장음표시 사용
421쪽
Etas Cratu in Moralium Acis h.
quoque existere in superiore libro est declaratu prauus enim virtute praeditum Virum qui est di11imilis,ob virtutis indigentiam amat:dum enim se virtutem ab eo consequia Larum lperat,amicus ei fit. pauper silmili modo diuiti ob inopiam enim eorum quibus arfluit diues,amicus efficitur. de omnino quatenus quisque altero indiget,eatenus amant,amicitiamque inter 1 mutuo ineunt. In omnibus igitur dissimil1bus amicit11s,quod pro portione fit,est, quod conseruat: non secus atque in ciuili societate . sicut enim illa quoq; conseruatur, cum proportione re'Poniaci inter C1u S Vrmutatiosita amicitia .si enim urbanus pro ratione voluptatis quam exhibuIt,quippi λ eX HS qu1ous indiget,ab altero acceperit: durat amicitia sin minus,dissoluitur.simili modo & amicae erga amatorem,& caeterorum huiusmodi amicitiae diuersarum rerum recompensatrone seruantur.
Atque hic communis mensura numus comparatus est ad quem Onan Ia
Quo modo mensura omnium communis numus sit,licet in quinto libro copiosius declara tum fuerit nunc etiam tamen nonnulla huc videntur esse referenda. Sit domus opus aedificatoris,& lectica opus fabri sitque opus aedificatoris decem numis,opus fabri Uno dignum: quandoqui dem omnia nurno aestimari possunt. hinc apertum fiet,si ita faciamus, quot lecticae domui uni aequales sint.cum enim quin quo numis domus constet, lectica quae uno tantum aestimatur , quinta erit pars domus:quinque igitur lecticae domu1 uni erunt aequales. si item decem numOS inter clo - mum & lecticam statuamus,idem efficieturmam domus quae quinque numis costat, dimidia pars decem numorum est,tectica vero est decima pars,quippe quae uno tantum numo aestimatur. 11 Igitur lectica Vna uno numo est digna quinque,erunt dignς quinque numis,quς dimidia decem nu- morum pars est at domus quoque &midia pars decem num orum est:quae autem alIcu1us sunt d1 midia , Inter se esse aequalia necesse est: qu1nque igitur lecticae domui uni quoque sunt aequales. Quare vel quinque lecticis, vel quinque numis acceptis aedificator domu unam dabit. In omn1bus vero huiusmodi cum ignoramus quantum excedat,vel deficiat opus alterius, vel utrum neq; excedat neque deficiat,sed aequale sit numi usus adhiberi consiueuit, quae harum rerum mensura est sicut magnitudinis cubitus,aut pes dimensionem manifestam facit. Idem quodammodo & aceruo modius,& grauibus rebus libra,& numero unitas praebet. Amicitia igitur etia horum arti ficum perseuerat,caeterorumque omnium qui propria opera inter te permutat,cum pro rata portione aequa fit recompensatio: alioqui dissoluitur.
In amator1a autem amator interdum criminatur,quod cum supra mo-dUm amet,non redam elui cum nihil ipse si ita inciderit, amabile in se habeat: pe Item amatus, quod cum ille prius promiserit omnia, nihil postea prestet. Huiusmodi aute querimoni e c5tingunt cum alter Voluptatis causa
amatum amat,alter amatorem ob utilitatem:& haec ambobus non adsunt. nam cum horum causa am1 citia constet, cum ea non fitant Ob quae amabat,
amicitiae dissolutio essicitur. no enim se mutuo amabant, sed ea quς utrisq;
aderant,cprae stabilia non sunt. quocirca huiusmodi etiam sunt amicitiae.
Qui ob utilitatem amant,ut sunt saber,& textor,&sutor,& aedificator:cum pro rata portione, ut dictum est,beneficia inter se mutud recompensent,seque mutuo iuuent non immerito se reda- mandos esse ab amicis suis censent qui enim aequalia & similia iis quae accepit, reddit:dignus est, qui ametur,sicut etia amat .si autem alter ob aliud quid amat,& alter ob aliud,ita ut quod ex conuenientia est aequale,existere non possit: velle ex aequo redamari ridiculum est: vi in amatore &amica contingit. non enim utrisque idem amabile est,sicut ante dictis utilitas: sed amatori forma dc pulchritudo,amicae pecuniae placent. in quibus sene rebus aequalitatem ex conuenientia reperire difficillimum est Atque haec est horum verboru sententia. sed ad verba ipsa veniamus. Inter- Sdum,inquit, maior criminatur & conqueritur,quod ex aequo sicut ipse amat, no reda metur: Cum
nihil fortasse in se habeat quod amore dignum sit, id est, cum esse neque utilis, neque al oqui m cunduS quζ t nam si pecuniae defecerunt,ob quas amabatur, amaro seu amicae utilis minim C est is ἐήααι si conssenuit non est aucundus. immo quandoque fit, ut licet pecuniae adhuc suppetant,' am sis suis iniucundi huiusmodi homines ob senectutem reddantur.interdum igitur amator, interdum impurissimus illet qui amatur conqueri consueuit: quod cum amator ante flagitiosissimum cocubitum omnia quaecunque Vellet,se facturum esse polliceretur, nihil postea praestet: atque Ob hας amicitia dissoluitur, cum Vidclicet & amatori pecuniae desunt, vel etiam iuuentus defloruit: R
422쪽
quoque deficere,atque interire necesse est.Proborum Vero amicitia cum ob virtutem sit immuta bilis est propterea quod virtus ob qua inter se sunt amici,stabilissima res,ac firmissima est. hi sane quoad vixerint,semper sibi mutuo iucundi sunt,Volupi temq; e hibent:cum ex Unaquaq; virtute animi pulchritudo,quam diligunt,efflorescat ac Vigeat neque luctari tantum , verum etiam utiles inter se sunt.virtus siquidem sicut res honestissima,itastavassina a est,atque utilissima.
At morum amicitia per se cum sit,permanet sicut dictum est.
Cum dixerit amic1t1as quae ob iucunditatem & utilitatem fiunt, non esse stabiles, subiungit Α Υ morum amicitia &c. J mores appellans Virtutes. Quae ob mores igitur amicitia conflatur, cum per se & proprie sit: perseuerat, id est, cum propter ipsos sese mutuo ament probi viri, non propter ea quae ipsis adsunt:amicitia perdurat.
