장음표시 사용
41쪽
sub uniuersalem unum eruditum referri necesse ζst: tq; icCirco quasi st tuens eum ste fingens ita e oeulto inquitivi ita intelligendum sit quemadmodum qui in VRRquRR; re ςrudit S Cst,illud recte 1adicat. hi ΣΠ. j bin quo est eruditus 11c si quis fingat aliquem eiusmodi rePCriri,qui in omnibus absolute eruditu stiis bonus omnium iudex efficietur.Vide tamen ne a tereris cognoscentem ' & eruditum hie o ''' eum dici,qui omnibus disciplinis eruditus sit sed qui multaru rerum experientia calleat, possie . . inde omn1a sibi ad iudicandum proposita peritiae suae applicando recte iudicare quemadmoduri I in multis videre est, qui licet nunquam picturam exercuerint: de aliorum pictis tabellis se se 1pte '' iudicium possunt. id quod In aliis uoq; artibus Vsu Venὶre manifestu est, adde G, 1pse quoq; riri stoteles multis aliis loc1s in hoc significato usus esse,eruditionis, id est πιχιδείας vocabulo 1nueta nitu ut perspicuum sit,aliam esse scientiae cognitionem, & aliam erutit1on1s.quae quidem emta 'ditio cum multarum rerum peratia sit,satis adoneum reddere alicuem potest ad ea iud1canda quae ν μscientiae& artes eficiunt fue speculatiuae,sue adtiuae,11ue effect1uae illar fuerint. - ὰυτο λ
In rertio hoc prooemio cum proposuerit docere, qualis eoru quae diceda hic sunt, auditor esse ebmuniter dia debeataprius in uniuersuin posuit,qualem esse eum oporteat, qui Uniuscuiusque artis vel sciendiae diastini o teta effecta sit iudicaturus:t deinde his comuniter dictis ad propositam rem venit,non posse inquiens dens Cr ibi , iuuenem idoneum esse ciuilis auditorem idq; duobuS argumentis Ostendit Primum ex temporis . quod i euis breu1tate,qua iuuenis adhuc in V1ta VersatuS,eius actionu Peritus euaderC mi nime potuit, ex qui- c. bus & de qu1bus rationes constant Ut merito ea quae nondum e pertus est,recte nequeat iudicare. 'τοριαὲμ λοatq; haec de iudicio.Est autem ratiocinatio in prima figura hoc modo .Iuuenis actionum v1tae im- ny peritus est. Omnis qui alicuius imper1tus est,illud minime potest iudicare,cuius est imperitus .non Aci, α βαλ esu potest igitur iuuen1s actiones vitae,sed neque ea quae ex ipiis vel de ipsis aicuntur,bene ne an male IO
Vanam atque inutilem futuram cum inquit: T
Adde quod cum perturbationes sequatiar, frustra & inutiliter audiet.
Oratio enim omnis,omnisq; ach1O AC Operatio adfinem quedam spectat siq; eo rustretur, fru- δέ estra facta esse dicitur Ita quoq, quae de uirturibus habentur Orataones cum non ad contemplatio- πνα. id obnem solam spectent,sed ad agenda honesta amplectendumq; bonii si finem hunc non fuerint c5- Ratione n hanem inc1tatis oppi essus,ac stuperatus vitam multis in perturbation1ouS traducat:presertim cum rationales an natura etiam in eo,quippe quae tunC recens extiterit,n1hil aliud magis,si Vt sit,curare uideatur.ic- petitus . pro Acircd quadam temporis mora opus illi est, necnon disciplina atq; institutione ' ad hunc ex affe- priasq; volu A. ct1bus perturbationibusq; contractum stuporem discutiendum,Velamenq; ignorantiae detrahen- tates ast eci ariqQ dum:quo & cognoscere meliora, & praeponere ea peioribus possitavitamq; arataone alZena auCr- tes.sari,eamq; eligere quae ex ratione rectoq; iudicio traducitur. id quod & dincile admodum est, dc - u πολυπα ' ui non messiocri indiget eo ς, assuetus iam malis a pueritia est iuuenis, plurisq; aestimare didicit O . απας absolute esse, si bene esse immo nullum aliud bonum honestumq; cognoscit, nisi corpus curare, utq; ad valea benem habeat,summa ope niti.atq; hac de causa fit, ut non solum Consil1a dc moni- citiones,sed saepe etiam derisione S,opproba 1a,contumel1ae, Quandoq; etiam Verbera adlalbeda sint, ' Vt ignaue huius vitae rem1si1om,virtutis industna ac labore anteponat.Propterea igitur iuueni--Qην αι bus Vanu atq; inut1le est huiuscemodi dissertationes audire,quia perturbationes sequuturiirratiota cis 1 ω ου κῶ natiq; assuetudini iudulgetes,nunsi boni quicquam agere costituunt. at Vero haec ars non absolute Tla, ἐμ speculativa est,ut cognitione sola eoru que dicuntur, auditores contenti esse debeant: sed activa: παρθειας. i. opusq; est cognitioni actiones adiungere alioqu1 incassum oratio omnis & habetur,& auditur. ut grauis ille
42쪽
prauitate ueratante ne se attollat deprem
Arithopb. inplut.. Suid. Latine dici potest catin a. Que inclutas a funis emicirculo non sunt
bonum 1 sem pos . apropter si senex aliquis sit,qui Perturbationibus afflaratur neq; Ipse C- iόrit harum rationum , auditor eo qudd etiam m ipta aetatis senectute 1d est uuen1- ω aliquid appetit,& quaerit adfini attrahere atq; appellendere studet: persequi id quod appetit, dicitur, translatione ab iis sumpta qui segientes persequuntur,&
' 'Tu i b in eo si nitio perinde atque incontinentibus inutilis e Jadit.
Idem adhuc sumpto incontinentium exemplo declarat ancontinens enim ille est Sira
dum ig1tur m 1llo, licet racio malum esse nouerit appetitui temere atque u uixς ς tato acquiescere,velit: a flagitiis abstinere a Perturoati Ombus tamen V1nc1tur,praua consuetdine stibiugata 11c unusquisque qu1 ex perturbat1Ora C Vauat, orationes de Uartu e Squ1dem adnaittici sed nullam tamen ex ipsis,cum ab assiselas aeffect1bus ad pe1oia detrahatur, per
Illis autem esse perquam util5s potest, quI secundum ratIonem N appetitiones & actiones suas moderantui.
