui quidem habitus circa 1llam a ritudine,& Voltaptate Versantiar,quq stas capitur ex IIS, ae aliis cotingunt. indignabundus enim dolore afficItur, cia al1quos prospera fortuna indigne ut1 Videt Inu 1dUS vero hUnc eXcedes ex omnibus Golorem percipit. at male uoltis tantu a dolendo deficit,ut eciam gaudeat.
Indignatio quoq: affectuosa mediocritas aegritudo quaeda est,ex indigna improborum prospe et oritate sescepta: excessus cuius est inuidia,quippe Cuminia 1du S ex omnibus aHOruproi peritaUDUS, siue digne,siue indignὸ contingant,dolore assiciatur. 1n defectu aute malevolam statuit,que tan- γ Mρέ ακορ vocat sed est, letante ob mala: ed g, tantiam abest,a dolendo ob al1Oru calam 1tates vivi etia gaudeat. Sed enim dubitaret quispiam,quo pacto andignatio 1nu1diae,& malevolentiat esse med1ocr1tas possit. ad eunde enim videtur pertinere t & ob bonoru prosperam fortuna doleat, ct ob eorundem aduersam Iceletur:id quod etIam ipse Aristoteles in rKetor1c1s ostend1t qui eram dolorem ex bonorum prospero succellu susc1pitris proculdubio et1am ex bonoru Infortun11s lae- tab1tur Quod si1 ita estrinu1dia & maletaolentia, ad euridem enim pert1nebant,nullo modo inter 1evi excedus & desectus esstabunt. si1 verd hae non distent, neq; Indignat1o eue earum messiocr1tas Doterit adde quὀd neque in defectu esse ipsius malevoli disposit1o v1detur: sed ua excellu. nam 11 3 mediocris ob prosperam fortunam eorum tantum dolet,quI indigne bon1 al1qu1d consequuntur, δίλπι ςS-eYuperans ob prosperam fortunam cuiuscunia; nullo habito delectu dolet qu1 deficit,proculdubio is esse debet, qui ex nullius prospera fortuna etiam si indignus sit, dolorem ullum coop1t. O uocirca considerandum 1llud est,an excogitanda altera quaedam messiocritas sit,quae 1nd1gna-tta correspondens circa voluptate Versetur,eiusq; homina S sit,qui ob aduersa gaudea quae me- λυπηρος.
malorum quam bonorum et Ia calamitatibuS oblectetur:qua vero defic1t, elaa 1pse nom1ne careat:
sitq; ille qui ex nullius intalicitate betetur,etiam si dagne aliqu1bus contigerit:.hoc modo. o
Circae Dolorem,qui ex alienis conmodis percipitur
Indignatio Iliuidia Non dolet ob commoda
alicuius Dolet ob comoda tantuindigne euenientia. Circa Voluptatem, quae ex alie Dis incommodas Percipitur, Dolet ob commoda
Non gaudet ob in Omoda alicuiuS. Innominata Gaudet ob incomoda digne euenientia. Malevolentia Gaudet ob incomoda cuiustibet.
126쪽
Potest tamen etiam malevolus perinde,atque inuidus ' indignabundo esse oppositu Α-oui--Qui Quibusiabet malis laetetur n gaudendoque excedat. nam etiam inse Asturi h L. t si pPςqΠy
Ae de his quidem alius erit disserecti locus. dei astitia quoque, quia nosimpliciter dicitur, postea distinguemuS. ac de Vtraque qUO modo medio iacritates 11nt explicab ImUS. de Virtutibias Item rationalibus simili modo.
Quia iustitia circa communium distributione est habitus,& aequalitatis pro dignitate unius. euiusque distributivus,& inaequalitatis,quae in commerciis ab exuperatione iniquitateque proueniunt, emendativuS,& propterea longiore indagebat oratione: de ea quo modo mediocritas sit insequentibus se dicturum pollicetur. De virtutum ac uitiorum mutua oppositione. Cap. VIII.