Dissentiunt autem etiam cum alia fiunt ipsis, & non ea quae appetunt. perinde en1m est ac si nihil fiat,cum id non consequitur quispia, quod cupit. quemadmodum citharoedo ille qui quanto melius caneret tanto plura pollicitus fuerati. cum repeteret mane quod fuerat ipsi promismum,volupta tem pro voluptate reddidis Ie se dixit. si igitur uterque id volebat, satis habuisset:sin alter oblectationem alter lucrum:& ille habet hic minime: non
recte id quod ad societatem spectat, inter hos esset . quibus enim indiget quispiam iis dc studet atque illius causa t haec dabit alias lentur
Alexandrum nonnull1 fuis se dicunt eum qui citharoedo promisit,se tanto plura daturu,quan- eadem dat. to melius cecinisset,alis no A lexandrum, sed alium quempiam,ad regis illius magnificetiam spectantes,promptitudinemque ad beneficia liberaliter tribuenda. nos autem qu isnam is fuerit, cognoscere,ne admodum laboremus sed quae dicat,aduertamuS.Inquit enim, cum citharoedus quidam studiosius cecinisset, & deinde quae sibi fuerant promissa, requireret: illum qui promiserat, respondisse:habes omnia quς tibi pollicitus sum : cumque citharoedus interrogaret,quo modo habere posset,cum nihil accepissectrursus illum dixisse,sicut tu me verbis & cantiunculis obieetasti, ita ego tibi vicissim verbis & pollicitationabus voluptatem exhibui. accepisti igitur talia qualia dedisti:cumque aures demulseris,aurium etiam tu voluptate fuisti actinis. Dissentiunt ergo cum non idem fit,quod appetunt ut in citharoedo contigit.nam si voluptate ea aurium citharoedus in diguisset,sicut ille qui audiebat,nullum inter ipsos crimen,nulla querimonia incidisset. sin autem citharoedus lucrum,ille oblectationem & voluptatem quaerebat:& ille quidem habet oblectatio Dem: qui cithara cecinit, lucrum non habet:merito ille accusatur, qui promiserat. Quibus enim indigemus iis studere consuevimus,atque ad hςc spectantes ea quae habemus,damus .si enim pallio quis indigeat, in id ipsum pallium quod non habet, respiciens, quod habet, id est, num os, Vel aliud quippia dat.cum vero inquit is AE C dabit J,vel sicut in alia lectione reperitur, Γ EADEM datJ nihil aliud significat,quam dat ea quae habet.
Sed dignitatem rei statuere utrius est eius ne qui prius contulit, an eIUS qui prius accepit ille enim qui co fert,e1 videtur permittere . id qUod aiunt
etiam Protagoram facere consitae u1sse. cum enim qual1acunque docuisset:
ei qui didicerat iubebat aestimare, quanti videretur esse digna ea quae scie bat, & tantum accipiebat . in talibus autem t satis est nonnull1s illud: Ast ' istiis littus
homIni merces. placet. Non simili modo permutationes omnes fiunt: sed vulgares homines & forenses ex condicto
e manu in manum accipientes dant. liberaliores vero ad tempus, atque ex pacto quidem etiam, ipsi,non tamen certo,& cond1cto,qudd verbi causa decem,aut Viginti, aut talem aliquem nume-
ium soluere debeantinam si definitum sic esset, nihil a vulgari & illiberali 1lla distaret, quae certo quodam ac definito numero precii fieri consueuit. Cum igitur huiusmodi sit hqc secunda permutatatio qu rit utriusnam sit dignitate,atq; estimationem rei statuere,illiusne qui dedit an qui acce pictetempli gra tia,si quis pecunia alicui dedisset,aut quippia aliud,ex quo ille qui esset mutuatus, luctum atque utilatate fuisset consequutus:Vter ex his debet retributionem statuere ac definire, si amieitia mansiura sit nunquid debet,inquit,ille qui dedit,dicere:couenit tibi o debitor propterea quod tantum meis pecuniis lucratuS es,Vt tantia mihi reddas .an eum qui accepit spectare oportet C. . ad utili-
423쪽
1J Vtilitatem quam est consequutus , atque ita quid sibi reddendum sit,constituere Θ Hanc autem duaestionem adducit ad ea respiciens, quae tapenumero inter se dicere huiusmodi homines contasueuerut .saepe enim incidit,ut & 1lli qu1 debent, quan uis ex mutuatione bene admodum egerint, lucratique sint is tamen qu1 mutuarunt dicant se nihIl magnI ab apssis accepisse, sed pauca quae dam & parua,atque 1ta vilia ut si voluissent a quolibet alio potuissent accipere : quodque 1nsuper ex ea re sunt lucrati nihili admodum esse, ac prope nihil.& illi qui dederunt, ecotrario se maxima mutua uisse asserant,& l1cet non maxima absolute pii S tamen & maxima & necessaria quetque a alio nunquam accepissent ipsosque Insuper innumerabilia alia illis sibi comparasse . Posteaquam ouaestionem hanc proposuit,subiungit quasi quandam solutionem cum inquit ILLE erram qui confert ei videtur permittereJ:deficit enim sententia:estque subintelligendii, A N eius qui prius accepit ut 1nteger sensus talis euadat: A N eius qui prius accepit, statuere esae 1lle en1m qu1 con fer i Videtur permittere 4. debitorem autem appellat, eum qui prius accepit: qu1ppe cum priori se sit dui accepit posterior Vetd qui mutuo dZt,cum gratiae referuntur . Qui accepit ig1tur, Ita lue debet id quod fertur Protagoras sophista facere consuevisse. cum enim unusquisque qu1 ad eiu disciplinam accedebat,diceret o Protagora, quanti me docturus es artem hanc tuam respo-debat ventita prius,& disce:posteaquam verd didiceris,quanti ea quae scies,aestimaris. cantum a te acci iam atque ita tot numOs accipiebat,quot discipulus statuerat. discipulus autem erat isse qui Drmsaccmiebat.nam prius dabat Protagora S disciplinardeinde mercedem accip1ebat. Sicut 1g1tur Protagoras discipulo permittebat precium statuere iis quar didicerat: ita in 11s quae commo- 2 Odantur inutilitatemque eius qui accipit,dantur,Videtur ille qui confert beneficium,e1 qu 1 accep1t
Dermittere ut emolumentum quod ex ea re est consequutuS,aestimet,ac pro em Sratione bene metito de se gratiam rependat.In talibus autem,id est, qui vel nolunt accipere antequam docuer1nt, vel or1us beneficia contulerunt, vel sertam & prius contulerunt, & prius acceperunt: satis non
nullis est Hesiodi illud:vel ut in alio exemplari legitur,placet Hesiodi illud : ut loco die κει, quod si nificat,satis est, hi y κ ,id est,placet lagamus .versus Hesiod1 1ta habet. Condicta ast homini merces quae congruat,esto: hoc est,debet homo cOgruam atque accommodatam operi,quod fecit,mercedem accipere. Possumus etiam id quod inquit 1 N talibus J ita interpretari, ut de oper1bus & beneficias apsi S intelligamus : in quibus nonnull1s placet Heliodi illud. qui videlicet beneficio correspondentes gratias requirunt. Non dixit autem omnibus , Ied SOnonnullis placet,ob vulgi insatiabilem cupiditatem, qui non aequalem gratiam , sed multo plura semper quaerunt accipere, M dςdςrinx' . . . . V
At qui cum pecunia praeceperint, nihil postea faciunt ex iis quae d1Xe runti ob nimios promissionu ex estus merito in accusationes incidunt. non
enim praestant ea, quae pepigerunt. Atque hoc sortasse Eph1stae coguntur
facerepropterea quod nemo eis daret argentum Ob ea quae sciunt. hi 1gitur
cum non faciant ea ob quae mercedem acceperunt,merito accusantur.