A contrario hoc sequitur ex his quae modo dicta sunt.sicut enim qui ex perturbatione & prς- ter rat1onem vivunt,nequeunt ullum ex hu1uscemod1 mssertationibus consequ1 emolamentum: , sic qui 1ecudum rationem & appetitiones Ec actiones suas moderantur, os prodesse horu cognItio summopere posset. sed dubitaret aliquis: diceretque elle de his vllam omnano Sticapima tradere,ium vanum tum superuacaneu videri .nam si prauis nulli subsidio esse ad correct1onem pol sunt probi vero antequam etiam ea audiant, secundum ratione appetitiones & act1ones suas moderanturiqui fier1 potest,ut horti discipima & illis Vana,quippe qui Vt1litatem nullam percipiat:& his Qui prius etiam quam quicquam discant'Oni sunt,nulloque eΣtrinsecus aux1lio margent. ad quam v1tam act1onesque suas dirigere valeant:posteaquam vero facultat1s huius praecepta audiuerunt,is artifici quada ratione ac modo honestas actiones persequuntur .atq; 1ῖa nt,ut in UODO Gadipiscendo magis confirmentur:a ratione iam edOα1 ac Persuasi, quando honestu aliquId,RuZΠ'do item Dontionestum ex1stimari debeat. Accedit qu6d mult1 etiam inuemuntur qui licet itat1ma princ1pio naturae quadam ben1gnitate a malis abhorreant,bonaque appetant: ignorant tamen quo modo possint & ea inter se discernere, & bona complecti. .1bus sane ad honestorum electionem cisciplina & arte opus esse marufestum est. Verum neque improb1S 1nutilis omn1no harum Praeceptionum trassitio euadet. nam ut nullum maximum 1ll1co adiumentum eX has conle-quuturi sint,illud certe consequentur:quod ubi cognoverin in quam m1seriam deuoluti fuerint, quamq, longὰ ab eo quod mel1us est,recessierint habebunt profecto,na11 peniciis sint stol1di, a bonoque abhorreant,stimulos quosdam appetit1Onis,quibus ad corrigendam anteactam I 1tam Incirentur: atq; ita paulatim proficiendo aliquando fortasse ad summum etiam illu' 'Ona Pror sius transibunt. Animoru praeterea medicinam facultatem moralem ac ciuilem este costat. Uzmadmodum ergo Corporum medicina fan1tatem in bene valentibus coseruat, in aegrotantibus zz-stituit:ita quoq; ciuilis α moratu facultas hanc eandem Euplicem vim in an1m1s nostrλS naoeat, necesse est. absurdum enim Videretur, si1 ex propria medicina,corpora de naturae ' bene an mAN habuerint,iuuari possent mmi,qui rationem habent eaque utuntur, in utroq; si tu Petςre Indς
43쪽
praesidia non possent:siue in naturali costitutione firmari,siue ab ea quae prςter naturam est rcari ac corriga eos oporteat. atq; animis quantu ad substantiam ipsoru spectat, faciliuς sinὰ est cicorporibus & naturis,ut & in bono perseiaerent ac coseruentur, α δ mRlO recedant & corrigatur: quippe cum & ratione pnediti & menti amnes sint: a quibus Vtrisq; adiuuari queant ad bonu edia
haberetur,n5 possent:utpotethonestis OrationibUs atq; actionibus no assueti ut simili modo eli, α plurimu coferre eas intelligendu sit illis,qui secundu ratione appetitus 1bos atq; actiones exercet. γς τῆς
Ac de auditore quidem, ' & quomodo admitti huiuscemodi rationes Q debeant,quidque proponamus: hactenus exorsum sit.
Omn1a quae supra escia fiunt a posterioribus ad priora ascendendo breui resumptione con- τω cludit. st In his uero huius operis exordiis statim a principio quaestione illam excutiendam pro posuit:essetne omnia agendorum bonorum aliqu1d summia, ad quod reliqua onihia referrentur. tum que esset ea facultas quae finem hunc haberet,idq; inueniri sat1s verisimili qualetiues subiecta materia patiebatur,probatione Ostendit ciuilemq; esse tam facultate docuit, cui finis talis asserita . 'ΤR 'Aberetur,quippe quae principalis. dc architectonica maxime sit scientiarii ae facultatum omnium, 'ες - 'i' quae in actione Versantur:praesitque omnibus,atque imperet. vi fin1s eius aliarum etiam omnium Q q R fines contineat.Nunc ad secundam questione descendit:quid nam sit hoc inuesitigans quod sum 'mum hominis bonum finemque proximum ac proprium humanae naturae esse escimus repetitq; V disputationem quemadmodum etiam ipse inquit,cum ita subiungit. ' Ar 0tς ι - .Dς summo bono,Cr rectu auditoris educatione. cadi. 111 L /kγωμῆν si
, electio bonii Quod da appetit: quidna illud sit, quod ciuile appetere rῆ ς' Gio dicimus: quidque illud, quod omnium agendorum bonorum summu est. di
Quod in primo exordio demonstrauit, ciuilem videlicet caeteris omnibus scientiis & faculta uo '; intabus antecellere, CiuSq; finem agendorum bonorum summum esse:id nunc tanu eoneessum assumit:quaeritq-,quidna allud sit quod ciuilis appetit &' quasi ad planius interpretans subiugit, is . 3o quidq; illud,quod omnium agedorum bonorum summum est . finem enim dicere quem apoetit ciu1lis,o: Omnia agendorum bonorum summum idem fere est. nam si ipse est omnium act1uamsi scientiarum ,rationumq; discendi Praestantissimamnis etiam eius omnium aliorum praestantis mum,atque ultimum proculdubio censeri debet. Scientiae vero hic communi vocabulo etiam 2:
artes appellatae sitnt: quippe quae ita etiam ipsae quodam modo dici soleant.