CV m tres autem cuspositiones sint, duo scilicet vit1a, per excessum Vnu, alterum pei defeetiam, Sc virtUS Vna,qUae med Iocritas est: omnes Omnibus qUOdam modo opponuntur. extremae enim & mediar, 3c frater se contrar Iae tant: media vero extremis. nam quemadmodum aequale si min III comparetUr,ma IUS,si malorI,mlnUS euadit: ita quoque mediJ habitus, tam in affectio cis, quam in actionibus,si ad defectus spectemus, excedunt: 1i ad exces1us deficiunt. fortis enim re spectu 1gnaui audax: respectri audacis contra ignautas Videtiar. simuli modo etiam temperans,ssi ad stupidona referatur,intemperans:si ad Intemperantem, stup1dus. Item l1beralis ad auariam comparatias,prodigus: ad prodigum Vero,atrarias. Vnde essicitur,ut extremi med 1um ad alterum uterqtae expellant: δc sortem quidem timidus audace, ata daX timidiam vocet. atque m aliis simili modo.
Bene,inquat, quodam modo,& non siimpliciter: si enim simpliciter opponerentur,unum uni contraratam non esset. Quodam modo igitur omnes hi habitus omnibus, & non simpl1citer Opponuntur. nam quatenus sunt Contraria, urimum inter se distant: & 1is, quae plurimum inter sied1tiant, extremum ob11cere consuevimus. nam cum ab uno extremo ad alterum per actiones a te ocusque pertransimuS, pramo in medium, postremo in alterum eae tremum deuenimus. iccirco eXCeil Us se fectu1,hac rat1one contrarium est Inedium Vero,ut aequale quoddam In rcessit, ponaturque extrem1s non ,ed quod plurimum ab ipsis remotum sit,prox1mum enim est, Vt etiam 1pe,1nqtiat,CXtIem1Sque similaus,quam alterum extremum alteri: sed in eo oppositio eius est, quod η Ο m Ciniam mori azum extrema immoderata : medium definitum, extrema indefinita sunt. quippe ui I ALAea1AmMeon1tum semper ac moderatum,quantum ad nos attinet, sc1licet, non quantum ad rem,capaatur extrema autem immoderatum, atque 1ndefinitum. unde extrema medIO, tanquam Immoderationes opponuntur. facil1us siquidem est ab excessu ad defectum, & econtrario a defe-Gu aa excelatim: quam aD alterutro horum ad medium pertransire. in eo enim quod immoderationes sunt, sicut commun1Cataonem inter sese habent, 1ta medio repugnant, atquc aduersantur: a 2 quo conitare rade potetit: quod ignauus facilius auda ter quid aget, quam inrtiter. Atque ita xt ex moa ratione, & immoderatione extremorum cum medio, mediique Cum extremi S re-o h si, Vςζονα ς CCis ςxtrema IPsa inter sese opponantur: atque iccirco omnes .HPAO S quodam modo,& non simpliciter aduersentur.
Cum haec 1grtiar ita 1nter uesie Opposita sint: extremis maior inter se uam clam medio wntrarietas est. quippe ciam longius a se mutuo, quam
Dubitandum v1detur, an rectὶ dictum sit, maiorem extremis inter se, qu m cum medio esse
127쪽
morum,prodigus auarum, Veris confirmandumtribus argumen quippe cum liberalis rem1ssior vir1sque C11tis utitur Aristoteles:compar x ORς,ςV ΤΠqμ' mao no abest longius,
Quemadmodum magnum a paruo,& paruum maBDO Sdetur,ut aadaciae cum fortItuditae, M prod Salitati,cum liberatriaee.
est ex ipsa m n quoniam similior ζGς
128쪽
Quam dissic1le sit medium inuenire,exemplo docet; mediumque ipsiim,quod in re constitu tum est,sumit. circuli enim medium depraehendere,non cuiuslibet esse 1nquit,ssed per ii & scien tis:ut ostendat sane, si in iis medium inuenire dissicile est,in quibus Uniam,& idem medium semia per apud omnes permanet: idem in agedis rebus inuenire longe esse dissicilius,in quibus nullum certum med1um, sed prout unicuique conuenit,diuersum ac Varium est Unde etiam cum inquit,f virtutem moralem esse mediocritatem, atque id quo modo 4 1dem hoc videtur significare . quomodo enim mediocritas haec intelligenda sit, ostendit: non in re, scilicet, sed quantum ad adh1o
Quocirca oportet eum,qui me diu coniectare Vult, primU a magis con trario recedere, quemadmodum et1a Calypso ita monebat, Sic procul a
rum magis,alterum minus peccabile est. Quoniam igitur med1um assequi ita exquisite difficile est: secunda ut inquiunt,nauigat1one minima ex malis sumenda striat. Id autem erit eo maxime modo,quo diximus. Spectandiam vero est,ad quς nos proclitatores simus: quippe cum al1j ad alia natura pro pensi sint: ici quod ex voluptate,& dolore, qui nobis euenit, facile perspiciemus: atque in contrarium nos ipsos abstrahendum . nam si procul a pec cando nos ipsos remouerimus,ad medium deueniemus. id,quod qui ligna
d 1storta dingunt,facere constae Uerlant.