O ui sine certo pacto prius accepere pecunias, & deinde non reddunt gratiam pro ratione Aoutilitatis quam ex beneficio sibi compararuntmon admodum accusantur sied illi, qui ub1 prom1siere modumque beneficii statuerunt quod reddituri sunt, nihil postea efficiunt: ob m 1s qua
modum excedunt,promissiones in maximo crimine esse consueuerunt, maX1m1sque accuset1on1-bus obnoxii sunt.Id quod sophistae faciunt:cum enim multa & magna,& d1uma, quaeque maxIma digna adm1ratione sint, docturos se esse profiteantur, si certam quandam pecun1am acceperint: nihil postea ea accepta praestant: cum nihil sciant,nahildocent:quippe cum imperit1111mia, ct gloriosissimum, pecuniaeque avidissimum genus hoc hominum sit. promittunt autem ea, pro pῖςrea quda si ea quae scirent,ingenue se esse docturos profiterentur,neminem Inuem rent, qu1 vel Moci, - Obolum quidem ipsis exhiberet.Tredec1m enim mo&S Vm uersi eorum ' pericia cont1netur, ἴe Commentarii quiVOQO,ambiguo,compositione,diuisione,accentu,sgura loquutionis,ac caeteris septem . qui o uti tristit in mΠζS in sophisticis repraehension 1bus,& ab Aristotele connumerati, & a nobis diligentius ex p i5ophi sitie. CRtii Π ςommentariis, os in easdem conscripsimus . Hi igitur cum magna supra vires suas prosli,ib. miserint,nihilque praestent merito accusandi sunt. .
Vbi Vero nulla subministrationis pactio fit: illos qui per se prius datar,
absq; crimine ullo esse dictu ia est eiusmodi em amicitia est,quae ex Virilite cossatur. retributio P est ex electione facienda. ea enim amici,& virtutis est.
Subministrationem vocat beneficium quod prius quis in alterum confert: cuius cum nulla
424쪽
pactio praecessit, illi qui per se,id est, propter mores sitos inter se, de virtutes & honestatem prius
dant,& conferunt,criminationibus vacant: nunquamque accidὶt, Vt alter alterum accuset, neque qui dedit,neque qui accepit non enim in lucru,aut tale quippiam spectantes sibi mutuo benefeia contulerunt,sed honestatis tantu,ac Virtutis causa:quippe cum Zmicitia quae ex virtute existit, ad nullam aliam rem quam ad honestatem propendeat, ad eamque solum respiciens & agat, & affitaciatur.In qua sane amicitia conuenit,Vt retributionem statuat ac praefiniat non qui accepit bene
ficioque est affectus, sed qui dedit, Sc affecit. debet enim is qui accepit, illud retribuere ad quod spectans ille qui fecit,beneficium contulit sed ed spectans Vt ametur vere & fyncere, beneficium cotulit probus vir. vere igitur Jc θncere amare eum debet ille qui beneficio est affectus:& si qua O re indigeat quae ipsi adsit,ei promptissime ac citisa meantequam quippiam petat,siccurrere.
Ita etiam conuenit iis qui philosoph1e causa inter se habent societatem. non enim pecuniis dignitas afestimatur: neque honor aequiparabilis exhiberi postet: sed sortasse satis est,sicut etiam erga deos, dc parentes,id quod fieri potest.
Non solum in proborum hominum amicitia electio de propositum eius qui beneficium contulit, reddendae gratiae mensuram praescribit verum etiam inter eos qui philosophiae causa & disciplinae inter se versantur, doctor 3c praeceptor remunerationis mensura esse debet: quippe cum O docentis auxilium & beneficium mensurari atque aestimari nullis pecuniis queat: neque honor Vnqua reperiatur 'aequiparabilis,id est,qui aequari ac copensari cum praeclarissimis philosophiae documentis possit sed oportet etia hic sicut erga deos de parentes, erga doctores & sapietiae maσgistros eum honorem praestemus,qui in nostram facultatem cadit: illisque qua in re indiguerint, quam citissime de promptissime pro viribus opem feramus:
Quod si datio e1usmodi no fuerit sed ob aliquod maxime quidem fortasse ea facienda est retraibutio, tuae vicisque pro dignitate esse videatur:sin id non contingit non modo necessanu videbitur,ut is qui prius habet ipse
statu at, verum etiam iustum: Fantam enim is utilitate consequutus fuerit,'' aut pro quanto voluptatem elegerit,si tantum ille receperit: dignam remunerationem habebit. nam etiam in vaenalibus rebus ita fieri appared.