De nomine sane inter Omnes fere constat. nam & pleriq; δί elegantes .f'
et1 citatem id appellant: δί seelicem esse idem quod bene vivere, beneque
agere esse opinant ar. G etro MolDupliciter quid sit una quaeq; res praeseribi consueuit,vel nomine,vel definitione,unde etia Q ὸς o Vtraq; haec mutuo inter se definiuntur ut nomen n1hil aliud si definitio contracta:definit1o nihil ι ποδὶ ιδο-
aliud o nomen explicatu eueceseatur. idem enim significat homo,quod animal rationale,mor- ται .i. expil tale,mentis & scientiae CapaXmo tamen eodem modo .siquide homo nomen contractu est, remque catur. minime distincta sign1fica quae nominatur : definitio aute speciem quae ex genere & differentiis constat, particulatim explicat,eiusq; substantia plane ct distincte manifestat. JIn costituendo igitur ex non ne quid sit foetiCatas,c5sentire fere omnes inquit sered adiunxit propterea DOnulli etia inueniatur,qui vel nomen ignoret ut De in eam quidem notione Vnqua venerint, an aliquid sit in rerum natura,quod scelicitas appelletur Utuntur,inquit, hoc nomine de pleriq; 3e elegates. 'χυία Vu ς' plero', vocat more graeco quoslibet e vulgo homines,ac ' fusaneos quos 1lli πρMῖς dicut. elegantes vero,id est χαριχνταζ,eos,qui elegatia quadam ac lepore,Vel ex eruditione, vel ex bonarum actionu consuetudine exculta sunt: qu1 Prorcctd pauciores semper inerud1t1s,v1rtuteq; carentibus Inveniri solent. Caeteria comunis 1lla quoq, Opinio omnibus est qua idem esse bene viuere & bene agere existimant,quod stelicem esse: quae ecia ipsa confusa Cst,min1meo; d1ct1ncta.
44쪽
Vt voluptatem,ut diuitiaς, ut honorem: alij aliud eam esse dicunt. tape etia. ut idem ea diuersa opinetur. cum enim aegrotat, sanitatem: cum pau- per est , dIUItias summona bonum putat. qui autem ignorantiae conscri sibi γου δηλω - ipsis sunt,eos adna1rantur qui magnum qu 1d ac supra vires suas referunt.
κομ- Cum dixerit omnes in idem felicitatis nomen couenire , tam vulgus ci elegate ς'antesi qu1d sit,t si secti perscrutetur,quaena ea sit,aggreditur inuestigare .na quae sit foelicitas, & quia sit inquirere diuersum est Τ 1llud enim subiectit,hoc substantiae rationem declarat. De hoc igitur,id est de felic1tate
Fabius lib. 7. innatatia dicit quae Graeci ἐ
ὰπο αινε- quae nam si dissentire inquit,& plerosq, a Lap1etibus:&separatim utrosq; a se mutuo,alios e vul- τω. go ab aliis,ac sapientes inter se quadoq; vero et1a fieri, ut secum ipsi in hoc nonnnulli dissideant: το ὀ Ibγκ pro rerum euenientiu & Occasionum Varietate appetatUS suos immutates. t Pleriq; igitur al1quid, i '' ex iis quae euidentia manifestaq; sunt,id est sensu percipi possunt, esse felicitatem putantavi volu-w.-ὴ 3 Q 2 ptatem,Vid IuttiaS,Vt honore Vnde alii voluptuosi,uis auari,alii ambitiosi,&gloriosi redduntur: φ . dum unusquisq; iil sectatur, quod bonum ex1stimat. atq; alsi aliud quippia huiuscemodi eam csse Xyl Ge' ' dicunt. Scepe ei in incidit,ut unus atq; idem de ea diuersa Opinetur.Cu enim aegrotat aliquiSzbea - ρ ε μ λ tos esse eos qui valen favitatemq; optimam omnium i iudicat:cum paupertate affligitur, atquς γῆ θ hq opprimitur diuitias omnibus esse anteponendas censet . atque ita quidem plerique, id est Vulgus γ*λ ἐν ς ῆ facere consueuit at qui sapientiae studiosus est, sibi conscius quam in ea deficiat, alios admiratur qui supra quam ipse possit,& cognoscunt,& d1sserunt.
Nonnulli vero praeter multa haec bona aliud quoddam per se bonum
esse existimarunt: quod esset in causa ut omn1a etiam haec bona sint.
Hoc de Platone videtur intelligi,qui cum Deum illud ipsum esse statueret,quod ' per se bonu esset,eum postea dicebat bonitatis omnis esse auctorem,omineq; aliud quod vel esset vel diceretur bonum ex eius participatione vel esse Vel dici ipsum Vero nullius participatione , sed primum ac summum ommu per sese ipsium bonum & esse & dici asserebat. At enim sermo nunc est non de simplici ac comum bono,quod & est supra omnia,& Omnibus sese distribuit, & ab omnibus ab 'stractu in omnibus tamen praeeminenter cotideratur sed de humano, naturaeq; hominis proprio: ut longe diuersum hoc sit ab eo de quo Plato dicebat: ' ut etiam ipse Aristoteles inquit. siquidem aliud est comune omnibus bonurmaliud quod naturae alicia 1 priuatim accommodatur. Quare suta so V-λ peruacstneu videtur cum de alio agatur, ' in alia oratione deflectere:1n idq; excutiendu aberrare, τα t m k ta quo dicere ne omnino quide propositu fuit. Sed Aristoteles ' ut Platonicae sentent1e carpendest pr. oceassionem nancisceretur, quae de primo bono 1lle dixeratnn medium hic produxit.
pi' pu* . Sed omnes velle op1niones exquirere super tracaneum fortasse est : fa
σπι μά4ις x Quoniam superius multam esse distentionem multumque errorem dixit inter homines de boni εγγ ου G si opinione:vt non solum stulti de sapientes inter se,sed nonnulli etia secum ipsi diss1derent: dum αληθO si molestia aliqua oppressi mutatione in contrarium ac sibi euatione iucund1ssimam omnium , atq; 40 γ' μου ακρι- optima putat: Ipropterea subiugii, Vniuersas Velle de bono opiniones indagare vanum ac super ua neu vider1: cum plereq; ipsara manifeste quam longi issime abctsse a veritate conspiciantur secis sis. i. Si ex fatis super l, futura. si' vel Jας ἐμπολ ζουσας hoc en1m verbo hic utitur Jtantsi inues 1garit, eis eas tantum fid est eas quae celebres suntJ& ad veritatem quidem maxime accedunt superq; eam extant atq; investigemus eminent, non tamen eam penitus attingunt:vel quae videntur rationem aliqua in se habere:qua atque expeda hominis opinatio falli, exturbarique de veritate poss1t. nam quae procul a veritate abest opsimo, unus, quae ad Ae nunquam Vllum ad credendum alliceret,qui studio Veritatis recte ac prudenter inquirit .dd quod soritate proxiα an sensibus quoq; usu venire perspicuum est . facile enim fieri potest ut qui ' palumbem vaderit, me accedsit no fallatur,columbamque esse existimet: - anatem vero nullo modo opinabitur.
tamen ea peni Neque tamen illud nos lateat, d1fferre inter se disputationes quae vel tus atting tit princip11s fiunt vel ad principi -
- TIQP - Cum quatuor sint ex Aristotelis sententia cauta & et initia,essectiuu,finale t speciale, ac ma- vitri P teriale de finali hic quaestio est. de quo iam &xit, in nomine omnes fere consent1Te r Cp nam Vero λογοι id sit,magna inter omnes esse altercationem. Ac Quia de initio hic loquitur, atque id quodnam sittacpχ χι- cum ita δικοR. i. formale.