' His verbis Aristoteles ostedit oportere,ut unusquisa, se ipsum in moribus assuefaciat. nam educatio,atq; institutio,ab infantia esse penes alios videtur. Possumus vero etiam adulti nos ipsos assuefacere, praesert1m cum sciamus virtutis habitus non posse sine huiuscemodi assuetussinibus ullo modo comParari. assuetudines autem voluntariae sunt,& in nostra potestate constitutae:estq; haec exercitat1o,Voliantaria quaedam assiuetudo ,e nobisq; ipsis prouenies.Vncie efficitur,ut is quoque qu1 ab infantia bene faerit assuetus, a l1bera voluntate minime excludatur: ut Voluntate non necessitate virtutem consequutus esse videatur. Carmina Vero haec, quibus Vlysie S monetur,ut a fumo, Sc Vnda navim arceat,Circe apud Homerum inquit,non Calypso. fumo dc undae hic Aristoteles extremum id comparat,quod fugiendum est quod etiam magis peccabile appellat,quod medio magis est c5trarium,nullamq; cum eo habet cognationem . nam minus peccabile est,quod medio simile aliquantulum est, in quo minus peccamus. cui sc1licet, dum assuescimus ab altero recedentes primum debemus accedere.
In omnibus autem a iucunditate, ic voluptate maxime Catiendum est: non enim de 1psa incorrupti iudicamus. Quod ergo Troianorum proceres erga Helenam fecerunt, id nobis quoque erga voluptatem faciendUm est . m Omnibusque voce illorum erga ipsam utendum . si enim ita a nobis ipsam dimiserimus,minus peccabimus. Haec igitur facientes, Ut summatim dicam,maxime medium assequi poterimus.
Voluptas aute in omnibus maxime vitanda est: erga qua ita nos gerere debemus,sicut Troianorum proceres erga Helenam:qui eius conspecta pulchritudine apud Homerum ita dicunt: Sod sortes pro tam formosa Coniuge Achivi, Dardanidaeque simul tanto discrimine rerum Bella gerant: tantosque diu perferre labores
Nil veriti, tam longa suorum funera cernam M ec mi m Cuiquam, nec succensere decorum est
Nanque haec coelicolas Praestanti corpore diuas Atque oculis, atque Ore refert. sed sic tamen ipsa A nobis procul hinc, quan is sit pulchra,recedat: NC praesens nobis, nostrisve nepotibus obsit. Hoc exemplo monet Aristoteles voluptatem esse fugiendam, non ed qu3d deformem, ac tur' pem eam esse cognoscamus: quae enam turpitudini gratia mesis potest, quae prima statim se Rrte Ovio sua deterrere omnes consueuat sed ob suauitatem, ac pulchritudinem declinandam ςsς, g .iii; . ac reP οτι δεκει αυisti' αυ
τὶς ἐθιχ udi t.notadg, quod uidetur ei aliquis per
rem aver ari, quae ita turpis est, ut omnib'
129쪽
Quanquam id fortasse drssicile admodum est, C pr cipue in partictata ribus ac sim aulis non enim facile definire possumus quo modo,oc quibus,
οῦ ob qcue ς quatenus irascendum siti. nos nanque Interdum COS qui defi
ciunt,laudam ,& mansuetos vocatoris Interdum qui exasperantur si bue se ni viriles appellamus. qui vero parum a recte agedometaci maluS, siue ad minus declinat, non vituperatur: sed qui minime latet quousque autem,& quatentas repr hendenaUs aliquis lit,cl
1 Aivir Aristoteles postremo id quod semper aliti solet, etiam nuc sub-Posteaquam omn1λhMc di λx p hi L 1 eiam statui a sensibilibus dx-
'Non enim statui diuersum quippiam a sensibilibus debet. talia vero m
articularibus constituta sunt. Se in sensu iud1cium est.
dabilem: oporteret, modi, ad excessum,modb ad definum declinare: ita enim facillime set ut medium rectumque ipsum assequamUr. 'Declinandum esse, inquit, in eadem scilicet λctione; et in V Π d
alterum: ut in quibuS excessuS m dio mZgi S contrarias est,ada sectam. In qcessum deflectere animum nostrum studeamus.