Cum datio fit propter se electio de propositum eius qui dedit,sicut diximus, remunerationis mensura est cum vero non est eiusmodi, sed ob aliquid aliud, id est, ob pecuniae receptionem fit: haec enim pactio est ea debet esse beneficii retributio,quae & ei qui dedit,& ei qui accepit,pro d1gnitate facta esse videatur. ut neuter possit conqueri,quod vel minus receperit, quam par erat:Vel plus reddiderit, quam debebat. sed si hoc non contingit, ut iudicare uterque postat quid pro di gnitate sit. Nam nonnulli sunt & ex iis qui contulerunt beneficia, de ex iis qui acceperunt, qui quadam rerum peritia 1nstructi recte sc1unt id coniicere secumque rem perpendunt, ac diciat:eSΟ qui dedi,si hoc accepero,nullam iacturam faciam : pro dignitate ergo est , quod mihi restituitur. simili modo etiam alter,si hoc reddam,faciam ut nullo damno ex datione hac affectus sit, ille quimini mutuauit:reddam igitur quod decet,quodque pro portione conuenit. Ali1 Vero cum Imperiti sint,iudicioque hoc careant: quo quid dignum sit, ignorant: atque iccirco de se mutuo con queruntur:alter,quod minus acceperit quam oportebat alter,quod plus quam debebat, redd1 de rit quod cum accidit,is qui prius habet,statuere aestimationem debet. Prius habentem autem hae possumus intelligere eum qui dat, propterea qu3d prius quam dederit, habet id quod dedit . qui sane praescriberet mensuram ac dignitatem , si ita diceret, do tibi haec verbi gratia numismata &
pecunias tanto cum foenore .simili modo & qui docet pro ais quae cognituruS a me e S, tantam pe- cuniam mihi tradas volo necnon citharoedus: pro Voluptate quam eX cantu meo percepturus es, tantum mihi reddes eodem modo de amica:Voluptas qua ex coluetudine mea affic1eris, tanti cibi
constabit.Sed fortasse melius est ut prius habentem eum esse intelligamus,qUi indiget, atque actacipit quippe qui accepta pecunia prius ex illa Utilitatem consequitur, dc deinde gratias refert. visensus talis sit: eum qui accepit,praefinire debere quid sit restituendum : dc d1cere,tot tibi ac tanta sium redditurus, propterea quod quae ex tuo hoc benefiCIO lucraturus sum, tot ac tanta erunt. sie amator, sic discipulus , sic qui citharae cantu oblect3ri vult, qui tradituri sint vel pro disci plina, vel pro voluptate dc oblectatione praescribunt singuli. Si igitur quantam is , id est, qui praecepit,utilitatem consequutub lacrit,tantum pro rata Poritone receperit 1lle qui dedi Edignam
425쪽
Eas brat 11 in Moralium Atast.
ac meritam retributionem habebit. si verbi causa viginti de quatuor num os lucracus, octo ei qui mutuauat,tradiderit dignam remunerationem fecit quippe cum & pro labore quem suo iit,& pro sumptu quem fecit,quod pro dignitate est, mereatur accipere . nam si ex Vig nti quatuor nun)orum lucro duodecim ei qui ded1t,restitueret damno prorsus afficeretur, qua fumet lucratus . hoc re in amica,& in discipulo,& 1n citharoedo fit,si pro quanto voluptatem elegerint,Vel eX consuetudine,vel ex disciplina,vel ex cantu tantum ill1 receperivi digna erit retributio. ita enim in v nalibus rebus fier1 consueuit qui enim emit, non qu1 vendit, rei varnalis precium statuit, ac definit: quippe cum venditor amplius semper requirat, quam re1 dignitas postulet: emptor verd tantum det,quantum utilitatis ex ea re percipi posse exJstimarit. . .
Quibusdam etiam in locis leges sunt, ne de voluntariis commercIIs Iudicia fiant: eo quod oporteat cum eo cui credidit, ita disso luere quem ad modum secietate iniit: itistius enim esse putat, ut ca1 permissum est,is sta-
Patet ex his prius habentem intelligi de eo non qui dedit,sed qui indiget & accepit. nam cum
dixer1t in amicitiis quae non sunt propter se,& propter mores,& virtutem, sed ob utilitatem eo sistunt prius habentem,id est,qui indiget,& accepit,modum retributionis statuere debere: id re cte se habere ex legibus apud quosdam institutis confirmat:quae iubent, ne quispiam qui praeero . λ gauit praehabenti,id est,qui mutuauit,ei qui est mutuatus, vim aliquam inferat, ac diem dicat, in1udic1umque eum inducat sed acquiescat ac contentus si,quicquid ille retribuerit.nam cum credens ei dederit,auctoritatem ei statuendae ac praefiniendς renumerationis videtur tribu isse,atque ita dedasse . quem igitur credidit dignam retributionem fuisse facturum cum dedit, ei si dignam gratiam retulisse dixerit,similiter credat:& cum eo absque iudice dissoluat, litemque omnem c 5- ponat:immo etiam si nihil prorsus dederit neque sortem, neoue tantas, & dicat se omnia reddita disse,neque ita debet ille qui mutuauit iudicio Cum eo velle disceptare: sed acquieucere ac credere perinde ac si reddiderit .cui enim credidit cum daret,bonum eum esse viram existimas, ac nun-cuam negaturum : eidem postea etiam non secus ac si talis sit, credere debet . Atque haec horum verborum uententia est. OD E Voluntariis autem commerciis J inquit, propterea quod nonnulla etiam sunt quae inuiti contrahimus, ut de furtis & adulteriis, &c. quae ciuius nodi sint, in quinto huius operis libro satis declaratum fuit. Cum item ait. a v s T I v s enim esse putat Jid ad legem, vel legislatorem referendum est: vi hoc modo intelligamus: iustius enim esse existimat lex vel legislator,ut ille cui permis Sum fuit,id est,qui prius habet,& accepit, statuat quid reddendum sit de
odio non iudex, hoc enim ' quotidie fieri videmusiam multos ex iis qui dant, ita dicere audimus ad eos quibus dant ego quidem haec tibi nunc mutuo & commodo,sed tu recte te geras,& quod pro dignitate erit,rependas: caeterum quid dignum futurum sit, tibi ipsi 1d statuendum ac definiendum permitto.
Nam plerunque non aequi aestimant qui habent & qui habere volunt. sua enim lingulis & quae dant,digna multo precio videntur. sed retributio ''
tamen tanta fit, quantam statuerint illi qui acceperui. Oportet autem sortasse non tanti zestimare, quanti apparet alicui cum habet: sed quanti
Nam plerunque fieri consueuit. Vt ea quae habent homines, etiam si magna non sint, multo precio digna esse assirment,ad eos spectantes qui non habent,voluntque accipere,magnasin propterea retributiones requirant. cuiusmodi sint scelestissimi taneratores, qui ex paucis numis in breue tempus exh1bitis ingentia tan ora & petere,& accipere non verentur . Sed quanuis magni aestiment sua singuli quae habent, tanta tamen retributio facienda est, quantam statuerint illi qui acceperunt .ipti enim lucrum & utilitatem quam ex mutuatione illa consequuti sunt, optime cognossiunt. Quia autem illi qui accipiunt,dum ind1gent,magna saepe esse ex simant,quae mutuantur Vbi Vero acceperunt, mercatique sunt, ac prospera fortuna usi multa acquisiverunt, paru8 ac Vilia put ni ea quae fuerunt mutuati: atq; iccirco paruas ac viles etiam retributiones sibi esse faciendas censent:ideo hic Aristoteles,vt errorem hunc corrigat,no oportere,inquit, eum qui inu tuatus est & accepit,tanti aestimare beneficium acceptum , quanti tunc esse opinatur, cum ab n dat sed quanti prius aesti nabat, cum indigebat: quippe cum aliter aestimemus renὶ aliquam Cum eam habemus,& aliter cum ea indigemus, habereque eam cupimus: atque in Indigentia quoque aliter cum vehementer,& aliter cum parum quippiam cupimus.