45쪽
eum maximam habeat dubitationem inuestigat, idis; est manifestaturus t a causati, ad eatis ς &ab initiatis ab initia progrOdiendo:iccirco ita inquit monςt audito S,t ne mirentur si ex notasterioribus priora confirmauerit. diuersOS enim do QRdi mo S esse,Vt modo ab initiis r ab inita ti. α σtiata: modo econtrario ad init1a ipsa ab initiatis Procedendum sit:illud naturali resti ordiri. hoe μ' t docendi dispositione exigente quippe Cum non cade sint & nobis & naturae notiosa debE, G. 'φ Πς β ηομμ' ab 1is quae nobis not1ora fiant,omnis Tost R disciplina exordiri,quo facilius percipere ei que diu qς φ' μ' η cuntur,valeamus. Set i quaereret fortasse quispiam Quo modo idem post i ad idem habita fatione 'inpμ:ς' ' .' esse,& initia & finis .nam actionum ommu quae ex Virtute proficiscatur, finis est felieita; eadem ' 'Τ rursus & initium & causa omnici est:quod si ita sit:quatuor 1nitia non erunt. Cui dubitationi itato occurrimus dicimusq;, idem habita ad idem ratione & initium 3c finem minime esse:sed finem speculantibus init1u effectiuu esse agentibus Vero ea quae ad finem tendunt,& quq propter ipsit in ' - φῆ finem sunt Deniq; finale in1tium sirccedit.quea Odum in aedificand1 arte videre licet.primuimen1m in ca de tegumento speculati quod ab aerὶs laesionibus nos defendat, deinde quae ad ipsum spectant Consideramus: atque ita per med1a cogitatione transeundo ad vitimam tandem fossionere deuenimus. a qua postea initio facito eodem modo per media ascendendo subinde quae in spe culatione priora ordine fuerant, posteriora in act1One faC1mus:peruenimusq; postremo ad illum πιν ipsim fine,quem initio proposueramus. Quia igitur prior actione speculatio est nihil enim aete θ τελέ seriremus n16 prius fuissemus 1peculati actionisque est effectrix ac genitrix causa ideo finalis causa κου. initia proprie est: tem ' finitiva ac perfectiva, utpote ea perficies quae ad ipsam tendunt quae nisi et O eo referantur,frustra omnino sint.Ideo quoq; initialiS ac perfectiva,finisque & 1n1tiu appellatur: quippe quae finiat perficiatq; singula,eadema, initia singulis praebeat. Quia item finis appetibi O lis este 1llis solet,quae ad ipsum tendunt, usiaque est,ut omnia ea & sint & fiant,& praeexistant in ipsa actione:propterea quod adducat ad se quae per appetitionem eius efficiuntur: ob id & latrici& causa esse no immerito censetur. Multa alia dici possent ed ob causarum studiosos,neue plura quam oporteat,dicere reprchensoribus videamur,haec sufficiant.
Recte en 1m etiam Plato de hoc dabitabat: quaerebatque, utrum ne ab initiis,an ad initia via esset: perinde atq; in stadio a i munerarusne ad me pr Wρ -
3O Platonis testimonio coprobat posse & a principiis ad sequentia aisputatione proficisti,&ec trario ad principia diuersiasq; esse ratione solummodo has vias: licet iubaecta per que utraeq; fiut, eadem sint non siecus atq; in scalis ascensus,& descensus vel ut ipse inquit, queadmodum in cur
11culo a munerariis ad metam,vel e contrario. munerarij enim quippe qui munus illud exhibent, id est certamen costituunt ac pioponunt: principii ratione ac locum obtinent. meta vero non ut principies,sed ut finis atque extremit consideratur.atque ita fit,Vt licet Via, quae intra virosq; hos terminos clauditur,eade sit: diuersa tamen currentiu agitatio ab altero ad alterii conspiciatur. Ide In disputat1one cotingit dum vel a principiis vel ad principia orationis motio, ac Pcessus efficietur.
Nam a notis est 1nc1paencium. ea autem duobus modis sunt,al 1a enim
ab sent nobis,alia i absolute ac simpliciter nota. sortasse 1gitur ab his nobis est Ταπλῶ, IncipiendUm,quae nobis nota simi.
Dc his licet iam dictu. si adhuc tamen nonnulla dicemus me quippia quod explicatione dignust praetermissum videatur In docendi ac discendi ratione illud obseruari solet,ut quae clara sani, Obscuris anteponantur : a quibus quas1 manu duc 1 ad ipsa etia obscuriora intelligenda deuema mus. clara vero haec di naanifesta duplici modo habentur aut enim absolute & simpliciter, id est proprie persp1cuitate in se habent,naturali scilicet reru ordine feruato:Vt causae ad causata: cuius modi sunt sc1etntiaru termini atq: 1nitia ad ea quae subsequuntur: aut quantu ad nostra set urnmodo cognitione attinet, dilucidiora sunt: queadmodum in quibusda scientiis causata manifesti orae nobis A causae 1pse apparent id quod in trina,varitSq; eius illustrationibus euenit. cum enim gloso bus 1psius tunse talisi 1 lustrat1onu ipsius in causa sit: lumina tamen ipsa manifestiora nobis appa rent utpote admcdu euidentia atq; e1usmodi,quae primo statim sensuit occursu percipiatur .Atq; 1ccirco fit,ut ex effectabus coniectural1 ratiocinacione collecta causam nobis demonstremus,causata causis anteponente S propterea quia quantum ad nos spectatiunt manifestiora. Quonia igitur pr1ncipium finale seI1citas est:honestae vero ex virtute actiones ad 1psam tanquam finem tCndunt , quae l1cet natura posteriores sint, utpote ab ipsa felicitate causatae, atque effectae, nobi s
46쪽
ex nubtiare inrietinatione atri
tamen sunt manifestiores ac notiores:ab illis nobis 1ncipiendum est: atque ita per eas ad causam ascendendum Idem hoc potest de virtutibus etiam in Universum intellig1. nam cum Uirtutes habitus fiant,principia sunt & causae ac 1onum quae secundum ipsas fiuntacumque ex actionibus v pote nobas notior1bus quaenam & qualis Unaquaeque Virtus sit, cognoscimus: causas proculdubio eae causati; percipimus,& ab in16Mis ad iniri pyQςςJVβJ' ' . . o. ... n. .