130쪽
Aristotelis Stagir 1 t se moralium
CUM EUSTRATII NICAENI EPISCOPI
AN PLANATIONE, QJ AE ETIAM IP SAin incertum auctorem a nonnullis refertur.
Ioanne Bernario Feliciano interprete. Deflontaneo ex invito. cap. I.
Um VIrtus circa affectus actionesque versetiar, cumque in spontaneis laudes Sc vituperationes,in inuitis Venia,inter-d tam etIam misericord1a existat: necessarium fortasse estiis qUi de virtute cosiderant,spontaneum, & inuitum de- sanire ad quod etiam 1 is qui leges sanciUt, ad praemia, pCenas liae instituendas minime 1 nutile est.
Proponit in hoc tertio libro Aristoteles de spontaneo de inuito disserere . nam cum virtus inaffcctibus & actionibus consistat,in qu1bus spontaneum,si recte fiat,laudatur,inuitum Ven1am,&misericor iam interdum consequatur necesse est,ut1j qui de virtute pertractant, de spontaneo &inuito quoque definiant. addidie autem DFORTAss p J non ut dubiam necessitatem intelligamusmecessarium enim prorsus sine ulla dubitatione hoc est d ut ordinem solummodo dubium signincet hoc modo cum plura alia de virtutibus dicere necesse sit, prius fortasse hoc pertractare necessarium est: pR1 vs J enim esse subaussiendum videtur. non enim sicut de his definire ne-3' cessarium est,ita ordo quoque hic est necessarius existimandus . possumus etiam dicere non esse a legendur scito,pro fortasse,sed αντὶ τῆ ομοι , id est similiteravi simili modo,ut reliqua haec quoque esse necessaria dicat. Nam ισας Graecis,quo verbo hic utitur Aristoteles , significare tam fortasse,quam,aequaliter,potest : aequaliter ver6 pro sim1liter interdum sumitur: ut apud Homerum quoque,vb1 de Aiacibus loquitur inquit enim,
At veluti gemini Con1unm ad aratra iuuenci Incedunt an1mis aequalibus. id est similibus. Haerendum praeterea est,quomodo spontaneum in agere1bus inueniri queat. nam in actionibus Sc spontaneum de inuitum manifeste apparet at affectus inuiti esse tantum videntur. sed licet absolute atque ex natura sua inuiti sint eatenus tamen d1ci spontanei possunt,quatenus homo clo spontC ata se praeparare assuetudine ac studio valet, ut eos cohibeat.ac moderctiar . adde,qudd ea quae ex ira Vel alaquo alio assiectu quispiam agit,modo sciens faciat:spontanea esse dicuntur . nihil tamen Obstat,quo minus spontaneum de inuitum no ad affectus, sed ad adtioneS solas reseramus. Necessaria quoqae est ciu1li ac legumlatori haec de spontaneo & inuito cosideratio:quippe cum minam e parua ea legum latricis pars sit,quae ad praemia ac poenas spectatrimmo tota in h1s Ciuitatum institutio Versetur. nam scire quos oporteat punire, quibus ignoscere, quibus item praemia concedenda quibus neganda sint: no est,nisi eius qu1 spontane1 dc inuiti peritiam optime calleat. civili igitur Sc legum lator1 necesiaria omninὼ haec cognitio est.
Videtur Vero anu 1ta ea esse quae arat vi,aut ignoratione efficiuntur.
so Haec non videtur esse proprie definitio,sed potius specieru explicatio quaedam: minime enim sunt definationes 1llae quae diunioribus costituuntur:v si dicamus, id esse ens quod vel agere potest vel pati. hoc CnIm modo etiam aequivoca adm1tterent definitronem. Vt,clau1s quae de ianuaria instrumentum,& partem corporis animalium,1d est iugulum significat posset ita definiri: clauis, est quae vel rores aperit, Vel collo innexa est. quibus tamen defin1tionibus uti interdum oportCt, quando communem specierum rationem inuenire no fac1le valemus 11cut hic in i1s quae violenter,ZU 1gnorant1a ericliantur. Commune enim h1s Vtrisque inuitum est , videturque Vmuoc dς
ipsis denuricupari .fieri tamen no potest,ut,id quod 1n spontaneo est, sicut paulo inferius pλxςbiς,