426쪽
AT vero huiusmodi res dubitationem admittunt, Vtrum videlicet patri omnia tribuenda s1nt,& parendum in omnibus S an aegrotans de beat medico obtemperarem qui eligit imperatorem, bellicae rei peta
litendum & bene merito reddendane magis gratia sit, quam sodali daniato dum i virisque non liceat
Quia de gratia referenda & retributione agit,merito dubitationem hanc affert. Quod quaerit autem huiusmodi est. Cum patri maxime unusquisque nostrum debeat obstricti enim beneficio maximo ei sumus,cum Ut simus, & vivamus, ab eo acceperimus: nunquid in omnibus quaecunque iusserit obedire ei ac parere debeamusῖ& si forte aegrotemus, nunquid neglecto medicorum consilio ea comedere ac bibere, quae pater iusserit ρ & si ita incidat, ut in nostra potestate sit ducem exercitus eligere,nunquid quem pater proposuerit,ac iusserit,eligere oporteat, omisso eo qui peritus bellicae artis,ad munusque id egregie exercedum idoneus sit ξ praeterea si duo sint qui indigeant,alter amicus,alter non amicus, sed probus tamen vir de bonus, viri inseruiendum , ac dandum .amicone,an bono viro,si utrisque simul nequeamusὸ nam & amicum indigentem negli-φ' gere fas minime est: & probum virum repudiare est absurdissimum. virum item bene merito indigenti gratia referenda sit,an sodali qui etiam ipse indigeat, siccurrendum : si etiam utrisque his opem ferre simul non possis posteaqua ad hunc modum quaestionem proposuit ita subiung1t:
Nunquid autem omnia huiusmod1 exacte definire facile non es sinu tas enim atque ' omnigenas & magnitudine & paruitate, & honestate, & ' π Π M 'neces litate habent differentias. illud tamen obscurum non est: non omnia eidem esse reddenda.
Quae ad solutionem propositae quaestionis subiungit, cum iis cossentiunt quae in primo huius
se operis libro etiam dixit cum enim res har,de quibus est consideratio,indefinitae sint,definitas a mittere solutiones ac certas n5 possunt. nam haec quae in actionem cadunt, mutabilia sunt ac volubilia: atque alias alio quodam modo sese habet. eadem enim iisdem interdum maiora, 1nterdum minora conspiciuntur & modo honesta & utilia,modo turpia & inutilia r quandoque necessaria, quandoque non necessaria apparent. cum igitur talis ac tanta in huiusmodi rebus differentia existat,ut alias honestius esse videatur amico inseruire,quam probo viro: alias econtrario probo viro magis,quam amico: exacte defin1re ac determinare facile non est, amicone semper sit 1uccurrendum magis quam probo viro an semper probus vir beneficio afficiendus sit,& negligendus ami- cus sed st ad occasiones,& indigentias,& necessitates respicere debemus proque earu ratione be- - προς τους neficia nostra moderari. atque id praecipue cum non sit obscurum de incertum, non omnia eidem κωρους -
4o esse reddenda,ut honorem,ut pecunias,& similia sed alter1 honorem,alteri pecuniam:honor qui- τας χείας dem filiis carenti de coel1bi pecunia multos filios habenti,atque icc1rco indigenti pluribus m Sis η τὰς ανα- tribuenda est maioreque iniuria assiecto magis auxiliandum,quam ei qui minuS Offenditur-qu Π γκας μεθαρdoque etiam,si ita incidat:multa enim ac propemodum infinita sunt,quae accidere possunt: soli ac coelibi dandum erit.ei autem qui filios multos habuerit,dandum non ςrix oportet nos oeEt beneficia retribuenda,ut plurimu magis sunt, quam sodali inserUlC- eoonisiis tuis dum:& sicut mutuum cui debet quisp1a,rest1tuendum magis, quam sodali digetim Crne dandum. sed fortaste neque hoc semper . ut si quis redemptus a latronibus E is... r fuerit,utrum is vici si in redimere eum debet,qui liberarit, quicunque illes' sit,an non capto quidem,sed repetenti redde e an patrem redimere redimere enim patrem magis etiam quam seipsum debere videretur.
Gratiae beneficiorum plerianque quidem referendς potius sunt,quam sodali subministrandii: sed interdum tamen occasio incidit,Vt econtrario facere debeamus. si enim sodalis de vita ob pecuniam periclitetur,ei subuzniendum magis est,quam benemerito,Cui in nullo periculo costitutus sit.Mutuu item ei qui mutuauit restituendu magis est, si sodali dandu .sed neq; hoc semper. nam exempli causa, Polemarchus ab hostibus fuit captus, redemitque eum Antisthenes suo aere:
cumque nondum ille id persoluisset, accidit, ut ab iisdem hostibus & Antisthenes & Polemarchi C.iij. pater
427쪽
pater captus fuerit utrum igitur Polemarchus,si virosque nequit, redimere debet3patremne seu man Antisthenem,a quo ipse fuit antea ab hostibus liberatus patrem proculdubio: quippe cum si bi ipsi quoque anteponere patrem debeat nedum ei qui iplum redemit, aut cuipiam alteri, dati, vel amico. casist enim ut simus & vivamus,qui pater est,honor supra omnes exhibendus est post positisque Omnibus gratiae reddendae. Cum vero,inquit A N non capto quidem,sea repetenti tamen J ita intelligiturunquid siue captus ab hostibus Antisthenes qui redemit, siue non captus, re petat debitum ineglecto patre reddere ei Polemarchus debeat .
Quod igitur dictum est,in uniuersum deb1tum est reddendum : sed sidatio honestate aut necessitate superexcedat,ad haec est declinandum.