Quocirca bene moribus institutus este debet, qui dehoneliis Zc 1 DR1s, ac omni denique ciuili re est couenienter auditurus. princIpIUna enim est, quod sit: atq; 1d ssi fatis co nstiterit: nihil amplius erit opus indagare, cur tit.
O uoniam disse itationem de virtute & fel1citate ex bonis actionibus probaturus est, actiones tavero causatae sunt & posteriores,liaecq est demostratio no cur sit,sed quod sit ex pr1oribus en1m . cur sit probari consueuit:quod autem ex posterioriuus confirmatur:quod sit, non cur 11t, Ouenditurisiua1dem cur sit,causae ass1gnatio est,quae est prior propterea inquit,bene Institutum motaribus esse oportere eum , qui de honestis & iustis ac de omnI demum cIussi re conuementer auditurus est: hoc est oportere exercitatum assuetumque esse in bon1s actionabus, eum qu1 de bonis habitibus & operationibus differtationem est auditurus: ut ex ipsa Consuetarine & exper1entia possit ea quae dicuntur,percipere , eisque assent1atur: neque velit statIm a pr1n 1p1o repugnare: omnemque huiuscemodi de Virtute felicitateque orat1onem, eo quod vi contrar11S aflueuerit,iniucunde molesteque accipIens,neque iis quae cisi eruntur , ac eis: re 2 neque ea Conuenienter,id est prout civil1s d1sputatio exig1t,audire patratur.assianxit vero de omni den1que Ca - uili re )vel obesia quae finium habent rat1onem, de qu1bus et1am 1ptis 1n libr1S de repribuca agiturivel ob rel1qua quae a ceteris v1rtutibus t denominantumcuiusmod unt forcia, temperant1a, atque id genus alia cum vero dicit princ1Pru en1m est,quod sitJ perinde est ac si escat, polietamoribus 1nc1pimus & causatis & quod sit, Ostend1mus. lique id hoc est, quod sit, sat1s const1terit
apud aud1torem bene mor1bus mst1tutum facile fiet,Vt ea quae dicantur percap1at, easque assen traturineque ullo modo opus er1t cur sit, inuest1gare. a1Or1s enim ac sublim1Oris speculat1otus est,quam praesens tractatio postulet,ex prioribus & causis de V1nute ac fel 1c1tate verum demon strare. oporteret quippe amrnae nostrae substantiam transcendere,in mentemque & Deum deuetanire,quae sola priora ipsis anima sunt atque inde, quae nam ammae ratIonalis U1rtus, quaeque eius beatitudo si postea demonstrλrς- . . - n et,
Et qui eiusmodi est:vel iam habet:vel accipere principia facile potest, '
O ui honestis,inquit,& iustis act1ombus assueuit:.vel habet iam principia de virtute & felici tale Dote ex act1ombus in habitu iam honestorum conmmius,' licet nondum artem aliquam didicerit:vel accipere facile potest propterea quod sep1us a peioribus abstinuerat, adhaeseritque melioribus uantumque intersiit inter bonas, prauasque actiones , expertus iam fuerit. Id quod facile vadere licet in 1is qui aliquando voluptuose , aliquando continenter Vatam traducant,t rationique obessiunt. quo enim pacto affectus animo sit in contrariis his viventi modis : cognoscere unusquisque Optime pOxςst' Di DCui vero neutrum horum adest,HeuodUm audiat haec dicentem Optimus ille,potest qui ex se cognoscere cuncta. Ille bonus,monitis qui alior Um obtemperat . at qUI En se nec nouit nec quae bene consulit alter Percipit adm1ttitque animo ,est igna UUS,lner Sqtae.
Cui vero,inqu1t, neutrit horum adest, id est qui neq; principia iam habet ex diut1na assiaeta.dine in bonis actionibus,vel ext benignitate ella quadam naturae, quaeΜΟΠRIID1 co 1llet neq, ad ea accipieta ex naturae incitatione propensiioneque ad bonum paratus est: sed grauatione quadam aC torpore in melioribus habitibus eligendis Oppressus iacet .ame qmail euior1 teporCin bonis actionibus se exercuit:siue quia insuetus est in huiuscemodi rebus, minimeq, expcrtuS: siue ex naturae larestate: Hesiod1 carmina illa auctiat ex eo l1bro sumpta, qu1 Opera & ales m- scribitur,vba poeta Optimu 1llum appellat,qui ex sese omnia que meliora sunt,& in Ilagit,a et1-git atq; hic est,qui principia 1am habet.bonum etiam illum,non per excellentiam optimum,qua bene consulenti Obtemperat. nam optimus est qui Per exuperat1onem est bonus bonus Vero absolute, qui secundum illum particeps etia ipse bonitatis est:hic est qui principia nouum qui em
47쪽
bet sed accipere tamen quia Prudentibus paret,s Cilς potςst.at qui neque ex sie ouae stitit cognoseit:neque si ex alio docente audiueri iri animum Rdmittit alle dzmum ignauus atu. iner; homo est i quippe qui in nulla utili re tanquam homo Π Rrς QPer m possit,id est inutilis seni kτθι tu; Aduertendum autem hic θυμον pro anima politum ςsς Heliodo. nam cum hominis ,ni α, tima tres quasi partes habeat,rationem,animum id Cst iracundiam,& cupissitatem: issime se ui , poetae Graeci animi,id est iracundiae vocabulo,quae o Uuli eorum lingua dicitur,totam anim,m ἡ ' ex parte appellent,l ex medio Vtraque extrema etiam significantes.tametsi θλαον quoq ex ely mologia vocare Proprie animam ipsam possunt. nam cum θυμος a verbo θυω quod est inellos ' ν μ' originem habeat merito anima censeri eo nomine potest,seu quia ex sese incitatur, ac mouetur: seu quia corpori quod immobile ex natura sua est,transferasq; alio nonime valet, motionis quae . V per locum fit,causam exh1bet. δηλοῦν is ες coti
Eg nos eo redeamus unde digressi sumias. Bonum enim & felicitatem non absque ratione homineS ex varus Viuendi modis videntur existi mare. plerique quidem atqUe importunissimi Vollaptatem esse putant:vn de etiam i fruitioni deditam Vitam amant. 1 1 πολαυς ιCum de talicitate dicere incepisset,nonnulla qu dam de docendi modo,quo usiirus est*Qb- κόν io iunxit:monuitque non ab 1is quae simplic1ter, sed ab us quae nobis tantcim notiora sunt,sibi fu- 'πα εμ α-turam esse duputationem,qualisque e1us esse idoneus auditor debeat,offensit nunc propositam λ ν.i.interieat resumit dissertationem quamque habeant opinionem homines pro variis Viuedi modis,variisq; cit. institutis,explicat.& inquit,bonum enim ac felicitatem non absque ratione homines, de conuenientia ad suam quisique vitam aut hoc aut illud felicitatem esse Opinantur. pleriq; & importu nissimi voluptatem Jmerit3 inquit pleriq; e vulgo & importunasium1od est *ορτικώταli ι, quos onerosissimos exprimere e verbo possemus plures enim sunt uos ocios a vita; laborisque Vacuae delectat id quod ex voluptate consequitur atque icc1rco Onexosi ac graues sunt:& ut inquit HO merus, Telluris inutile pondus. mi cum neque in vita quicquam ipsi fac1ant,neque aut sibi aut ali1s vlla in re utiles sint volunt absque Vllo labore corporis voluptatibus frui. unde, inquit k o μολκυςinui id est fruitioni ded1tam Vitam amant na Voluptatem siummum homin1s bonum p existimantes fiuitionem e1us amant. Deinde cum deberet Aristoteles ν partitionis hic figuram seruare hoc est ad μεν a est quidem,si,id est Vero subiungere:quibusdam interpositis continuat
Tres enim sunt quae maxime eAcellunt vitae; naec,quam modo d1xi:tum
ciuilis: ac contemplatitia tertia. κτό σακμὰ
Quia plerique, id est vulgus,ad voluptatem maxime spectant: eamque fitiem vitae suae sta- Q Dφι σή
tuunt: propterea omnibus his in Unum conuinctis quasi Unam vitam fiuitioni vacantem ac vo luptuosam attribuit. ex qua deinde ad ciuilem ascendit : ex perturbationibus nimirum subdata, ad eam quae assiectus omnes nioderatos habet: quae indulget quidem 1psis aliquantulum , cam ηαε ιοπα 46 1egula tamen modoque ac mensiura rationis: 'ut ea liberam habeat potestatem,dominatrixque θη-sit,affectibusque omnibus quasi ministris imperet,eisque Utatur, uomodocunque Voluerit.TCr--οκραtiani vero his adiungit supremam oriritum ac praestantisi mam contemplativam. Ea est, quae ab Iosae Gm a ectibus vacat, atque omnem prorsus irrationalium facultatum operationem respuit. neque enim hic contemplativae noAine naturalem intelligit,aut mathematicam,aut theolog1cam : Ledeam, quae perturbationum omni sorde expurgata ad Contemplationem fest1nvrpenetrataq; ma teria ac carnali hac nebula,vel etiam velamine,Vt inquit Ble,ssitieeto,cum Deo ct diuinis per illam perturbationum sublationem quam απιχθειαν vocant,tranquille Versatur . nam cum hic de actionibus actiu1sque virtutibus dicere proposuerit: Non esset ad rem,si omissa ea quae inter omnes activas viras perfere11sma est, id est pargatoria, cum illis coniungere eam voluisset quae ex κον. i. uita deα Eois a Cr Istra mis
Ρ lerique igittar sociales prorsus videntDr,cum pecudum' vitam et 1gat: ' ea Vero ducuntiar ratione, qu1 a multi ex iis qui in potestatibuς sunt conta 'λVὶ - stilliti dissolutam perinde ac Sardanapalias Vitam traducunt
48쪽
σαρκικὶς Valde vilipendit ac damnat eiusmod1 hom1nes, i qui corpori s Voluptate bonu putant,eamo; οδlου. quasi lummu bonum sectantur : seruilesq; eos appellat:eo quod irrationalibus perturbationibus subditi mancipij in modum serviant, rationemque cui a natura Imperandi potestas tradita est, Caeterarum ratione carentium facultatum ancillam reddiderint cum vero inquit seruiles videntur 1 non ita posuit, ut significet videri eos & non esse: sed quia suum hunc ad peiora delapsum, fictamque hanc seruitutem euidenter pre se ferunt.quos etiam pecudumvitani elegIsse iccirco di
Cit,quod cum ratione praediti natura sint, possentque u1tam ex rationis imperio traducere in numerum pecudum ex electione se constituerunt: non secus ac bruta animal1a, ad solam quae sensi
quae modo dixerat, V1debatur huiusce rei causam subiungit: simul eos qui in imper1o potestateqi constituti fiunt,carpens ac reprehendens, & quassi monens Vt ad sobrietatem & temperantiam re 4 τσγγανουσι deant ne s1 prau1 Ipsi fuerint,in causa et1am esse Videantur fissi datoria prauatacis i l ea ratione du-λό ου. cuntur,inquit,quia multi ex iis qui in potestatibus sunt constituti, dissolutam perinde ac Sarda napalus,vitam traducunt. JNam si illi qui in ciuitatibus aut gentibus imperia obtinent,no essentita perturbation1bus obnoxij,neque corporis uoluptates sectarentur,sed industria in v1ra, v1rtu temque amplex1 rationem in se dominantem haberent:nullo modo improbis subestis aditum adi καλευθευ patefacerent:sed detestarentur eos, ac repudiarent: t atque ita efficeretur, ut mali ignominia. κινώ ou ac contumelia affecti non modo non ita crescerent,Verum etiam multo magis imminueretur. sin 'c o autem principes contra perditi quidam ac voluptuosi Sardanapoloque similes sint . similes quo- ΣΟque sibi ad honores admittent,eruntque in Causa ut praestas augeatur. Sardanapalus vero hic rex V ' 'ρξ fuit pessiarum effeminatus homo,atque intemperans,omnisque labidinas & impudicule plenus: Cu1us luxuriosa ac ius luta vita omnes veterumh1storiae refertae sunt.
' Elegantes vero ' de ad agedum idonei honorem esse felicitatem existimant: hic enim ciuilis vitae fere fin1s est.