1 N uniuersium Jhic sumitur pro M AGI S aut absolute aut plerunque Jut hic sit sensus plerunque reddi debitum oportet:sed si datio tamen honestate superexcedat,aut necessitate, id est,si honestius,magisque necessarium sit alteri & non ei qui mutuauit, dationem exh1bere: aut alterius& non eius causa 1lli,aut causa illius dandum est,Omisso eo qui mutuauerat,cui debetur.
Interdum enim neque aequum est, Vt quod prius alter contulit beneficium, rependamus: cum ille probum virum esse sciens benefecerit: ab hoc vero fiat retributio ei quem prauum esse existimat. nam neque ei qui anu tuauit remutuandum est. ille enim clim putaret se recepturum este, probo viro mutuauit: hic atatem a prauo recepturum se quidpiam non sperat .siue
igitur re vera ita res se habet,aequalis dignitas minime est siue non ita qui
dem est,sed opinantur,non absurde facere viderentur.
Interdum enim,inquit, nihil aequum est, id est, iustum, ut ' ei qui prius dedit, beneficioque
praeuenit,retribuamus:quando ille qui praeuenit probum virum esse sciens eum cui dabat, beneficium contulit. hic autem prauum esse existimans, reddit. licet enim benefecerit, retributio ta men ei facienda non est : eo quod materiam improbitati suppeditare minime debeamus . si item mendax sit,peierator, iniustus ille qui mutuauit, qui vero mutuatus est, bonus sit, atque hic diues forte sit ille indigeat neque ita ei erit remutuandum: propterea qu8d si quicquam acceperit, ne zabit, nihilque se accepisse iureiurando confirmabit. nam prauus mutuauit sciens se ex probitate eius qui accepit,mutuum omnino esse recepturum:bonus Vero cum 1peret,immo certo sciat nihil se habiturum,si reddiderit,merito non remutuabit. neque ob id tamen ingratus,aut malus a recte sentient1bus ullo modo iudicabitur. Sive igitur malus reuera sit ille qui mutuauit,sive non sit,sed videaturivicissim mutuandum ei non est. neque enim aequalis dignitas est. sed ut improbus bono ac modesto viro mutuet, dignum est. Ut autem probus vir aequa & eadem prauo homini praestet, dignum censeret nemO:quippe cum magis viale sit,Vt indigeat prauus,quam abundet,diuitiasque malefaciendi instrumenta habeat.
Veruntamen id quod saepe dictum a nobis est,disputationes de assecti
bus & actionibus ita definitae ac certae sunt,sicut ea circa quae versantur.
S 4 Affectus appellat fiducias & timores,cupiditates & auersationes: actiones ver3 ea quae ex cu piditatibus de doloribus,fiducia item & timore fieri consueuerunt. ut si quis prae dolore sie interi mat dolor erit affectus : adlid,sui ipsius interfectio .item si quis letitia affectus inopi dederit ob lς-titiam,quod prius non solebat: laetitia de voluptas est affectus, datio ipsa est actio. si etiam aut ira incitatus quispiam aliquem percutiat, aut timore consternatus scutum abiiciat: ira & timor est affectus, percussio & scuti abiectio, actio est . Quoniam vero affectus & actiones circa quaedam Versantur, ira circa eum qui tritavit, id est, eum qui in causa fuit ut irasceretur aliquis : & dolor circa eum qui molestiam attulit: timor item circa horribilia & formidabilia: haec autem incerta sunt, atque indefinita: disputationes etiam quae de his fiunt, indefinitae etiam ipsae simili modo soerunt.ex formidabilibus enim alia sint valde horribilia,alia minus, alia eiusmodi ut paruum admodum terrorem incutiant quaedam etiam videntur esse formidanda,& tamen non sunt. in qui buS cum tanta varietas ac diuersitas reperiatur: fieri non potest, ut cerid ac definite quippiam dς eis statuatur Verbi causa timenda esse ea quae valde sunt formidabilia .quq aute no sunt eiusmodi, timeda minime esse n5nulla enim formidabilia,quanuis parua sint,cotemnere debemus, ac mori magis,quam timcre subeunda enim mors potius est,u vel negandus Deus, vel dicendu atq; ind)'candu aliquid Vndς pλtria capi ab hostibus possit. nonnulla contra licet paruum admodum ter' rorem afferant,timeri debent, clim ignominiosum nobis est,si non timeamus .in quibusdam mul
428쪽
tum,in quibusdam parum resistendum est. In voluptuosis item & molestis rebus simili modo non potest quippiam certo definiri,quod videlicet eatenus Vel laetandum, vel dolendum sit. Patet igitur disputationes quoque de huiusmodi rebus nihil certi ac definiti neque ipsas habere posse,
cum res circa quas versantur,tam varrae sint,atque 1ΠCertae.
Non omnia ig1tur omn1bus este retribue da, neqtae patri Omma quemia admodum neque Iou 1 omnia sacrificatu mobscurum m In I me est. quia vero
at 1 a parentibus, & fratribus, & sodalibus, & bene meritis reddenda sunt io singulis propria dc accommodata sunt attribuenda.
Quemadmodum,inquit,non omnia Ioui immolanturmonnulla enim erant quae Ioui sacrificare Graeci nefas existimabant: ut canes,& 1erpentes,& alia complura quae Ioui offerre esse impiuuidebatur,qui apud Grςcos pater est hominumque & deoru sic neq; patri omnia tribuenda sunt. neque enim si ad dei viventis repudiationem nos incitet,aut prodere patr1a iubeat: parere ei debemus sed ea quae patri reddi debent,tribuemus,honorem , obsequium corporis, reliqua Omnaa quae ad subsidium,vitaeque commodum spectant. Neque igitur patri omnia, neque eadem omnibus tribuenda sunt .non enim conuenat, ut & pueras,& adolescentibus,& viris,& senibus,probis& improbis eadem exhibeamus: sed singulis id quod cuique convenat.16 Ita vero etiam facere videntur. ad nuptias enim cognatos inuitant: his enim commune genus est: atque iccirco actiones quoque quae circa ici futcommunes sunt. Ob eandem causam quoque ad sponsalia coirenare debere
cognatos maXI me CXistimant. Parentibias autem alimenta precipue suppe
ditanda esse viderentur, utpote cum debeamus : cumque illis qui Ira causa
sunt,ut s1mus,honestius sit, quam nobis ipsis in his opem serre. honor quoque parentibus quemadmodum diis,eXh1bendus est no omnis tamen pa rent1bus. neque enim idem patri dc matri: neque is qui conuenit sapienti,sp aut duci sed paternus: SI sim1 l i modo maternus.