μαγαδεις. perfect1onem Omnibus aliis postpositis nullo S labores recusant . prioris generis hominum ex is τυυ αγα- emplum esse Homericus AchalleS potest,qui honeste maluit & cum gloria cito mori, quam d1uta obscure & ignob1liter longam vitam traducere zalterius Socrates: qui cum 1n virtute dc sapientia
omne aetatem Consumpsisser,iuiustae condemnationi acquieuit: ' & furtiuae saluti iniusta mortis, codemnationem anteponetam censuit. Omitto nostros nunc in media proferre sanctos v1ros qui
'e vel k tyrannis ignominiose condemnata st Deo gratam mortem temporariae hvic Vitae Praefer Vῆ 'Is non dubitarunt:vel in recessu ac solitudine degetes perfectionem suam soli Deo notam esse vo-ς χ' ' H luerunt quippe cum neque Aristoteles quicquam hic de nostris intellexerit.
, ' Sed h1c tamen remotior aliquantulo esse ab eo ipso quod quammus, οε οε Οὐιν. bono videtur: magis enim in iis qui honorem exhibent, quam qu1 eo assi ciuntur, consistit. boniam vero ipsim eiusmodi esse d1ia1namus:vt propriu D TH quoddam sit, quod auferri facile nequeat.
γχθη ζητη i Opinionem eorum de humano bono refellit,qui honorem esse lud asserunt: & inquit,hoc προσκοῦ lis remotius ab eo esse quod quaerimus, id est επι γλ γιο ερορ, quasi suspensum ab eo in superficie μυλομ. f α existere ' neq; illi prorsus adheterere idq; ostendit ex eo in quo est honor. bonu enim alicuius 1l- quidelm habet lud esse dicimus non quod in alio est,ad aliumq; st spectat.sea quod propria est illius, cuius esse Grαctu codex dicitur,in Coq; consistit vel ex eo etiam tanu propr1a eius operatio prodit. at honor no in eo est sed recte uide cui exhibetur,sed in eo qui honorat,qui enim honorat,est ille qui operatur, atq; efficit honore , sotur addita nem nam quemadmodum qui ingreditur,ingressum:& qui scrib1t, scriptionem facit:& no ille ad quegstio ab inter aliquis ingreditur,vel scrib1t: anuis ad alios postea operationem sua dirigantrita quoq; ille qui prete. honorat,propriam habet Operationem honorem:sed eam tamen ad illum quem honOIat, inten-' ἐγδlἐκνυ- d1t bonum vero ipsum non eo modo esse debet sed propr1um quoddam, atq' adeo proprium,Veμεν ορ- auferri facile nequeat. no dixit ut auferri prorsus nequeat quia natura ita Coparatum Cst,Vt homo
49쪽
ex altero contrario mutari in alterum possat. Vnde etiam dictum illud est, neminem ovortere antequam Uita defunctus sit beatum appellari DiuiΠamus,Vero inqui non dicimus au ooinamur ea de causa,qu3d nondum de eo quicquam demonstratum CctuCd quasi coniectura ouadam ita si ita
m1tu coniecturalis enim est di tranandi ars.
Praeterea sectari honorem ob id videntiar,Vt seipsi bonos eme credant
per se,& non ob aliud sectamur . & ratiocinatio in hunc modum colligitur . omne quod ut finis, io bonu est, per se & non ob aliud sectamur honorem no per se,sed ob aliud sectamur.non est igitur honor bonum,ut finas. qui syllogisimus est in quarto modo secundae figurae. quaerunt autem elega tes & urbani prob1tatis suae fidem aliunde:propterea quod hoc etia genus virtutis est, quae st mota ὲππιι.destia appellatur: cum aliquis non est suo rudicio de seipso contentus, ne nimio sui studio deceptus rectum assequi minime possit,ac rursus hoc confirmans,id est sectari honorem huiuscemodi homines ad probitatis suae comprobationem,ita subiungit:
Quaerunt enim a prudentibus, dc ab iis a quibus cognoscuntur, & ob virtutem honore affici. a
Non esse per se honorem,sed ob aliud sectandum .sicut dictum est,inde patere facile potest pio non absolute honorem sectantur,neque a quibuslibet exhiberi eum sibi volunt,sed a prudentibus& iis qui apsis,quales mor1bus & vita si1nt,probe cognoscunῖ:neq; ob quamlibet rem, sed ob vir-
tutem eum quaerunt atq, a prudentibus quidem honorari cupiunt ut recte iudicates illi vere di gnos honore eoS existiment aO iis vero qu1 eos cognoscunt,ne Ignorat1one decept1 errent: e OSq; qui non sunt boni,quasi bonos honorent: ob virtutem autem, quia ex virtute U1tam institutam a- . . mant cuiUS rei confirmationem quaerunt,ut certo sciant an id quod amant,adepti sint. . R
Perspicuum igittar est, hortam etiam 1psorum sentent1a, honore Virtutem et Te pot1Orem Unde fortasse etiam aliquis magis esse eam ciuilis vitae finem existimaret sed imperfectior tamen etiam ipsa os .
, o Si ob virtutem,inquit, expetendus honor est, quomodo Virtus honore persectior esse non de bet praestantius enim semper ede illud solet,cuius causa aliquid est,quam quod causa alterius exi st1t. ex quo fieret,ut aliqu1s ciu1lis Vitae finem esse virtutem magis, quam honorCm opinaretur: si quidem,ut Iam dactum est,honor Uirtutis causa expetitur. Deinde ostendit Deque eam - vltimum σκοπτιμ bonum esse .nam,Vt inquit,ipsa quoque imperfect1or est . bonum velo esse imperfectum non de Tas Frbet,non est ergo virtus bonum illud quod quaerimus . Atque hoc ita se habere, aliumque Praeter virtutem finem esse,clarius deinceps manifestat. cum ita inquit:
. Videtur enim fieri posse,ut qui virtute habeat, vel dormiat, vel in vita nihil agaci malis praeterea affligatur, sitq; maxime infortunatus: cuiusmodi homine sane felicem appellacit nemo , nisi qui seruare ' positionem velit. δέ m. i. pro
Cum virtus habitus 11t,& elusi nodi, ut in sub1ecto esse aliquando sine ulla Operat1One I manifestatione poss1t:cum ita est,merito esse imperfecta videretur: qualis in dormientibus apparet. fier1 etiam potest ut Virtute praeditus aliquis nihil in tota vita agat,qui bonis habitibus instructus quidem sit,depromere tamen eos nequeat:vel quia occasio nulla offeratur, Vel quia materia desit, qua ad operacione expromedam maxime indiget quemadmodum si peCuniis careat 1lle, qui magnificus sit: cu1us profecto V1rtus non nisi in magnitudine & multitudine sumptuum conspici potest . adde quod incidere aliquando posset, ut qui virtutem haberet, multis malis per totam Vitae curriculum affl1ctaretur,etietque maxime infortunatus, Verbi causa, Vel morbo, vel paupertate,vel st hostilibus insid1is oppressas,vel aliqua alia calamitate , qua fieret, ut Operatio virtutisso impe&retur. haberet ille quidem virtutum habituS,Operar1 tamen nullo modo valeret:nemo igi- μενος tur hunc 1ta a nectu felicem diceret, nisi videlicet seruare positionem vel et,qua dicunt hoc est nisi absurdam opinionem ab alliquo accepta, quae praeter aliorum omnlum consensium moriam quandam sententia antroducat,tueri vetat,1nem; persistere.siquidem θέσις absurda quaedam opimo est al1cu1us ex us qui in phalosophia claruerunt,qua sib1 probanda, tuendami proposieriae.