Odyenam quibus tribuenda sint,exemplo declarat . cognatos enim ad nuptias vocandos esse inquat,id quod fieri quoque pleru noue videmus. eosdem ad sponsalia inuitandos,deducendosque ait.sponsalia autem, id est,κη ossa graece,contractus sunt qui ante nuptias fieri consueuerunr parentibus autem alimentu de victum suppeditare nos oportet quoad vivimus: tandiu enim debemus. sicut enim in mutuis eousque debemus,quousque habemus pecunias quas mutuo accepimus: ita paretibus tandiu debemus,quadiu sumus de vivimus, cum ab ipsis habeamus quasi mutuu quod dam,ut simus,& vivamus .honestiusque est,inquit,ut parentibus qui in causa sunt,ut simus, Opem huiusimodi feramus,& aux1liemur,quam nobis ipsis. nam pater et1am deus nobis est deum autem 4o anteponere nobis ipsis proculdubio debemus,e1que honorem & cultum exhibere . quocirca pater quemadmodum deus honorandus est non tamen omnis honor ei est tribuendus: neque idem patri & matri .Patrem enim sequi in balneum,& abstergere, reliquaque ei praestare quae in lauadoselent,&decorum &honestum est matri idem facere indecorum est,minusque honestum. Neq; idem honor patri est tribuendus,qui sapienti .sapientem enim honoramus,eo qudd magna, atque admiratione digna scit,& cognoscit: patrem,quia auctor vitae nobis extitit.
Omn1 item seniori honor pro aetate reddendus est, assurgendo S sedecedendo, atque hu1usmodi ciet eris. sodalibus autem & fratribus loquutio libera,Omnium P communitas exhibenda est. Cognatis itaq; & tribulibus sodc ciuibus,reliquis. omnibus enitendum est,ut semper quod accomodatum est,tribuamus, quaeque unicuique insunt quantum ad conanctionem, dc virtutem,& usum attinet duia dicem Us. atqUe eorum quidem qui c5ge
neres sunt facilius iudicium est difficilius eorum qui disserunt. non ob 1d tamen desistendum. sed ita ut fieri potest facienda distin io est.
Senex allurgendo, & praesessionem ei exhibendo,honorandus est. si enim videamus senem accedere,& serte sedeamus surgere debemus,eique loco & sede cedere. honoratior siquidem est: cum vetustior sit priusque mundo cognitus fuerit,modesteque & ornate se in ea quae ipsi obtigit, C. iiij. musissi
429쪽
mundi sede collocarit:huiusmodi enim sunt proprie senesmo qui instar pecudum,& Sardanapali
in morem Vitam traducunt.Erga sodales vero,id est,eoS qui eadem nobiscum educatione usi sunt, iisdemque studiis incumbunt,loquendi libertate utendum nobis est, Omniumque communicatio facienda. nam si communia omnia verorum amicorum sinitaquo modo non etiam sodalici & fratrum esse debense si autem omnia inter hos communia sunt,libere loquendum est,increpatioque, dc correctio omnis & sodali & Datri,si quid peccarint,adhibenda est:alioqui necesse erit,ut in 1llorum etiam nos reprchensionem incidamus: quippe qui in omnibus socii ac consentientes 1llistimus.in uniuersum igitur niti debemus,ut quod proprium Vnicuique est atque accommodatum, tribuamus,diiudicantes ac considerantes in hunc modum hac mihi ad hoc atque Illud utilis eri .ac tapropterea honorari a me debet retributione pro dignitate factantie probus vir est: laudibus igitur & veneratione est a me prosequenduS. atque Unusquisque ex caeteris simili modo pro ratione morum studiorum,vitae,operum,actionum,honore a nobis merito est afficiendus.Qu nam vero in eos qui eiusdem sunt generis exhibenda sint,facile iudicium est . nam congeneres homines, id est,οριογενεις vel ' contribules Vocat, nam Demostheni oratori omnes Paeanienses, Aeschini o miles Cotyttenses congeneres erant:vel Omnes absolute qui eiusdem ciuitatis sunt ciues, conoeneres appellat.de iis vero qui differunt,id est,qui non sunt congeneres,licet difficulter iudicare possimus ob difficultatem tamen minime est desistendum & Eessandum,sed danda est opera qua tenus fieri potest,ut quod Unicuique conuenit,tribuamus. Quando seruanda amicitia. cap. III. LO
Ritur autem dubitatio utrum cum iis qui non permanet, dis luen
dae s1nt amicitiae necne an cum iis qui ob utilitatem,aut iucu3itatem . sunt amici,ctim no amplius ea habent, dissolutionem seri absurdum non estultorum enim erant amicu.qUibias deficientibus consentaneum est, ut etiam ipsi non amplius ament.
Et dissoluere amicitias,& non dissoluere malum nonnullis esse videbatur.nam cum amicitia sit bona res bona enim res est amicus: boni autem abiectio,atque amissio est mala amicitiet igitur dissolutio & abiectio mala est. Contra etiam cogere aliquem esse amicu qui non Velit,malum est. 3ocum autem quis non dissoluit amicitia,si alter amare non vult vim infert ac cogit. non dissoluere igitur amicitia malum est.Vnde merito Oriri solet dubitatio,nunquid cum iis qui amare nolunt, distatuenda amicitia sitξ verbi cause,si alter amicitia contentus sit,atque amare velit,alter non ve litmunquid is qui vult atque amat,desistere ab amore,n O secus atque alter, an amare alterum etianolentem debeat)Vbi ita dubitauit,solutione statim subiungit,cum inquit,an cum i1s qui ob utilitatem,aut voluptatem sese mutuo amant,si dissolutio fiat, absurdum minime est , cum non ampl1us ea habeant ob quae se amabant. nam si amator ob pulchritudinem amicam amabat: illa autepulchritudine priuata est,deformisque euasit,nihilque amplius in se habet ex iis quae oblectationem antea afferre consueuerant: distatui inter hos amicitiam non est absurdum simili modo si amatori desint pecuniae,quarum causa amicae erat carus: vel si virosque utraque,id est,illam forma, hunc diuitiae destituerint: cum absint ea quae amorem c5ciliabant,amicitiam quoque dissolui necesse est.Idem continget illis quoque qui ob utilitatem sese mutuo diligunt.
Criminaretur aute quispia si ille qui ob utilitatem, aut voluptate amat, se ob mores amare simulauerit. Sicut enim in principio diximus, plurimae
dissensiones inter amicos orlutur,cum no sinu liter & putant & sunt amici.