50쪽
Μ Zenonis,qui motionem Omnem e rerum natura tollere nitebatur. Simili modo incredibile absurdumque videretur,siqu1s eum esse felicem ac beatum affirmaret,qui Vel nih1l in Vita ageret, vel multis malis infortuniisque afflactaretur
Ac de his qui de hactenus: satis em etia in circularibus de ipsis ci 1ctu est.
Aristotelem dicunt carmina quaedam edidisse ad certum numerum in studiose conscripta qui busdam seruati s ordinibus, quorum Vnusquisque & ab eodem exordiretur, & in idem desineret: atque ob id ' ἐγκυκλιὰ,id est circularia ipsa appellasse. ea fane in cognit1onem nostram nondum percienere . sunt tamen qui de ipsis memoriae prodiderint . in illis 1g1tur de selicitate satis dictum esse inquit an beatus vocari homo possit ex solis virtutum habitibus,licet in vita nihil secundum 1psos agat atque iccirco nunc paucis rem hanc pertransit. IO
Tertia v1ta est contemplativa de qua in sequentibus considerabimus.
Cum sirperius vitas quae maxime excellunt,connumera et, tresq; eas esse dixisset,voluptuo 1am,ciuilem,& contemplativa, id est perturbationibus deditam, in perturbat1onibus moderata, atq; a perturbationibus prorsus liberam : propriam duabus de bono op1nionem assignauit.Vitas autem appellat modos,quibus homo cum corpore stiper terram degere consueuit. cumque ordo postularet ut iam de contemplativa agerer,diceretque qu1d ea ' simili modo bonum existimarer, resque longiorem Orationem eXigere videretur : in praesentia totum id praetermittit: in sequentesque dissertationes explicandum differt,vb1 opportunior huiusce rei locus futurus est. hi C so lummodo illud d1c1t tertia vita est contemplativa, de qua in sequentibus Considerabimus.m de cimo enim qua ultimus praesentis huius moralium operis l1ber est,de ipsa hac re copiose d11Puta- οῦ bit.Tertiam Vero contemplativam vocat ex ordine quo in connumerandis ipsis Vsus est,ab st in ferioribus & sabditis ad 1uperiora ac praeeminent1a ascenaendo.
Pecuniaria vero v1olenta quaedam esst:& diuitiς neq; ipsae proculdubio sunt id quod quaeritur bona sunt enim Vtiles, alteriuSq; causa coparantur:
Tres solummodo comemorauerat vitas,quae maxime excelleret,voluptuosem iuilem, & co templativam,nullamo; de quaestuosa mentionem se erat:qu1a tamen esse multos videbat,qui d1 uitias siummam esse beatitudinem exist1marent,ommaq; sib1 esse facienda censerent,ut pecumas
adipascerentur:& eos quidem non solum ignobiles e vulgo homines, sed claros interdit & reges 1psos ex1stimantes d1uitias summaesse felicitatem di omnia agentes ut diuitias coparent, qualis 3 Ofuit Midas Phrygius, qui ob nimia auri auiditatem ρουτομανὲς, id est aurifurem cognomina tus e1t: diccirco de hac quoque vita pauca quaedam h1c subiungit pecuniariamque appellat,id est χρAμαTιῖικηρ,quia pecunais acquirendis studium omne impendit: & vr Olentam etiam,quia ad ea quae cupit, Consequenda V1Olentia prae se ferre consueuit: dum non modo fraudes ac dolos struit,sed infestas etia manus imbecillioribus in1icit,bonaq; ipsorum diripit:aliaeq; innumerabi lia machinatur,ut ingentem diuitiarta copiam sibi possit compararet sed neque id quod questuosio huic videtur,esse bonu illud quod queteritur,ostedit,cum inquit sani enm utiles 3e alterius casa Coparantur.quod enim ut1le est,Vace quasi ministri fungitur,ad aliudq; spectat id est ad finem ad quem refertur, utq; Vtile est. Bonu vero ut finis ' ex se perfect1onem habet:es'. ipsum per se Zc non ob aliud expetendum. Vnde illi qui philosophia quasi inutilem rem damnant, Vt hoc quo odicamus,atq; ob id aspernandam esse conantur ostendere non aduertunt se eam dum hoc modo Vituperant,studiis omn1bus artibusq; anteponere .aded enim praestans est,ut sub aliud quippiam reduci min1me patiatur neq; ad alterius Vtilitatem spediat sed 1pia sub se habeat omn1a alia,quit Cunq; bona esse elegatibus uidenturiquar animae ac vitae hominis adiumento sint ad ipsam co sequend. m. ac propterea apud veteres in bene institutis c1vitatibus ciuilas viri inueniuntur mi nistri qriasi Cuida esse sapientum,qui necessaria ipsis suppeditent quo oc1um nacti illi sine ullo impedimento C5templat1onibus vacare comode possint. Quansi alia quoq, ratione non esse di uitias bonu illud de quo quaestio est,cognoscere l1cet,quod Da mirum externς,atque instrumCTta Tiae sitiataearumque usis anceps habetur,ut afferre tam bonoru si malorum occasionem queml-
Iccirco ea potius quae prius dicta sunt, esse fines al1 quis ex1stimaret, eo 'quod propter se expetiantur. sed neque illa tamen videntur licet in Vite ad ipsa haec coniectis rationes fier1nt. haec igitur massa faciamUS.
Cum diuitias non esse summum bonum arguerit,quoniam utiles alteriusque causa Iuntria mutq; pecuniariam