Nihil absurdum quidem est,si illae quae ob utilitatem & voluptatem existunt amicitiae, re sine accusatione ulla & criminat1one possunt dissolui .sed in illis merito expostulatio & criminatio oritur:cum alter ob utilitatem aut voluptate amans,id celarit, simularitq; se ob virtutem dc mores amicia esse. Sicut Lysias orator, qui cum ob pulchritudinem Phaedrum amaret:ob bona indolem, bdocilitatemq; naturae amare se eum simulabat.Unde cum no amplius coueniret ut solebat Lysias, amicitiam'; dissoluisset,edq, Phaedri pulchritudo iam defloruerat: non iniur1a potuisset accusari, ac repraebendi,quod cum pulchritudinis causa amaret,id facere ob animi mores simulasset.
Cum igitur frustratus fuerit aliqvis atq; ob mores se diligi existi marit, cum nihil eiusmodi ille agat: seipsum is culpet. cum aute illius simulatione deceptus fuerit eunt qui deceperit, accusare iustum es fiatq; eo magis e VOS
qu1 monetas adulterant,quo circa rem preciosiorem maleficium huius est.
430쪽
Cum dixerit illum qui non permahet,merito posse accusari,si amet utilitatis, volii pratisse causa,& amare ob virtutes de mores finga nunc definit quando nos ipsos, ct quando alium incusare debeamus.Cum,inqu1t, frustratus fuerit aliquis dc deceptu S,QΣ1R1maritque se ob virtutem amari, cu ille qui amat,nihil huiusmodi agat id est nihil quod iacere consueuerint, qui virtut1s causa di ligunt,sed omnia econtrario aut sine ullo pudore quaS non decet, parteS attrectet,& sicut non de cet:vi solenti qui impudicas ac nefarias res Persequutur aut bona alterius Cosumat,& furetur,iti seque traaucat,id quod faciunt,qui commodi sui Causa diligunt cum igitur aliquis haec in spieieri, se morum causa Sl1gi putarit:seipsum, non amantem accuset dc cuIpeirquippe cum ille ex iis quae agebat fatis declarare potuerit,se non Virtutis, sed Vtilitatis aut Voluptatis causa amicitiam 1llam Q sectari. Sed si amet aliquis ob voluptatem aut utilitatem,nihil tamen huiusmodi faciat, ut ille que modo d1ximus postea tamen ab amicitia desistat,non sine significatione de indicio , quod utilitati voluptati siue suae causa amabat, licet occultare id antea semper nitere tui tunc no nos ipsos, sed illum accusare debemus:quippe qui nos deceperit:& cum ob utilitatem de voluptatem amaret,amare ob virtutem de mores simularit.Nam prior ille non decipiebat, sed quam ob causam amaret,ex iis quae agebat,manifeste cognoscebatur hic vero deceptor est de simulator, grauioreque increpatione est castigandus,quam si monetas adulterasset . quanto enim amicitia preciosior quam moneta est: lato maleficium quod fit in amicitia,peius ac grauius quam quod in moneta,existimari debet. Atque ita patet tunc dissensiones, de accusationes necessario inter amicos exoriri solere, Io cum non sunt sicut putant. Vt in his quos commemorauimus alter se amari virtutis causa opmabatur:alter non eam ob causam amabat,sed utilitatem suam,aut voluptatem sectabatur.
At si admiserit ut bonum prauus vero ille euaserit,dc videatur: nuquid amplius amandus est an feri non potes 's1 quidem non quodlibet est amabile,sed bonum: neque amandum prauum est.praui en1m esse amicum,aut similem prauo fieri nullo modo oportet. simile autem sim 1li esse amicum,
Si ut bonum adm1serit,prauus vero ille euaserit,& videaturmuquid amplius amandus estξ f&3ς videatur' hic posuit,pro vel videatur. JQuod aute quaerit,huiusmodi est: si1simi duo boni qua sese mutuo ament:deinde cotingat ut alter ex ipsis vel prauus euada vel euasisse videatur: mult1 enim licet tales non sint,id est vel boni vel mal1,videntur tamen elle si agitur id cotingat,& ille qui malus cuasit vel videtur, in amicitia permaneat: nunquid bonus etiam seruare amicitiam debet, Scamare eu nihilominus,an dissoluenda amicitia est Hςc est quaestio qua statam 1Oluit ita subiunges. an fieri non potest,ut scilicet probus vir pravo homini sit amicusZmalum enim neque diligit, ne/que appetit quispiam:sed bonum unusqu1sque cupit, Sc appetit & sectatur . nam ill 1 etiam qui malum sequuntur,atque amant,id non tanquam malum,sed tanquam bonum amplectuntur, de diligunt.non est igitur amandum id quod prauum est. no enim praui esse amicum,aut prauo similem
fieri oportet. similem autem fieri essiet necesse, si simul cum prauo versaretur, ac degeret quispiam. , 4o Quod si verum illud est,quod fertur: Ad similem semper similem trahit ipsa dei vis: quo pa , οῦς cto fieri potest,ut virtus de vitium quae contraria ac longe dissimilia inter se sunt,in amicilla con- P οαοιομiunganturῖ P
Nunqu1d vero stat1m facienda dissio lut1o est an non cum omnibus, sed αγει. cum iis qui ob prauitatem in curab1les sunt nam qui correctionem admit
tunt iis eo magis in moribus,quam in facultatibus ferendum auxilium est, quo & praestantiores,& amic1tiae sunt accommodatiores. Videtur autem 1lle qui dis loluit ana1 citia nihil absurdi facere: quippe cum no lita Ic neque ta, si fuerit amicus. quocirca cum eum Immutatu reserta are neqUeat, abste31t.
Vbi d1xit non oportere,ut probus vir eum,qua in prauitate fuerit delapsuS,ampl1us amet: re quirit. nunquid simul atque euasit maluS,di1Ioluenda,an diutius,aut aliquantisper conseruanda a m 1 ci tia sitῖcui interrogat;oni ita respondet.non statim esse amicitiae dissolutionem facietam, sed dadam operam,ut amicum corrigamus,atque in Pristinum statum ad meliores mores reducamus. nam si emendari potest,auxilium ei in moribus magis ferendum est, ut bonus iterum scut prius erat,efficiatur quam In pecuniis succurrendum. luato enim melior virtus pecun11s, praestanuiorque e tanto magis auxiliari umcuique debemus ad Virtutem,quam ad pecunias acquirenda aut recuperandas.tanto item magi S,quanto Virtus amicaliae accomodatior,& conuenientior est,quam